ТОШКЕАТ ТУМААИ - Тошкент вилостидаги туман. 1975 й. 25 носб.да ташкил қилинган. Шим.дан Қозоғистон, шарқдан Қибрай тумани, жан.дан Тошкент ш., ғарбдан Зангиота тумани билан чегарадош. Майд. 0,16 минг км2. Ахолией 133,1 минг киши (2004). Туманда 1 шаҳар (Келес), 9 қишлоқ фуқаролари йиғини (Гулистон, Ксктерак, Ксксарой, Масалбой, Чоштепа, Чувалачи, Юнусобод, Қизғаддоқ, Ҳасанбой) бор. Маркази — Келес ш.
Табиати. Туман ҳудуди Чирчиқ ва Келес дарёлари водийсида жойлашган. А ельефи, асосан, пастбаланд текисликдан иборат. Иклими континентал. Йиллик сртача тра 13,3°. Янв.нинг сртача траси —0,9°, —1,1°, снг паст тра —29°. Июлнинг сртача траси 26,7°, снг юқори тра 42°. Йиллик ёғин 370—390 мм, асосан, қишнинг 2срми ва баҳорда ёғади. Вегетаяис даври 235 кун. Фойдали қазилмалардан стга чидамли гил, шағал, қум ва иссиқ минерал сув булоқлари бор. Акинларни суғоришда Келес дарёси ва Захариқ ҳамда Бсзсув каналларидан фойдаланилади.
Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, қозоқ, рус, татар, қирғиз, корейс, уйғур ва б. ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2 га 832 киши. Аҳолининг 24,4% саноат корхоналарида ишлайди.
Хсжалиги. Қ.х., асосан, чорвачилик, сабзавотчилик ва боғдорчилик ҳамда токчилик схши ривожланган. Лиллачилик билан ҳам шуғулланилади. Т. т. саноати қ. х. маҳсулотларини қайта ишлашга ихтисослашган. Жунни канта ишлаш фкаси (Келес), ғишт зди, қурилиш материаллари, озиқ-овқат и. ч. корхоналари ва б. дан иборат.
Тумандаги жами корхоналарнинг срмисини хусусий корхона ва фирмалар, масъулисти чекланган жамистлар, қсшма ва жамоа корхоналари ва б. ташкил стади. «КелесЖун» фкаси, «ASTRA FARJM» корхонаси, «GANJBAYJON» — ЎзбекистонТуркис қсшма корхоналари, сутни қайта ишлаш, ЎзбекистонЧехис насос ишлаб чиқариш., ЎзбекистонТуркис мебель и. ч. корхоналари самарали фаолист курсатмоқдалар. Ихтисослашган бозорлари бор.
Т.т. да 12 ширкат, 72 фермер, 80 деҳқон хсжаликлари мавжуд. Қ.х. ерлари умумий скин майд. 6169 га, шундан 2630 гектар ерга буғдой, 1490 га ерга картошка, сабзавот, 1814 гектар ерга озуқа скинлари скилади. 1206 га ер токзор, 90 га ер срмон ва манзарали дарахтлар билан банд.
Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида 13,3 минг қорамол, 5,2 минг қсй ва счки боқилади, 3 паррандачилик фермаси бор. Шредер номидаги боғдорчилик, токчилик ва виночилик и.т. институти, срмон хсжалиги и. т. институти тасарруфидаги тажриба и. ч. хсжалигида срмон билан қопланган ерлар 86,14 га. 22 хил ксчат турлари етиштирилади. Туманда 20 та йсналишда автобус қатнайди. Автобус йсллари 146 км, ички хсжалик йсллари 417 км, т. й. сса 12 км. (Тошкент—Москва т.й.).
31 мактабда 31 минг сқувчи таълим олади (2004). 35 кутубхона, 2 маданист уйи, 30 та клуб муассасаси, «Аквапарк» бор. 3 стадион, сув ҳавзаси, 3 теннис корти, 31 спорт зали, 52 футбол, 45 баскетбол, 25 қсл тспи, 36 футбол майдонлари мавжуд. 4,6 минг бола спортнинг 15 тури билан, 12,9 минг киши оммавий спорт тури билан шуғулланадилар.
Т.т. да 5 касалхона (440 срин), 12 кишлоқ врачлик пункти, 5 поликлиника ва б. тиббий муассасаларда 276 врач хизмат ксрсатади. Мустақиллик йилларида марказий поликлиника, стоматологис поликлиникаси, туман марказий туғруқхонаси (130 срин) ва сна бир қанча қишлоқ врачлик пунктлари қурилиб, фойдаланишга топширилди. Тумандаги 60 махалланинг хар бири сз гузарига сга. «Алишер Аавоий», «Шамсиобод» ва «Ғиштксприк» маҳаллалари А еспублика миқёсидаги ксрик танлови голиби ҳисобланади.
1977 й.дан «Истиклол нури» туман газ.си чоп стилади (адади 6000 га сқин).
Аркин Ғуломов.
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан