Toshkent tumani haqida ensiklopediyalarda  ( 7275 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  21 Yanvar 2010, 10:55:01

ТОШКЕАТ ТУМААИ - Тошкент вилостидаги туман. 1975 й. 25 носб.да ташкил қилинган. Шим.дан Қозоғистон, шарқдан Қибрай тумани, жан.дан Тошкент ш., ғарбдан Зангиота тумани билан чегарадош. Майд. 0,16 минг км2. Ахолией 133,1 минг киши (2004). Туманда 1 шаҳар (Келес), 9 қишлоқ фуқаролари йиғини (Гулистон, Ксктерак, Ксксарой, Масалбой, Чоштепа, Чувалачи, Юнусобод, Қизғаддоқ, Ҳасанбой) бор. Маркази — Келес ш.

Табиати. Туман ҳудуди Чирчиқ ва Келес дарёлари водийсида жойлашган. А ельефи, асосан, пастбаланд текисликдан иборат. Иклими континентал. Йиллик сртача тра 13,3°. Янв.нинг сртача траси —0,9°, —1,1°, снг паст тра —29°. Июлнинг сртача траси 26,7°, снг юқори тра 42°. Йиллик ёғин 370—390 мм, асосан, қишнинг 2срми ва баҳорда ёғади. Вегетаяис даври 235 кун. Фойдали қазилмалардан стга чидамли гил, шағал, қум ва иссиқ минерал сув булоқлари бор. А­кинларни суғоришда Келес дарёси ва Захариқ ҳамда Бсзсув каналларидан фойдаланилади.
Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, қозоқ, рус, татар, қирғиз, корейс, уйғур ва б. ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2 га 832 киши. Аҳолининг 24,4% саноат корхоналарида ишлайди.

Хсжалиги. Қ.х., асосан, чорвачилик, сабзавотчилик ва боғдорчилик ҳамда токчилик схши ривожланган. Лиллачилик билан ҳам шуғулланилади. Т. т. саноати қ. х. маҳсулотларини қайта ишлашга ихтисослашган. Жунни канта ишлаш фкаси (Келес), ғишт зди, қурилиш материаллари, озиқ-овқат и. ч. корхоналари ва б. дан иборат.
Тумандаги жами корхоналарнинг срмисини хусусий корхона ва фирмалар, масъулисти чекланган жамистлар, қсшма ва жамоа корхоналари ва б. ташкил стади. «КелесЖун» фкаси, «ASTRA FARJM» корхонаси, «GANJBAYJON» — ЎзбекистонТуркис қсшма корхоналари, сутни қайта ишлаш, ЎзбекистонЧехис насос ишлаб чиқариш., ЎзбекистонТуркис мебель и. ч. корхоналари самарали фаолист курсатмоқдалар. Ихтисослашган бозорлари бор.
Т.т. да 12 ширкат, 72 фермер, 80 деҳқон хсжаликлари мавжуд. Қ.х. ерлари умумий скин майд. 6169 га, шундан 2630 гектар ерга буғдой, 1490 га ерга картошка, сабзавот, 1814 гектар ерга озуқа скинлари скилади. 1206 га ер токзор, 90 га ер срмон ва манзарали дарахтлар билан банд.
Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида 13,3 минг қорамол, 5,2 минг қсй ва счки боқилади, 3 паррандачилик фермаси бор. Шредер номидаги боғдорчилик, токчилик ва виночилик и.т. институти, срмон хсжалиги и. т. институти тасарруфидаги тажриба и. ч. хсжалигида срмон билан қопланган ерлар 86,14 га. 22 хил ксчат турлари етиштирилади. Туманда 20 та йсналишда автобус қатнайди. Автобус йсллари 146 км, ички хсжалик йсллари 417 км, т. й. сса 12 км. (Тошкент—Москва т.й.).
31 мактабда 31 минг сқувчи таълим олади (2004). 35 кутубхона, 2 маданист уйи, 30 та клуб муассасаси, «Аквапарк» бор. 3 стадион, сув ҳавзаси, 3 теннис корти, 31 спорт зали, 52 футбол, 45 баскетбол, 25 қсл тспи, 36 футбол майдонлари мавжуд. 4,6 минг бола спортнинг 15 тури билан, 12,9 минг киши оммавий спорт тури билан шуғулланадилар.
Т.т. да 5 касалхона (440 срин), 12 кишлоқ врачлик пункти, 5 поликлиника ва б. тиббий муассасаларда 276 врач хизмат ксрсатади. Мустақиллик йилларида марказий поликлиника, стоматологис поликлиникаси, туман марказий туғруқхонаси (130 срин) ва сна бир қанча қишлоқ врачлик пунктлари қурилиб, фойдаланишга топширилди. Тумандаги 60 махалланинг хар бири сз гузарига сга. «Алишер Аавоий», «Шамсиобод» ва «Ғиштксприк» маҳаллалари А еспублика миқёсидаги ксрик танлови голиби ҳисобланади.
1977 й.дан «Истиклол нури» туман газ.си чоп стилади (адади 6000 га сқин).
А­ркин Ғуломов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan