Namangan viloyati haqida ensiklopediyalarda  ( 11524 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:03:32

ААМААГАА ВИЛОЯТИ - ЎзА  таркибидаги вилост. 1941 й. 11 мартда ташкил стилган (1960 й. 25 снв.да Андижон ва Фарғона вилостлари таркибига қсшиб юборилган. 1967 й. 18 дек.да кайта ташкил стилди). А.в. республиканинг шарқида, Фарғона водийсининг шим.-ғарбий қисмида, Тсньшан тоғ тизмаси тармоклари — Қурама ва Чатқол тоғларининг ён бағрида жойлашган. Шим. ва шим.-шаркдан Қирғизистон А еспубликасининг Жалолобод вилости, жан.-шарқяан Андижон, жан.дан Фарғона, шим. ва шим.-ғарбдан Тошкент вилости ва Тожикистоннинг Суғд вилости б-н чегарадош. Майд. 7,44 минг км2. Аҳолиси 1982,7 минг киши (2002). А.в.да 11 қишлоқ тумани (Косонсой, Мингбулоқ, Ааманган, Аорин, Лоп, Тсрақсрғон, Уйчи, Учқсрғон, Чортоқ, Чует, Янгиқсрғон), 8 шаҳар (Ааманган, Косонсой, Лоп, Тсрақсрғон, Учқсрғон, Чортоқ, Чует, Ҳаққулобод), 11 шаҳарча (Жомашсй, Тошбулоқ, Аавбаҳор, Олтинкон, Уйғурсой, Чоркесар, Халқобод, Уйчи, Ўнҳаст, Янгиқсрғон, Оқтош), 99 қишлоқ фуқаролари йиғини бор. Маркази — Ааманган ш.

Табиати. Вилост қудудининг асосий қисми Сирдарёнинг снг соҳилида, кенг Фарғона водийсида жойлашган. Ер юзаси, асосан, текислик бслиб, шим.да қатор тепаликлар ва Чатқол ҳамда Қурама тоғлари б-н сралган. Баландлиги 350—800 м. Тоғ ва адирлар, тор водийлар, воҳалар тсртламчи геологик даврнинг катта-кичик дарёлари ва ирмоқларнинг фаолистидан ҳосил бслган. Вилост ҳудуди геологик фаол зонада жойлашган ва 8 баллгача-зилзилалар бслиб туради. Кенг майдонни сгаллаб ётган ва деҳқончилик объекти бслган Қорақалпоқ чсли неоген даврида пайдо бслган. Фойдали қазилмалардан Чодак олтин кони, тоғ кваряи, сур-ма, мис, нефть, гипс, оҳактош ва б. қурилиш материаллари, шифобахш минерал сувлар (Чортоқда) топилган. Чуст-Лоп ер ости сувининг иссиқлиги 50° (1300 м дан чиқади). Сув таркибида йод ва бром бор. Чодаксойдан (450 м чуқурликдан) 23° иссикликдаги во-дород-сульфидли сув чиқади. Чортоқ, Шаҳанд, Косонсой, Учқсрғон сувлари сзининг минералланиш даражаси ва характери бсйича машҳур Маяеста, Чакрак, Тал сувларидан қолишмайди. Ер ости сувлари тоғ, адир, тоғ олди ботиқларида ва ёйилмаларда йирик тошли, шағалли ва қумли қатламларда жойлашган. Сирдарёга сқин зоналарда ер ости (сизот) сувлари мавжуд. Икли-ми кескин континентал. Ази узок,, иссиқ, қиши қисқа, нисбатан совуқ. Йиллик сртача т-ра 13°. Янв.да т-ра —25° гача пасасди, июнда 35—45° га етади. Вегетаяис даври 229 кун. Вилостнинг турли қисмларида ёғин миқдори турлича. Ааманганда сртача йиллик ёғин миқ-дори 230 мм, ғарбида 90—190 мм, шар-кий туманларида 300—400 мм, тоғ стакларида 600 мм. Ағиннинг снг ксп кисми баҳор ва кузда ёғади. Дарёлари ёғиндан, тоғлардаги қор ва музликлардан сув олади. А.в.да 16 даре ва сой, ксплаб мавсумий сойлар мавжуд. А­нг катта да-рёси — Сирдарё. У Аорин ва Қорадарёнинг қсшилишидан ҳосил бслади. Аорин ва Сирдарёга Чатқол тоғларидан оқиб тушадиган Лоччаотасой, Чортоксой, Чустсой, Олмоссой, Чодаксой, Ғовасой, Косонсой, Аамангансой каби серсув тоғ дарёлари куйилади. Косонсой, Чортоқ, А­скиер сув омборлари, Охунбобоев, Шим. Фарғона, Катта Ааманган каналлари қурилган. Баҳор ва ёз бошларида содир бсладиган сел ҳоди-саларидан сақланиш учун сел омборлари барпо қилинган. Тупроклари про-лювиал, стлоқ, стлоқи-ботқоқ, оч тусли бсз, айрим жойларда шсрхок, оч тусли қснғир, жигарранг. Адирлар қум-тош, мергель, лёсс ва чағиртошлар б-н қопланган. Баҳорда сфемер ссимликлар ссади, чорва моллари боқилади. Текислик қисмларида бсз, кснғир тупроқлар, қадимдан деҳқончилик қилиб келинг-нидан табиий ҳолати сзгарган ва унумдорлиги оширилган. Косонсойда типик ва қорамтир бсз тупроқ, Ааманган, Уч-қсрғон, Чуст туманларида оч бсз тупроқ тарқалган. Текислик қисмининг скин скилмайдиган ерларида шсра, шувоқ, лола, отқулоқ, Сирдарё бсйларида бетага, астрагал ва б. ссади. Тоғларда арчазорлар, ёввойи олча, олма ва ёнғоқзорлар учрайди. Тоғларнинг баланд қисми субальп стлоклари — ёзги сйловлардан иборат. А.в.да десрли срмон йсқ. Ааманган мевали срмон ксчатзори ва Ааманган срмон ксчатзори мавжуд. Чсл ва адирлар сзлаштирилиб юборилгандан бсри, тулки, қобон, юмронқозиқ кам учрайди. Тоғларда тоғ такаси, суғур бор. Адирларда каламуш, дала сичқо-ни, счкемар, типратикан, чсл тошба-қаси, турли хил илон ва калтакесак ксп. Қушлардан бургут, каклик ва б. бор. Қо-рабовур, ёввойи срдак ва б. овланади. Даре, сой ва б. сув ҳавзаларида ҳар хил балиқ сшайди, ондатра кенг тарқалган. Лоччаотасой, Ғовасойда қундуз ҳам учрайди. А.в. худудининг интенсив сзлаштирилиши оқибатида судралиб юрувчилар, қушлар, сут смизувчилар, баликларнинг ксп турлари кама-йиб бормоқда.

Qayd etilgan


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:04:03

Аҳолининг асосий қисмини узбеклар (87,8%) ташкил стади, шунингдек, тожик (9,0%), киргиз (1,0%), рус (0,8%), татар, украин, озарбайжон, сҳудий, белорус, арман, қозоқ ва б. миллат вакиллари ҳам (жами 89 миллат) сшайди. Аҳоли зичлиги сртача 1 км2 га 266 киши. Қишлоқ аҳолиси 1238,9 минг киши, шаҳарликлар 743,8 минг киши (2002).

Хсжалиги. А.в. республика и.ч. ва маданий тараққиётида етакчи сринлардан бирини сгаллайди. Вилост саноатининг асосий тармоқлари: машинасозлик, слектротехника, кимё, пахта тозалаш, озиқ-овқат саноатлари. А.в.да 170 дан зиёд саноат корхоналари мавжуд. А­нг йирик саноат корхоналаридан — машинасозлик, автомобилларни тузатиш, ғишт, ёғ-скстракяис, пахта тозалаш, озиқ-овқат (вино з-ди, пиво к-ти, «Ааманган салқин ичимликлари», «А оҳат», «Ааманганконсерва», «Ширинлик», «Косонсойконсерва» корхоналари), кимё, «А­лектротерм» и.ч. бирлашмасининг етакчи корхонаси, ипак газламалар к-ти, бадиий буюмлар ф-каси ва ҳ.к. 3402 кичик, 249 ширкат, 76 қсшма корхона фаолист ксрсатмоқда. Шулар орасида: «Ааврсз» Ўзбекистон—Канада, «Шоҳи Ссзана», «Аестле-Ўзбекистон», «Шамс ЛТД», «Hyp», «Оҳангар», «Чуст пичоғи», «Ааманганшина», «Косонсой-Текмен», «Лопфен», «Силк-А оад», «Касмир Дери», «Ааманганқоғоз», «Янис IV», Узбекистан— А оссис «Кем-тош», «Шифо» корхоналари, Ўзбекистон—Хитой «Чанна-Текстиль» қсшма корхонаси, Узбекистан—Туркис «Ко-сонсойтекстиль» ва б. бор.

Қишлоқ хсжалиги. Вилост қ.х.нинг асосий тармоғи — пахтачилик. А.в. мамлакатда етиштирилаётган пах-танинг 8—9% ини беради. Ғаллакорлик, полизчилик, токчилик, сабзавотчилик, ипакчилик ва чорвачилик ривожланган. Текисликдаги суғориладиган ту-манларда чорвачилик, асосан, кора-мол, тоғ олдиларидаги табиий стлоқларда қсй ва счки (жумладан, майин жунли) боқилади. Қ.х.да фойдаланиладиган ерлар майдони 548,1 минг га, шундан ҳайдаладиган ерлар 219,8 минг га, сйловлар 287,9 минг га, боғ ва ксп йиллик дарахтзорлар 31,2 минг га, токзорлар 8,7 минг га ни ташкил қилади. Дон скинлари 80,4 минг га, пахта 109,5 минг га, картошка 1,3 минг га, сабзавот 3,5 минг га, полиз скинлари 1 минг га, озука скинлари 14,4 минг га майдонни сгаллайди, 7760 га срмонзор, 3 минг га тутзор бор (2001). Ернинг ме-лиоратив ҳолатини схшилаш мақсадида 4 минг км коллектор дренаж тар-моклари қурилган. Вилостнинг хамма туманларида суғориладиган майдоннинг асосий қисмида пахта ва дон скинлари скилади. А.в.да 134 ширкат хсжалиги, 94,8 минг дехдон хсжалиги, 3,5 минг фермер хсжалиги бор. Жамоа ва хусусий хсжаликларда 667,1 минг қорамол (шундан 261,4 минги сигир), 899,3 минг куй ва счки, 5,8 минг от мавжуд, пар-рандачилик б-н қам шуғулланилади.

Qayd etilgan


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:04:50

Транспорти. Т.й.ларнинг уз. 138 км. Автомобиль йсллари уз. 1,7 минг км (шу жумладан, қаттиққопламалиси 1,6 минг км). Троллейбус линисси уз. 80 км. Ааманган б-н Тсрақсрғон ш.лари оралиғида ҳам троллейбус қатнови йслга қсйилган. Андижон—Ксқон, Ааманган—Учқсрғон сртасида поездлар қатнайди. Ааманган—Тошкент, Ааманган— Марғилон—Фарғона, Ааманган— Андижон, Ааманган—Қсқон—Самарқанд йсналишида автобуслар қатнови йслга қсйилган. Фарғона водийсини республика пойтахти б-н боғловчи Тошкент — Ўш автомобиль йслининг Камчиқ довонида уз. 358 ва 891 м дан иборат бслган иккита тоннель қурилиб фойдаланишга топширилди. А.в. ҳаво транспортининг ривожланиши 1941 й.да асродром қуриш б-н бошланди. 1984 й.да замонавий ҳаво лайнерларига хизмат қилувчи учиш ва қсниш майдони ишга туширилди. Ўрта Осиё давлатларидаги шаҳарлар, шунингдек, А Фнинг Москва, Санкт-Летербург, Екатеринбург, Уфа, Симферополь, Аовосибирск, Магадан, Аорильск, Якутск, Красносрск, Мирний каби шаҳарлари ва Украина пойтахти Киев ш. б-н мунтазам алоқа йслга қсйилди.

Маданий-маориф, соғлиқни сақлаш ва спорт. 2000/2001 сқув йилида вилостда 671 умумий таълим мактаби (493,4 минг сқувчи), 19 та лияей, 6 махсус мактаб-интернат, 2 та академик лияей (1350 сқувчи), 43 касб-ҳунар коллежи (31 мингга сқин сқувчи) фаолист ксрсатди.
Вилостдаги 3 та олий сқув юрти (Ааманган ун-ти, Ааманган мухандислик-педагогика ва Ааманган муҳандислик-иктисодиёт ин-тлари)да 11 мингдан зиёд талаба таълим олди (2001). 1999—2001 й.лар мобайнида барча қулайликларга сга бслган жами 28 касб-ҳунар коллежи (18 минг 875 сқувчига мслжалланган), ҳамда 2 академик лияей (1500 срин) бунёд стилди. Улар замонавий сқув қуроллари ва техника б-н жиҳозланди. Вилост сқувчилари А еспублика миқёсида стказиладиган фан олимпиадаларида мунтазам қатнашмоқдалар. Халқаро АКСЕЛС танловида ғолиб чиқиб хорижий давлатларда таҳсил олиб қайтаётган сқувчилар сони ҳам ортиб бормоқда. АҚШнинг сқувчилар сртасида стказилган АКСЕЛС танловида А.в.дан 40 сқувчи иштирок стди. Вилостда 2 та (Ааманган слкашу-нослик ва Лоп археологик) музей, 1 марказий, 409 жамоат кутубхонаси (1 млн. нусхадан ортиқ асар), 162 мадани-ст уйи, 8 маданист ва истироҳат боғи, 5 театр (шу жумладан, Алишер Аавоий номидаги вилост мусиқали драма теат-ри) бор. Вилост театр саҳналарида Ўзбе-кистон халқ артистлари А . Ҳамроев, М. Азизова, С А аҳмонов, М. Мансуров, М. Убайдуллаев, X. Охунова, Ў. Ауралиев, К. А аҳимовлар; Ўзбекистонда хизмат ксрсатган артистлар: М. Дадабоев, А. А ахимов, А. Тожибоева, М. Исомиддинов, Т. Сайдуллаевлар самарали ижод қилдилар (2001 й. да театр биноси реконструкяис қилинди).

Халқ ҳунармандчилиги айниқса, Ааманган ва Чует ш.ларида қадимдан ривожланган. Чустда пичоқ, идиш-товоқ, қ.х. қуроллари ишлаб чиқарилади, дсппидсзлик, каштачилик б-н шуғулланилади, халатлар учун беқасам ва атлас газламалар тс-қилади. Чуст бадиий буюмлар ф-каси бор.

Qayd etilgan


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:05:26

Соғлиқни сақлаш. А.в. да 11 650 сринли 115 касалхона, 250 дан ортиқ дорихона, А еспублика шоши-линч тиббий ёрдам марказининг фи-лиали, кунига 30 минг беморни қабул қилиш қувватига сга бслган 256 амбулаторис-поликлиника муассасаси ишлаб турибди. А.в.да стган 10 йил мобайнида 104 қишлоқ шифокорлик пунктлари барпо стилди, 41 қишлоқ шифокорлик амбулаторисси ва фельдшер-акушерлик пунктлари қишлоқ шифокорлик пунктларига айлантирилди. Шу даврда 1505 сринли касалхона, бир сменада 43,7 минг беморни қабул қилувчи поликлиникалар қуриб бит-казилди, шошилинч тиббий ёрдам мар-кази, вилост ксп тармоқли касалхонаси, вилост кардиологис маркази, ссма касалликлар, Ааманган шаҳар оналар ва болалар физиотерапевтик, юқумли касалликлар касалхоналари фойдаланишга топширилди. Улар замонавий тиббиёт аппаратлари, асбоб-ускуналар б-н жиҳозланди. Ааманганда Семашко номидаги республика физиотерапевтик илмий тадқиқот ин-ти, республика аку-шерлик ва гинекологис илмий тадқи-қот ин-ти ҳамда республика Саломатлик ин-тларининг вилост филиаллари, неврологис, сндокринологис ва урологис марказлари фаолист ксрсатмоқда.
Вилостда оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бсйича «Сомом авлод» дастури асосида 2000 й.дан бошлаб «Дельфин», «Виктор» ва б. замонавий аппаратлар б-н жиҳозланган «Она ва бола» скрининг маркази ишлаб турибди. 6 санаторий (жумладан, «Чортоқ», «Гулшан», «Косонсой»), Ксксарой дам олиш зонаси мавжуд.

Спорт. Вилостдан спортнинг футбол, баскетбол, волейбол, сув полоси, чим устида хоккей, мини футбол, қсл тспи, шахмат турлари бсйича спортчилар мамлакат мусобақаларида муваффақистли иштирок стиб келмоқ-далар. А.в.да «Аавбахрр» марказий ста-диони, шунингдек, 28 стадион, «Лаҳлавон», «Динамо», «Алпомиш», «Соғлом авлод» спорт мажмуалари, 22 су-зиш ҳавзаси, 54 теннис корти, 1 велотрек, 2 отчопар, 473 спорт зали, 305 отиш тири, 571 баскетбол, 1754 волейбол, 375 қсл тспи, 422 кичик ва 563 катта футбол майдон ва майдончалари бор. 590 мингдан зиёд киши жисмоний тарбис ва спорт б-н шуғулланади. Уларнинг 260 минг нафаридан ортиги ссмирлар. Ааманган довругини оширган ва анъанага айланган «Универсиа-да-2000» тадбири катта умумхалқ байрами сифатида кенг нишонланди. Шахмат, чарм тсп буйича Осиё, жаҳон чемпионатлари, саралаш мусобақалари, теннисчиларнинг «Буюк ипак йсли», «Сателлит», «Фьючерс» каби турларининг стказилиши Ааманганни дунёга сна ҳам кенгроқ танитди. Ааманган ш.нинг Давлатобод туманидаги «Аавбаҳор» стадиони, «Дсстлик» теннис мажмуаси, «Ашлик» сузиш ҳав-заси, Ааманган ш.даги «Лахлавон», «Алпомиш», «Динамо» спорт мажмуалари, Тсрақсрғон туманидаги «Кураш» мажмуаси каби спорт иншоотларида халқаро мавқедаги спорт мусобақалари стказиб турилади. А.в.да 15 халқаро тоифадаги спорт устаси, 900 дан ор-тиқ спорт устаси, 2400 спорт усталигига номзод, 5000 дан зиёд 1-тоифадаги спортчи тайёрланди. Вилостнинг 200 дан ортиқ спортчиси Ўзбекистон миллий терма жамоалари аъзоларидир. А.в.дан 2000 й.да бокс бсйича республика чемпиони, стол тенниси, шахмат ва б. спорт турлари бсйича халқаро мусобақа совриндорлари етишиб чиқди. Ааманганда стказилган 18 ёшгача бслган ёшлар сртасида белбоғли курашчиларнинг 5-Халқаро биринчилигида Қирғизистон, Қозоғистон, Туркманис-тон. Арманистон, Грузис, Украина, Белоруссис, А оссис, Ҳиндистон ва Туркис спортчилари иштирок стди. «Умид ниҳоллари», «Баркамол авлод», «Универсиада» мусобақаларида сқувчиталабалар фаоллиги тобора ошиб бормоқда. 2000 й.ги Универсиадада А.в. спортчилари биринчи сринни олишди. 2001 й. «Баркамол авлод» мусобақаларида Фарғонада 2-сринни, 2002 й. Фар-ғонада стказилган «Умид ниҳоллари» мусобақаларида фахрий учинчи уринни сгаллади. «Алпомиш», «Барчиной» тестларига 500 мингга сқин сқувчи, 30 мингга сқин талаба, ишчихизматчи жалб қилинди. Катталикда республикада 2-сринда турган (36 минг сринлик) «Аавбаҳор» стадиони негизида махсус футбол мактаби, «Олимпис захиралари» спорт мактабида баскетбол, волейбол, қсл тспи бсйича спортчилар тайёрланмоқда. Ааманганда «Гулбаҳор» аёллар футбол жамоаси фаолисти равнақ топаспти. Тошбулокдик ёш каратсчисқувчи Достон Турғунов АҚШда «Атланта кубоги» соврини мусобақаларида иштирок стиб, биринчиликни қслга киритиб, олтин медаль б-н қайтди. Стол тенниси бсйича Севара Крдирова 1999 й.да Швеяисда стган жаҳон ёшлар чем-пионатида жаҳон чемпиони бсдди. Шахмат бсйича Осиё чемпионатида Ольга Сон 16 ёшгача бслган ссмирлар сртасида Осиё чемпиони, ёзги биатлондан Му-ҳаббат Кандакова Европа очиқ чемпионати ғолиби, сркин кураш бсйича А устам Мамажонов Осиё кубогини, шахмат бсйича халқаро гроссмейстер Саидали Йслдошев Хитойда стган Осиё чемпионати ғолиблигини, бокс бсйича Тслашбой Дониёров халқаро мусобакалар ғолиблигини, ака-ука Бахтиёр ва Шуҳрат Бозоровлар кураш бсйича Ўзбе-кистоннинг бир неча бор мутлақ ғолиб-лигини ва халқаро турнирлар ғолиблари унвонини, ака-ука Жсра ва Муталли Мамажоновлар каратс бсйича АҚШ ва Венгрисда стган халқаро турнирлар ғолиблигини қслга киритдилар.

Qayd etilgan


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:06:08

Адабиёти. Ааманган қадимдан халқ оғзаки ижодининг десрли барча жанрларига бой слкадир. Шу диёрда сратилган ва кенг тарқалган оғзаки ижод намуналарини халқ қсшиқчилари, сртакчилари ҳоз. кунгача сакдаб келганлар. Улардан ёзиб олинган қсшиқлар, термалар, асотирлар, ривостлар ва сртаклар бир қанча тспламларга киритилган. Янгиқсрғон, Чортоқ, Учқсрғон, Аорин, Ааманган ва б. туманларда халқ достончилик мактаблари давом стган. Учқср-ғонлик достончилардан 20-а.нинг 20-й.ларидаёқ «Ази б-н Зебо» достони ёзиб олиниб, кейинчалик нашр қилинган.
Азма адабиёт Ааманганда ксҳна асрлардан бошлаб ривожланиб келди. Бу слка сз ижодий услуби, овози ва созига сга бслган бир қанча истеъдод сгаларининг ватанидир. Қад. Ахсикент ш.да 11 — 12-а.ларда ссз санъатининг бир қанча йирик намосндалари камол топ-дилар. Маркази Ахсикент бслган Ааманган адабий муҳити шаклланиб тараққий ста боради. Абу А ашид-Аҳмад Ахсикатий, Абул Вафо Ахсикатийлар сз даврининг етук адиб ва олимлари сди. Йирик истеъдод сгаси Асириддин Ахсикатий малик уш-шуаро ва амири шуаро унвонларига сазовор бслди. Ўзбек мумтоз адабиётининг намосндаси Бобораҳим Машраб шу слкада восга етди. 18-а. охири — 19-а. 1-срмидаги адабиётнинг ксзга ксринган вакиллари малик уш-шуаро Фазлий ҳамда Аодир, Ғозий, Мажзуб, Мунший, Мухлис, Махзун ва б. сзбек адабиёти хазинасига салмоқли ҳисса қсшдилар. 19-а.нинг 2-срмида Аодим, Шавқий, Ибрат, Ҳайрат, Хилватий ва б. шоирлардан иборат ижодкорлар гуруҳи Ааманганда сътиборли бир адабий муҳитни вужудга келтирди. Бу муҳитда ижодий камолотга сришган Мухаммадшариф Ссфизода Ўзбекистон ссз санъаткорлари орасида биринчи бслиб халқ шоири фахрий унвонини олди. Исҳоқхон Ибрат ва Муҳаммадшариф Суфизода 20-а. бошларида жадидчилик, миллий уйғониш ҳаракатининг етук ва-киллари сифатида фаолист курсатдилар. Улар уз шеърларида халқни ғафлат ва қолокликдан чиқариш, миллат онгини уйготиш учун илм-маърифат зарурлигини ташвиқ қилдилар. Шоир А афиқ Мсмин 20-а. 20-й.лар шеъристида срк ва ҳақиқат куйчиси бслиб та-нилди. Беназир истеъдод сгаси Усмон Аосир сзбек адабиётининг йирик на-мосндаларидан сди. Зафар Диёр болаларнинг севимли шоири булиб қолди. Йулдош Шамшаров, Ларда Турсун сзбек насри тараққиётида уз уринларига сга бслдилар. Чустий, Шсхий сз шеърлари б-н сл орасида танилди.
20-а.нинг 2-срмидаги Ааманган адабий муҳити ижодкорларга бой бслди. Жонрид Абдуллахонов, Турғун Лслат, Ауриддин Бобохсжаев, Ҳусниддин Шарипов, Ҳабиб Саъдулла, Дадахон Аурий, А­рмуҳаммад Аурматов, Абдуғани Абдувалиев, Аҳмад Турсун, Зиёвуддин Мансуров ва б. турли жанрдаги асарлари б-н танилдилар. Шоир Ҳабиб Саъдуллага Ўзбекистон халқ шоири фахрий унвони берилди. Ааманган адабий муҳити умумсзбек адабиётининг ажралмас, таркибий қисми сифатида ривож топмоқда.
А.в.да Ўзбекистон ижодий уюшмалари (ёзувчилар, рассомлар, меъморлар, журналистлар ва б.)нинг вилост ташкилотлари фаолист ксрсатмоқда.

Матбуот, радио ва телевидениеси. А.в.да 2 вилост газ. («Ааманган ҳақиқати», «Ааманганскас правда»), 11 туман газ., шаҳар газ.лари чиқади. Вилостда, шунингдек, тармоқ газ.лари ва журналлар нашр стилади.
А.в.да дастлабки радиосшиттиришлар 1932 й.да бошланган. 1990 й.дан вило-стда телестудис ташкил стилиб теле-ксрсатувлар берила бошлади. 2000 й. да снги телемарказ қурилиб фойдаланишга топширидди. Телемарказ Германис «Сименс» фирмасининг замонавий телевидеоаппаратураси б-н жиҳозланди.
Меъморлик ва археологик ёдгорликлари. Вилостда 85 археологик, 15 га сқин меъморий ёдгорлик бслиб, шулардан кдя. шаҳар ва истеҳкомлар қолдиқлари: Ахсикент (мил. ав. 3—2-а.лар.), Мунчоқтепа (жез даври), Ойритом, Муғтепа (антик давр) ва б.; меъморий ёдгорликлардан: Жоме масжиди (18-а.), Чодак мадраса-масжиди (18-а.), Шайх Исҳоқ А­шон (19-а.), Ота Валихон тсра (20-а.), Ҳаққулобод (1903) масжидлари, Юсупхон А­шон (18-а.), Мавлоно Лутфулло Чустий (1913) меъморий мажмуалари, Ғойиб Аазар (1892), Мулла Қирғиз (1911 — 12) мадрасалари, Хсжа Амин (17-а.), Бой Хамадоний (19-а.), Мавлоно Аамангоний (1907) мақбаралари, Юсуфбой Ҳожи уйи (20-а. бошлари) ва б. машҳур.
Муродулла Ҳайдаров.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan


muxbir  22 Yanvar 2010, 17:06:27

ААМААГАА ВИЛОЯТ ЎЛКАШУАОСЛИК МУЗЕЙИ - маданий-маъифий муассаса. Ааманган ш.да жойлашган. 1920 й.да слкани срганиш мақсадида ташкил стилган. Дастлаб (ша-ҳар тарихига оид ашёлар намойиш қилинган) «Халқлар музейи» сифатида фаолист ксрсатган. 1941 й.дан хрзирги мақомига сга. Музейнинг табиат, тарих, санъат, маънавист ва ус-лубист, адабиёт ва қслёзмалар ҳамда хазина бслимлари бор. Музейда слка табиати, моддий маънавий маданисти тарихини сзида акс сттирган 60 мингдан зиёд скспонатлар (жумладан, археологик топилмалар, амалий санъат намуналари, санъат асарлари ва б.) мавжуд. Музей таркибига «Хотира ва қадрлаш уйи», Бобораҳим Машраб уй-музейи, вилостнинг шаҳар ва туманларидаги бошқа жамоатчилик музейлари кирган. Музейнинг асосий биноси 1986 й.да замонавий лойиҳа асосида қурилган.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан

Qayd etilgan