БЕШАА ИҚ ТУМААИ — Фарғона вилостилаги туман. 1926 й. 29 сент.да ташкил стилган. Фарғона вилостининг Ўзбекистон ва Фурқат туманлари, Тожикистоннинг Конибодом ва Ашт туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,77 минг км2. Аҳолиси 149 минг киши (2000). Б. т.да 1 шаҳар (Бсшариқ) ва 8 қишлоқ фуқаролари йиғини (Айдархон, Бешариқ, Ватан, А апқон, Товул, Яккатут, Қашқар, Қоражийда) бор. Маркази— Бешариқ ш.
Табиати. А ельефи пасттекислик, қир, тошлоқ ва қумли чала чсллардан иборат. Жан.ғарбида қум барханлари, шарқида Марказий Фарғонанинг СсхИсфара массиви бор. Ер юзаси шим.га нишаб. Иқлими кескин континентал. Янв.нинг сртача т-раси —2°, июлники 28°. Йилига 200 мм ёгин тушади. Жан. қисмига кспроқ ёғин ёғади. Баҳорда ғарбдан шарққа кучли (баъзан секундига 30 м тезликда) шамол ссади. Вегетаяис даври 205 кун. Туманнинг шим.да Сирдарё, жан.да Исфара дарёси оқади, ғарбида Қайроққум сув омбори бор. Б. т. ерлари Катта Фарғона каналидан суғорилади. Туман ҳудудидан СсхИсфара коллектори стган. Туман қир қисмининг тупроғи сершағал, текислик қисмининг тупроғи сса суғориладиган бсз тупроқ. Шувоқ, шсра, снток, қамиш, ксға, оқ мис, қизил мис, юлғун, саксовул ссади. Юмронкрзиқ, қуён, счкемар, бсри, тулки, ҳар хил илонлар сшайди. Туман ерларида фақат суғориб деҳқончилик қилиш мумкин.
Аҳолиси, асосан сзбеклар; руслар, тожиклар, қирғизлар, татарлар ва б. ҳам сшайди. 1 км2 га сртача 193 киши тсғри келади. Шаҳарликлар 20 минг киши, қишлоқ аҳолиси 129 минг киши (2000).
Хсжалиги. Туманда пахта тозалаш з-ди, тиббиёт пахтаси тайёрлайдиган, йигирувтсқув ва мебель фкалари, пахта чиқиндисидан картон ишлайдиган ва паст нав пахтани қайта ишлаб тозалайдиган маҳаллий саноат к-ти бор. Туманда 138 кичик корхона ва 2 кооператив корхона мавжуд. Булардан снг муҳимлари: металл қопқоқлар тайёрловчи, халқ истеъмоли моллари чиқарувчи «Аавбаҳор», «Баҳор» кичик корхоналаридир.
Қ. х.да суғориладиган ерлар 21,6 минг га, шу жумладан 12,3 минг га ерга пахта, 0,09 минг га ерга сабзавот, 0,9 минг га ерга беда, 0,76 минг га ерга маккажсхори, 0,04 минг га ерга шоли скилади. Б. т.да 3 жамоа хсжалиги, 4 ширкатлар уюшмаси, 1 хсжаликлараро корхона, паррандачилик фкаси, 148 фермер хсжалиги ва Қсқон срмончилик хсжалигининг филиали бор. Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида 46,7 минг кррамол, 32,5 минг қсй ва счки. 54,4 минг парранда бор. Б. т. ғарбидан Тошкент—Қсқон т. й. стади. Яқин т. й. станяисси—А апқон туман марказидан 2 км. 1999/2000 сқув йилида 47 умумий таълим мактабида 33,8 минг сқувчи, 2 лияейда 236 сқувчи таълим олди. 9 кинотеатр, 46 оммавий кутубхона, 24 клуб, маданист уйи, музей, 866 сринли 5 касалхона, поликлиника ва 54 тиббий пункти бслиб, уларда 165 врач, 654 срта маълумотли тиббий ходим ишлайди. 1932 й.дан «Бешариқ тонги» туман газетаси чиқади (адади 2500).
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан
