Садриддин Салим Бухорий
БУЮК ХОА АЗМИЙЛАА
Тошкент
«Азувчи» нашриёти
1994
ШАЙХ ААЖМИДДИА КУБАА О
Аақл қилурларки, бир тужжор сайр стиб юрарди, шунчаки, қизиқувчаилик юзасидан Ҳазрат Аажмиддин Кубаро (Кубро) хонақосига кирди. Ҳазратда қавий ҳолат срди, назарлари тушган он тужжор валост (авлиёлик) даражасига етди. Ҳазрат унга иршод (ижозат хати бериб, сз юртингга бориб, слни Тангри таоло йслига бошлағайсен, деб тайинлади.
Аақл стурларки, бир кун хонақоҳда Қуръони каримдаги «Каҳф» (18-сура) сураси шарҳ стиларди. Суҳбатда Аажмиддин Кубаронииг шогирди шайх Саъдиддин Ҳамавий ҳам бор сди. Шайх Саъдиддин кснглидан ҳозирги замонда назари итга таъсир ста олувчи улуғлар бормикан, деган фикр стдп. Ҳазрат Аажмиддинга унинг бу хаёли маълум бслди ва ҳазрат барча асҳобини сргаштириб, хонақоҳ сшигига борди. Аогоҳ бир ит келиб, думини ликиллатиб турди. Ҳазрат Аажмиддиннипг муборак назари ул итга тушди-ю, филҳол итнинг аҳволи сзгарди. Ва, шаҳарни тарк стиб, мозористонни макон стиб, бошини ерга суртар срди. У қаён борса, сллик-олтмиш ит унга сргашар, ул стирса, бошқалари ҳам атрофдан жой олиб, олдинги оёқларини тавозе билан тутишар, товуш чиқармай, ҳурматини бажо келтирардилар. Оқибат, ул ит слгач, шайх уни дафн қилиб, қабри устига мақбара қуришни буюрган.
Бир назари билан итга валост даражасини бағишлаган улуғ аллома, Шарқнинг етук файласуфи, шоир, авлиё, тариқат муршиди Аҳмад ибн Умар Хевақий ал Хоразмий сди. Бу зоти шариф Шайх Аажмиддин Кубаро номи билан оламга танилган. Зеро, Аажмиддин — диннинг юлдузи, Кубаро — улуғлар (бирликда Кабир), буюклар деган маънони англатади. Ҳазрат Аҳмад иби Умар диннинг ёрқин юлдузи бслган Кубаро (Кубаро, Кабир) дейилишига боис шуки, Ҳазрат йигитликда ким билан илм юзасидан баҳсу мунозара қилса, албатта енгаркан. Шу сабаб Кабир, Кубаро, съни — буюк, деган ном олган. Шайхнинг сна бир лақаби Шайх Валийтарошднр. Юқоридаги икки ривостдан маълум бслдики, назари кимга тушса, ул зот валийлик даражасига етаркан. Шу боис Валийтарош номини ҳам олган.
Аақл қилурларки, ҳазрат Аажмиддин тушида Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи вассаллам ҳазратларкни ксрди ва менга кунис (лақаб) бағишланг, деб илтимос қилди. Ҳазрат Муҳаммад адайҳиссалом унга Абдулжанноб номини бердилар. Тушдан уйғониб дунёдан ижтиноб (съни, чекиниш, тарк стиш) кераклигини билди.
Шайх Аажмиддин Кубаро 1145 йилда туғилиб, 1221 (22) йилда шаҳид бслган.
Маълумки, бутун дунёда нақшбандис, сссавис, кубровис тарпқатларн кенг тарқалган. Шайх Аажмиддин кубровис тариқатининг асосчисидир.