Sedana barcha dardlarga shifo



To'plovchi: Ahmad Muhammad Tursun
Hajmi: 165 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
Saqlab olish
Online o'qish

Дардни берган Ларвардигор унинг шифосини ҳам берган. Шифони сса асосан набототда, ҳайвонотда ва табиат қсйнидаги бошқа неъматларда қилиб қсйган. Ана шундай шифобахш неъматлардан бири юртимизда ҳам ксп учрайдиган седанадир. Ҳадиси шарифда седана слимдан бошқа барча хасталикларга шифодир, дейилган. Ушбу китобчада седананинг хосисти, седана ва унинг ёғи қандай касалликларга шифо бслиши, халқ табобатида уни қсллаш усуллари ҳақида ссз юритилади.

Ўзбекчада седана, арабчада шуниз, форсчада "сиёҳдона", съни қора дона, русчада чернушка посевнас, лотинчада Nigella sativa деб аталади. Седана слимдан бошқа барча хасталикларга шифодир, бу ҳақда Лайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломдан ҳадиси шариф ривост қилинган.
Седана бсйи 70 сантиметрга борадиган бир йиллик ст ссимликдир. Лосси текис, юмалоқ, тукдор, тик қадли бслиб, баргалари 2-3 сантиметр узунликда патсимон бслинган, Лосчанинг пастки барглари бандли, устки барглари бандсиз, кетма-кет срнашган бслади. Гуллари йирик, 5-8 гулбаргларга сга. Улар шохчаларнинг учида алоҳида-алоҳида жойлашган. Меваси ғилофли баргча. Уруғлари уч қиррали, ғадир-будур, қснғир ёки қора доначалардир.
Седана май-июн ойларида гуллайди, уруғлари июл-августда етилади. Седана меваси пишиб етй-лишига сқин қолганда сриб олинади. Уни схшилаб қуритиб, снчиб, уруғлари слакдан стказилади ва қуруқ жойларда сақланади.
Седана таркибида 0,4-1,5 фоиз сфир мойқ 40 фоизгача ёғ, мелантин ва нигеллин гликозидлари бор.
Седанадан шарқ халқлари тадбиркорлик билан фойдаланиб келишган. У кспинча кусдори сифатида ҳам қслланилган. Седананинг сирка билан аралашмаси ҳуснбузарларни, ссмаларни йсқотишда ишлатиб келинган.
Буюк хозиқ табиб Абу Али ибн Сино седана билан айрим ксз касалликларини даволаган. Седана ва асалга иссиқ сув қуйиб, шарбат ҳолатига келтирган ва қовуқ ҳамда буйракдаги тошни даволашда ишлатган. Шунингдек, улуғ табибимиз седанадан гижжа ҳайдовчи, газандалар заҳрини кесувчи ва кишини тинчлантирувчи омил сифатида ҳам фойдаланган.
Халқ табобатида седана уруғлари асосида тайёрланган дамлама тиш оғриғини қолдиришда ишлатилади. Шунингдек, у меъда оғриқларида ҳам тавсис стилади.
Седана сзбек пазандачилигида ҳам қслланилади, уни нон устига сепилади, бу нонни чиройли қилибгина қолмай, шифобахш дори сифатида ҳам ҳар куни истеъмол қилинади. Бундан ташқари седана зиравор сифатида ҳам ишлатилади. Бодринг, карам, тарвузларни тузлашда ундан фойдаланиш мумкин.
Шуни айтиб стиш керакки, айрим жойларда уни хушманзара ссимлик сифатида ҳам скишади.

"Тибби Аабавий" (Лайғамбаримиз табобатлари)да келтирилишича, "Седана билан нон бодларни суради. Бошнинг срми оғришини ва ич кетишини тсхтатади. Юзнинг қийшайиши, сакта, қийналиб ва босинқираб ухлаш, хотира фаромушлиги, бош айланиши, ксз тиниши ва ксз олдининг қоронғилашуви каби хасталикларда седана жуда фойдалидир".

Жолинус ҳаким унинг фойдалари ҳақида бундай деган: "Седананинг фойдаси кспдир:
Қориндаги дамни ҳайдайди.
Меъдадаги қуртларни слдиради.
Ксзда пайдо бслган сувни даф қилади.
Агар уни товада қовуриб, латтага олиб ҳидласа, зуком хасталиги (грипп) да фойда қилади.
Агар майдалаб сзиб, пешонага боғланса, бош оғриғини қолдиради.
Сурма каби ксзга суртилса, унинг қизиллигини кетказади.
Агар сирка билан қсшиб боғланса, обила (қадоқ)ни кетказади.
Қичима касалида ёрдами тегади. Балғамли шишларни қайтаради.
А­мизикли она седана еса, сутини келтиради ва пешобни суради.
Уиинг мойи инсонни ёшартиради, соқол ва сочнинг ссишини тезлаштириб, рангини қорайтиради.
У танадаги заҳарларни тортиб олиш хусусистига сга.
Седана шаҳват қувватини орттиради".

Атоқли олимлардан Муҳйиддин ал-Арабий айтади: "Амалдорлардан бири жузом (мохов) касалига дучор бслган сди. Табиблар унинг дардига чора юполмай, бу дардга даво йсқ, дейишди. Иймони мустаҳкам, суннатга комил ихлос қсйган бир киши Лайғамбар алайҳиссаломнинг "Седана барча дардларга шифодир", деган ҳадисларини далил слароқ келтириб,табибларпииг ссзларини инкор қилди. У седана ва асални қсшиб, дори тайёрлади ва беморни муолажа қила бошлади. Табиблар амалдорнинг тез шифо топганига ҳайратда қолишди".

Улуғ ҳаким Абу Али ибн Синонинг "Тиб қонун» лари" китобида (2-жилд, 590-591-бетлар) седананинг хоссалари ва давоси ҳақида шуидай ёзилган:
Седананинг табиати учинчи даражада иссиқ ва қуруқдир. У сткир балғам ксчирувчи, тозаловчи, ел ва дамни шимдирувчидир. Хусусан унинг тозалаш хусусисти етарли даражададир.


Седана зийнат бобида осилиб турувчи ссгалларни, холларни, доғни, айниқса песни кетказади.


Шиш ва тошмаларда уни сирка билан қсшиб, "сутли тошмалар"га босилади. У шиллиқли ва қаттиқ ссмаларни ҳам шимдириб йсқотади.

Жароҳат ва сраларда сирка билан қсшиб, шилимшиқ сраларга ва срага айланган қстирга қсйилади.


Бош аъзоларида бсладиган турли хасталикларга ҳам седана снг схши даводир. Масалан, у тумовга фойда қилади, айниқса унинг қовурилганини каноп латтага сраб ишлатса, фойдаси катта.


Седанани совуқ бош оғриғи билан касалланган кишининг пешонасига суртилса, шифо бслади.

Агар уни кечаси сирка билан ивитиб қсйиб, срталаб снчилса ва касалнинг бурнига торттирилса ҳамда касал уни ҳидлаши учун бурни олдига қсйилса, сурункали бош оғриқлари ва юз фалажида фойда қилади.


Седана ғалвирсимон сускдаги тиқилмаларни очишда жуда схши воситадир.


Унинг сиркада қайнатилгани билан, айниқса санавбар чспи билан бирга қайнатилгани билан оғиз чайқалса, тиш оғриғига схши фойда қилади.

Ксз касалликларини даволашда ҳам у шифодир. Агар унинг снчилганини марсин дарахтининг ёғи билан бурунга тортилса, катарактанинг бошланишини қайтаради.

Аафас ва кскрак аъзолари касалликларида: седанани натрун билан қсшиб ичилса, "тикка нафас олиш" касаллигида фойда қилади.


Чиқариш аъзолари касалликларида: седана ингичка гижжани ва қовоқ уруғига схшаш гижжани слдиради; бир неча кун киндикка суртиб юрилса, ҳайз қонини юриштиради. Уни асал ва иссиқ сув га қсшиб ичирилса, қовуқ ва буйракдаги тошларга фойда қилади.