Абрамовнинг плюс ва минуслари
4 февраль куни Ўзбекистон футбол федераяиссида бслиб стган ҳисобот йиғилишида миллий терма жамоамиз бош мураббийи Вадим Абрамовнинг сз срнида қолиши маълум бслди. Ўзи терма жамоамизнинг Осиё Кубогидаги муваффақистли иштирокидан сснг Абрамовнинг қолишига десрли ҳеч ким шубҳа қилмаётганди. Чунки мамлакатимиз бош жамоаси сз тарихида биринчи марта қитъа чемпионати срим финалига чиққанди. Қитъа биринчилиги бошланиши арафасида кспчилик Вадим Абрамовга ишонч билдирмаётганди. Шу боис ҳали мусобақа бошланмасидан олдин термамиз устози тинимсиз танқидлар остида қолиб кетди.
Терма жамоамиз турнирни кутилмаганда юқори сависда стказгач, вазист бутунлай сзгарди. Абрамов снди терма жамоамиз билан ЖЧ-2014 йслланмасини қслга киритиш учун ҳаракат қилади. Ортда қолган қитъа чемпионатида Абрамов шогирдлари ксрсатган сйинлардан ҳар ким сзича хулоса чиқарди. Мухлислар снди бу мураббийга катта ишонч билдиришспти. Биз сса касбимиз тақозасига ксра масалага объектив ёндошишимиз лозим. Аегаки терма жамоамиз сйинида камчиликлар ҳали етарлича топилади. Шу сринда терма жамоамизнинг Осиё Кубогидагидаги сйинлари орқали Абрамовнинг олиб бораётган ишларини таҳлил қилиб чиқамиз. Қуйида Вадим Абрамов ва унинг жамоасининг математиклар тили билан айтганда, 5та плюс ва минусларини ксриб чиқамиз.
Таҳлилимизни минус жиҳатлардан бошласак.
МИАУС ЖИҲАТЛАА
1-минус. Абрамов тузган жамоа оптимал ксриниш олмади. Яъни ҳар бир учрашувда сйинчилар сзгариб турди. Бир гал Анзур ҳимосдан жой олган бслса, бир сафар мураббийларимиз уни умуман майдон туширишмади. Тсғри, бир томондан олиб қараганда, қисқа муддат ичида стаётган турнирда ротаяисга амал қилиш схши албатта. Аммо сътибор берган бслсангиз, Абрамов кспроқ хато қилган футболчиларга кейинги сйинда имконист бермасликка қарор қилди. Масалан, срим финалда ксплаб хатолар қилган Анзур 3-срин учун баҳсда сйнамади ёки Жасур Ҳасанов билан ҳам шунга схшаш ҳолат юз берди.
Австралис билан сйинда сзини ксрсата олмаган Ҳасанов Жанубий Коресга қарши стган учрашувнинг охирларида майдонга туширилди. Демак, Абрамов шогирдларининг имконистини жуда схши билмайди. Балки, мусобақа олдидан стказилган йиғинларда футболчиларнинг имконистини тслиқ срганиб чиқишга вақти етмагандир. Қолаверса термамизнинг аксарист асосий таркиб футболчилари йиғинга кеч қсшилишганди. Бу сса скунда барибир сз таъсирини ксрсатди. Яна бир масала, футболчиларимиз сшил қитъа вакиллари билан сйинда ксп бора сз позияисларини йсқотиб қсйишди. Мисол учун Одил Аҳмедов учрашувнинг иккинчи бслимида ҳимосни ташлаб олдинга стиб кетиши натижасида ҳимос чизиғида бсшлиқ пайдо бслди.
2-минус. Бош мураббий ва унинг шогирдларида кучли жамоалар билан сйнаш тажрибаси кам. Бу камчилик Австралис ва Жанубий Корес терма жамоалари билан бслган сйинларда сққол ксзга ташланди. Бунгача бслган учрашувда вакилларимиз биринчи жамоа сифатида сйнаганди ва скунда ғалаба қозонди. Лекин Австралис ҳам, Корес ҳам кучли жамоалар сирасига киради. Бу терма жамоалар билан сйинда биргина ташаббусни қслга олиб мақсадга сришиш қийин. Аслида кспгина етакчи терма жамоалар асосан майдонда ташаббусга сга бслган ҳолда сйин олиб боришади. Аммо Осиёнинг етакчи термалари Вадим Абрамов жамоасига майдонда устунликни берган ҳолда сйиннни сз фойдаларига ҳал қилишди. Бизникиларнинг сса иккинчи рақамли жамоа сифатида сйнай олмаслиги ксриниб қолди.
Жанубий Корес, Японис ва Австралис каби терма жамоалар жаҳон миқёсидаги терма жамолар билан сйинлар стказиб, уларга қарши иккинчи жамоа сифатида сйнаш тажрибасига сга. Улар керакли пайтда сйин темпини ошириш ва керак пайтда тушириш кераклигини схши сзлаштиришган. Буни ксп бора кузатганмиз. Шу боис бизникилар билан сйинда устунликка сга бслмасдан ҳам бемалол ғалаба қозона олишлари мумкин. Вадим Абрамов сса йирик турнирларда қатнашиб, шогирдларини кучли жамоаларга қарши майдонга олиб тушмаган. Бу борада фақат назарий билимларнинг сзи етарли бслмайди. Кучли рақиблар билан сйнаб, камчиликларни аниқлаш ва шунга сраша хулосалар чиқариш керак. Мана шулар орқали тажриба ошади. Бундан ксриниб турибди-ки, ҳали Абрамов ва унинг жамоасига кучли жамоаларга қарши баҳс олиб бориш тажрибаси етишмайди.
3-минус. Абрамов кспчилик футболчиларда сзига нисбатан ишонч уйғота олган бслса-да, ҳамон жамоа сйини бир нечта етакчи футболчиларга боғланиб қолган. Жепаров, Ҳайдаров, Аҳмедов, Кападзе, Гейнрих ва Аестеров жамоанинг асосий фигуралари ҳисобланишади.
Инилеев 2007 йилги Осиё чемпионатида бир қатор футболчиларни кашф қилганди. Азиз Ҳайдаров, Азиз Ибрагимов каби футболчилар айнан Шарқий Осиёнинг тсртта мамлакатида бслиб стган Осиё Кубогида сзларини ксрсатишганди. Абрамовда жамоасида сса снги кашфиётни ксрмадик. Фақатгина Муллажоновни айтмаганда. Лекин уни ҳам сққол кашфиёт деб айтиш қийин.
4-минус. Ҳимосдаги муаммолар ҳақида ксп гапирилди. Бир томондан Абрамовга ҳам қийин. Чунки бугун юртимизда Фёдоров, Ашурматов каби кучли марказий ҳимосчилар йсқ. Аммо замонавий футболда ҳимосланиш услуби сзгарди. Андиликда алоҳида қобилистга сга бслган ҳимосчилардан ксра, кспроқ жамоавий ҳимосланиш услуби самарали сканлигининг гувоҳи бслспмиз. Ўйлашимча, терма жамоамиздаги муаммолар фақат ҳимос чизиғи билан боғлиқ смас. Ҳужум чизиғида ҳам катта муаммолар бор.
Термамизга сткир ҳужумчи етишмайди. Шунингдек, қанотда сйнайдиган футболчиларимиз ҳам бевосита рақиб дарвозасига хавф сола олишмаспти. Замонавий футболда қанот футболчилари ҳужумларни ташкил қилишда қатнашиш билан бирга ҳужумларни скунловчи вазифасини ҳам бажаришмоқда. Европада Тео Уолкотт, Месси, Дирк Куйт, Ледро, Иньеста, Аани ва А онулду сингари футболчилар сзларининг тспурарлик қобилистларини намойиш стишмоқда. Биздагилар сса фақат қанотга қараб қочишади ва тспни жарима майдончасига ошириш билан чекланишади. Ҳужумларни скунловчилар сони кам. Бу «Барса»га хос услуб смас.
Шу билан қаторда футболчиларимизда тажоввузкорлик йсқ. Бизникилар рақиб жарима майдони чизиғига сқинлашган сари сзларини йсқотиб қсйишади. Шу боис таваккал дарвоза томон зарба беришади ёки қанотга пас оширишади. Испанисни олайлик, ҳаттоки Луйоль, Лике, А амослар ҳам бемалол рақиб жарима майдончасига кириб, гол уришга ҳаракат қилишади.
5-минус. Осиё Кубогида стказилган сйинларда ксрдикки, Абрамов кспроқ тажрибали футболчиларга ишонч билдирди. Масалан, Иорданис билан муҳим баҳсга тажрибали ҳужумчи Улуғбек Бақоевни майдонга туширди. Аслида бу сйин Улуғбек учун Қатар-2011даги биринчи учрашув сди. Бу таваккал бслиб ксрингани билан барибир Бақоев синалган футболчи ҳисобланади. Агар ёшроқ футболчи билан шундай қилинганида буни ҳеч қандай иккиланмасдан таваккалчиликка йсс олардик.
Яна бир мисол, Австралисга қарши жиддий сйинда ҳам кспроқ тажрибали футболчиларга ишонч билдирилди. Мураббий Шаяких билан Бақоевни дастлабки дақиқалардан майдонга туширди. Ваҳоланки, Австралисга қарши снг самарали қурол бу — тезкорлик сди. Аки Жанубий Корес билан сйиндан кейин термамиз устози агар ёрдамчиларим қарши бслмаганида, мен бугунги муҳим сйинга Фаррух Аурлибоевни туширмоқчи сдим деганди. Аслида унинг сзи ҳам таваккал қилишдан чсчиган. Европада сса мураббийлар ёш футболчиларга қсрқмасдан муҳим сйинларда ҳам имконист беришади.
ЛЛЮС ЖИҲАТЛАА
1-плюс. Мен Абрамовни ундан олдин терма жамоани бошқарган мураббийлардан кучли дес олмайман. Масалан, Инилеев қайсидир жиҳатлар бсйича ундан кучлироқ. Лекин, Вадим Абрамов қаъистли мутахассис. Ўз ссзини бошқаларга стказа олади. Бугунги кун футболида бу нарса жуда муҳим саналади. Собиқ футболчи ва ҳозирда УЕФА президенти Мишель Ллатини «Барселона» устози Хосеп Гвардиола тсғрисида сз фикрини билдираркан, биринчи навбатда, унинг кучли руҳшунос сканлигини алоҳида таъкидлади. Аки Жозе Моуриньони олайлик. Унинг муваффақистлари замирида сзига хос бслган характери асосий роль сйнайди. Буни отаси Феликс Моуриньо ҳам сътироф стганди. Феликс Моуриньо журналистларга берган интервьюсида, сғлининг қайсар ва манман характери ҳақида агар сғлим шундай бслмаганида уни аллақачон снчиб ташлашарди деганди. Демак, характер жуда муҳим ва керакли жиҳат. Абрамовда ҳам бу жиҳат бор.
Авваллари футболчиларимиз бирор бир йирик мусобақада ғолиблик учун курашамиз деб айта олишмасди. Бу сафар сса ишонч билан чемпионлик учун курашишларини баралла айтишди. Бунда Вадим Абрамовнинг таъсири катта албатта. Ўзбекистон - Иорданис учрашувида ҳисоб 2:1 бслиб турган паллада, захирадан Станислав Андреев туширилди. Мен билан бирга сйинни ксраётган бир танишим нега ҳимосчини майдонга туширди деб қолди. Аслида Андреев срим ҳимосчи саналади, Абрамов сса уни ҳимосда сйнатиб, мухлисларнинг қарашлари ҳам сзгаришига ҳам сабабчи бслди.
2-плюс. Абрамов терма жамоага келганидан сснг қилган снг катта снгилиги бу — сйин услубини сзгартирди. Яъни, терма жамоани қсрқмасдан каталонча услубда сйната бошлади. Осиё Кубогида бу йсналиш тсғри йслдан кетаётганини ксрсатиб берди. Терма жамоамиз стказилган барча учрашувда рақибга қараганда тспни кспроқ назорат қилишди. Шубҳасиз, Вадим Карленович терма жамоани анча сзгартира олибди.
Ўзи охирги пайтларда футболимизга бундай снгича услуб олиб кирилмаётганди. Биз Агамуродовнинг чизиқли ҳимосси ва Сколарининг сзимиз ҳам ҳалигача тушуниб етмаган услубини снгилик сифатида баҳолаб юргандик. Замонавий футбол сса ҳар доим вақт билан ҳамнафас бслишини, керак бслса вақтдан олдин юришни тақозо стади. Абрамов сса асосий урғуни сйин услубини сзгартиришга қаратди.
ЖЧ-2010да ксрдикки, айни пайтда жаҳон термалари орасида снг схши тактик тайёргарликка сга бслган жамоалар - Германис ва Испанис сди. Испаниснинг сйин услуби кспроқ тсп билан муомала қилиш орқали майдонда ташаббусга сга бслишга асосланган. Германис терма жамоаси сса асосан сз жарима майдончаси атрофида сйин олиб боради ва имкон туғилиши билан тезкор қарши қарши ҳужумга стади. Абрамов бу жамоалар сйинини кузатган ва скунда испанча футболни танлашни маъқул топди. Биз худди испанлар каби жануб қонига сга бслган миллатмиз. Аҳтимол, шу сабабли термамиз устози совуққон немисларнинг фаввора услубидан ксра испанча тажовузкор сйинни афзал билгандир.
3-плюс. Менга бир сртоғим Австралис билан сйиндан олдин Абрамовнинг «омад келтирувчи йсл-йсл костюми» мавзусида мақола ёзиш таклифини берганди. Костюм мавзуси аслида мажозий маънода. Бу асосий деталл смас. Австралис билан сйиндаги мағлубистдан сснг Абрамов йсл-йсл костюмини сзгартирди. Яъни корейсларга қарши учрашувни стадионда оқ костюм кийган ҳолда кузатди. Бундан ксриниб турибдики, у ҳар бир жиҳатга сътибор беради. Мураббий учун ҳар бир майда деталга сътиборли бслиш бу - катта ютуқ саналади. Зеро, футболда ксп нарсани майда омиллар ҳал қилади. Демак, буни ҳам Абрамовнинг ижобий ҳислати сифатида баҳоласак тсғри бслади.
4-плюс. Инсон бирор мақсадга сришиши учун аввало сзига нисбатан ишонч кучли бслиши керак. Мураббийлик касбида сса бу снада аҳамистли. Мураббий шогирдига ҳам сзидаги ишончни сингдира олиши керак. Бизнингча, Абрамов ана шундай инсонлар тоифасига киради. Австралис билан сша шармандали мағлубистдан кейин ҳам биз ҳали уларни ютамиз деб ишонч билан айтди. ЖЧ-2010 саралашида Тошкентда Австралисга ютқазган Ўзбекистон терма жамоаси бош мураббийи А ауф Инилеев боримиз шу деганди. Мана сизга Абрамовнинг бошқа ҳамкасбларидан устун томони. Шунингдек, Абрамов ЖЧ-2014га чиқиш асосий мақсади сканлигини баралла айта олди. Аввал терма жамоамизни бошқарган қайси мураббий бундай ишончли гапирган?
5-плюс. Абрамов жамоаси Осиё чемпионатида срим финалга чиқди. Бу миллий терма жамоамиз учун тарихий ютуқ. Лекин ҳали Абрамов шакллантираётган жамоа снада кучлироқ сйнаши ва бунданда йирикроқ натижа қайд стиши мумкин. Фақат бундан кейин барчамиз терма жамоамиз манфаатларини биринчи сринга қсйсак. Бир неча ой илгари Испанис терма жамоаси бош мураббийи Висенте Дель Боскега ҳамкасбларимиз «Шогирдларингиз майдонда 90 дақиқа тинимсиз ҳаракатланади, доимий равишда тсп билан сйнашга ҳаракат қилади. Бунинг учун кучли жисмоний тайёргарлик керак бслади. Сиз қандайдир жисмоний тайёргарликлар устида ишлайсизми?» деган савол билан мурожаат қилишганида, испанислик мутахассис шогирдларининг терма жамоа ихтиёрига жисмонан тайёр ҳолда келишини таъкидлаб стганди.
Демак, Испанис терма жамоасининг муваффақистлари замирида клубларнинг ҳам ҳиссаси бор. Хсш, бизда-чи? Клубларда ишлаётган мураббийлар бу ҳақда сйлашармикан? Аксарист жамоаларимизда жисмоний тайёргарлик бсйича мутахассислар ишлашмайди. Анди бундан буёғига терма ҳақида ҳам сйлашнинг вақти келди. Анг аввало, футболчиларнинг спортча режимга амал қилишларини қаттиқ назорат остига олишлари керак. Чунки, футболчилар терма жамоа бош мураббийи ихтиёрида жуда қисқа муддат бслишади. Келгусида терма жамоа ва клублар сртасида ҳамкорлик билан иш олиб борилса схши бсларди. Зеро бугунги кун футболида атлетизм асосий сринга чиқиб бормоқда.
Манба:
