Bérlin dégen memleketning padshahi,
Iberibdur Turfan?ghe üch shehsiwari.
Chongini ataydur doxtur efendim,
Süret ile kaghez alur hernebari.
Lékokbeg derler eni ① bu özi zor kishi iken,
Süret almaq, kaghez almaq padshahighe xizmet iken .
Pashahsighe alib berse kaghez ile chalpaqni ②,
Inam qilur padshahsi béshighe bir qalpaqni,
Miltiqlari bendleklikdur eplep turur atmaqni,
Könglide kechürmegey birdem bikar yatmaqni.
Her küni medekarghe onbesh kishini alur,
Ketmen , gürjek kötertib kohne sheherge özi barur .
Johan dégen bir ademi ashpez bolub öyde qalur,
Medekarler pulni alib axshamliqi kech tarur.
Bu memleket ademleri bu ishqe heyran qalduq,
Süret ile kaghez isteb tola harduq.
Bezi künde süretghe toshdi nechche sanduq,
Nege barse arqadin bille barib bille yanduq.
Soraduq ey efendim bu süretni ne qilur,
Dédi ol süretni tabsaq bu memleketke beg qilur.
Kündüzi süret isteydur , kécheside xet qilur,
Boyighe keygen libasining hemmesige chek qilur.
Orusmikin debdurmiz , orus emes biz deydur,
Orus yurti yaqindur , bizning yurt yiraq deydur .
Yurtunglar qayan dések , Rum shehridin niraq deydur,
Süret chiqsa aladur , bizge bu kérek deydur.
Gérman padshah gunahkarni urmaghidek,
Andagh alse kohne sheherde hechnémeni qoymaghidek.
Süret ile kaghezghe qiriq sanduq toshqardi,
Süret ile kaghez bolse qanche bolse toymaghidek.
Lékokbeg deydur özi xushxuy kishi iken,
Xezine kelidleri ③ öz qolida iken.
Bergen kaghez yarase pul berib alur iken,
Kaghezi yaramase yandurub bérer iken.
Herkishi süret isteb emgek ile onni tabse,
Birini ilghap alur , toqquzi qalur iken.
Lékokbeg doxturi ilim ? hékmet bilibdur ,
Ilim ? hékmet bar üchün barche zebanlarni ④ bilibdur .
Farsi , Erebi , Enggilis we qamus bilibdur ,
Yene Turfan?ghe kelib Türkiy zebani bilibdur .
Aning keygen libasi padshahane ,
Deqyanus kohne shehri barche budxane .
Bud ile kaghez almaq bularghe bir bahane ,
Munchemu emgek bolurmu ah shérin jane .
Qiriq sanduqghe toshqardi chalpaq ile süretni ,
Padshahi béribdur alte ayliq möhletni .
Kéche ? kündüz aram yoq tartti jefa ile meynetni ,
Yurtighe Yetküzüp barse , andin körer dewletni .
Sanduq ichideki süret emesmu ?
Saet körüb ishleydur möhlet emesmu ?
Axshamghiche ketmen chapur meynet emesmu ?
Xizmeti xan?ghe yetse dewlet emesmu ?
Yene sanduq yasaydur palta ile ,
On kün?ghiche éghizghe ⑤ bardi Baltur ⑥ ile .
Doxtur ile Baltur kélibdur bir sanduq altun ile ,
Nechche miltiq bendleklikdur perwayi yoq kanto ile .
Xerjisini xetleb turur Johan dégen bir quli ,
Nechche sanduqde bardur aqchiae deb kaghez puli .
Aqche dégen xar emes etibardur bu puli ,
Qelem ilex et qilur toxtamas aning qoli .
Aqchesini tégishedur Yambu ile Yarchen?ghe ,
Qalmashturub qoyghan ademghe bir pul bermes sachen?ghe ⑦ ,
Körse heyran qalurler sheherdin chiqqan machen?ghe ⑧ ,
Xalayiq kaghez tabse satib alur dachen?ghe .
Buler bir künni ötkerdi on ser ile ,
Qiriq sanduq süretke toshqardi ming ser ile .
Bu sanduq pütüpdur nechche yüz sung pen ile ,
Chalpaqlarni yilimdap yörgep qoyur yuqqa pen ile .
Chong süret tapib kelsek , dédiler sanduqqa patmaydur ,
Süret , kaghez barmu deb birdem bikar yatmaydur .
Süret ile kaghezni birni birge qatmaydur ,
Késelmen?ghe dora berse bikar bérer satmaydur .
Balturi ketmen chapur axshamghiche harmaydur ,
Bu qismet süret alse kohne sheherde hechnéme qalmaydur .
Nechche ming ser pul xirajet boldiler , tümen?ghe barmaydur ,
Buler alghan nerselerni bu yerde pulghe almaydur .
Körüngler ey xalayiq bu bikar ishni ,
Bikar ömri ötkerdi bir pütün qishni .
Qendu ? nebat birle qilur axshamghiche yéyishni ,
Her adem künlikige ikki misqal qildi ishni .
Bérlindin alghach kelibdur bir neghme sanduq ,
Eni körub Musulmanler heyran qalduq .
Karnayighe söz qilghali Yaqin barduq ,
Néme dése shundagh deydur barche xelq körüb yanduq .
Yurtidin chiqib kelibdur Qoqend ile ,
Andin kéyin egip kelibdur Yarkent ile .
Yene birle kelibdur Balturi hemme ka rile ,
Qrab körsek yürübdur dewleti erkan ile .
Turfan?ghe kelgen hemane Wang bégimge anglandi ,
Aning üchün bulerning barche ishi jaylandi .
Kohne sheherge alib bar deb ikki ademge jolandi ⑩
Turfandin dingma ⑾bolub kohne sheherghe ulandi .
OL zeman yétib keldi kohne sheherge ,
Yüklerini tüsherdi kelib den?ge .
Dédiler pul bérimen yaxshi erge ,
Biz xalayiq qarab baqsaq qedimqi endge ⑿ ,
Chalpaq , süretke bermebdur héch kishi ten?ge .
Ulugh bégim özi kelib bular ile körüshti ,
Méhriban in?am ile anchinan söz qilishti .
Bu jayda bolur lazimliqini déyishti ,
Andin kéyin Wang bégim orda sayan yanishti .
Yanashida Doraghelerge hokum tegkürdi ,
Barib yolghe charjang ⒀ qilib aran ülgürdi .
Méhmanlerning chongliqini doraghelerge bildürdi ,
Höküm anglab bu doragheler chapsan yügürdi .
Kohne sheherde boldiler turalghu jayi ,
Ulugh bégim xizmetighe berdi ikki yayi .
Ikki yayi xizmet qilib bir ayghevhe turdi ,
Malman qilse xalayiq qamcha ile urdi .
Padshahghe oxshaydur aning xulqi ,
Kéche ? kündüz hereket qilib yoqdur uyqi .
Doxtur Johan Yen?gi keldi , Baltur burunqi ,
Dorasi ile turur nechche yüz longqi .
Bu longqiler ichide reng?ga reng dorasi bar ,
Chong ? kichik turghan ile herqaysining jorasi bar .
Yene taz bashqa ishleydur süyi ile korasi bar ,
Chalpaq süret köp chiqibdur , Lékokbegning dorasi bar .
Kohne sheherni tügetib , bardiler Murtuq sayan ,
Murtuqdin süret chiqip boldi köp ayan .
Ottuz kün Murtuqghe barib bolmay bir fung ziyan ,
Bu qismet ötken ishni nezm ile qilduq bayan .
Barche ishni nezm qilsaq kaghezghe patmaydur ,
Murtuq dégen uttur yolghe künde qatnaydur .
Padshahliq xizmet üchün birdem bikar yatmaydur ,
Her künliki kelgen süret sanduqighe patmaydur .
Kaghez berdi manga nezm qil deb ,
On nechche kün bittim ezme qil deb .
Bilgenimche nezm qildim , bilmegenni ne qilay ,
Pisend bolse efendimghe anga baqib gep qilay .
Bikar qildim bu nezmni efendimdin ef qilay ,
In?am körüb andin özge her ne qilsam yep qilay .
Xizmet bolse qilmaq üchün künde kéley men .
Efendimdin lazimliq ümid ile jabduq tileymen .
Bikar bolghan jabduqlerdin birni berse ,
Toqquz ? toqquz tezim qilib alsam érse .
Jabduq berse alib xush bolurmen ,
Bermese naümid bolub oshalurmen .
Nezm mektub bittim ahu ? nadamet ,
Mezmuni mefhum olghay yaxshi saet .
Yene nezm bar erdi kaghezghe sighmay yaman boldi ,
Xilaf emes bu nezm yigirme künde tamam boldi .
***
Izahatlar:
Uni ; chaplaq ; achquch ; til ; singgim éghizi ; Lékokning hemrahining ismi ; chay puli ; kona pul ; tapshuruldi ; atlandi ; arxib ; chédir tikish .
