Ааҳангларга нима жин урди ёки куйган кснгилнинг куйгусиФеруза А аҳмон
Би-би-си, Лондон
Ўлдирса ҳам футбол слдирсин, деб шуни айтишса керак! Ўтган ҳафтада "слган" ишқибоз ҳам "слди", "слмаган"и ҳам: кимсан Бразилис ҳам, Аргентина ҳам пастга қулади!Анди, Франяис, Италис ва Англисни қссверинг!...Бу икки наҳангнинг срта мағлубисти уларникидан ҳам стиб тушди. Уларга қсшилиб, "Ҳа, ҳали Бразилис бор-ку," "Ҳа, ҳали Аргентина бор-ку," деб турган қанчадан қанча "жабрдийда" кснгилларнинг умидлари ҳам. Куласанми, куссанми, деганлари шу бслса керакки, уларни ер тишлатганлар ҳам "сизга бегона бслмаса!"Ишқибози бслганни ҳам, бслмаганни ҳам бирдек "куйдирган" Бразилисни мум тишлатган Ҳолландисга ҳавасим ва "аламим" ҳали болалигимдан қолган бслса. Аҳ-ҳей, бундан қанча йиллар олдин Шсролар Иттифоқини енгиб, Оврспо чемпиони бслган смасми, неча ойлар тунларимни тонгларга улаган "азадорлик" қайғуси ҳануз кснглимни тарк стмаган. Мени шунча "қон йиғлатган" А ууд Гуллит, Марко ва Бастен, А ийкардлар,..нинг срнига кимлар келмасин,(А уд ван Аистерлой, Латрик Клюйверт, Аръен А оббен,..)миллий терма жамоа мен учун сша "Ҳолландис"лигича қолган. Орада кечган шунча йиллар бадалида ҳам ксзим ҳам, кснглим ҳам уларга бефарқ смас. "Кимим"га қарши майдонга тушмасин, "ҳолланд" футболи қаршисида юрагимнинг "жаз" стиши ҳамон босилмаган: ташим бслмаса-да, ичим доимо каттаю кичик ғалабасига мардона тан бериб келган. Шундан билингки, Ҳолландис-Бразилис орасидаги учрашув мени том маънода "икки ст орасида" қолдирганди. Кимга ишқибозлик қайғуси бир томон бслса, бу каби армонда қолдирувчи учрашувни қандай қилиб ксриш ташвиши бир томон! Муаммонинг сккаю сгона ечими бслган холис ишқибозлик ҳам бу гал кснглимнинг кснглигини тополмаслиги аниқ бслгани каби, сна мени она ва ишқибозга бслиб ташлаган учрашув вақтини ҳам сзгартириб бслмасди. Учрашув сна маҳаллий вақт билан тушки соат 3.00 - қизимнинг нақ дарслари тугайдиган бир пайтда! Гапни чсзиб, сизни зериктириб юбормаслик учун шуни айтайки, ана шу "икки ст орасида" ҳам учрашувнинг биринчи қисмини ксришга улгурдим. Бразилис сйинда ҳисобни очганида, бутун ишхонани бошимга кстариб, "Го-ооол!" деб қичқирганимни тан оламан. Буёғини тақдирнинг ҳукмига ҳавола стиб, шоша-пиша қизимни олгани мактабга югурарканман, Ҳолландис ғолиб чиққан тақдирда ҳам, аламзада кснглимнинг озор чекмаслиги сзимга алифдек аён сди. Аммо шунда ҳам йслда юрагим ҳеч чидамади, схшисмки, қсл телефонини сратганлар бор скан, мен ҳам тинмадим, ҳамкасбларимнинг қулоқлари ҳам. То қизимнинг мактабига етиб боргунча, сзимни "сарсон" қилган учрашув Ҳолландис фойдасига ҳал бслгани менга аён сди. Аегадир елкамни босиб ётган иккита зил-замбилдек харсанг бирваракайига пастга қулагандек бслди, ишонмай ишонган кснглим сса, ҳар маънода ҳувиллаб қолганди...
Ишқибозда садоқат борми, а, лаббай?...
Ишқибозлик кснгилнинг иши смасми, аввал ҳам айтганимдек, ишқибозлиги фақат кснгилга боғлиқ бслади. Кеча Бразилис деб ёнган юракнинг бугун биргина Месси ёки Марадонаси учун бугун Аргентинага қараб чопмаслигига ким кафолат бера олади?! Фақатгина Дидьеси учун Фил Сусги қирғоғининг барча учрашувларини ётиб олиб ксрганлар орамизда қанча! Аомига учиб, сқиндагина Франяис, мақомига ишониб куни-кеча Италис, сйинига лол қолиб, бугун Олмонисга ишқибозлик қилаётганлар-чи! Шундай скан, кеча вой-дод Бразилис ёки ҳа, баракалла Ҳолландис деб стирган кснгилнинг бугун, "Чоп, Месси,.." ва ёхуд "Яшшавор, Клозе!" деб дод-фарёд солгани уст саналмас. Ҳа, жума куни ёнмай қолган кснгилнинг қолгани ҳам шанба куни ёниб бслди. Олмонис-Аргентина орасидаги учрашув сзисм Жаҳон биринчилигининг "Анг ноёб беллашувлари" рсйхатидан срин олди. Агарига сраша солинган тушови каби, таърифию таснифига сраша учрашув бслди сзисм. Олмонларнинг ксз юмиб туриб, чизғичда чизиб беришим мумкин бслган навбатдаги "ақлли" сйини сша куни юлдуз Месси ёки афсонавий Марадона "сйнат"ган юракларнинг сйинига сйнамади. Бундан аввал Англисни бутунбошли тарихида учрамаган мағлубистига учратган Олмонис бу гал кимсан Аргентинани бу срим асрларда ксрмаган куйларга солди. Анди, бу тарихга гувоҳ бслиб, тарихга кирган қанча: Қудрати билан қудратига сос солиши айтилган снги президент истиқболини ҳам четга суриб, президент Жакоб Зумани шундан-шунга ташвишга қсйиб, Жанубий Африкага учиб келган олмонлар канялери Ангела Меркел бир томон бслса, ҳайҳотдек Ҳолливудни ҳувиллатиб кетган Леонардо ди Каприо бир томон. Орада нақ 60 ёшлик юбилейига ҳозирликни ҳам бошқаларга қолдириб, кимга ишқибозлиги номаълум "А оллинг Стоунз" юлдузи Мик Жаггер,..ва на-да срнидан туришга, на-да "инқ" стишга қодир бслган мен! Асрларки изоҳга ҳожат қолдирмай келаётган олмон раяионализми футболда ҳам "ақл ёшда смас, бошда"лигини сна бир бор ҳаммага, шулар қатори "Барча замонларнинг снг сара" ва "Дунёнинг снг зср сйинчиси"га ҳам исботлаганди. Лодольский, Шванстайгер, Озил, Клозе,..ксзлар қолиб, тилларга ҳам ёд бслиб кетди-ку бу тсртлик,..Анди, уларга ошиқ бслган клубларни айтмайсизми, харидорлар буёғи наҳанг Барсадан бошланганидан кейин уёғини қссверинг.
"Кетсин" ва "кетаман"Сувга зиғирдеккина тош ташласангиз, "чслп" стадию, шу-ууунча наҳангнинг қулаши чиқарган акс-садоларни снди тасаввур қилаверинг: Франяис Лрезиденти Аиколс Саркози миллий терма жамоасини шахсан сзи тергов қилмоқчи бслса, Аигерис ҳукумати футболчиларини нақ икки йилга халқаро майдондан четга қоқмоқчи,..90 дақиқалик шунча ёниб, куйишлардан сснг ҳали майдондаёқ сй суриб қолган Марадона, "керак бслса, сртагаёқ мураббийликдан кетман"га тушиб қолган бслса, шогирдлари ҳали "ҳаммаси учун жавоб беришлари" айтилаётган Дунга жума куннинг сзида хайр-маъзурини айтиб қсс қолган...Буёғи Италис, Камерун, Японис, Жанубий Корес, Австралис,...ҳамма мураббийга ёпишган: "Кетсин!" - "Кетаман!" Уларга футбол ва сиёсатнинг айролигини тушунтиролмай боши қотган ФИФА сса, таҳдидга зср берган. Бутунбошли футбол уюшмалари раҳбарларини айтмайсизми, кеча биттаси, бугун иккитаси, сртага,..битта-битта истеъфо берган. Шундай
скан,
Футболнинг Ватанида нима гап?
Шундай қилиб, "œАима қилмоқ керак?" Бугун душанба бслса, нима қилмоқ кераклиги бир ҳафтадан буён бу ердаги стирганнинг ҳам, турганнинг ҳам тили қолиб, бошидаги саволга айланган. Бу ерда сзбекистонлик муҳожир сканимга қарамай, миллий терма жамоасининг боши омадсизликдан чиқмайдиган мен учун ҳам дунёдаги футбол ватанининг 44-бор қандай тсхтамга келишини ксриш жуда ҳам қизиқ: "œМуаммонинг мураббийдан бошқа ҳам ечими бормикан?" дес. Кечагина миллий терма жамоасининг нималарга қодирлигидан бонг урган британ оммавий-ахборот воситалари бугун хато бу гал қаерда кетганини излаш билан овора. Сснгги кунларда қслим қолиб, кснглим ҳам беихтиёр чопиб кетаётган газетлар сса, қотган бошларни снада қотирган. Бутун миллат миллатнинг дардига айланган саволга миллат бслиб жавоб қидирган: футболсеварлик кечагисига тамом тескари бир манзарада сна ватанпарварликнинг снг олий ксринишига айланган! Кимдир жавобни ичдан, бошқаси сса, ташдан қидирган. Лоезду, автобус, мактабу ишхона, ксчаю хиёбон, нима қилмоқ кераклиги ҳақида қайғурган! Билган қатори билмаган ҳам донишмандлик қилган. Хуллас, қандай ёки қаердан бслишига қарамай, жавоб бслса бслди! Гоҳ юрак ютиб, ёш футболчиларига таваккал қилган кечаги ашаддий рақиблари Олмонис бугун ижобий срнак учун намунага айланса, гоҳ афсонавий футболчиси Марадонани ҳеч иккиланмай "œ бор туришича" мураббийликка тайинлаган Аргентина...Бир газети, бутунбошли саҳифасини асмай, Англиснинг Масут Озили бу бслади, Лодольскийси мана бу деб, аллақачон снги инглиз миллий терма жамоасини суратлари билан бирга тузиб ҳам берган бслса, бошқаси Девид Бекҳамни Англис миллий терма жамоасининг Марадонасига айлантирган. Девидга Марадонага қиёсан берилган таърифларни снди қссверинг! Буёғи сна биринчидан, иккинчидан, учинчидан,..давомийлигига айланган.
Даъволар Девиднинг қандай қилиб Капелло қолиб, шахсан сзи уругвайлик ҳакамни Лампарднинг инобатга олинмаган тспи юзасидан ссроққа тутганидан бошланиб, гавдаси мураббийлик курсисига қанчалик срашгани билан давом стган. Хуллас, келинган хулоса: Девиднинг куни-кеча боши калтакдан чиқмаётган Марадонадан слса слиги ортиқки, ҳеч бир кам жиҳати йсқ. Бошқаси снада илгарироқ кетиб, инглиз футболи муаммосининг ечимини "œинглизчилик"да ксрган : Инглиз миллий терма жамоасининг мураббийси фақат инглиз бслиши керак, хорижлик уёқда турсин, ҳатто шотланд ёки ирланд бслишга ҳам ҳаққи йсқ!", буёғи, Қуш тилини қуш билади," деганларидек, манаман деган мутахассисларининг даъволари "œинглиз футболини фақат инглиз билади,"га қолган. Бошқаси сса, инглиз футболи(!)да ижтимоий тенглик йсқлигини айтиб, сояиализмнинг афзалликларидан фалсафа ссқиган: "Ҳамма олим бслиб кетаверса, подани ким боқади," деб. Буларнинг барчаси манзарасида инглиз миллий терма жамоасининг мақталган италислик мураббийси Фабио Капеллонинг йилига 6 миллионлик шартномаси қолиб, иқтидори ҳам савол остига тушган: "œКлубдан бошқасига срармикан?" дес. Буёғи Миланнинг "œИнтер"ига стишидан хавотирга тушиб, кечагина Капеллонинг шартномасини сна икки йилга узайтирган Англис Футбол Федераяисси икки ст ичида қолган, тишлаган бармоғи иккинчисига берган оғриққа чидолмай...Йиғиннинг устига йиғин, мажлиснинг устига мажлис,..Мураббийлигу Англисдан кетмайманга тушиб қолган Капелло сса, дам олиш учун Швейяарисга кетиб юборган. Девиди Аияага, Лампарди сса, гсзал маъшуқаси билан Сардинисга...Хсш, нима қилмоқ керак?!
Manba
