Oxunboboyev tumani haqida ensiklopediyalarda  ( 15591 marta o'qilgan) Chop etish

1 B


muxbir  20 Iyul 2009, 09:31:40

ОХУАБОБОЕВ ТУМААИ (1943 й.гача Марғилон тумани) — Фарғона вилостидаги туман. 1926 й.да ташкил стилган. Кейинчалик туман ҳудудидан Тошлоқ, Азёвон каби снги туманлар ажралиб чиққан. Ғарбдан Олтиариқ, жан. дан Фарғона, шим.дан Азёвон, шарқдан Тошлоқ туманлари ва Марғилон ш. б-н чегарадош. Майд. 0,39 минг км2. Аҳолиси 137,3 минг киши (2003). О.т.да 16 та қишлоқ фуқаролари йиғини (Болталиксл, Дсрмон, Йслдошобод, Лангар, Лойсон, Охунбобоев, Лахтакор, Саримозор, Солижонобод, Сурхтепа, Халқобод, Шаҳартепа, Ўқчи, Корақушчи, Қумтепа, Ғиштмон бор). Маркази — Лангар қишлоғи.

Табиати. Туман Фарғона водийсининг марказида, Азёвон чслида жойлашган. А ельефи кенг текисликдан ибо-рат, шим. томон пасайиб боради; даре ёйилмалари ва уларнинг оралиғидаги пастликлар ҳамда Сирдарёнинг қайир усти террасаси, суви қуриб қолган ксл ботиклари б-н бирга кад. сойларнинг сзанлари, қум барханлари ва тепалари учрайди. Иклими кескин континентал. Ази иссиқроқ, қиши совуқроқ. Баҳорда ғарбдан шамол ссиб туради. Йиллик сртача т-ра 13,6°. Июлда сртача т-ра 27°, снг юқори т-ра 43°, снв.да сртача т-ра —2,2°, снг паст т-ра —23°. Вегетаяис даври 220 кун. Йиллик ёғин 110—130 мм. Туман ҳудуди орқали Катта Фарғона канали (27 км), Марғилонсой, Жан. Фарғона канали оқиб стади.
Туман ҳудуди мураккаб гидрогеологик сринда жойлашган. Теварак атрофдаги баландликлардан келган сизот сувлари ва суғоришдан чиққан оқова сувлар ер ости сувини кспайтиради. Сизот суви юза (1—1,5 м). Ер остидаги сувли қатламлардан сув артезиан қудуғи орқали чиқариб олинмоқда.
Туман х.удудининг катта қисмини қисман шсрлашган стлоқи ва стлоқи-ботқоқ тупрокдар, баъзан шсрхок тупроқлар ишғол қилади. Ўтлоқи тупроқларда бутун вегетаяис даврида намлик етарли бслади. Жан. қисмида оч бсз, суғориладиган бсз-стлоқи, ботқоқ стлоқи тупроқлар (чириндиси 2—4%) бор. Аввойи ссимликлардан черкез, қандим, селин, юлғун, қум тепалари оралиғидаги текисликларда шсра, лёс-сли-гилли ерларда шувоқ, зовурлар ичида қамиш ссади. Аввойи ҳайвонлардан қуён, тулки, кемирувчилар ва судралувчилар бор.

Аҳолиси, асосан, сзбеклар (92,5%) шунингдек, қирғиз (6,5%), татар, тожик, рус ва б. (1%) сшайди. 1 км2га 352 киши тсғри келади. Қишлоқ аҳолиси 137,3 минг киши (2003).

Хсжалиги. Туман хсжалиги, асосан, қ.х.га ихтисослашган. Ширкат хсжаликлари пахтачилик, ғаллачилик, боғдорчилик, сабзавотчилик, полизчилик, ипакчилик, чорвачилик б-н шу-ғулланади. О.т.да 1000 дан ортиқ хсжалик юритувчи субъектлар рсйхатга олинган. Шулардан 74 таси йирик корхоналар, 942 таси кичик ва срта бизнес корхоналари, бундан ташқари, 649 та фермер хсжаликлари, 379 та деҳқон, 218 та боғдорчилик, 31 та чорвачиликка йсналтирилган фермер хсжаликлари бор.
Туманда Жан. Корес б-н ҳамкорликда ташкил стилган «ДА­У текстам компани» корхонаси, «Фарғона наслли парранда», «Матлуботнон», МТЛ, Қорақушчи механика таъмирлаш, сувни қайта тозалаш корхоналари, «А аскар-200», «Ағду» сингари кичик корхоналар фаолист ксрсатади.
Қ.х.нинг етакчи тармоғи — пахтачилик. Туманда жами 24,6 минг га ерда деҳқончилик қилинади, шундан 11 минг га ер майдо-нига дон, 11,02 минг га ер майдонига пахта скилади, 2,6 минг га дан ортиқ майдон полиз, озука скинлари, сабзавот, боғ ва токзорлар б-н банд. 15 ширкат хсжалиги, йирик бсрдоқичилик корхонаси мавжуд. Ўрмон хсжалиги бор. Туман ширкат ва шахсий хсжаликларида 25,8 минг кррамол (шундан 11 мингга сқини сигир), 25,5 мингга скин қсй, 311 от, 176,7 мингга сқин парранда боқилади (2003).
Автотранспорт йслларининг уз. 266 км. 2002/2003 сқув йилида 49 умумий таълим мактаби, 2 лияей-интернатда 36,9 мингга сқин сқувчи таълим олди, шунингдек, 2 коллеж (570 талаба) фаолист ксрсатади.

Марказий маданист уйи, қишлокларда уларнинг 6 та филиали, 25 кутубхона, 2 маданист саройи, 2 стадион мавжуд. 3 касалхона (500 срин), санитарис назорати, «Саломатлик» марказлари, 3 поликлиника, 15 қишлоқ врачлик амбулаторисси, 10 дорихона, 4 хусу-сий касалхона ишлаб турибди. Тумандаги барча тиббий муассасаларда 192 врач (ҳар 10 минг аҳолига 15 врач) ишлайди.
«Истиқбол йсли» туман газ. 1943 й.дан чиқади (адади 5 минг).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси

Qayd etilgan