ABDUL QAYS AYMOG’INING ELCHILARI
Bir kuni payg‘ambar alayhis-salom sahobalar bilan sahbatlashib o‘tirganlarida: "Yo‘l yiroqligiga, oziq-ovqat taxchilligiga qaramay Sharq ahlining yaxshisi bo‘lgan bir jamoa bu yerga islomni ixtiyoriy ravishda qabul qilish uchun keladi. Ey Olloh, abdul Qays aymog‘ini mag‘firat qilgin", dedilar. Abdul Qays aymog‘ining elchilari yetib kelgach, payg‘ambar alayhis-salomni ko‘rgan zahoti ulovlaridan o‘zlarini tappa-tappa tashlab, salom berishga oshihishdi. Abdulloh ibn Avf Ashaj elchilar orasida eng yoshi kichigi bo‘lgani uchun tuyalarni cho‘ktirib, yuklarni tashitdi va shundan keyingina oq matodan tikilgan kiyimlarini kiyib, rasulullohga salom berdi. U pachoqqina, ko‘rimsiz odam bo‘lgani uchun rasulullohning o‘ziga tikilib qaraganlaridan xijolat chekib: "Ey rasululloh, odamning chiroyiga non botirib yeb bo‘lmaydi, inson tili va dili bilan odam", dedi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Senda Olloh va uning payg‘ambari yaxshi ko‘radigan ikki xislat — muloyimlik bilan tamkinlik bor ekan", dedilar va shundan keyin elchilarga murojaat qildilar: "Xor-zorlikda qolmay, nadomat chekmay kelgan qavmni quchoq ochib kutib olamiz". Elchilar: "Ey rasululloh, biz bu yerga olis joylardan* keldik. Ikki o‘rtada Muzor kofirlarining qabilasi bor, biz sening huzuringa faqat qon to‘kish harom qilingan oylardagina kelishimiz mumkin. Shuning uchun ado etishimiz lozim bo‘lgan ishlarni ochiq aytib, tushuntirgin", deyishdi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Avvalo sizlarni Ollohga imon keltirishga buyuraman. Bu nima degani bilasizlarmi? Ollohga imon keltirgin degani: La ilaha illaloh Muhammadur rasululloh, deb guvohlik berish, namoz o‘qish, zakot berish, ramozon oyida ro‘za tutish va g‘animatning beshdan birini topshirishdan iborat. Sizlarning tomoshaqovoqlarda Hantam (maxsus moy bilan moylangan idish), naqir xurmoning ildizidan yasalgan idishlarda sharob ichishinglarni man etaman", dedilar. Ashaj: "Ey rasululloh, biz tomonlarning havosi siyrak, aroq ichib turmasak qornimiz shishib, kasal bo‘lib qolamiz. Bizga oz-moz aroq ichishga ruxsat bermasang bo‘lmaydi", dedi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Yo‘q, ozginaga ruxsat bersam ko‘proq ichasizlar. Keyin bir-biriiglarga qilich ko‘tarib urishasizlar", dedilar. O’sha paytda yuqorida nomlari zikr etilgan idishlarda sharob ichish rasm bo‘lgani uchun rasululloh ichki-likka qo‘shib ulardan foydalanishni ham taqiqladilar.
______________
*Ularnnig yurti fors qo‘ltig’iga yaqin joyda edi.