Adolat.Net – bepul huquqiy maslahatlar portali xizmatingizda

[Adolat.Net]

MEROS QANDAY TAQSIMLANADI?

Ismingiz: Abu Abdulloh

Savolingiz: Assalamu alaykum. Yaqinda mening otam vafot etdi. Otamning nomlarida bitta 3 xonali kvartira va 6 sotix yer uchastkasi (bo'm-bo'sh, uy qurish uchun berilgan) bor edi. Otamning 1-turmushlaridan 2 ta farzandlari bor, lekin ular 30 yildan beri Rossiyada, shu davlat fuqarosi, ular bilan aloqa uzilib ketgan, adreslari ma'lum emas. 2-turmushidan 3 ta farzandlari bor. Ular O’zbekistonda. 3-turmushidan 1 ta farzandlari bor - men. Yuqorida ko'rsatilgan meros qanday tartibda taqsimlanadi? Agar barcha aka-opalarim rozi bo'lishsa, men ushbu mulklarni qanday qilib o'zimning nomimga o'tkazib olishim mumkin? Assalamu Alaykum.

Javob: O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 1112-moddasiga ko’ra, vorislik vasiyat va qonun bo’yicha amalga oshiriladi. Qonun bo’yicha vorislik, agar vasiyat mavjud bo’lmasa yoxud vasiyat butun merosning taqdirini belgilamasa, shuningdek ushbu Kodeksda belgilangan boshqa hollarda amalga oshiriladi. Otangizning qoldirgan uy va 6 sotix yer to’g’risida vasiyatnomasi mavjud bo’lmasa, ushbu holatga nisbatan qonun bo’yicha vorislik amalga oshiriladi.
Meros taqsimlanishi, kimningdir nomiga o’tkazilishi uchun avvalambor meros ochilishi kerak. Fuqarolik kodeksining 1116-moddasiga ko’ra, meros fuqaroning o’limi yoki uning sud tomonidan vafot etgan deb e’lon qilinishi oqibatida ochiladi. Otangiz vafot etgan ekan, demak, otangizning qoldirgan meroslari ochilishi, ya’ni otangiz qoldirgan mulk taqsimlanishi mumkin. Fuqarolik kodeksining 1117-moddasida merosning ochilish joyi haqidagi norma o’rnatilgan bo’lib, unga ko’ra meros qoldiruvchining oxirgi doimiy yashab turgan joyi merosning ochilish joyi hisoblanadi. Sizning holatingizda esa otangiz doimiy ro’yxatdan o’tgan yashash joyi merosning ochilish joyi hisoblanadi.
Qonun bo’yicha vorislikka ko’ra, Fuqarolik kodeksining 1134-moddasida ifodalanganidek, meros qoldiruvchining bolalari (shu jumladan farzandlikka olingan bolalari), eri (xotini) va ota-onasi (farzandlikka oluvchilar) teng ulushlarda qonun bo‘yicha birinchi navbatdagi vorislik huquqiga ega bo‘ladilar. Meros qoldiruvchining vafotidan keyin tug‘ilgan bolalari ham birinchi navbatdagi vorislar jumlasiga kiradilar. Bundan ma’lum bo’ladiki, otangizning nechinchi turmushidan bo’lishidan qat’i nazar, barcha farzandlari, vafot etgan payti qonuniy nikohda turgan xotini va agar ota-onasi yoki ulardan qaysi biri tirik bo’lsa, barchasi qonunan vafot etgan otangizning merosidan teng ulushlarga ega bo’ladi.
Davomi...

[Adolat.Net]

NOGIRONLIK NAFAQASINI DOIMIYLIKKA O’TKAZISH MUMKINMI?

Ismingiz: O'lmasvoy

Savolingiz: O’n yildan oshdiki 2-guruh nogironiman. Bunga qattiq jarohatlanish sabab bo’lgan. Har yili nogironlik nafaqasini olish uchun poliklinikadagi analizlar, tekshiruvlar, VTEK, so’ng SABEZlarga o’tib, ancha holdan toyaman, shu bilan anchagina chiqimdor bo’lamiz.
Yaqinda bir doktor “Qonunga ko’ra 5 yildan ortiq nogironlikda bo’lgan odam nogironligini doimiylikka o’tkazishga haqli” dedi. Shu to’g’rimi? Nogironlik nafaqasini doimiylikka o’tkazish mumkinmi?
Nafaqa (Pensiya)lar haqidagi qonunlar bilan batafsil tanishtirsangiz.

Javob: O’zbekiston Respublikasi “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida”gi qonuninning 47-moddasi b-bandiga muvofiq, nogironlik pensiyasi agar nogironlik belgilangan kundan boshlab uch oy ichida pensiya so‘rab murojaat etilgan bo‘lsa, TMEK nogironlikni belgilagan kundan e‘tiboran tayinlanadi. Ushbu pensiya butun nogironlik davri uchun tayinlanadi. 60 yoshdan oshgan erkak va 55 yoshdan oshgan ayol nogironlarga — nogironlik pensiyalari umrbod tayinlanadi. Ana shu nogironlarni qayta tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish faqat ularning arizasiga binoan amalga oshiriladi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008-yil 8-avgustdagi 175-son “Tibbiy-mehnat ekspertiza xizmati boshqarishtuzilmasini va faoliyatini tashkil etishni takomilllashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori bilan tasdiqlangan 3-ilova “Tibbiy-mehnat ekspert komissiyalarida fuqarolarni tibbiy tekshirishdan o’tkazish va nogironlikni belgilash tartibi to’g’risida”gi nizomning 30-bandiga ko’ra, oranizm organlari va tizimlari nobarqaror, tiklanadigan morfologik o‘zgarganda va funktsiyalari buzilganda davolash samaradorligi va reabilitatsiya tadbirlarini o‘tkazish, sog‘liqning holati va ijtimoiy moslashish darajasini kuzatish maqsadida bir yoki ikki yilda bir marta nogironlar qayta tibbiy tekshirishdan o‘tkaziladi.
Nogironlik navbatdagi qayta tibbiy tekshirish tayinlangan oyning birinchi kunigacha belgilanadi.
Qayta tibbiy tekshirishni belgilangan muddatlardan oldin o‘tkazish salomatlik va mehnatga layoqat darajasi o‘zgargan yoki TMEK qarorining asoslanmaganligi hollari aniqlangan taqdirda yoki, agar TMEK qarori qalbaki hujjatlar asosida chiqarilgan hollarda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Muddatsiz nogiron deb hisoblangan shaxslar ham ko‘rsatib o‘tilgan muddatlarda qayta tibbiy tekshirishdan o‘tkazilishi mumkin.
Ushbu nizomnign 31-bandi ikkinchi qismiga muvofiq esa, organizm organlari va tizimlari funktsiyalari barqaror, qaytarib bo‘lmas morfologik o‘zgarishlar va buzilishlarga uchraganda, amalga oshirilgan reabilitatsiya chora-tadbirlarining samarasizligi oqibatida kasallikning kechishi va tiklanish, ijtimoiy moslashish mumkin bo‘lmaganda nogironlik belgilangan tartibda tasdiqlangan kasalliklar va anatomik nuqsonlar ro‘yxatiga muvofiq qayta tekshirishdan o‘tkazish muddati ko‘rsatilmasdan belgilanadi.
Chernobil AESidagi avariyani tugatish oqibatlari munosabati bilan nogiron deb e‘tirof etilgan shaxslarga I-II guruhlar nogironligi muddatsiz belgilanadi, III guruh nogironlikda qayta tekshirishdan o‘tkazish muddati 5 yil. Nogironlikning sababi ko‘rsatiladi: “CHAESdagi avariya tufayli kelib chiqqan”.
Davomi...

[Adolat.Net]

QAMOQXONADA NAMOZ O’QISH MUMKINMI?

Ismingiz: Alisherali
Savolingiz: Qamoqxonalarda namoz o’qigan insonni namoz o’qimagin, deb kaltaklayotgan ekan qamoqxona nozirlari. Qamoqxona nozirlarining shunday ish qilishga haqqi bormi? Namoz o’qigani uchun kaltaklangan inson qayerga shikoyat qilsa bo’ladi?

Javob: O’zbekiston Respublikasi jinoyat-ijroya kodeksining 12-moddasiga ko’ra, mahkumlarning vijdon erkinligi ta’minlanadi. Barcha mahkumlarga vijdon erkinligi kafolatlanadi. Mahkumlarga diniy rasm-rusumlarni ado etishga, ibodat uchun kerakli narsalardan va diniy adabiyotlardan foydalanishga ruxsat etiladi. Diniy rasm-rusumlarni ado etish ixtiyoriy bo‘lib, bu narsa jazoni ijro etuvchi muassasaning ichki tartib qoidalarini buzmasligi, shuningdek boshqa shaxslarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini kamsitmasligi lozim.
Qamoqxona nozirlarining mahbuslarning namoz o’qishlariga to’sqinlik qilishlari va shu vaj bilan kaltaklashlari noqonuniy harakat hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 26-moddasiga ko’ra, hech kim qiynoqqa solinishi, zo‘ravonlikka, shafqatsiz yoki inson qadr-qimmatini kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyiqqa duchor etilishi mumkin emas.
Jinoyat-ijroya kodeksining 9-moddasida mahkumlarning qator asosiy huquqlari sanab o’tilgan bo’lib, ular orasida jazoni ijro etuvchi muassasa yoki organ ma‘muriyatiga, boshqa davlat organlari va jamoat birlashmalariga o‘z ona tilida yoki boshqa tilda taklif, ariza va shikoyatlar bilan murojaat etish; o‘z taklif, ariza va shikoyatlariga murojaat etilgan tilda javob olish kabi huquqlar belgilangan. Mahkumlarning namoz o’qish orqali o’z vijdon erkinligi huquqlarining qamoqxona nozirlari tomonidan poymol etilishi va mahbuslarning noqonuniy kaltaklanishi yuzasidan mazkur mahbuslar shikoyat bilan jazoni ijro etish muassasasi rahbari nomiga, qolaversa, Bosh prokuror va O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo’yicha vakili ombudsman institutiga murojaat qilishlari lozim.
Jinoyat-ijroya kodeksining 17-moddasida belgilanishicha, jazolarni va boshqa jinoyat-huquqiy ta‘sir choralarini ijro etish chog‘ida qonunlarga rioya etilishi ustidan nazoratni O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va unga bo‘ysunuvchi prokurorlar qonunda belgilangan tartibda amalga oshiradilar.
Kodeksning 40 va 79-moddalariga muvofiq, mahkumlarning yozishmalari senzuradan o’tkaziladi, ammo O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili (ombudsman) bilan yozishmalari bundan mustasno. 79-moddaning oxirgi bandiga ko’ra, prokuror nomiga yo‘llangan taklif, ariza va shikoyatlar ko‘zdan kechirilmaydi hamda bir sutkalik muddat ichida tegishliligi bo‘yicha jo‘natiladi.
Bunday hollarda mahbuslar jazoni ijro etish muassasasi rahbarini, Bosh prokurorni va ombudsmanni yuqoridagi noqonuniy harakatlardan ogoh etgan holda, o’z haq-huquqlarini ketma-ket talab qilishlari lozim.
Manba

[Adolat.Net]

UYLANISH UCHUN HARBIY BILET KERAKMI?

Ismingiz: Umar

Savolingiz: FHDYO (ЗАГС) idorasiga nikohni qayd qildirish uchun qanday hujjatlar bilan borish kerak? Bu holatda yigitdan harbiy hujjatlar (voyenniy bilet kabilar) talab qilinadimi?

Javob: O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 12-apreldagi 171-son qaroriga 1-ilova hisoblanadigan “Fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish qoidalari”ga ko’ra, FHDYO organlari tomonidan nikohlanuvchi shaxslarning nikohini qayd etish to’g’risidagi ariza har ikki nikohlanuvchi tomonidan beriladi. Nikohlanuvchilar ariza shakli bilan FHDYO organlari tomonidan ta’minlanadi. Nikohni qayd etish to’g’risidagi arizani qabul qilishda nikohlanuvchilarga belgilangan tartibda tibbiy ko’rikdan o’tish uchun yo’llanma beriladi. Ushbu yo’llanma orqali bo’lajak kelin va kuyov doimiy ro’yxatdan o’tgan manzilidagi tuman shifoxonasida tibbiy ko’rikdan o’tadi. Ushbu yo’llanma to’ldirilgan holatda ariza berilgan kundan boshlab bir oy ichida, ya’ni nikoh qayd etiladigan kunga qadar ariza berilgan  FHDYO organiga topshirilishi kerak.
Nikohga kirish haqida arizani berishda shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar: passport, harbiy guvohnoma, ofitser yoki praporshikning shaxsiy guvohnomasi ko’rsatilishi kerak.
O’zbekiston Respublikasi fuqarolaridan nikohni qayd etish uchun boshqa shaxsini tasdiqlovchi hujjat talab qilinmaydi, xuddi shuningdek, nikohni qayd etish uchun ariza berayotgan yigitlardan ham harbiy xizmatga aloqadorlik to’g’risida biror bir hujjat talab qilinmaydi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 26-fevraldagi 2240-son Farmoniga 1-ilova “O‘zbekiston Respublikasida pasport tizimi to‘g‘risidagi” nizomning 2-bandiga ko’ra, O‘zbekiston Respublikasining 16 yoshga to‘lgan barcha fuqarolari O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi pasportiga ega bo‘lishlari shart. Harbiy xizmatchilar bunday pasportsiz yashaydilar.  Harbiy xizmatchilar uchun harbiy qismlar va harbiy muassasalar qo‘mondonligi tomonidan beriladigan shaxsiy guvohnomalar yoki harbiy biletlar harbiy xizmatchi shaxsini tasdiqlovchi hujjatlar hisoblanadi.
Bundan ma’lum bo’ladiki, harbiy bilet va shaxsiy guvohnomalar FHDYO organlarida nikohni qayd ettirmoqchi bo’lgan harbiy xizmatchilardangina talab qilinadi, chunki harbiy xizmatchilarning harbiy bilet va shaxsiy guvohnomasidan boshqa shaxsini tasdiqlovchi hujjati mavjud emas.
Bundan tashqari, ilgari nikohda bo’lgan shaxs FHDYO organiga avvalgi nikohi bekor qilinganligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etishi kerak. Bu – nikohning bekor qilinganligi haqidagi guvohnoma yoki sud qarori, erining yoki xotinining o’limi haqidagi guvohnoma yoxud sudning nikoh haqiqiy emas deb topganligi haqidagi qarori bo’lishi mumkin.
Quyidagi linkda bog'lanish uchun O'zbekiston Respublikasi FHDYO organlarining aloqa ma'lumotlarini topasiz:
O'zbekiston Respublikasi FHDYO organlari
Manba...

[Adolat.Net]

KONTRAKT ASOSIDA O'QIYDIGANLAR SOLIQDAN OZODMI?

Ismingiz: Abdulaziz

Savolingiz: O‘g‘lim ikkinchi bosqich talabasi bo‘lib, kontrakt asosida o‘qiydi. Xotinim va men shifokormiz. Soliq kodeksiga kiritilgan o‘zgarishlarga asosan, biz kontrakt to‘layotganimiz uchun daromad solig‘i bo‘yicha imtiyozga egamizmi?

Javob: O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining  170-moddasida soliq solinadigan baza haqida norma belgilangan bo’lib,
“Soliq solinadigan baza jami daromaddan kelib chiqib, ushbu Kodeksning 179 va 180-moddalariga muvofiq soliq solishdan ozod qilingan daromadlar chegirilgan holda aniqlanadi”, deyilgan.
179-moddada jismoniy shaxslarning soliq solinmaydigan daromadlari ro’yxati keltirilgan. Uning 31-bandi quyidagicha ifodalanadi:
“31) fuqarolarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlarining:
O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarida ta‘lim olish uchun (o‘zining o‘qishi yoki yigirma olti yoshga to‘lmagan farzandlarining o‘qishi uchun) yo‘naltiriladigan summalari.”
Demak, amaldagi Soliq kodeksi 179-moddasining 31-bandiga binoan jismoniy shaxslarning O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarda ta‘lim olishi uchun (o‘zining o‘qishi yoki yigirma olti yoshga to‘lmagan farzandlarning o‘qishi uchun) yo‘naltirilgan summalari hisoblangan daromadlariga soliq solinmaydi.
Manba...

[Adolat.Net]

ENG KAM ISH HAQIDAN KAM OYLIK HAM BORMI?

Ismingiz: Xurram

Savolingiz: Mol bozorida bir tanishim qorovul bo‘lib ishlaydi. Bilishimcha, kechayu kunduz qorovullik qiladi. Bozor boshlig‘i unga 37 ming so‘m oylik beradi. Eng kam ish haqi 40 ming so‘mdan ko‘p. Agarda unga qonunda belgilanganidan kam oylik berilgan bo‘lsa, qolganini undirib olsa bo‘ladimi, kimga murojaat qilishi kerak?

Javob: Mehnat kodeksining 15-moddasiga ko‘ra, mehnat haqqining miqdori ish beruvchi bilan xodim o‘rtasidagi kelishuvga binoan belgilanadi. Mehnat haqi qonun hujjatlari bilan belgilangan eng kam miqdordan oz bo‘lishi mumkin emas va uning eng ko‘p miqdori biror bir tarzda cheklanmaydi.
2010-yil 1-avgustdan boshlab eng kam ish haqi 45215 so ‘m deb belgilangan. Bu yerda ish haqiga oid qonun talabi buzilgan.
Bundan tashqari, Mehnat kodeksining 128-moddasiga binoan ishning tugashi bilan keyingi kuni (smenada) ish boshlanishi o‘rtasidagi kundalik dam olish vaqti va dam olish vaqti bo‘yicha ham qonun talablari buzilgan. Bu borada yuzaga kelgan muammoni hal qilish uchun tuman/shahar prokuraturasiga murojaat qilish lozim.
Manba

[Adolat.Net]

FELDSHERGA SOLIQ IMTIYOZI BORMI?

Ismingiz: G’aybullo

Savolingiz: 40 yildan ortiq muddat feldsher bo‘lib ishladim. Menga yer solig‘idan, mulk solig‘idan imtiyoz beriladimi? Shu haqda qisqacha ma‘lumot bersangiz...

Javob: Soliq kodeksining 290-moddasi birinchi qismining 1-bandiga ko‘ra, yaylov chorvachiligining cho‘ponlari, yilqiboqarlari, mexanizatorlari, veterinariya vrachlari va texniklari, boshqa mutaxassislari va ishchilar yer solig‘idan ozod etilgan.
Shuningdek, ushbu kodeksning 275-moddasida mol-mulkiga soliq solinmaydigan jismoniy shaxslarning kategoriyalari keltirilgan. Unda shifokorlar kategoriyasi keltirilmagan.
Demak, sizga shifokorlik kasbingiz vajidan alohida soliq imtiyozlari yo’q.
Manba

[Adolat.Net]

JAMOAT JOYLARIDA NAMOZ O’QISH MUMKINMI?

Ismingiz: Umidjon

Savolingiz: Jamoat joylarida, davlat idoralarida, nodavlat tashkilotlar binosida  kundalik 5 vaqt namozni yakka holda yoki jamoat bo’lib o’qishga qonunda qanday qulaylik yoki cheklovlar bor? Bir odam katta yo’l chetida namoz o’qib olibdi. Uni ko’rib qolgan huquq tartibot xodimlari ushlab ketishibdi. Yana bir voqea: madaniyat va istirohat bog’ida bir muzey bor, muzey aslida o’tmishda masjid bo’lgan, bir guruh otaxonlar shom namozi vaqti bo’lganda, o’sha masjid sahnida jamoat bo’lib, namozni ado qilishgan va shu sababli IIB xodimlari tomonidan ushlanib, tazyiqqa uchrashgan, natijada katta miqdorda jarima to’lashgan. Ushbu holatlarning qonuniyligi borasida ma’lumot bersangiz.

Javob: O’zbekiston Respublikasi “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to’g’risida”gi qonunining 3-moddasi 2-bandiga ko’ra, fuqaro o‘zining dinga, dinga e‘tiqod qilishga yoki e‘tiqod etmaslikka, ibodat qilishda, diniy rasm-rusumlar va marosimlarda qatnashish yoki qatnashmaslikka, diniy ta‘lim olishga o‘z munosabatini belgilayotgan paytda uni u yoki bu tarzda majbur etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Mazkur qonunning 14-moddasida shunday deyiladi:
“Ibodat, diniy rasm-rusumlar va marosimlar diniy tashkilotlar joylashgan manzildagi ibodatxonalarda va ularga tegishli hududlarda, ziyoratgohlarda, qabristonlarda, zarur hollarda fuqarolarning ixtiyoriga binoan ularning uylarida o‘tkaziladi.
Kasalxonalarda, gospitallarda, keksalar va nogironlar uylarida, dastlabki qamoq va jazoni o‘tash joylarida ibodatlar va diniy rasm-rusumlar shu yerdagi fuqarolarning iltimoslariga binoan o‘tkaziladi.
Diniy marosim va ibodat binolaridan tashqarida o‘tkaziladigan ommaviy ibodatlar, diniy rasm-rusumlar va marosimlar O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi”. 
Bu normada ibodat qilish mumkin bo’lgan joylar sanab o’tilgan, ammo qayerda ibodat qilish mumkin emasligi haqida qoida belgilanmangan.  Qonun matnining “O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi”, deyilgan bandi ostiga “Batafsil ma‘lumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 13-yanvardagi 15-son qarori bilan tasdiqlangan “Ommaviy tadbirlarni o‘tkazish” Qoidalariga qarang”, deya izoh berilgan.
Davomi...

[Adolat.Net]

KONTRAKTDA O’QIYDIGANLARGA BERILADIGAN SOLIQ IMTIYOZINING TARTIBI QANDAY?

Ismingiz: Botir

Savolingiz: O’ZMUga hujjat topshirdim. Shartnoma asosida o’qishga kirishga muvaffaq bo’ldim. Bundan tashqari ishlayman. O’qish boshlangani uchun ishimni yarim stavkaga qisqartirmoqchiman. Shartnoma asosida ta’lim olayotganlarga o’zining va ota-onasining maoshlaridan shartnoma to’lovi amalga oshirilganda daromad solig’i borasida imtiyozlar borligi haqida eshitdim. Shu haqda  ma’lumot bersangiz.   

Javob: O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasining 2010-yil 24-mart qarori bilan tasdiqlangan “O’zbekiston Respublikasi oliy o’quv yurtlarida ta’lim olish uchun yo’naltiriladigan mablag’larga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i bo’yicha imtiyozni qo’llash tartibi to’g’risidagi” nizomga binoan 2010-yil 1-yanvardan boshlab fuqarolarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlarining O’zbekiston Respublikasi oliy o’quv yurtlarida ta‘lim olishga (o’zining o’qishi yoki yigirma olti yoshga to’lmagan farzandlarining ta‘lim olishi uchun) yo’naltiriladigan summalariga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i solinmaydi.
 Ushbu Nizomning 1-bandida nazarda tutilgan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i bo’yicha imtiyoz jismoniy shaxslarning soliq solinadigan daromadlarini O’zbekiston Respublikasi oliy o’quv yurtlarida o’zining o’qishi yoki yigirma olti yoshgacha bo’lgan o’z farzandlarining o’qishi uchun yo’naltiriladigan summalariga (keyingi o’rinlarda o’qish uchun to’lov deb yuritiladi) kamaytirish (keyingi o’rinlarda soliq chegirmasi deb yuritiladi) ko’rinishida beriladi.
Jismoniy shaxslarga soliq chegirmasi o’qish uchun to’lov quyidagilar hisobidan amalga oshirilganda taqdim etiladi:
— o’z mablag’lari;
— jismoniy shaxsga tijorat banklari tomonidan berilgan ta’lim kreditlari;
— yuridik shaxslar tomonidan jismoniy shaxslarga qaytarish sharti bilan berilgan mablag’lari (ssudalar).
 — o’zining o’qishi yoki o’z farzandlarining o’qishi uchun to’langanda soliq chegirmasi jismoniy shaxs — ta‘lim oluvchiga, shuningdek, agar o’qish uchun to’lov ta’lim oluvchi yigirma olti yoshga to’lguniga qadar amalga oshirilgan bÒ‘o’sa, uning ota-onalariga beriladi.

To’lov manbaida soliq chegirmasini taqdim etish tartibi

To’lov manbaida soliq chegirmasi ta’lim uchun to’lov quyidagilar hisobiga amalga oshirilganda taqdim etiladi:
— to’langan summalarni jismoniy shaxsning soliq solinadigan daromadlaridan keyinchalik ushlab qolish sharti bilan berilgan ish beruvchining mablag’lari;
— O’zbekiston Respublikasi oliy o’quv yurtiga yoki tijorat bankiga olingan ta‘lim kreditini qoplash evaziga ish beruvchi tomonidan o’tkazib beriladigan jismoniy shaxsning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlari.
Davomi...

[Adolat.Net]

ISLOM.UZ SAYTIDAN FOYDALANISH QONUNIYMI?

Ismingiz: Anonim

Savolingiz: Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning www.islom.uz sayti va boshqa shunga o’xshash ichida terror, davlat siyosatiga qarshi gaplar bo’lmagan sof diniy materiallardan iborat veb-saytlarga kirish, ulardagi materiallardan ta’lim maqsadida foydalanish va saqlash qonun bilan qanday chegaralangan? Buning uchun huquqiy javobgarlik bormi? Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksning 184-moddasini batafsil tushuntirib, masalaga oydinlik kiritsangiz, shoyadki huquqimizni bilib olsak.

Javob: O’zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksining 184-moddasi “Jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan materiallarni tayyorlash yoki tarqatish maqsadida saqlash” deb nomlanadi:
“184-modda. Jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan materiallarni tayyorlash yoki tarqatish maqsadida saqlash
Diniy ekstremizm, separatizm va aqidaparastlik g‘oyalari bilan yo‘g‘rilgan, qirg‘in solishga yoki fuqarolarni zo‘rlik bilan ko‘chirib yuborishga da‘vat etadigan yoxud aholi orasida vahima chiqarishga qaratilgan materiallarni tayyorlash yoki ularni tarqatish maqsadida saqlash —materiallarni hamda ularni tayyorlash va tarqatishning tegishli vositalarini musodara qilib, fuqarolarga eng kam ish haqining ellik baravaridan yuz baravarigacha,
mansabdor shaxslarga esa —yuz baravaridan yuz ellik baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki o‘n besh sutkagacha muddatga ma‘muriy qamoqqa olishga sabab bo‘ladi”.
Ushbu modda mazmun jihatidan ikki qismga bo’linadi:
Birinchisi, jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan materiallarni tayyorlash.
Ikkinchisi, ushbu turdagi materiallarni tarqatish maqsadida saqlash.
Mazkur moddaning mazmunidagi jamoat xavfsizligi deganda insonlar hayotiga va mol-mulkiga xavf solishning oldini olish tushuniladi. Jamoat tartibi esa jamoat joylarida shakllangan ijtimoiy munosabatlar tarmog’idir. Bu tarmoqni shakllantirish orqali insonlar mehnat faoliyati, turmushi va dam olishi, shuningdek, ijtimoy axloq, shaxsning sha’ni va qadr-qimmatini hurmat qilish talablariga rioya qilish uchun osoyishta vaziyat va qulay sharoit ta’minlanadi. Demak, jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan materiallar deganda jamoat joylarida shakllangan ijtimoiy munosabatlar hamda inson hayoti va mol-mulkiga nisbatan xavf soladigan varaqalar, kitoblar, plakatlar, videokassetalar, disklar kabi materiallar tushuniladi. Bu turdagi materiallarni tarqatish deganda, bu kabi materiallarni ommaviy axborot vositlarida e’lon qilish, osib qo’yish, ko’pchilik oldida e’lon qilish, ya’ni bu kabi materiallarning yozma va og’zaki usulda hech bo’lmaganda bir shaxsga oshkor etilishi tushuniladi. Ushbu turdagi materiallarni hatto bir nusxasini saqlash ham ushbu moddada nazarda tutilgan saqlash hisoblanib, javogarlikka tortilishga asos bo’ladi.
Davomi...

[Ansora]

 

Meni savollarimga javob berguningizcha men O'zbekistonga borib-qaytaman shekilli:)

[Adolat.Net]

XORIJDAGI FUQAROLAR KONSULLIK RO’YXATIDAN O’TISHI SHARTMI?

Ismingiz: Compromise

Savolingiz: Chet eldagi O’zbekiston fuqarosi o’zi turgan joydagi tegishli konsullik idorasidan ro’yxatdan o’tmasa, unga nisbatan biror javobgarlik bormi? Ro’yxatdan o’tish majburiymi?

Javob: O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirining 1997-yil 15-maydagi “Xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolarini ro’yxatdan o’tkazish va hisobga olish tartibi to’g’risida” gi yo’riqnomasiga binoan xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolarini ro’yxatga olish munosabatlarini tartibga solish maqsadida quyidagilar belgilangan:
Xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolari o’sha davlat joylashgan konsullik okrugidagi O’zbekiston Respublikasi konsulligida ro’yxatdan yoki hisobdan o’tadi.
Xorijda doimiy yashovchi O’zbekiston Respublikasi fuqarolari konsullikdan ro’yxatdan o’tadi va ro’yxatdan o’tishni qayd qilish uchun tegishli davlat boji undiriladi.
Xorijda doimiy yashovchi O’zbekiston Respublikasi fuqarolari konsullik ro’yxatidan o’tishda ularning pasportiga hisobga olinganlik to’g’risida ro’yxatga olgan konsullik nomi va manzili, sana va hisobga oluvchi shaxs imzosi yozilgan belgi qo’yiladi.
Xorijda olti oydan ko’p muddat ish yuzasidan yoki shaxsiy tashrif yuzasidan hozir bo’lgan  O’zbekiston fuqarolari konsullik idorasida ro’yxatga olinadi va ushbu shaxslar pasportiga hech qanday belgi qo’yilmaydi.
 Ushbu yo’riqnomada ta’kidlangan xorijdagi doimiy hamda vaqtincha yashovchi O’zbekiston fuqarolarining konsullik ro’yxatidan o’tmasligi hech bir moddiy, fuqarolik, ma’muriy yoxud jinoiy javobgarlik keltirib chiqarmaydi.
Xorijdagi fuqaroni konsullik ro’yxatidan o’tishi u haqdagi ma’lumotning konsullikda saqlanib turishini ta’minlaydi. Ammo  konsullik idorasi xorijdagi fuqaroga konsullik ro’yxatidan o’tmagani uchun biror konsullik xizmatini ko’rsatishdan  yoxud fuqaroning huquqlarini amalga oshirishdan (pasport olish, almashtirish, tug’ilganlik to’g’risida guvohnoma olish) bosh tortishga haqli emas.
   Konsullik idorasida ro’yxatda turgan xorijdagi fuqarolar konsullik xizmatlaridan foydalanishda ular haqidagi barcha ma’lumotlar konsullik idorasida saqlanganligi bois murojaatlarining tezroq qondirilishiga erishishi mumkin. Shuningdek, konsullik idorasida ro’yxatda turmagan fuqaroning konsullik xizmatlaridan foydalanishida u haqidagi ma’lumotlarning konsullik idorasida mavjud emasligi bois murojaatlarining kechroq qondirilishiga sabab bo’lishi mumkin. Chunki konsullik idorasida ro’yxatda turmagan fuqaro haqidagi ma’lumotlarni surishtirish, yig’ish vaqt olishi mumkin. Konsullik idorasida ro’yxatda turmagan fuqaro konsullik xizmatlaridan foydalanishni so’rab konsullikka murojaat qilganda bir yo’la ro’yxatga olinadi.
 O’zbekiston Respublikasining xorijdagi doimiy yashovchi yoki vaqtincha yashovchi fuqarolarining ro’yxatga olinishi, avvalambor, fuqarolar manfaatlarini ko'zlagan holda O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligiga hisobot berish uchun, O’zbekiston Respublikasi xorijdagi fuqarolari soni/foizini aniqlash uchun, xorijdagi fuqarolarga konsullik xizmatlarini ko’rsatishda yengillik yaratish uchun amalga oshiriladi. Xorijdagi fuqarolar ro’yxatining yurgizilishi O’zbekiston Respublikasida saylovlar o’tkazilayotganda va boshqa shunga o’xshash muhim statistik ma’lumotlar sarhisob qilinayotganda muhim manba hisoblanadi. Shuning uchun xorijdagi O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining konsullik idorasi ro’yxatidan o’tishi qattiq tavsiya qilinadi.
 
Manba

[Adolat.Net]

DOIMIY MUDDATGA OVIR OLISH MUMKINMI?

Ismingiz: Kapalak

Savolingiz: OVIR vizamning muddati tugaganiga 3 yildan oshdi. Turkiya fuqarosiga turmushga chiqqanman, hali Turkiya fuqaroligiga o'tmadim. Keyingi yil O'zbekistonga borish niyatimiz bor. Kirishda OVIR so'ramasliklarini bilaman, lekin chiqishda yana bu vizani olgan bo'lishim shartmi? Har safar borganda yangi OVIR olmasdan, uni bir marta doimiy muddatga olish mumkinmi?

Javob: O’zbekiston Respublikasining “O’zbekiston Respublikasi fuqaroligi to’g’risida”gi qonuni 6-moddasiga ko’ra, O’zbekiston Respublikasi fuqarosi bo’lgan erkak yoki ayolning chet el fuqarosi bilan yoxud fuqaroligi bo’lmagan shaxs bilan nikohdan o’tishi, shuningdek bunday nikohning bekor qilinishi er yoki xotinining fuqaroligi o’zgarishiga sabab bo’lmaydi. Demak, Turkiya fuqarosiga turmushga chiqqan bo’lsangiz ham (agar o’z xohishingiz bilan O’zbekiston Respublikasi fuqaroligidan chiqishni so’rab murojaat qilmagan bo’lsangiz)  siz O’zbekiston Respublikasi fuqarosi hisoblanasiz. Bundan kelib chiqadiki, sizning O’zbekiston Respublikasidan chel elga chiqishingiz hamda O’zbekistonga qaytib kirishingiz kabi masalalarda O’zbekiston Respublikasi fuqarolariga qanday qoida qo’llanilsa, sizga nisbatan ham shunday qoidalar tatbiq etiladi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining chel elga borishlari tartibi to’g’risida”gi 1995-yil 6-yanvardagi 8-sonli qaroriga 1-ilovaning II bo’lim, 1-bandiga ko’ra, chet elga bormoqchi bo’lgan O’zbekiston Respublikasi fuqarolari belgilangan tartibda anketa-arizani to’ldirgan va O’zbekiston Respublikasi pasportini taqdim etgan holda yashash joylari bo’yicha ichki ishlar organlariga murojaat qiladilar. Ichki ishlar organlari fuqarolarning anketa-arizasini 15 kunlik muddatda ko’rib chiqadilar va uning pasportiga chel elga vaqtinchalik borish uchun ikki yil davomida amal qiladigan ruxsat berish yozuvi stikeri (OVIR) ni yopishtiradilar.
Siz birinchi marta Turkiyaga kelishingiz oldidan yuqorida keltirilgan tartib bilan  ikki yil muddat davomida chel elga chiqish uchun ruxsatnoma (OVIR) olgansiz. Ushbu ikki yillik muddat tugab siz O’zbekiston Respublikasiga qaytganingizdan so’ng yana O’zbekiston Respublikasidan chiqish uchun ruxsatnoma (OVIR) olishingiz kerak bo’ladi. Ammo siz O’zbekiston Respublikasining chel elga doimiy yashash uchun ketayotgan fuqarosi sifatida yuqorida keltirilgan ikki yillik chet elga chiqish uchun ruxsatnoma emas, balki chet elga chiqish uchun muddatsiz ruxsatnoma olish huquqiga egasiz. Buning uchun pasportingizni taqdim etgan holda yashash joyingiz bo’yicha (ya’ni pasportingiz bo’yicha O’zbekiston Respublikasidagi manzilingiz) ichki ishlar organlariga murojaat qilasiz. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining yuqorida keltirilgan qarori 1-ilovasi, 2-bo’limi, 2-qismiga ko’ra, doimiy yashash uchun chet elga ketayotgan shaxslarga ichki ishlar organlari ularning pasportidagi vizalar uchun nazarda tutilgan betga doimiy yashash uchun chel elga borishga ruxsat berish yozuvi stikerini amal qilish muddatini ko’rsatmasdan yopishtiradilar. Doimiy yashash uchun chet elga ketayotgan shaxslar uchun hujjatlarni ko’rib chiqish muddati 30 sutkagacha uzaytirilishi mumkin.
Demak, siz O’zbekiston Respublikasiga borib, yana Turkiyaga qaytishingiz uchun albatta OVIR olishingiz kerak, lekin siz ikki yillik muddatdagi OVIR uchun emas, balki doimiy yashash uchun chet elga ketayotgan O’zbekiston Respublikasi fuqarosi sifatida muddatsiz OVIR olish uchun murojaat qilishingiz kerak.
Manba

[Ansora]

 

Katta rahmat.

[Adolat.Net]

BUZILAYOTGAN UYLARIMIZGA QANDAY ADOLATLI HAQ OLISHIMIZ MUMKIN?

Ismingiz: Abu Abdulloh

Savolingiz: Biz taraflarda mahallalar buzilib, o'rniga davlat tomonidan bozor qurilyapti. Odamlar uy-joylaridan ayrilmoqda. Uy-joylarining o'rniga arzimagan pul yoki kvartira (hovlining o'rniga!) berilmoqda. Bu kvartiralar ham shaharning eng chetki, chegara, odam yashamas joylaridan. Xullas, odamlar shahar hokimiyati tomonidan militsiya yordamida majburan, kuch ishlatib ko'chirilmoqda. Insonlar boshpanasiz qolmoqda, kimga murojaat etishga hayron. Ko'proq pul beringlar, boshqa uy-joy sotib olaylik yoki qurib olaylik deyilsa, uy hujjatlarida bir paytlar qayd etilgan oldi-sotti shartnomasidagi uyning bir necha o'n yillar oldingi narxini shu vaqt davomida oshganligini davlat narxida hisoblashib yoki uy planida ko'rsatilgan uyning nimadan qurilganligiga qarab, ularning qiymatini davlat narxida hisoblashib, uning eskirganligi hisobiga qiymatini yanada pasaytirib, arzimagan choy-chaqa berishmoqda. Lekin bu pulga hovli tugul tovuq katagi ham sotib olib bo'lmaydi. "Davlat bahosida" kabi afsonaviy super arzon narxlarda sotiladigan qurilish materilallari yoki uylar qayerda bor? Susambildami? Shirin qovunlar mamlakatidami? O'zi umuman davlat tomonidan aholining uylari buzilishi mumkinmi? Agar buzilsa, o'rniga xuddi shunday uy olib yoki qurib berishi kerak emasmi? Biz kimga shikoyat qilsak bo'ladi?

Javob: O’zbekiston Respublikasi Uy-joy kodeksining 27-moddasiga binoan yer uchastkalari davlat yoki jamoat ehtiyojlari uchun olib qo‘yilishi munosabati bilan fuqarolar mulkida bo‘lgan uylar (kvartiralar) buzilgan taqdirda mazkur fuqarolarga, ularning oila a’zolariga, shuningdek, ushbu uylarda (kvartiralarda) doimiy yashayotgan fuqarolarga ularning xohishiga binoan va taraflar kelishuviga ko‘ra barcha qulayliklari bo‘lgan avvalgisiga teng qiymatli uy-joy maydonining ijtimoiy normasidan kam bo‘lmagan sahndagi boshqa turar joy mulk qilib beriladi hamda dov-daraxtlarning qiymati to‘lanadi yoxud buzilayotgan uy, boshqa imoratlar, inshootlar va dov-daraxtlarning qiymati to‘lanadi. Buzilayotgan uyning (kvartiraning) qiymati berilayotgan turar joyning qiymatidan ortiq bo‘lgan taqdirda bu farq mulkdorga kompensatsiya qilinishi lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 206-moddasiga muvofiq, mulkdorning mol-mulkka bo’lgan huquqi yuqoridagi shartlarga amal qilingan tarzda bekor qilinishi mumkin:
“Davlat organining mulkdorning mol-mulkini olib qo‘yishga bevosita qaratilmagan qarori munosabati bilan, shu jumladan mulkdorga qarashli uy, boshqa imoratlar, inshootlar yoki ekinlar joylashgan er uchastkasini olib qo‘yish to‘g‘risidagi qarori munosabati bilan mulk huquqining bekor qilinishiga qonunlarda belgilangan hollar va tartibdagina yo‘l qo‘yiladi, bunda mulkdorga olib qo‘yilgan mol-mulkka teng mol-mulk beriladi va uning ko‘rgan boshqa zararlari to‘lanadi yoki mulk huquqi bekor qilinishi bilan yetkazilgan zarar to‘la hajmda to‘lanadi.
Mulk huquqining bekor qilinishiga olib keladigan qarorga mulkdor rozi bo‘lmagan taqdirda, bu qaror nizo sud tomonidan hal qilingunicha amalga oshirilishi mumkin emas. Nizoni ko‘rib chiqish vaqtida mulkdorga yetkazilgan zararni to‘lash bilan bog‘liq barcha masalalar ham hal qilinadi”.
Uy-joy kodeksining 28-moddasiga ko’ra, yer uchastkalari davlat yoki jamoat ehtiyojlari uchun olib qo‘yilishi munosabati bilan fuqarolarning mulkida bo‘lgan uylar (kvartiralar) buzilganda, mazkur fuqarolarga, ularning oila a’zolariga, shuningdek, ushbu uylarda (kvartiralarda) doimiy yashayotgan fuqarolarga ularning xohishiga ko‘ra yakka tartibda uy-joy qurish uchun belgilangan norma doirasida yer uchastkasi beriladi. Bunda yer uchastkasini o‘zlashtirish davrida ikki yilgacha muddat bilan ijara shartnomasi asosida vaqtincha uy-joy berilib, buzilayotgan uylar (kvartiralar), imoratlar, inshootlar va dov-daraxtlarning qiymati to‘liq qoplanadi.
Yer kodeksining 27-moddasida O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga yakka tartibda uy-joy qurish va uy-joyni obodonlashtirish uchun er uchastkalari berish yoki realizatsiya qilish  to’g’risida norma belgilangan bo’lib, unda shunday deyiladi:
“Shaharlar va posyolkalarda, shuningdek qishloq xo‘jaligi hamda o‘rmon xo‘jaligi korxonalari, muassasalari va tashkilotlarining egaligidagi yerlar tarkibiga kirmagan qishloq aholi punktlarida doimiy yashab turgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga yakka tartibda uy-joy qurish va uy-joyni obodonlashtirish uchun meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda har bir oilaga 0,06 gektargacha er uchastkalari beriladi.
Yakka tartibda uy-joy qurish uchun 0,04 gektargacha doirada er uchastkalariga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi belgilangan tartibda kim oshdi savdosi asosida realizatsiya qilinadi”.
Buzilayotgan uylar o‘rniga turar joyni mulk qilib berish va uylar, boshqa imoratlar, inshootlar hamda dov-daraxtlar qiymatini to‘lash O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Vazirlar Mahkamasining 2006-yil 29-maydagi 97-son qaroriga ilova tarzida qabul qilingan “Davlat va jamoat ehtiyojlari uchun er uchastkalarining olib qo‘yilishi munosabati bilan fuqarolarga va yuridik shaxslarga etkazilgan zararlarni qoplash tartibi to‘g‘risida” nizomda quyidagi qoidalar o’rnatilgan:
“4. Tegishli tumanlar (shaharlar) hokimliklari Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlarining yer uchastkasini olib qo‘yish, yer uchastkasida joylashgan uylar, ishlab chiqarish imoratlari va boshqa imoratlarni, inshootlarni buzish va dov-daraxtlarni ko‘chirib tashlash to‘g‘risidagi tegishli qarorlari nusxalarini bildirishnomaga ilova qilgan holda, buzish boshlangungacha 6 oydan kechikmay, imzo qo‘ydirib uylar, ishlab chiqarish imoratlari va boshqa imoratlar, inshootlar va dov-daraxtlar mulkdorlarini qabul qilingan qaror to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qilishi shart.
Davomi...