Hasan ibn Vashsho hikoya qiladi: Kunlardan bir kuni hazrat imom Rizo (a.s) ning namoz o’qish uchun tahorat olmoqchi bo’lib turganlarini ko’rdim.

Ul zot obdastani qo’llariga olib endi qo’llariga quymoqchi bo’luvdilar, men darrov yonlariga bordimda "Yo ibn rasululloh, ruxsat bering sizga ko’maklashib yuboray"-dedim. Men bu gapimdan imom xursand bo’lib ketadilar, deb o’ylagandim. Ammo ul hazrat menga qarab: "Yo’q, Hasan, keragi yo’q"-dedilar.


Men: Savob bo’lmaydimi?- deb so’raganimda,

- Yordam berganingga savobni olasanku-ya, lekin men esa gunohkor bo’lib qolaman-da!-deb javob qaytardilar.

Men hazratning gaplarini yaxshi tushunmagan edim, buni sezgan imom Rizo (a.s) menga bunday deb tushuntirdilar. " Ey Hasan, Qur’oni karimning mana bu oyatini eshitganmisan?

{فَمَنْ كانَ یَرْجُو لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لایُشْركْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ اَحَداً}

Bas, kimki Parvardigori bilan muloqotda bo'lishdan umidvor bo'lsa, u holda ezgu amal qilsin va Parvardigoriga ibodat qilishda hech kimni (Unga) sherik qilmasin!


(Kahf surasi, 110-oyat)

Tahorat qilish ham ibodat turlaridan biridir, shuning uchun men ibodat qilishda sherik olgim kelmay, sening yordamingni rad etdim."

كافى ، ج 3، ص 69

Ha, aziz muxlislar, yordamsiz tahorat olishga qudrati yetadigan har bir banda o’zi tahorat olmoqligi lozimdir. Albatta, betobligi va yoki o’ta qariligi tufayli birovlar yordamiga muhtoj nochorlar bundan mustasnodirlar. Yoki tahorat suvini tayyorlab berish kabi yordamning ham zarari yo’qdir, vallohi a’lam.

Payg'ambarimiz Muhammad(s.a.v) Nasihat Etishgan Ekan:

1. Dinning ofati uchtadir:
* Beamal olim
* Zolim hokim
* Bilmasdan fatvo aytuvchi ulamo

2. ilmning ofati unitishdir. Uni noahil kishiga gapirish esa uni zoe qilishdir.

3. Munofiqning alomati uchtadir
* gapirsa yolg’on gapiradi
* va’dasiga bevafo bo’ladi
* omonatga hiyonat qiladi

4. Chaqirilgan joyga boringlar, chaqirilmagan joyga bormanglar

5. Nafaqa berishni o’zingdan boshla! Agar ortsa oila a’zolaringga sarfla, agarda ulardan ham ortsa qarindoshlaringga sarfla. Agar qarindoshlaringdan ham ortsa shu yo’sinda avval yaqin, keyin uzoqlaringga sarflayver.

6. O’zlaringiz va sizlardan keyin keluvchi kishilar uchun hushhabar shuki, kimki sidqidildan "La ilaha illalloh" kalimasini aytsa, albatta jannatga kiradi

7. Allohga eng yomon ko’rinadigan kishi — gina va adovatni uzoq saqlovchi odamdir

8. O’z hojatini hokimga yetkaza olmayotgan kishilarning arzini hokimga yetkazinglar. Kimki hokimga arzini yetkaza olmayotgan kishini arzini yetkazsa, Alloh taolo qiyomat kunida sirot ko’prigi ustida ul bandaning qadamini mustahkam (toyilmaydigan) qiladi.

9.Ey odam bolasi, kifoya qiladigan rizqing turib haddingdan oshiradigan molni istaysan. Ey odam bolasi, ozga qanoat qilmaysan ko’pga ham to’ymaysan. Ey odam bolasi, tong otib ko’z ocharkansan taning sihat, oilang tinch, bir kunlik taoming bo’lsa bor, ortiqcha boylik istashni qo’y!

10. diling yumshab hojating ravon bo’lishini hohlaysanmi? Yetimga rahm qil, boshini sila, ovqatingdan yedir shunda diling yumshaydi, hojating chiqadi

11. Haromlardan saqlan, kishilarning obidrog’i bo’lasan. Allohning qismatiga rozi bo’l, kishilarning behatarrog’i bo’lasan. Qo’shningga yaxshilik qil, mo’min bo’lasan. O’zingga yaxshi ko’rganni o’zgalarga ham yaxshi ko’r, musilmon bo’lasan.

12. Allohdan qo’rq! Yaxshilikni kichkinasini ham kichik demay qilaver. Agarchi chelagingdagi suvni suv olmoqchi bo’lgan kishining chelagiga quyib berish bilan yoki birodaringga ochiq chehra bilan yuzlanishing bilan bo’lsa ham yaxshilik qil. Kiyimingni etagini kibr uchun uzun qilma! Zero, kibrni Alloh yaxshi ko’rmaydi. Agar seni biror kishi so’kib, senda yo’q ayb bilan seni ayblasa, sen uni unda bor ayb bilan ham ayblama, uni qo’yaver, shunda gunohi unga, savobi senga bo’ladi, hech qachon hech kimni so’kma!

13. Allohdan qo’rqinglar. Bolalaringizga nisbatan adolatli bo’linglar (bir hil qaranglar)

14. yarimta hurmoni sadaqa qilib bo’lsa ham, u bo’lmasa odamlarga shirinso’zlik, hushmuomalalik qilish yo’li bilan bo’lsa ham otashi do’zahdan saqlaninglar!

15. Zulmlanayotgan kishining qarg’ishidan saqlaninglar. Zero, uning duosini to’sadigan parda yo’q, agarchi kofir bo’lsa ham.

16. ikki kishiga qiyomat kunida Alloh rahmat nazari bilan qaramaydi: qarindoshchilikni uzgan odamga va qo’shnisiga yomonlik qiluvchi odamga.

17. Bir kishidan ikki kishi yaxshi, ikkitadan uchta, uchtadan to’rtta yaxshi, jamoat bilan birga bo’linglar. Chunki Alloh taolo ummatimni faqatgina hidoyatga jam qiladi.

18. Yettita halok qiluvchi narsadan saqlaninglar:
-Allohga shirk keltirishdan
-. sehr qilmoq
-. nohaq qon to’kish
-. sudho’rlik*(pulni foydaga berish)
-. Yetimning molini yemoq
-. urushdan qochish
-. erli mo’mina, iffatli ayolni zinokor deb tuhmat qilish.

19. Yuzga ehtiyot bo’linglar, yuzga urmanglar

20. Hadyani qaytarmanglar, Musilmonlarni urmanglar!

21. Alloh taologa farzlardan keyin amali solihlarning sevimlirog’i bir-birini xudo uchun yaxshi ko’rish va xudo uchun yomon ko’rishdir.

22. Alloh taologa jihodning sevimlisi zolim podshoh oldida aytilgan haq so’zdir

23. Alloh taologa bandalar ichida sevimlisi oila a’zolariga manfaati ko’p tegadigan kishidir.

24. Alloh taologa xonadonlaringiz ichida sevimlisi yetim asrab, yaxshi boqayotgan xonadondir

25. Yaxshi ko’rgan kishingni o’rtacharoq yaxshi ko’r, balkim bir kun kelib u yomon ko’rganing bo’lib qolar. Yomon ko’rgan kishingni ham o’rtacharoq yomon ko’rki, bir kun kelib u yaxshi ko’rganing bo’lib qolar

26.Dehqonchlik bilan Shug'ullaninglar.Dehqonchlik muborak kasbdir.Unga Qo'riqchilarni Ko'paytiring.

27. Avratingni Saqla!O'z Xotining va Joriyalaring Bundan Mustasno.
So'raldi: Agar Hmmaoq Odam Bo'slachi?
Dedilar:-Agar Hech Kimga Ko'rsatmaslikni Ilojini qilsang Ko'rsatma.
So'raldi:-Agar Brontamiz Yolg'iz,holi Bo'lsakchi?
Dedilar:-Allohdan Uyalmoq Odamlardan Uyalmoqdan ham Lozimroqdir..

28.O'zimdan Keyin Ummatlarimda sodir bo'lishidan Qo'rqan narsam Uchtadir:
* Boshliqlar Zulmi
* Munajimlikkga(Folbinga) Ishonish
* Taqdirga Ishonmaslik,uni Yolg'onga chiqarish..

29.Ummatimda Paydo Bo'lishidan qo'rqgan narsalarimning yomonrog'i:
* Qorni Kattaligi
* Ko'p Uxlash
* Dangasalik
* Imoni Zaifligi

30. Amirning Hadiya Olishi haromdir va Qozining Pora Olishi Kofilikdir.

Ҳар бир мсмин мусулмон банда ҳазир бслиши лозим бслган қалб хасталикларидан сна бири кибр ва манманликдир.
Кибр ва манманлик бир-бирига сқин ва схшаш салбий сифатлардир.
"œКибр", "œтакаббур", "œкибрё" ссзлари луғатда катталик маъносини билдиради ва сзини бошқалардан катта, устун ва афзал ҳисоблаш сифатига сга шахсга нисбатан ишлатилади.

А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу сифатни: «Кибр ҳақни инкор қилиш ва одамларни ҳақир санашдир», деб таъриф-лаганлар.
Имом Ғаззолий кибрни: «У сзини улуғ санаш ва қадрини бошқанинг қадридан устун қсйиш», деб таърифлаган.
У Зот «Иҳъёу улумид-дин» асарида кибрнинг бадбахтлик калити сканини қуйидагича баён қилади: «Саодат калити ҳушёрлик ва фаҳму фаросатдадир. Бадбахтлик манбаси кибр ва ғафлатдадир.
Банда учун Аллоҳ таолонинг неъматлари ичида иймон ва маърифатдан улуғи йсқдир. Унга сришиш учун бағрикенглик ва қалб ксзи сткирлигидан бошқа васийла йсқдир.
Куфр ва маъсистдан каттароқ бало-офат йсқдир. Мазкур икки нарсага чақиришда қалб ксрлиги ва жаҳолат зулматидан бошқа нарса йсқдир.
Зийрак кишилар Аллоҳ таоло уларнинг ҳидостини ирода қилган ва қалбларини Исломга кенг қилиб қсйганлардир. Мутакаббирлар Аллоҳ таоло уларни залолатини ирода қилган ва қалбларини худди осмонга чиқаётгандаги каби тор  ва танг қилиб қсйганлардир.
Мутакаббир сз ҳидостига кафил бслиши учун қалб ксзи очилмаган кишидир».

Ўзини юқори олган одам кибр аҳлидан бслади. Камолот сифатларининг соҳиби бслган одам сзини бошқалардан юқори олмайди. Камолот сифатлари сса диний ва дунёвий бслади. Динийлари илм ва амал бслса, дунёвийлари насаб, жамол, қувват, мол ва тарафдорлари ксп бслишидан иборатдир.
Буларнинг ҳаммаси еттитадир:
1.    Илм. Илмга уринган баъзи одамлар мутакаббирлик дардига жуда ҳам тез чалинадилар. Улар сзича илмнинг жамолига ва камолига маҳлиё бслганлари ҳолда  сзларини юқори олиб, сзгаларга паст назар билан қарашни бошлайдилар.
Уларнинг кибри икки сабабга оид бслади.
Биринчи сабаб — илм деб аталаётган нарса ҳақиқий бслмайди. Ҳақиқий илм орқали банда А оббини ва сзини схши танийди. Ҳақиқий илм сгаси тавозуъли бслади ва кибрга сқин ҳам йсламайди.
Аллоҳ таоло «Фотир» сурасида: «Албатта, Аллоҳдан Унинг уламо бандаларигина қсрқирлар», деган (28-ост).
Иккинчи сабаб — илмга уринган бслса ҳам, сзи нафси бузуқ, хулқи ёмон одам бслишидир. Бу каби одамлар қанча илм олсалар ҳам сзларини снгламаганлари учун ёмон сифатлар уларни тарк стмайди. Аотсғри шахсда пайдо бслган илм сгасининг мутакаббирлигига сабаб бслиши ажабланарли ҳол смас.
2.    Амал. Бу ердаги амалдан ибодат ҳам ксзда тутилади. Бу турдаги кибр кспроқ обид ва зоҳидларда бслади ва икки қисмдан иборат бслади.
Биринчи қисм дунёвий ишларда бслади. Унда, одамлар фақат уларни зиёрат қилиши кераклигини даъво қиладилар. Одамлар уларнинг ҳожатларини чиқаришлари, улуғлашлари, жой бсшатишлари, доимо уларнинг тақволари ва ибодатларини мадҳ қилиб туришлари лозимлигини даъво қиладилар. 
Иккинчи қисм диний ишларда бслиб, унда даъвогар сзидан бошқалар нотсғри йслдан бораётганларини ва ҳалокатга учрашларини даъво қилади.

Имом Муслим ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бир одамнинг «одамлар ҳалок бслди», деганини сшитсангиз, унинг сзи снг ҳалок бслганидир», деганлар.

3.    Ҳасаб ва насаб ила кибрланиш.
Аасаби шарафли бслган одам сзидан илми ва амали устун бслган одамга такаббурли муомала қилади. Уларнинг наздида,  бошқа одамлар худди уларнинг қули ёки хизматкоридек бслади. Ислом таълимотида сса, насаб кишининг амалидан устун қсйилмаган.

Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кимни амали ортга сурса, уни насаби олдга сура олмайди», дедилар».
Муслим, Абу Довуд ва Термизий ривост қилган.
Яъни, охиратда ҳамманинг насабига смас, амалига қараб да-ража берилади. Кимнинг амали схши бслса, насаби қандай бслишига қарамай олдинга сурилади, олий мартабаларга сриша-ди. Кимнинг амали ёмон бслса у ортга сурилади, иши чатоқ бслади. Аасаби қанчалик олий бслмасин, иши олдинга сурил-майди. Шунинг учун ҳеч ким сзига ишониб қолмаслиги, мағрурланмаслигини керак. Аксинча, кспроқ схши амал қилишга уруниш лозим.
4.    Жамол ила кибрланиш. Бу нарса одатда аёллар сртасида кспроқ учрайди. Улар бир-бирларидан жамоллари ила фахрланиш, бошқаларининг айбларини зикр қилишга сч бсладилар.

5.    Мол билан кибрланиш. Молу пули ксп кишилар исло-мий тарбис олмаган бслсалар, камбағаллардан кибрланишлари, сз моллари ила фахрланишлари маълум ва машҳур. Уларнинг кибрлари гап-ссзлари, ҳатти ҳаракатлари ва имо-ишораларидан ҳам билиниб туради.
6.    Куч-қувват билан фахрланиш. Бунда моддий ва маъна-вий куч, имконист, чора-тадбирлар ва бошқалар ксзда тутилади. Мутакаббирлар сзларидан мазкур нарсаларда паст бслганлар устидан «сени у қилиб юбораман, бу қилиб юбораман», дес фахрланадилар.
7.    Ўз тарафдорлари билан кибрланиш. Бунда киши сз қарамоғидагилар, шогирдлар, хизматчилар, қариндошлар, уруғ-аймоқлар, ака-ука ва фарзандлар билан кибрланади. 

Ибн Қудома Мақдисий кибрнинг уч даражаси борлигини айтади:
1. Кибр инсоннинг қалбида қарор топган бслади. У сзини бошқалардан афзал деб билади. Аммо у тиришиб тавозе ксрсатади. Бу одам қалбида кибр дарахти скилган, лекин унинг шохлари кесилган шахсдир.
2. Бир киши сз ҳаракатлари билан мажлисларда баландпар-возликни, тенгдошлари сртасида пешқадамликни ва сз ҳақи камситилишига инкорни ошкор қилади. Олим бслса, одамлардан юз сгиргандек бслиб афтини буриштиради. Обид бслса, худди одам-лардан жиркангандек бурнини жийиради. Бу иккиси Аллоҳ таоло Ўз набийсига «Ўзингга сргашган мсминларга қанотингни ёзгин» деб берган одобни билмаган жоҳиллардир.
3. Бир кишининг тили билан даъво қилиб, фахрланиши ва сзини мақташ ила кибр қилиши. Шунингдек, насаби билан кибр қилиши ҳам.

1.    Аллоҳ таолога кибр қилиш.
Бу снг ёмон кибрдир. Бу Фиръавн ва Аамруднинг кибрига схшаш бслиб, Аллоҳ таолога банда бслишдан сзини олиб қочишдир.
2.    А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга кибр қилиш.
Бу Макка кофирларига схшаб А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бсйсунишдан жоҳиллик ва саркашлик ила кибр қилишдан иборатдир.
3.    Бандаларга кибр қилиш.
Бу сзини бошқалардан устун қсйиб, сзгаларга ҳақорат назари билан қарашдан иборатдир.