Oxiratga Tayyorgarlik

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 16:56:52

Кибрнинг ҳукми

Имом Заҳабий ва бошқа уламолар кибр гуноҳи кабира сканини таъкидлаганлар.
Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Асла, фаришталарга: «Одамга сажда қилинглар!» деганимизни. Бас, сажда қилдилар, магар Иблис бош тортди, мутакаббирлик қилди ва кофирлардан бслди», деган (34-ост).
Қаранг! Мутакаббирлик иблисни куфрга ва Аллоҳ таолонинг лаънатига олиб борди.
Аллоҳ таоло «Ааҳл» сурасида: «Илоҳингиз сгона илоҳдир. Охиратга иймон келтирмайдиганларнинг қалблари инкор қилувчидир, сзлари сса мутакаббирдирлар. Шубҳасиз, Аллоҳ нимани сир тутаётганларини ва нимани ошкор қилаётганларини биладир. Албатта, У мутакаббирларни хуш ксрмас», деган (22—23-остлар).
Бир тоифа инсонларнинг иймонсиз-кофир бслишларига уларнинг сзлари сабабчидир. Иллат, дард, фасод кофирларнинг ичларида бслади. Уларнинг қалблари иймонга далолат қилувчи ост-белгилардан ибрат олмай, уларни инкор қилади. Ўзлари сса, Аллоҳга бсйсунишни, Лайғамбарга сргашишни ор биладилар, мутакаббирлик қилиб, сзларини юқори тутадилар.
Аллоҳ уларнинг барчасини сратган зотдир. Уларнинг барча сирларини ҳам, ошкор ишларини ҳам билади. Жумладан, Аллоҳ уларнинг қалблари ҳақиқатни инкор стаётганини ҳам, сзлари мутакаббирлик қилаётганини ҳам билиб туради. Шу боисдан ҳам:
«Албатта, У мутакаббирларни хуш ксрмас».
Чунки мутакаббирлардан схшилик чиқмайди. Улар куфрни ихтиёр қиладиган одамлардир.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 16:57:36

Ҳориса ибн Ваҳб розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:
«Сизларга аҳли жаннатнинг хабарини берайми? Ҳар бир заифҳол ва заифҳол саналгандир. Аммо Аллоҳга қасам ичса, У зот унинг қасамини юзага чиқаради.
Сизларга аҳли дсзахнинг хабарини берайми? Ҳар бир қспол, саркаш ва мутакаббирдир».
Икки шайх ва Термизий ривост қилган.

Абдуллоҳ розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қалбида бир дона ачитқи уриғи оғирлигида иймони бор одам дсзахга кирмайди. Қалбида бир дона ачитқи уриғи оғирлигида кибрёси бор одам жаннатга кирмайди», дедилар».

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 16:58:37

Яна сша кишидан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қалбида зарра оғирлигида кибриёси бор киши жаннатга кирмайди», деди-лар».
«Ай Аллоҳнинг расули! Киши кийими гсзал бслишини, пойафзали гсзал бслишини ёқтиради-ку?» деди бир одам.
«Албатта, Аллоҳ гсзалдир ва гсзалликни севадир. Кибр ҳақни инкор қилиш ва одамларни ҳақир санашдир», деди-лар».
Иккисини Муслим ва Термизий ривост қилган.

Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:
«Қиёмат куни уч тоифага Аллоҳ гапирмайди, уларни по-кламайди ва уларга назар ҳам солмайди. Уларга аламли азоб бслади: зинокор чол, каззоб подшоҳ ва мутакаббир камбағал».

Амр ибн Шуъайбдан, у отасидан, у бобосидан розисллоҳу анҳум ривост қилади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Мутакаббирлар қиёмат куни кичик қизил чумолича-ларга схшаган кишилар сувратида ҳашр қилинадилар. Уларни ҳар макондан хорлик қоплаб олган бслади. Бас, улар жаҳаннамдаги Булиса номли қамоққа ҳайдаб борилади. Уларнинг устида оловларнинг олови бслади. Улар аҳли дсзахнинг йиринги-тийнатул хабол ила суғорилади», деди-лар».
Термизий ривост қилган.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 16:59:08

Кибрнинг зарарлари:

1. Кибр Аллоҳ таолонинг ғазабига олиб борувчи йслдир.
2. Кибр нафснинг паскашлиги ва юзтубан кетганлиги аломатидир.
3. Кибр Аллоҳ таолодан ва одамлардан узоқ бслишга сабабдир.
4. Кибр дсзах азобига дучор қилади.
5. Кибр ҳалокатга етакловчи ва умрнинг баракасини кетка-зувчи омилдир.
6. Кибр сз сгасини Аллоҳ таолонинг тоатидан узоқлаштиради.
7. Кибр сз сгасини Аллоҳ таолонинг раҳматидан қувади.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 16:59:47

Кибр ва тавозуънинг белгилари:

Такаббурлик кишининг шакли шамоилидан билиниб туради. Уни юздаги аломатлардан, назар солишдан, бошини тутишдан, стиришдан, овознинг оҳангидан, қадам олишдан, стириб туришдан ва барча ҳаракат ва саканотлардан билиб олиш мумкин. Қуйидаги мисолларни келтиришимиз мумкин.
— Одамларнинг атрофида ёки ҳузурида тик туришини ёқтириш ҳам кибрнинг белгиларидан.
Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу: «Ким дсзах аҳлидан бир кишига назар солмоқчи бслса, сзи стириб олиб олдида одамларни тик тургазиб қсйган одамга назар солсин», деган.
— Доимо ортидан одамларни сргаштириб юришни хуш ксриш ҳам кибрнинг аломатларидан саналади.
Абу Дардо розисллоҳу анҳу айтади: «Модомики, ортидан одам сргаштириб юрар скан, банда Аллоҳ таолодан узоқлашаверади».
Абдуроҳман ибн Авф розисллоҳу анҳуни қулларидан ажра-тиб бслмас сди. У кишининг ташқи қиёфаси қуларидан фарқ қилмас сди.
— Дин учун фойдали бслса ҳам, бировнинг зиёратига бормаслик ҳам кибрланиш сифатларидан биридир.
Суфён Саврий А амлага келганида Иброҳим Адҳам унинг ол-дига одам юбориб, келиб бизга ҳадис айтиб бер, деган. Саврий келиб илтимосни бажарган. Одамлар Иброҳим ибн Адҳамга: «Ай Абу Исҳоқ! Шундай ҳам қиласизми?» дейишганда, «Унинг тавозуъни синаб ксрдим», деган.
— Бировнинг ёнига стирмасликни хоҳламаслик ҳам кибрнинг ксринишларидан биридир.
Ибн Ваҳбдан ривост қилинади: «Абдулазиз ибн Абу А аавводнинг ёнига стирдим. Унинг сонига соним теккан сди, сзимни четга олдим. У менинг кийимимдан ушлаб сзига тортди-да: «Аима учун менга жабборларга қилганларинингизни қиласизлар?! Ичингизда мендан ёмон одам борлигини билмайман!» деди».
Абдуллоҳ ибн Умар розисллоҳу анҳу мохов, пес ва бошқа мубтало одамларни сз дастурхонига стказар сдилар.
-— Ўз уйида сз хизматини сзи қилмаслик ҳам кибру ҳавога далолат қилади.
Умар ибн Абдулазизникига кечаси меҳмон келди. У мактуб ёзиб стирган сди. Чироғи счиб қолай деди. Меҳмон:
— Туриб чироқни тсғрилаб қсйсйми? — деди.
— Меҳмонини хизматга қсйиш одамнинг карамидан смас, — деди Умар ибн Абдулазиз.
— Хизматчига билдирмайми? — деди.
— Унинг биринчи марта ухлаб қолиши, — деди-да, сзи туриб чироққа мой тслдирди.
— Ай мсминларнинг амири, сзингиз овора бслдингиз-а?!
— Борганимда Умар сдим, қайтганимда ҳам Умарман. Мендан бирор нарса камиб қолмади. Одамларнинг схшиси, тавозуъли бслганидир», — деди Умар ибн Абдулазиз.
-— Ўзига тегишли нарсани уйига сзи олиб бормаслик ҳам кибрга киради. Тавозуъли одамлар бундай қилмайдилар.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сз матоҳларини сзлари уйларига кстариб борар сдилар.
Ҳазрати Али розисллоҳу анҳу: «Комил ср киши учун сз аҳли аёлига кстариб борган нарсаси унинг камолига футур етказмайди», деган.
Имом Бухорий адабда кийимфуруш Солиҳдан, у сз момоси-дан ривост қилади:
«Али розисллоҳу анҳунинг бир дирҳамга хурмо олиб, дастрсмолига солиб кстариб кетаётганини ксрдим. Бир одам: «Ай мсминларнинг амири, сизнинг срнинигизга мен кстарай», деди.
«Йсқ, оила бошлиғи сзи кстармоғи схшидир», деди у».

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 17:01:29

КИБА АИ ДАВОЛАШ ЙЎЛЛАА И

Кибр ҳалокатга олиб борувчи дардлардан бслиб, инсоннинг ундан холи бслиши қийин. Кибрни йсқ қилиш фарзи айндир. Кибр сз-сзидан йсқ бслмайди, балки уни турли дармонларни ишлатиб қунт ва бардавомлик ила даволаш лозим.
Кибрни даволаш икки мақомда бслади:
Биринчи мақом — кибрни таг-томири билан қспориб ташлаш.
Бу мақомдаги даволаш илмий ва амалий бслади. Ҳар иккиси ҳам ишга солинмаса, шифо мукаммал бслмайди.
Илмий муолажа қуйидагича бслади: Аввало, банда сзини ва Ларвардигорини танисин. Шунинг сзи ундаги кибрни йсқотиш учун кифос қилади. Агар банда сзининг кимлигини ҳақиқатда англаб етса, ҳар бир хордан ҳам хор сканини, ҳар бир кичикдан ҳам кичик сканини билади. Ана шунда унга тавозуъли бслиш ва сзини ҳоки сор тутишдан бошқа нарса тсғри келмаслигини англаб етади.
Агар банда А оббисини ҳақиқий равишда таниса, улуғлик У зотдан бошқага тсғри келмаслигини англаб етади.
Амалий илож қуйидагича бслади: Бунда амалий равишда Аллоҳ таолога тавозуъ қилинади. Одамларга нисбатан доимий равишда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг, аҳли солиҳларнинг ва тавозуълиларнинг ахлоқи ила муомалада бслинади.
Иккинчи мақом — кибрдан вақтинча пайдо бслиб, инсонни такаббур қилмайдиган даражага келтириш учун сзига хос сабаб-лар ила даволаш.
Агар кибрланиш насаб туфайли бслса, билсинки, у бошқанинг камолини ксра олмай сзини юқори тутмоқда. Шунинг учун отаси ва бобосининг аслини сргансин. Отасининг асли ифлос нутфа бслган. Бобосининг асли тупроқ бслган. Асли бу каби нарсалар бслган инсонга кибрланишни ким қсйибди?!
Агар кибрланиш жамол туфайли бслса, сзининг ичига оқиллар назари билан қарасин, ҳайвон ксзи билан қарамасин.
Агар кибрланиш қувват сабабли бслса, сйлаб ксрсин, бир кеча уйқусизлик етса қуввати кетиб ожизларнинг ожизига айланиб қолади-ку! Бир кун иситма чиқса, қувватини бир неча кунгача қайта тиклай олмай қолади. Оёғига тикон кирса нима бслишини сйласин.
Агар кибрланиш бойлик сабабли бслса, сзидан олдин стган ва ҳалокатга учраган бойларнинг ҳолини ксз олдига келтирсин. Офат етиб бир лаҳазада бир тийинсиз қолиши мумкинлигини ссидан чиқармасин.
Агар кибрланиш илм сабабли бслса, Аллоҳ таолонинг ҳужжати жоҳилдан ксра олимга таъкидли сканини билиб қсйсин. Илм аҳлининг масъулисти катта сканини ссига олсин.
Ҳар бир мутакаббир Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким кибрга лойиқ смаслигини схши англаб етсин. Кибр қилган банда Аллоҳ таолонинг наздида ёмон ксринишини унутмасин. Ўзидаги кибрни тавозуъ ила даволаш пайидан бслсин.
Танбеҳ: Бошқа ахлоқлар каби кибрда икки тараф ва сртачалик бор. Зиёда тарафи такаббурлик, нуқсонга мойил бслган тарафи хорлик, дейилади. Ўртачаси тавозуъ деб аталади. Унда сзини хорламасдан тавозуъ ксрсатилади. Ишларнинг схшиси сртачасидир.
Бас, ким сзини тенгдошларидан юқори тутса, мутакаббирдир. Ким сзини тенгдошларидан паст тутса, мутавозеъдир. Мсътадил бслиш схши. Бунда ҳар бир ҳақ сгасига сз ҳақи берилади.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 17:01:57

МААМААЛИК

Бизда манманлик деб аталадиган салбий сифат арабларда «ужуб» дейилади. Бунда киши сзида бор нарсадан сзи ажабланади ва мақтанади.
Манманлик уламолар истилоҳида қуйидагича таърифланади: «Ужуб — манманлик неъматни сзининг фазлидан деб ишониш ва неъмат берувчи Зотни унутишдир».
Муҳаққиқ уламоларимиз манманлик билан кибрнинг орасида нозик фарқ борлигини таъкидлаганлар:
Кибр ички хулқ бслиб, ундан амаллар содир бслади. Мазкур хулқ сзини устидан кибр қилинаётган шахсдан юқори қсйишдир. Манманлик сса тасаввурдан иборат бслиб, унда манмандан бошқа одам бслиши шарт смас.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда манманликни қоралаб «Тавба» сурасида: «Батаҳқиқ, Аллоҳ сизларга ксп жойларда нусрат берди. Ҳунайн кунида ҳам. Ўшанда сизни ксплигингиз манманликка олиб борган ва мағрур қилган сди. Бас, сизга ҳеч фойда бермади ва кенг ер сизга торлик қилиб қолди. Сснгра ортга қараб қочдингиз», деган (25-ост).
Ҳунайн уруши Маккаи мукаррама фатҳидан кейин бевосита бошланганидан унга мазкур фатҳда иштирок стган фотиҳлардан ташқари фатҳ сабабли снги мусулмон бслган Мака аҳли ва бошқа кспгина томонлар ҳам чиқишган сди.
Ҳамма снги ғалаба — Исломнинг зоҳир бслиши нашидасини сурар сди. Кспчилик, мусулмонларга ҳеч ким бас келолмайди, деган фикрда сди.
Биринчи марта мусулмон лашкари сн икки минг кишилик катта лашкарга айланган сди. Кишиларни бу улкан адад ғурурга кетказиб, уларда "œОзлик чоғимизда қанчадан-қанча душманлар-нинг устидан ғолиб чиққанмиз-ку, шунча катта сонга сга бслиб туриб сзимиздан оз сонли мушрикларни енга олмасмидик, деган манманлик пайдо бслганди.
Аммо Ҳунайн уруши қизиган пайтда аскар ададининг ксплиги ҳеч қандай фойда бермай қолди. Мушриклар қсйган пистирмадан тссатдан қашқатқич зарбага учраган мусулмонлар сзларини дарҳол снглай олмай қолдилар. Душманнинг кучли босқини туфайли уларга ер юзи торлик қилиб қолди ва:
«Сснгра ортга қараб қочдингиз».
Қочганда ҳам ҳеч нарсага қарамай қочдилар, ҳатто сз Лайғамбарини ҳам ташлаб қочдинлар.
Манманликнинг оқибати ёмонлик скани ҳақида бир қанча ҳадислар келган.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 17:02:17

Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Бир киши сзининг соч шокиласига ва кийимига маҳлиё бслиб юриб бораётганда, бирдан уни ер ютиб юборди. Анди у қиёмат қоим бслгунча пастга тушиб бораверади», дедилар».
Икки шайх ривост қилган.
Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам стган умматлардан бир киши сзининг чиройига, кийимига зеб бериб кеккайгани қандоқ оқибат ила тугаганини ажойиб васф қилиб бериш ила биз мусулмонларни сша шахсга схшашдан қайтармоқдалар.
Мазкур бадбахтликка гирифтор бслган одам сочини ҳавас билан сстирган скан. Унинг сочи елкасига тушиб турар, Ки-йимни ҳам бошқаларга ксз-ксз қилиш учун танлаб кийган скан. У кунлардан бир кун «"¦сзининг соч шокиласига ва ки-йимига маҳлиё бслиб юриб бораётганда бирдан уни ер ютиб юборди».
Бунга схшаш нобакорларни, сзини сзгалардан арзимаган нарса ила устун қссдиганларни, кийими ила манманлик ва мута-каббирлик қиладиганларни ер ҳам сз устида олиб турмай ютиб юборишга тайёр скан.
Аммо ер уни ютиши билан иш битиб қолмайди. Балки Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларидек, снди у қиёмат қоим бслгунича пастга тушиб бораверади.
Яъни, у қиёматгача ер ютиш азобини чекиб, қийналиб тура-ди. Қиёмат куни сса, унинг ҳоли қандай бслишини Аллоҳ таоло-нинг Ўзи белгилайди.
Ким ана сша ҳолга учрамай деса, зинҳор манманлик қилмасин.

Ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким манманлик-лик ила кийимини судраб юрса, қиёмат куни Аллоҳ унга назар солмас», дедилар.
Шунда Умму Салама: «Аёллар стакларини қандоқ қиладилар?» деди. «Бир қарич тушириб оладилар», дедилар у зот.
«Ундоқ бслса оёқлари очилиб қолади», деди у.
«Бир зироъ тушириб оладилар, ундан зиёда смас», дедилар у зот».
Термизий ва унинг икки соҳиби ривост қилган.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 17:02:50

Манманликнинг зарарлари:

1. Манманлик гуноҳларни унутишга ва тавбани кечикти-ришга олиб боради.
2. Манманлик тоатларни озайтиришга ва уларда нуқсонга йсл қсйишга олиб боради.
3. Манман кишининг ҳаракатлари беҳудадир.
4. Манманлик ғурурга ва одамлардан сзини юқори тутишга олиб боради ва уларнинг ёмон ксришларига сабаб бслади.
5. Манманлик қилувчи сзини сзи ҳалок қилади.
Манманликнинг офатларидан бири кибрга олиб боришидир. Кибрдан сса ксплаб офатлар туғилиши сир смас. Агар манманлик ва кибр жам бслиб қолса, иккиси барча фазилатларни йсққа чиқаради ва ҳамма разолатларни жалб қилади. Ким мазкур икки нарсага сга бслса, насиҳатга қулоқ осмайди ва тарбисни қабул қилмайди.

Qayd etilgan

UzMuslim 06 Dekabr 2010, 17:03:34

МААМААЛИКАИАГ ДАВОСИ

Банда схши билиши лозимки, уни ҳам, унданги хислатлар, фазллар ва амалларни ҳам Аллоҳ таолонинг Ўзи халқ қилган. Бас, шундай бслганидан кейин олимнинг илми ила, омилнинг амали ила, бойнинг бойлиги ила, қучлининг қуввати ила, чиройлининг чиройи ила манманлик қилишининг маъноси қолмайди. Чунки сша нарсаларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг фазлидандир.
Агар биров: «Амални сз қудратим билан қилганман», дейди-ган бслса, «Қудратни қаердан олдинг?» дейилади. Амал бслиши учун одамнинг сзи, иродаси ва қудрати бслиши лозим. Буларнинг ҳаммаси Аллоҳ таолодандир.

Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳеч қачон бирор киши сз амали билан жаннатга кира олмас», дедилар.
Одамлар: «Сиз ҳамми, сй Аллоҳнинг А асули?» дейишди. У зот:
«Мен ҳам. Магар Аллоҳ мени Â¤з раҳмати ва фазли ила сраб олгандагина (кира оламан)», дедилар».
Бухорий ва Муслим ривост қилган.
Манманликнинг сабаблари ҳам кибрнинг сабабларининг ай-ни сзидир. Уларни аввал ксриб стдик.
Мисол тариқасида насаб билан манманлик қилишни олиб ксрайлик. Шарафли насаб сгаси ота-боболарининг шарафи ила нажот топишни хаёл қилади.
Бунинг иложи қуйидагича: Агар у сз боболарига хилоф қилса ҳам, кейин бориб уларга қсшилишни орзу қилаётган бслса, хато қилади. У билиб қсйсинки, боболари тоат-ибодат ва ижобий си-фатлари ила шарафли бслганлар, насаблари билан смас.
Аллоҳ таоло «Ҳужурот» сурасида: «Албатта, Аллоҳнинг ҳузурида снг ҳурматлигингиз снг тақводорингиздир», деган (13-ост).

Qayd etilgan