Заъфарон — зираворлар сардори
Заъфарон - сапсардошлар оиласига мансуб ксп йиллик ссимлик. Одатда ёввойи ҳолда учрамайди, ватани - Кичик Осиё ва Болқон срим ороли. Ўзбекистонда ҳам заъфаронларнинг айрим турлари Тошкент ва Фарғона вилостларидаги адир ва тоғларда табиий ҳолда ссади. Ўсимлик феврал-июл ойларида гуллаб, апрел-августда мева тугади. Заъфароннинг гул устунчаларида 50 фоиздан ортиқ бсёвчи модда - крояин ёки полихроит, 2,7 фоиз ёғ, 0,32 фоиз сфир мойлари бор.
Зарга тенглаштирилганЗираворнинг номи арабча «сариқ» ссзидан олинганини инобатга оладиган бслсак, заъфарон дастлаб бсёқ сифатида қадрланганини тушуниш қийин смас. Гарчи ҳозирги кунда заъфарон сзининг олдинги аҳамистини йсқотиб, ундан фақат пазандачиликда фойдаланилаётган бслса-да, у олтиндай қадрланади.
Заъфароннинг гул устунчаси озиқ маҳсулот сифатида тайёрланади. Бунинг учун заъфарон гулининг оналик устунчаси авайлаб қирқиб олиниб, тезда қуритилади. 1 кг қуруқ заъфарон олиш учун тахминан 2000 та гули керак. Шу боис бслса керак, ҳар йили бутун дунё бсйича бор-йсғи 300 тонна заъфарон етиштирилади. Ксриб турганингиздек, мазкур усул жуда машаққатли бслгани учун заъфарон Ўрта асрлардан буён баҳоси тушмаган сгона зиравор ҳисобланади.
Ўтмишга назарГарчи заъфарон бсёғидан неолит даври қос тасвирларида фойдаланишган бслса-да, одамзоду билан танишганига 4000 йилдан ошди. Таомда илк бор Месопотамисда фойдаланишган бслса, снг биринчи ёзма қайдлар Шумер яивилизаяиссига бориб тақалади. Форслар милоддан аввалги 10 асрда заъфарон толасини газламаларга қсшиб тсқишган, ундан атир ва хушбсй мойлар ишлаб чиқаришган. Александр Македонский қсшини заъфарондан сраларни туза-тишда фойдаланган. Қадимги Хитой манбаларида заъфарон дори сифатида тилга олинади. Заъфарон Шарқда будда роҳиблари кийимининг рангига айланган бслса, Европада бойлик ва жамистда юқори мавқе нишонаси ҳисобланган.
