Қоҳу

[Hadija]

Қоҳу

Буни ўрис тилида "Салат" дейишади. Қоҳу аслида маълум ва машҳур ўсимлик бўлиб, уни экиб ҳам кўпайтиришади, чўл-даштларда ўсадиган турлари ҳам бор. Халқ орасида уни қўзи-қулоқ ҳам дейишади. Табобатда асосан маданийлашган, яъни сувли ерларда экиладигани қўл келади. Мана унинг фазилатлари ҳақида "Туҳфаи Ҳусайний" муаллифи нима дейди:
 
Барча кўкатлардан серозиғи ул,
Пишириб ейилса — овқатдир маъқул.
Ёдимда бор — шундай дейишган асҳоб
Мастликни кесади, ичилса шароб.
Сувларнинг зарарин қилар бартараф,
Одамда эҳтилом бўлса яна наф.
Истеъмол қилинса кўпаяр уйқу,
Бироқ ел туғдирар танидаги сув.
Истеъмол қилинса сутни оширар,
Уруғи манийни кесиб шоширар.
Қоҳудан айласа ҳар қачон бисёр,
Боҳ кетар, кўз заиф бўлар тангу тор.
 
Фақат шугина эмас, бошқа хислатларга ҳам бой бўлган қоҳунинг мизожи совуқ ва иккинчи даражада қуруқ.
 
Унинг шифобахшлик фазилатлари: буни еса, қонни тозалайди, танада соғлом, суюқ қон ҳосил қилади, бу борада бошқа шифобахш воситалардан самаралироқ ҳисобланади, қолаверса, сув ва ваболи ҳаво зарарини даф қилади, номақбул сув ва ҳавони ислоҳ қилади, сафроли қон босими кўтарилиши ва сафро шиддатини, шунингдек, савдоли моддани пасайтиради, кучли чанқаш ва баланд ҳароратни босади, бадандаги Ñ‚Ñžқилмаларни очади, баданнинг пастки қисмидан зарарли ҳовурларнинг мияга чиқиб боришига йўл қўймайди, иссиқлик ва қуруқликдан бўлган бош оғриғи, йўтал ва тумовни даф қилади, уйқуни келтиради, иссиқ шишларни қайтаради, ични юмшатади, пешоб келишини равонлаштиради, айниқса буни ювмай ейилса, бу борадаги даволик фазилати кучлироқ бўлади. Шунингдек, аъзолар яллиғланиши, мохов иллати, телбалик, сариқ хасталиги, аёллар сийнаси дарди, иссиқ ҳарорат (иситма), қовуқ ичидаги яралар, сийдик йўллари ва сийдик ачишишига даво бўлади. Бу баргга сирка пуркаб ейилса, иштаҳани карнай қилади, сариқ касаллигини даф этади, меъда дардини босади.