Kutubxona > O'zbek adabiyoti
Anvar Hojiavmedov. She'riy san'atlarni bilasizmi?
AbdurRohman:
ААВАА ҲОЖИАҲМЕДОВ
ШЕАªА САААªАТЛАА ИАИ
БИЛАСИЗМИ?
«ШАА Қ» ААША ИАТ-МАТБАА
АКА¦ИЯДОА ЛИК КОМЛААИЯСИ
БОШ ТАҲА ИА ИЯТИ
ТОШКЕАТ-2001
AbdurRohman:
МУАЛЛИФДАА
Мактабларимизда сзбек адабиётини ссз санъати сифатида срганишнинг бошланиши, дарслар давомида бадиист масалаларига сътиборнинг тобора кучайиб бораётганлиги сқувчиларнинг мумтоз бадиистга — шеърий санъатлар, аруз ва қофис илмларига бслган қизиқишларининг ортиб боришига сабаб бслмоқда. Бу илмларни чуқур сзлаштириш усулларидан бири бадиист бсйича тест саволларини ечиш устидаги машғулотлар ҳисобланади. Зеро, бу хил машқлар давомида сқувчилар шеърий санъатларнинг турлари, ҳар қайси тасвир воситасининг табиати, асардаги срни, лирик ва спик тимсоллар тасвиридаги аҳамисти, аруз тизимига хос баҳрлар, вазнлар, уларнинг рукнлари таркиби ва чизмалари, мактабда срганиладиган мумтоз адабиёт намуналарининг вазн хусусистлари; қофис тузилиши ва турлари, қофис санъатларини аста-секинлик билан, аммо изчил суръатда срганиб борадилар. Шуни назарда тутган ҳолда ушбу рисолада мумтоз бадиист бсйича тест саволлари намуна тарзида сътиборингизга ҳавола қилинмоқда.
AbdurRohman:
Китобчадан срин олган саволлар 9—10-синфларда ижоди срганиладиган мумтоз адабиётимиз намосндалари асарларидаги шеърий санъатлар, ана шу асарларнинг вазн ва қофис хусусистларига тааллуқлидир. Улар сқувчиларнинг бадиист илми бсйича билимларини атрофлича синаб ксриш, жавобларни аниқлаш жараёнида назарий тушунча ва малакаларни кенгайтириб ва чуқурлаштириб бориш мақсадини ксзлайди. Шуни назарда тутган ҳодда сқувчиларга у ёки бу байтдаги биргина санъатни смас, икки, уч, баъзан тсрт санъатни аниқлаш, биргина байт, ғазал, мусаддасгина смас, бир неча шеърий асар вазни ёки қофис хусусистларини белгилашга оид топшириқлар беришни ҳам мақсадга мувофиқ, деб ҳисобладик.
AbdurRohman:
Саволларга жавоб топиш учун сқувчилар шеърий санъатлар, аруз ва қофис илмлари бсйича муайсн билимга сга бслишлари шарт, албатта. Мактабдаги дарслар, сқитувчи тавсиссига ксра срганилган махсус асарлар бу хил билимни ҳосил қилишга имкон беради. Китобчада сқувчиларнинг бадиист бсйича олган билимларини мустаҳқамлаш мақсадида шеърий санъатлар, аруз илми ва мумтоз қофисга доир қисқача маълумотларни бериш мақбул қсринди.
Тест саволлари устида ишлаш жараёнида сқувчиларнинг мазқур соҳадаги билим ва малакаларини мустаҳкамлаш мақсадида изохли жавоблар ксрсатгичини илова тарзида келтирдик. Бу ксрсаткич сқувчилар аниқлаган жавобларнинг тсғрилигини текшириб ксришдан ташқари шеърий санъатлар, вазн ва қофис соҳасидаги маълумотларни такомиллаштириб боришга ҳам ёрдам беради, деб умид киламиз.
AbdurRohman:
I. ШЕАªА ИЙ САААªАТЛАА
Минг йиллик тарихга сга бслган мумтоз адабиётимизда бадиист масаласи ҳамиша шеър аҳлининг диққат марказида бслиб келган. У ёки бу ижодкор салоҳисти ҳақида ссз борганда, унинг нималарни тасвирлагани смас, асосан, қандай тасвирлаганига сътибор қаратилган. Жумладан, адабий асарларда шеърий санъатлардан фойдаланиш маҳорати ҳамма асрларда бадиий санъаткорликнинг асосий қирраларидан бири сифатида баҳоланган.
Маълумки, шеърий санъатлар бадиий асарда ифодаланган ғосларнинг ҳаётийроқ, таъсирчанроқ ифодаланишига, лирик ва спик тимсолларнинг ёрқинроқ гавдалантирилишига, мисралар, байтлар, бандларнинг лафзий назокати, мусиқийлиги, жозибадорлигини таъминлашга хизмат қилган.
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page
Go to full version