QALTIS SAVOL

Qissa. Maktabda Afandi o`qituvchisiga qaltis savollar berarkan. Bu savollarning ko`pchiligiga domlasi javob bera olmay, qizarib qolarkan.
— Bilimdonman, deya ko`pam kerilaverma, — debdi domlasi Afandiga, — bolalikda aqlli bo`lgan kishilar katta bo`lgach, qip-qizil tentak bo`lishadi.
— Unda taqsirimning o`zlari bolalikda juda aqlli bo`lgan ekanlar-da? — debdi Afandi.
Hissa. Hozirgi o`quvchi va talabalar bilimga juda chanqoq. Darslarni to`la o`zlashtirishga harakat qilishadi. Bilmaganlarini bilish maqsadida ko`plab savollar berishadi. Tan olish kerak, savollar ichida qaltisroqlari ham bo`ladi. Ularga darhol javob topa bilish o`qituvchidan bilimli va zakovatli bo`lishni talab etadi. Bas, shunday ekan, biz, o`qituvchilar ham yangi bilimlarni egallashga harakat qilishimiz va bundan hech qachon or qilmasligimiz shart. Aks holda Afandi o`qituvchisining kuni boshimizga tushib qolishi hech gap emas.

Muhammad TOSHBOLTAYEV,
texnika fanlari doktori

Bir shaharda ulkan OLMA darahti o’sar ekan .Uning boshqa darahtlardan farqi,so’zlashni bilar ekan.Bir kuni o’sha darahtning yoniga bir bolakay kelib yig’lay boshlabdi.
Olma: --Nega yig’layapsan bolakay deb so’rasa,bolakay -Ochman ,yegani hech narsa yo’q-deb javob beribdi.
Olma: Hozir shohlarimni egaman,olmamdan uzib yeyaqol-debdi.
Bolakay olmani yebdi-yu ,hursand jo’nab ketibdi.Ertasiga bolakay yana olma ostiga kelib,yig’lay boshlbdi.Olma sababini so’rasa:
-Kiygani kiyimim yo’q,erta qish-qirovli kunlar kelsa sovuqdan o’lib ketaman-debdi. Olma :-Shohlarimdan olmalarimni uz,bozorga olib borib sot,o’zingga kiyim-kechak sotib ol-dedi.
Bolakay olmalrdan keragicha oldi,bozordan o’ziga kerakli kiyimlarni sotib oldi. Oradan yillar o’tdi,bir kun olma yoniga bir yigit keldi.Bu o’sha bolakay edi.
Olma so’radi:-Nimaga g’amginsan bolakay?
Yigit:-Men bir qizga ko’ngil qo’ydim.Unga uylanmoqchiman,uy qurmoqchiman.Hech ilojini topolmyapman-dedi.
Olma dedi: -Hozir mevalarin g’arq pishgan payt,hammasini ol,bozorga olib bor.To’y qil,uy qur.
Bolakay olmaning hamma mevalarini uzib oldi.Sotib to’y o’tkazdi,uy qurdi,ammo yana bitta kami bitmay qoldi.Bolakay yana olma yoniga bordi.
-Ey olma darahti ,men to’y qildim,uy qurdim ,lekin uyim tomini yopgani yog’och yetmay qoldi. Yana seni yoningga keldim.
Olma dedi:-Men bag’rimda yetishtirgan barcha boyligimni senga berdim,hech narsam qolmadi.Sabr qilgin ha demay yana mevaga kiraman.
Bolakay :-Iloji yo’q ,yomg’irli kunlarda uyim tomi yopilmay qoladimi?-dedi.
Olma: Unday bo’lsa arra topib kel,meni arrala uying tomini yopa qol.
Yigit arra topib keldi,olmani qulatdi,maydalab uyga ishltdi.Daraht o’rnida faqat qirqilgan kunda qoldi holos.
Oradan ko’p yillar o’tdi.Bir kuni olma yoniga qarib munkillab qilgan chol keldi.To’nkaga qarab yig’ladi.Shunda kundadan ovoz kldi.
-Bolakay,haliyam baxtli emasmisan?
Chol: -Mem keksarib quvvatdan qoldim.Oilamga foydam tegmay qoldi.Ayolim vafot etdi.Bolalarim meni o’z qo’lim bilan qurgan uyimdan haydab chiqarishdi.Endi nima qilaman?
Olma to’nkasidan ovoz chiqdi:
-Unday bo’lsa,meni kundamga o’tir va to’yguningcha yig’la!-dedi.

Bir bor ekan, bir yo’q ekan, bir kuni barg bilan kesak do’st bo’lishibdi. Ular bir-biridan ajralmaslikka ahd qilishibdi va og’ir kunlarda bir-birlariga yordam berishga va’dalashishibdi.
  Ular ahil yashay boshlabdilar.
Kunlardan bir kun qattiq shamol turibdi.
Shamolning g’uvillashidan qo’rqib ketgan barg kesakka nolish qilib yig’labdi. Shunda kesak:
-Hech qo’rqmagin, men seni bu balodan qutqaraman, - deb bargni pana qilib to’sibdi.
  Shamol qanchalik kuchli bo’lmasin, bargni uchirib keta olmabdi. Bu ahvolni ko’rgan shamolning achchig’i kelib, yomg’irni yuboribdi. Bu bilan kesakdan o’ch olmoqchi bo’libdi. Lekin yomg’ir ham bularni qo’rqita olmabdi.
  Yomg’irning yog’ishini ko’rgan kesak bargga nolish qilibdi. O’zini yomg’irdan qutqarishini so’rabdi. Shunda barg bir sakrab kesakni pana qila boshlabdi. Qanchalik ko’p sel yog’masin, kesakni qo’rqita olmabdi. Yomg’ir tingach, kesak bilan barg quchoqlashib ko’rishibdilar. Ular o’zlarining mehr-oqibatlaridan xursand bo’lib, yanada inoqlashib ketibdilar.

  Бир сспирин бола доим улуғ зотларни камситиб, уларнинг камолотларини инкор старди. Зуннуни Мисрий кунларнинг бирида унга бир узук бериб: - Буни бозорга олиб бориб бир олтинга сотгин, - деди. Бола узукни бозорга олиб бориб, жуда ксп дсконларни айлангани билан ҳеч ким унга 1 кумушдан ортиққа баҳоламади. Қайтиб келиб воқеани баён қилиб берди. Зуннун бу сафар уни заргарларга юборди. - Узукни саррофларга ксрсат, ксрамиз қани қанчага баҳолар сканлар, деди. Заргарларнинг дсконларини айланган болага сарроқлар узукка 100 олтин беришларини айтдилар. Бола ҳайрон бслиб қолди. Бозорда нархи 1 кумушдан ортмаган узукка заргарлар 100 тилло таклиф қилмоқда сдилар. Қайтиб ҳолатни Зуннуни Мисрийга тушунтирди. Зуннун бунга жавобан болага қуйидаги танбеҳни берди: - Сенинг Аллоҳнинг суюкли бандаларини танишинг ва қадрлашингдаги илминг — бозордаги узкунинг ҳақиқий баҳосини билмаганлар ва унга паст баҳо берганлар билан бир хил. Зарнинг қадрини заргар, улуғларнинг қадрини улуғлар билади... Бола сзига дарс бслган бу ссзлардан ибрат олиб, ҳақиқатни таниди. Хатосини тушуниб тавба қилди. Бундан кейин асло улуғларга нисбатан ҳурматсизлик қилмади. Валийларга ножсс ссз айтманг Сувайд Синжорий ҳазратлари авлиёларга ножсс ссз ссзлашни ман қилар ва шундай дер сдилар: - Кимки Аллоҳнинг валий бандаларига нисбатан ножсс ссз айтса, Аллоҳ таоло слим вақтида уни тилини боғлаб қссди, шаҳодат келтира олмайди. Бу ҳақиқат. Шахсан сзим гувоҳ бслган бир воқеани баён қилай: Шаҳримизда юқори мансабга сга бслган бир киши бор сди. Доим авлиёларни ҳақорат ссз айтирди. Ўлим тсшагида ётганида унга: - "œЛа илаҳа иллаллоҳ" дегин десалар, у: - Айтолмаспман, дерди. Ҳолатини тушундим. Дарҳол у ҳақорат қилган де бтахмин қилганим бир зотнинг ҳузурига югурдим. Кснгилларини ссраб, воқеани баёр қилдим. У зот рози сканликларини билдирган сдилар ҳамки, ҳалиги кишининг тили ечилди. Калимаи тавҳидни айтиб руҳини таслим қилди. Manba

Дунё нима?

Абул Ҳусайн Бандари Шерозийдан ссралди:

- Дунёни бизга таърифлаб берсангиз?

Дедилар:

- Дунё — кирган қалбни Ҳақдан ман қиладиган нарса.

"œДсстларим мендан схши"

Абу Муовистул-Асвад шундай дер сдилар:

- Барча дсстларим мендан схши.

- Бу қандай бслиши мумкин? — деб ссраганларга қуйидаги жавобни бердилар:

- Чунки уларнинг барчаси мени сз нафсларидан устун биладилар. Мени сзидан устун билган сса, мендан схшидир.

Дарҳақиқат, мсмин барчани сзидан устун билиш лозим.

Шу шамолдан бир ҳовуч олиб кел!

Ксзи билан ксрмаган нарсаларига ишонмайдиган кишилардан бири сз даврининг валий зотларидан бирининг олдига бир масалада келиб:

- Бор бслса, ҳақиқат бслса қани ксрсат! Ксзим билан ксрай, қслим билан ушлай, дебди.

Бундай фикрли кишиларга ксра ҳақиқат: "œҚсл билан ушланадиган, ксз билан ксриладиган" нарсалардан иборат саналади.

У зот ғазабланмасдан, аччиқланмасдан, унга юмшоқлик ва сокинлик билан:

- Яхши, сен шу сшикдан ташқарига чиқ... Ташқарида ссаётган шамодан бир ҳовуч олгинда, тезда бизга олиб келгин. Мен сенга ксрмоқчи бслган нарсангни ксрсатаман.

Қани, тез бсл! Олиб кел. Ташқарида ғир-ғир шамол ссиб турибди.

Киши бирор нарса дес олмасдан қайтиб кетибди.

Taniqli shoir Sadriddin Salim Buxoriy bir suhbatida shunday ibratli rivoyatni aytib o‘tgan edi.

Naql qilishlaricha, buxorolik yosh, navqiron, baquvvat bir yigitning ko‘ngliga shayton vasvasa solibdi va o‘g‘rilik qilmoqqa bel bog‘labdi. Ota-ona, yor-u og‘aynilarining bergan pand-u nasihati unga aslo ta’sir qilmabdi.

 Yigit g‘oyat  jasur, bir so‘zli ekan. Har bir kasb-korning ustasi bo‘lgani kabi eng zo‘r o‘g‘rini qidirib Nishopur degan mamlakatga kelibdi va  muddaosini bildiribdi. Usta o‘g‘ri esa bunday abjir yigitni ko‘rib, benihoya shod bo‘lib, unga izzat-ikrom ko‘rsatibdi. Yigitning oldiga dasturxon yozibdi, bir tovoq palov qo‘yibdi. U och-nahor emasmi, «Bismilloh» deb oshga qo‘l uzatibdi. Shu on usta uni ovqat yemoqdan to‘xtatib, debdi: «Ey shogird! O‘ng qo‘l bilan emas, balki chap qo‘l bilan ovqat iste’mol qiling! O‘g‘rilik kasbini o‘rganuvchilar uchun birinchi shart shudir!». Yigit o‘ng qo‘lini oyog‘i ostiga bosib, chap qo‘lini taomga cho‘zibdi, lekin chap qo‘l bilan taomni yeya aolmagach, yana beixtiyor o‘ng qo‘lini uzatibdi. Chunki yigit haddan tashqari och edi. Usta ikkinchi marta tanbeh berib debdi: «Ey farzand! Barcha shartlaringizni bajarishga tayyorman, deb menga so‘z berdingiz! Shuni bilingki, o‘g‘rilik kasbini o‘rgan­moqlikning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq, barcha ishlarni chap qo‘l bilan bajarmoqdur! Chunki siz ertaga o‘g‘rilik qilasiz va qancha mohir, epchil bo‘lsangiz ham, bir kunmas bir kun qo‘lga tushasiz. Shunda bilingki, sizning o‘ng qo‘lingizni kesadilar va siz faqat chap qo‘l bilan qolasiz. O‘shanda sizga og‘ir bo‘lmasligi uchun hozir­dan chap qo‘l bilan ishlashni o‘rganing! Tushundingizmi?».

Yigit o‘g‘riboshiga dedi: «Ey ustod! Dunyoning barcha xazinalaridagi oltin-u gavhar­larni jamlab bersam, mening kesilgan o‘ng qo‘limni qayta o‘z o‘rnida ko‘rishning imkoni bo‘lurmu?». O‘g‘­riboshi dedi: «Aslo, bo‘lmas!». Yigit dedi: «Unda bergan ta’limingiz uchun tashakkur. Bu sabog‘ingiz menga bir umr yetadi. Endi niyatimdan qaytdim. Oltindan ham, gav­hardan ham qimmatbaho bo‘lgan qo‘llarimni halol mehnat uchun safarbar qilgumdur! O‘g‘ri bo‘lmoqning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq bo‘lsa, mening birinchi niyatim o‘g‘rilikdan voz kechmoqdur!».

Yigit shunday deya halol mehnati qilishni boshlabdi.

Assalomu alekum.Abu Hanifa Hazratlari  bir kuni uylarida
qalin qib kurpacha solib uni ustida utirganakala
 yani tasavvur qilin turganizda belizgacha keladigan darajada
balaaaaaaaaand
 ushanda bir kishi kelib iya na muncha baland qib utirb oldiz
sal dimasa boshiz shipga tegib qolishiga azgina qopdiku a
 keyin
 oldingi ulamolarimiz ham uz bilimlari darajalariga qarab shunaqa kurpacha sob utirisharkan ulaniki lekin bunaqa baland bumagam hicham dibdi
 a sizikini qaren dibdi
 shunda Abu Hanifa hazratlari shunday javob qibdila:
 ha turi etdin ula uz bilimlariga yarasha qavat sob utirshgan shuni uchunam ulaniki past bugan
 man esa uz BILMAGANLARIM darajasiga qarab kurpacha soldirdim dibdi.

           Ibratli hikoya
bir avliyo inson borakan uni uz halqi bir kuni nihoyatda maqtab hurmat qib siz bizga yuloboshchi bulin biz sizga ergashamiz deb ulani juda maqtabdi shunda haligi avliyo juda hafa bub ey Allohim bu nima ish bu nima sinoving manga nima kere bu maqtovla hamma maqtov sangaku deb yiglab duo qibdi
ertasi kuni esa
nimayam bir ish bubtiki uni halqi biz kecha sani avliyo Allohni dusti deb yurganidik sani ortingdan ergashamiz dudi san esa bi devona ekansan dib uni rosa mashara qilishibdi va uni usitdan rosa kulishibdi shunda haligi avliyo ulani qigan bu yomonliklaridan umuman hafa bumasdan uyiga kelib ey Allohim mana bu ish boshqacha bubti mayli man qanchali hurlansam ham bundan aslo hafa emasman zero san mani hurlamagin sani huzuringda mani martabam ziyioda bulsa busin lekin uyerda man hecham hurlanmi
deb mamnun buganakan