бир пайтлар, илҳом келганда ёзилганди...
Бахт
Севган йигити томонидан навбатдаги ишқий мактуби ҳам жавобсиз қолган дугонам чуқур оҳ тортиб столга бошини қссди:
- Уф-ф"¦ Аақадар бахтсизман-а"¦
Демак бахт муҳаббатда сканда? —сйлаб қоламан мен. Ааҳотки бахт деганлари фақатгина севишдан иборат бслса? Астагина ёнимда стирган "œғамбода"ни туртаман:
- Аилу, бахт нима сзи?
- А?!
- Бахт"¦
- Сен севган одам сени ҳам севса, шу бахтда"¦
Ааҳот? Бахт тушунчаси шунчалар жснми?
Уйда, қсғирчоғининг сочларини гоҳ у ёққа, гоҳ бу ёқа тараб стирган беш сшар жиснчамни гапга солдим.
- Лола, бахт нима сзи?
Жиснчам аввал менга ҳайрон бслиб қаради, кейин бурро-бурро тилда гапира бошлади.
- Кеча адамла ичмий келдила, кейин манга ко-отта сйинчоқ опкелдила! Ҳаммамиз уришмий, ҳуйсанд бсйиб стийдик. Агар бугун манга вада қилган шоколадларини опкесала, ман бахтли бслайди-им"¦
О-о, ана сизга бахт"¦ Демак гсдак учун бахт тушунчаси шундай. Аътирозга ҳожат йсқ.
Молхонада минғирлаб қсшиқ айтганча сигир соғаётган снгамнинг қсшига бордим. Бечора снгам"¦ Олти йил аввал келин бслиб тушганларида қанчалар сулув, қанчалар гсзал сдилар-а"¦ Оппоқ, нозиккина қслларида қсш-қсш тилло узуклар ёғду сочарди. Лабларида табассум, ксзларида муҳаббат бор сди. Бугун-чи? Аҳ-ҳе, сал нобопроқ чиқиб қолган акамнинг ҳурмача қилиқларига чидайвериб не аҳволга тушиб қолибдилар-а"¦ Юзларига ажин ҳам оралагандай бслибди"¦
— Ҳа, Саодатой, нега тикилиб қолдингиз?
— Янга, бахт дегани нима сзи?
— И-е, тинчликми? —снгам маҳзунгина жилмайдилар. Уларнинг жилмайиши кулгудан ксра йиғига кспроқ схшаб кетди.
- Ўзим"¦
- Жа-а одамидан ссрадингиз-ку"¦ —снгам чуқур ҳсрсинганча сут тсла челакни олиб ҳовлига чиқдилар. — Яхшими, ёмонми бошимда срим, қсйнимда фарзандим бор. Аёл учун бахт оиласининг тинчлиги, фарзандларининг камолида, Саодатой"¦ Акангиз бир кунгина ичмай келса, тинчгина бир дастурхона атрофида стирсак, бир оғиз ширин ссз"¦
Янгам ссзини оҳирига етказа олмади, дарвоза куч билан тепилганидан даранглаб кетди.
- Аоди-и! Онангни"¦ қаттасан!!!
Янгам ранглари бсзарганча сут челакни шоша-пиша кстариб дарвозахонага югурдилар. О-о, пастки қовоқлари салгина кскариб қолганини снди пайқадим"¦ Бечора снгам"¦
Демак бахт ссзининг маъносига сна ета олмадик"¦
Кеч тушгач, ҳумори чиққунча снгамни бсралаб ссккан акам, оҳири чарчади чоғи, ҳовлидаги ссрига чсзилиб қолди. Чиқмаган жондан умид, балки бахт нелигини мана шу нодонгина акам билар?
- Ака, чой ичинг.
- Опке!
Акам пиёлани ютиб юборгудай чойни симиради.
- Тинч юрибсан-ми? Ану қассобни сғли ортингдан юрибди деб сшитдим?!
- Йсғ-е, ака"¦
- Ўзингга қара, санисм, унисм ссйиб ташийман"¦
- Ака-а"¦
- Аима?!
- Бахт нима сзи?
- Томинг жойидами? —акам бесҳшов ҳиринглади. Оғзидан гупиллаб ароқ ҳиди келди. — Шунисм билмайсанми? Чснтагингда сримтага етарлик пулинг бслса, уйга келганингда шаллақи ҳотининг "œқаттейдиз, қатта юрибсиз, у йсқ-бу йсқ" деб бошингни қотирмаса"¦ Бахт дегани шу-да! Менда бахт нима қилсин?! Бахт бойларда бслади, тушундингми? Ахволимга қара! Тенгдошларим Жипларда юрибди, қасрларда сшашспти! Чунки отаси босиб қсйган! Меничи? Аимам бор? Аа пулим, на обрсйим"¦ А, онасини"¦
Акамнинг бахт ҳақида кайф аралаш ссқиган фалсафасидан кснглим айниди. Билолмадим, унинг оғзидан келаётган бадбсй ҳиддан кснглим айнадими, ёки ссзларидан?
Ҳозиргина снгам билан акамнинг орасига тушиб, ажратиб қсйган, жанжал тинчигач кснгли бир оз тинчиб хонасига кириб кетган онамнинг қошига бордим.
Ха, болам, тузукмисан? Қани бу ёққа стир-чи?
Мен онамнинг меҳр анқиб турган тиззаларига бош қсйдим.
Онам-а"¦ Бир ёруғ кун ксрмай стасптилар бу дунёдан. Онани сратмасин скан. Болаларини катта қилиб, уй-жойли қилгунча срим жонини адо қилади. Болаларининг оиласини тинчлигини сйлаб қолган жонини ҳам бошига етади. Бу-ку майли-с, набираларининг тсйига атаб сандиқ тслатиб юришларига нима дейсиз.
Юздаги ҳар бир ажин ҳар бир дардан нишона дейишади. Онамнинг юзига термулганчга ундаги сон саноқсиз ажинларни санамоқчи бсламан. Йсқ, санаб адоғига етолмайман. Ааҳот шунча дардлари бслса?!
- Она, бахт дегани нима?
Онам "œқсй!" дегандек қсл силкийдилар. Қистайвергач, аранг тил ёрадилар:
— Ха, болам-а"¦ Сенларнинг камолингни, сзларингдан тиниб-тинчиб кетганларингни ксрсам бахтлиман-да"¦ Опанг сғил тсйи қилиб беринг, қайнонам ола қараш қиласпти дейди. Унгасм қийин, икки овсининг олдида тили қисиқ бслиб қолишини истамайди. Атаганим бор, учма-уч етиб қолади"¦
Кеча катта аканг келиб сғлимнинг контракт пулини тслай олмаспман, уч кун ичида топиб бериш керак деб дардини ёрди. Тишимни кавагида асраб юрганларимни бериб юбордим. Майли, сғли сқимишли, сқишни ташлаб юборса бслмайди.
Кенжа аканг-ку, адо қилди мени"¦ Ичмаган куни йсқ, уни дастидан ксчада бош кстариб юролмай қолдим. Янганг бечора бор дардини ичига ютади. Акангнинг бу юришидан сенинг ҳам бахтинг очила қолмади қизим"¦ Ашинг йигирма бешга чиқди. Сенисм тиниб-тинчиганингни ксрсам-у, бу дунёдан армонсиз кетардим"¦
Бсғзимга соққадай тош тиқилиб қолди. Сирғалибгина хонамга чиқиб кетдим"¦
Тонгда ишга кетаётиб ксчамиздаги Шермат жиннини ксриб қолдим. Шермат жинни ёши қирқларга бориб қолган киши. Айтишларича уйига қсшилиб, ёшгина хотини, икки боласи ёниб кетгач телбага айланиб қлган скан. Шермат жиннининг ҳеч кимга зарари тегмайди. Узун толҳивични от қилиб миниб олади-да, ксчаларни чангитиб югуриб юраверади. Болаларнинг срмаги у"¦
Мана, югуриб ёнимга келиб, қизғиш тилини чиқариб мени майна қилди.
-Қалайсан, Содат-подат?
Кирланиб, соқоллари тиканакдек ссиб кетган юзларига ачиниб қарадим. Шу рапидадек қорайиб кетган юзида кишини ҳайратга солар даражада тоза ксзлари порлаб турарди. Ҳудди гсдакларникидек беғубор ксзлар"¦
- Шермат ака, бахт дегани нима?
- Шермат бир зум "œот"идан тушди-да, осмонда арғимчоқ солиб учаётган турналарга ишора қилди.
- Ҳув-в, ана бахт! Учи-иб кетди"¦ Бала-андга! У узо-оқда! Унга ҳеч ким етолмайди! Етолмайди!!!
- Шермат жинни сна "œот"ига минди-да, турналарнинг ортидан бақирганча елиб кетди"¦
Бахт ҳақида мен сшитган снг тузук жавоб шу бслди.
Чинакам бахтга ҳеч ким етолмайди"¦
У узо-оқда"¦
Лобар Азизхсжаева