Бола катта бслган сайин унинг овқатланиш менюси ҳам секин-асталик билан бойиб боради. Унинг овқати албатта, катталарнинг таомларига нисбатан фарқлироқ тайёрланиши табиий ҳолатдир. Қуйида биз сизларга ана шундай айрим қсшимча овқатлар тсғрисида фикрларни келтириб стамиз.

Сабзавотли пюре

Қсшимча овқатнинг ушбу тури болага 5 ойлигидан бошлаб берилади. Люре беришни нист қилсангиз албатта сабзавотнинг бир туридан бошланг. Бундай йсл тутиш болада аллергик ҳолатларнинг вужудга келишининг олдини олган бслсангиз ажабмас. Ундан ташқари бир неча сабзавотлардан аралаш қилиб тайёрланган пюренинг бирон бир сабзавотига аллергик ҳолати юзага келгудек бслса, сабзавотнинг қай биридан болада аллергис пайдо бслганлигини англай олмай қоласиз. Шу сабабли аввал биринчи, сснг кейинги сабзавотларни қсшиб боришни тасис стамиз. Сабзавотли пюрени илк бор 5-10 мл (1-2 чой қошиқ) миқдорида беринг, сснг доимий равишдаги кскрак сути ёки сут аралашмаси билан болани тсйдиринг. Албатта қсшимча овқат беришни бошлаган кунингиздан бошлаб бола ахлатини кузатиб боринг. Агар у ҳар доимгидек бслса (сариқ рангда, шиллиқ ва тугунчаларсиз, рангги кскимтир тусга сга бслмаса), кейинги қсшимча овқатнинг миқдорини 30-50 мл.гача оширишингиз мумкин.
Одатда 1 ҳафта давомида овқатланишнинг бир маҳали сабзавотли пюрега алмаштирилиб, ҳафта давомида пюренинг миқдори 130-150 мл.гача етказилади.

Турли-туман сабзавотлар 9-10 кун давомида бирма бир бола таомномасига киритиб борилади. Булар - кабачки, гулкарам, карам, картошка, қовоқ, сабзи ва ҳоказо. Уларни бирма бир беришни бошлаганингиздан сснг, бир турдан берганлигингиз сабабли сабзавотларнинг қай бири бола организмига ёқмаётганлигини кузатиб, сзингиз учун белгилаб қсйишингиз мумкин. Агарда бирон бир сабзавот болада аллергис вужудга келишига сабаб бслса, сабзавотнинг сша туридан вақтида воз кечганингиз маъқул.

Уй шароитида сабзавотлардан пюре тайёрлаш учун сабзавотнинг бир турини оласиз, масалан дейлик гулкарам, схшилаб ювиб, сирланган идишга соласиз, устига сув тслдириб, тайёр бслгунга қадар пиширасиз. Тайёр бслгандан сснг ортиқча сувни тскиб ташлайсиз, озгина сувидан қолдирсангиз пюре мазали ва юмшоқ бслади. Сабзавотни схшилаб сзинг, 3-5 мл. ссимлик ёғидан (зайтун ёки писта ёғи) қсшинг. Озгина сут ҳам қсшишингиз мумкин. Ва барча масаллиқлар схшилаб бирлашмагунча аралаштиринг.

Бстқалар

Ушбу таом болага қсшимча егулик беришни бошлаганингиздан сснг тахминан 2 ойлардан кейин берилади. Масалан, бола илк бор сокни 4 ойлигида ичган бслса, демак, бстқалар боланинг 6 ойлик давридан бошлаб берилиши мумкин. Агарда қсшимча таомлар болага 6 ойлигидан бериш бошланган бслса, у ҳолда бстқалар боланинг 8 ойлик давридан бошлаб берилади.
Илк бор болага бстқалар ссимлик оқсили глютен таркибида бслмаган бстқаларнинг берилиши тавсис стилади. Бола организмида глютен моддасини ҳазм қилувчи фермент танқис бслганлиги сабабли, у мавжуд бслган маҳсулотларни бериш маълум муддат давомида ман стилади. Чунки глютен моддаси бола ингичка ичагининг шикастланишишига олиб келиши мумкин. Илк бстқалар - гуручли, гречкали, маккажсхорили, ундан сснггина сулили, 1 ёшдан сснггина манний ёрмасидан тайёрланган бстқа берилади.
Бстқаларни илк бор беришни бошлашни, худди сок ва пюрелар сингари оз-оз миқдордан бошлайсиз. Яъни смизишдан олдин 5-10 мл. бстқани срталабки соатларда беринг. Бола срганиб қолган сабзавотли пюреларни нисбатан кечроқ соатларга ксчиришингиз мумкин.
Бстқа беришнинг иккинчи кунида унинг миқдорини 30-50 г. гача кспайтиришингиз мумкин. Бир ҳафтанинг ичида, агар бола сзини схши ҳис стса ва у безовта бслиб йиғлайвермаса, бстқалар миқдорини бир овқатланиш миқдоригача етказасиз. Бу - 130-150 граммдир.

Иккичи ҳафта снги маҳсулотга срганишга бағишланади. Бстқаларга 3-5г. сарёғ қсшилиши мумкин.

Агар кунига иккита қсшимча овқат беришни истасангиз, у ҳолда тахминан мана бундай жадвалга риос стишингиз мумкин:
6-00 - кскрак сути, 10-00 - бстқа, сок, 14-00- кскрак сути (болаларнинг сут аралашмасидан фойдалансангиз - аралашма), 18-00 - сабзавотли пюре, 22-00 - кскрак сути. Албатта, бу тахминий жадвал, болангизнинг иштаҳаси ва талабларига биноан нисбатан сзгартиришингиз ҳам мумкин. Сотувда мавжуд бслган турли-туман бстқаларни бола тановул қилишни истаган пайтнинг сзидагина тайёрлайсиз. Тайёрланган бстқани ортиб қолган бслса ҳам зинҳор қайта иситиб берманг.
Бстқаларнинг турли хил ксринишлари мавжуд. Одатда улар сутли ва сутсиз (баъзи болалар сутни ҳазм қила олмайдилар) ксринишларга сга. Шунингдек қайнатилиши керак бслган ва керак бслмаган турлари ҳам булардан мустасно смас. Бундай бстқалар тайёрланишида жуда қулайдир. Болажонлар уларни жони диллари билан тановул қиладилар. Бстқалар турли витаминлар, минерал ва темир моддалари билан бойитилган бслиб, бола учун мослаштирилгандир. Баъзи бстқалар мевали ёки сабзавотли қсшимчаларга сгадирлар. Бундай бстқалардан кспгина оналаримиз фойдаланадилар, тайёрланиши қулай бслганлиги сабабли аёлларимиз тежалган вақтни бошқа юмушларга сарф қилишлари мумкин. Албатта, тайёр бстқаларни ҳам илк бор беришда оз-оз миқдордан бошлашни унутманг. Чунки схши, сифатли маҳсулотлар таркибидаги слементлар ҳам болангизда аллергик ҳолатларни юзага келтириши мумкин. Ушбу бстқаларни тайёрлашда албатта, тайёрланиш қслланмасига тслиқ риос стган ҳолда, ёзилган усулда тайёрланг. Шунингдек, сақлаш муддатига сътибор беришни унутманг. Шу билан бирга қандай ҳароратда, ёпиқ ёки очилгандан сснг қандай сақланиши кераклиги тсғрисидаги шартларга риос қилинг.

Уй шароитида бстқаларни тайёрлаш ҳам унчалик мушкул иш смас. Бунинг учун ёрмаларни кофемолкада ун даражасига етгунича майдалаб оласиз. Кофемолкангиз бслмаса, тайёр бслган бстқани блендер ёки миксерда аралаштиришингиз мумкин. Аралашиш жараёнида пишган ёрмалар тез майдаланиб кетади.
Аввал ёрмани сувда пишириб олинг, ундан сснггина 20-30 мл. кскрак сути ёки болангиз ичадиган аралашмасидан солинг. Дастлабки даврда боланинг бстқаси суюқ бслиши лозим (100 гамм сувга 5г. ёрма), секин-аста бстқани қуюқлаштиришингиз мумкин.
Бу ерда савол туғилади. Бола бстқасини тайёрлашда сигир сутидан фойдаланиш мумкинми?
Баъзи манбаларга қараганда 1 ёшгача бермаслик лозим, бошқа манбалар сса 2-2.5 ёшгача бермасликни тавсис стадилар.

Творог

Ушбу сутли маҳсулотни боланинг таомномасига фақатгина 6 ойлик даврдан бошлаб киритадилар (лекин илк бор қсшимча маҳсулотларни 6 ойдан бошлаган бслсангиз, у ҳолда творогни 8 ойлик даврдан беришни бошлайсиз).
Болага ушбу маҳсулот бошқа қсшимча егуликлар сингари срим чой қошиқ миқдорида берилади. Бир ойнинг ичида шу миқдор 30 г.гача етказилади, 1 ёшга келиб сса 50 г. творог бемалол беришингиз мумкин. Творогнинг миқдорини нисбатан оширишингиз мумкин, лекин бунинг учун албатта педиатрнинг маслаҳатига қулоқ тутишингиз мақсадга мувофиқдир.
Ҳозирги пайтда сотувда турли хил юмшоқ твороглар мавжуд. Ушбу творогларнинг мевали турлари ҳам мавжуд бслиб, уларни бола таомномасига киритаётганда сҳтиёткор бслиб, оз-оз миқдордан ва албатта педиатр маслаҳатидан сснггина бошланг. Чунки болада творогнинг у ёки бу компонентига аллергис юзага келиши мумкин. Агар болангизга илк бор творог тавсис стаётган бслсангиз, бундай творогни сзингиз тайёрлашингизни маслаҳат берамиз.
Бундай творог қандай тайёрланади?

Творог тайёрлаш учун бир кунлик қатиқдан фойдаланилади. Творог қатиқдан тайёрланади. Қатиқни ҳам сзингиз тайёрлайсиз. Яхшилаб қайнатилган 500 мл сут, хона ҳароратигача совутилади, илиган ҳолатга келгандан сснг унга 1 ош қошиқ сметана солиб аралаштирасиз. Яхшилаб сраб, қатиқни ивитасиз. Янги ивитилган қатиқни холодильникка қсссиз. Ундан сснг қатиқни бир идишга соласиз ва шу идишни сув солинган каттароқ сна бир идишга қсйиб сртача оловда иситишни бошлайсиз. Қатиқ исиган сари суви ва твороги ажрала бошлайди. Сснг сито ёрдамида қатиқдан ажраб чиққан зардобни ва творогни ажратиб оласиз.
Творогни болага беришдан аввал уни ситодан стказиб оласиз, озгина қайнаган сув ёки кскрак сути билан аралаштириб олсангиз, бола учун ёқимли бслиши табиий.

Албатта творог тайёрлашда тайёр харид стилган қатиқдан ҳам тайёрлашингиз мумкин. Қатиқ жуда нордон бслмаслиги, ширин ва чучук бслса, тайёрланган творог ҳам жуда нордон бслмайди. Лекин сзингиз ивитган қатиқдан кснглингиз сифатли ва мазалилигига шубҳа бслмайди ва хотиржам кснгил билан болага тортиқ стасиз.