"Аввал масжидларимиз хароб сди, калбларимиз обод сди. Енди масжидларимиз обод булсбди, калблар сса хароб"

Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam Bani Isroilni Haybarda qamal qilib turar edilar. Bu musohara yigirma kuncha davom etdi. Yahudiylar orasida bir zodagonning qora tanli habash cho'poni bo'lib, qo'ylarini boqib yurardi. O'sha cho'pon qurollangan Bani Isroil jangchilaridan nima qilmoqchi ekanliklarini so'radi. Ular: "O'zini payg'ambar deb atayotgan bir kishi bilan urushmoqchimiz" deyishdi. Shunda cho'ponning ko'ngliga Payg'ambar sallallohu alayhi vasallamning zikrlari tushdi. Qo'ylarini haydab, sekn Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning oldilariga keldi...

Cho'pon:
- "Nima deyapsan, nimaga davat qilyapsan?" deb so'radi. Nabiy sallallohu alayhi vasallam aytdilar:
- "Islomga, Allohdan o'zga iloh yo'q deb guvohlik berishga va meni Allohning rasuli deb bilishga, Allohdan boshqasiga ibodat qilmaslikka da'vat qilaman".
- "Guvohlik bersam menga nima beriladi?" deb savol qildi keyin u.
- "Agar imonli holingda o'lsang, Senga Jannat beriladi", dedilar Nabiy sallallohu alayhi vasallam.
Shunda cho'pon Islomni qabul qildi. So'ng:
- "Ey Allohning payg'ambari, mendagi bu qo'ylar omonat", dedi. Nabiy sallallohu alayhi vasallam:
- "U qo'ylarni oldingga sol-da, tosh bilan haydab yubor, Allohning o'zi omonatingni ado etadi", dedilar. Cho'pon Rosululloh sallallohu alayhi vasallamning aytganlarini qildi. Qo'ylar qal'aga, egasining oldiga qaytib keldi. Yahudiy cho'ponning Islomni qabul qilganini angladi.

Keyin Rosululloh sallallohu alayhi vasallam odamlarni urushga chorladilar. Ikki qo'shin to'qnashdi. O'lgan o'ldi, o'sha cho'pon ham shahid bo'ldi. Musulmonlar uni ko'tarib olib kelishdi va kapaga kirgazishdi. Shunda Rosululloh sallallohu alayhi vasallam asxoblariga hitob qilib:
- "Albatta, Alloh Taolo mana bu qulni mukarram qildi, uni yaxshilik bilan sug'ordi. Men uning boshi ustida ikkita hurni ko'rib turibman, holbuki, u Allohga bironta sajda qilib namoz o'qigan emas", dedilar.

Anas (r.a) Nabiydan (s.a.v) rivoyat qilib: "Bolalaringizga Muhammad deb nom qo'yib, keyin unga la'nat aytasizlarmi?!" deydilar...

Biz Musulmonlar orasida farzandlarimizga Payg'ambarimizning (u zotga ALLOH(J.J)dan salovot va salomlar bo'lsin) ismi muboraklarini qo'yish mahbub va marg'ub ishdir. Hatto, ayrim joylarda "har bir honadonda bitta Muhammad bo'lishi kerak", degan naql urfga aylangan. Adashlar ko'payib ketmasligi uchun goho "Muhammad Ayyub", "Muhammadsobir", "Nurmuhammad", "Muhammad Amin" deb juft ismlar ham qo'yishadi. Bu ish Rasuli Akram (s.a.v)ga bo'lgan muhabbatimizning bir ko'rinishidir, albatta.

Endi, aytmoqchi bo'lganimiz - masalaning muhim tomoni. Muhammad nomini ko'tarib yurgan bolaning hulq-atvori ham ismiga mos bo'lishi kerak. Yo'qsa, nomiga isnod keltiradi. Bu borada ota-onalar ma'suliyatini his etsinlar. Barcha farzandlarning, hususan, Parg'ambarimizga (s.a.v) bo'lgan hurmat yuzasidan Muhammadjonlarning tarbiyasini go'zal qilsinlar. Shunda Muhammad ismi bizga yanada sevimliroq bo'ladi, hamma uni hurmat qiladi.

Anas (r.a) Nabiydan (s.a.v) rivoyat qilib: "Bolalaringizga Muhammad deb nom qo'yib, keyin unga la'nat aytasizlarmi?!" deydilar... Shu hadisi sharifga ko'ra, bir kishi farzandiga Rasululloh(s.a.v)ning ismlarini qo'ysayu, bu ismga hurmat ko'rsatmasa, bu ismni qo'yish makruh, deyishgan ulamolar. Hazrati Umar (r.a) hatto bir kishi Muhammad ismli kishini haqorat qilganini eshitib, Kufa ahliga: "Bundan keyin hech kim bolasiga Muhammad deb nom qo'ymasin!" deb xat yozganlar. Chunki hurmatini qilmaganlar bu ismga loyiq emaslar. Xullas, farzandlarimizga go'zal ism qo'yaylik, tarbiyalarini ismlariga mos go'zal qilaylik, shuningdek, go'zal ismli kishilarga go'zal muomalada bo'laylik...

Саъид ибн Мусаййиб розисллоҳу анҳудан
ривост қилинади:
«Ансорийлардан бир киши слими олдидан:
«Мен сизга бир ҳадис айтурман. Бу ҳадисни
сизга фақат савоб умидадигина айтурман.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг:

«Қачонки, бирингиз схшилаб таҳорат қилса,
сснгра намозга чиқиб, снг қадамини кстариши
билан Аллоҳ азза ва жалла, албатта, унга бир
схшилик ёзади, чап қадамини қсйиш билан
Аллоҳ азза ва жалла, албатта, унинг бир
ёмонлигини счиради. Бас, бирингиз хоҳласа
сқин бслсин, ёки узоқ бслсин. Агар масжидга
келиб жамоат билан намозини сқиса, уни
мағфират қилинур. Агар масжидга келганида
намознинг баъзисини сқиб бслишган, баъзиси
қолган бслсаю, етган жойидан сқиш ҳам
сшандоқ бслади. Агар масжидга келганида
намозни сқиб бслишган бслсалар ҳам сшандоқ
бслади», деганларини сшитганман», деди».

Кичкина бир шаҳарчада дскон очилди. Шаҳарда парокандалик бслишига қарамай, унинг аҳолиси бахтли ва хушчақчақ сди. Улар тез-тез бу ердан харид қилишар, бошқаларга ҳам дсконни тавсис қилишарди. Ксп стмай дсконларнинг сони кспайди. А­ски дскондорнинг сса соғлиғи ёмонлашди. Шифокор оз умри қолганини айтди. Уч сғлини ёнига чақириб,уларга вазифа юклади:

- Сизлардан бирингизни шу дсконга раҳбар қилишим керак. Аммо бунга ким муносиблигини топиш учун сизларга топшириқ бермоқчиман.

Ота сғилларига бир доллардан бериб, бугун кечгача хонани тслдириб турадиган нарса харид қилиб қайтишлари кераклигини айтди. Болалар ширкатни бошқариш хаёли билан уйдан чиқдилар. Учаласи ҳам шаҳарда пулларига харидлар қилишди. Кечки пайт уйга қайтганларида оталари "œАималар олдингиз?" — деб ссради.

Биринчи сғил жавоб берди:

- Дсстимнинг фермасига бориб, у ердан икки боғ сомон сотиб олдим, — деди ва сомонни ҳавога сочиб юборди. Ҳаммаёқ сомон бслди, аммо хонани тслдирмади. 

Ота иккинчисидан ссради:

- Хсш, сен пулингни нимага сарф стдинг?

- Астиқчига бердим ва икки дона ёстиқ олдим, — деди сғил.

У ҳам акаси сингари ёстиқнинг парларини чиқариб, ҳаммаёққа сочиб юборди. Аммо хона, патлар билан ҳам тслмади. Шунда ота учинчи сғлига юзланди.

- Лулимни чснтагимга солиб, сизнинг бир қанча йиллар илгари ишлаган дсконингизга бордим ва пулни сша ердан майда қилиб олдим. Долларнинг 50 сентини китобдагидек фойдали бир ишга сарфладим. 20 сентини шаҳримиздаги икки хайрис ташкилотига бердим. 20 сентини сса етимхонага сҳсон қилдим. 10 сентим қолди. Бунга икки нарса сотиб олдим. Бола чснтагидан бир қути гугурт билан шамни чиқарди ва хонанинг чироғини счириб, шамни ёқиб қсйди. Хона бир зумда нурга тслди. Ота учинчи сғлининг харидидан мамнун бслди ва:

- Жуда схши, сғлим. Бу ширкатнинг раҳбари стиб сени тайинлайман. Чунки ҳаётдаги снг муҳим нарса — ёруғлик билан уйни тслдирдинг. Барака топ! — деди.

Турк адабиётининг  йирик  вакилларидан
бири бслган, шоир Юсуф Аабий 1678 йил, карвон билан бирга ҳаж зиёратига
чиқди. Карвонда  снг обрсли давлат генераллари ҳам бор сди. Карвон
муборак Ҳижозга сқинлашгач, Ҳазрати пайғамбар (с.а.в.)ни зиёрат қилишга
бслган иштиёқ Аабийнинг қалбида снада жсш урди. Вужуди ажиб сурурга
тслиб, уйқуси қочди;  ухлай олмади. Кечқурун карвон пайғамбар шаҳри —
Мадинаи Мунавварага сқинлашди. Карвондагилардан  Айюбли А ами Меҳмед шу
пайт, қибла томонга  оёғини узатиб ухлаб қолди. А асулуллоҳнинг(с.а.в.)
музофотларига кириладиган бир пайтда,  бу манзара шоир Аабийга ёқмади.
Генерални уйғотиш учун, шундай байтларни сқий бошлади:
Сақлан, тарки адабдан сен,
Ксйи маҳбуби Худодир бу,
Аазаргоҳи илоҳийдир,
Мақоми Мустафодир бу.
Мурооти адаб бирла,
Киргин  Аабий, бу даргоҳга.
Матофи қудсиёдир бу,
Бссагоҳи анбиёдир бу.
Байтнинг маъноси шундай сди:  "œБеадабликдан сақлан! Зеро, бу — Аллоҳ таоло
ҳабибининг шаҳридир. Бу — Ҳақ таоло  назар соладиган маскандир; Муҳаммад
Мустафонинг (с.а.в) мақомидир. А­й, Аабий, бу даргоҳга одоб қоидаларига
риос қилган ҳолингда  кир! Зинҳор, одобга бепарво бслма!  Бу ер катта
фаришталар атрофида парвона бсладиган, пайғамбарлар сгилиб сшигини
спадиган, муқаддас қадамжойдир".
Бу мисраларни сшитган гинерал сергак тортди. Шеър нима мақсадда сқилганини
фаҳмлаб, дарҳол оёқларини йиғиштириб олди. Ва шоир Аабийга қараб:
- Шеърингни қачон ёздинг? Уни мендан бошқа ҳам сшитганми? — деб ссради. Юсуф Аабий:
-Бу мисраларни олдин ҳеч қаерда айтмаганман. Сизни бу аҳволда ксргач, беихтиёр баланд овозда айтиб юбордим. Иккимиздан бошқа ҳеч кимнинг хабари йсқ, — деди.
- Унда, бу сир орамизда қолсин, —дес илтимос қилди. Аабий сукут билан йслида давом
стди. Бомдодга сқин,  карвон  А асулуллоҳнинг (с.а.в.) масжидига
сқинлашди. Во ажаб! Масжид минораларидан азондан  илгари Юсуф Аабийнинг:
"œСақлан тарки адабдан..." байтлари снграмоқда...
 Аабий ва гинерал ҳайратдан донг қотдилар. Масжидга кириб, намозларини сқигач,
дарҳол муаззиннинг ёнига боришди. Аабий ҳасжон билан:
-Худо ва пайғамбар ҳаққи айт, менга.  Азондан илгари сқиган байтни
қаердан, кимдан, ва қандай қилиб сргандинг? — деб ссрай бошлади. Аабий
қайта-қайта илтимос қилгач, ниҳост муаззин жавоб берди:
-Жаноби пайғамбаримиз А асулуллоҳ (с.а.в.) ушбу тун барча муаззинларнинг
тушларини шарафлантириб: "œУмматимдан Аабий исмли шоир зиёратимга
келмоқда. Менга бслган муҳаббати — ҳамма нарсадан устун. Туринглар,
азондан олдин  менга атаган байтларини сқиб, уни қарши олинглар,
масжидимга кирган пой қадамларини қутланглар",— деб буюрдилар. Биз сса,
ул зоти муборакнинг амрларига бсйсундик.
Беихтиёр Аабийнинг ксзларида ёш халқаланди. Қалби жсшиб, қайта муаззиндан:
- Ул икки жаҳон сарвари, чиндан ҳам мени Аабий дедиларми? У менинг умматимдан деб айтдиларми? — дес ссради.
- Ҳа, "œМенинг умматимдан бслган Аабий" деб айтдилар,— деганида Юсуф Аабий, бу илтифотдан ҳушини йсқотди ва ерга йиқилди.
- Уйғонганида сса, ёнида генерал ва муаззиннинг  йиғлаётганини ксрди...
 

Kunlardan bir kuni Luqmoni Hakimdan so'rashibdi:
-Siz gaplashishni qaerdan o'rgangansiz, siz gapirganingizda birorta ham xato topa olmaymiz-deyishibdi.
 Shunda Luqmoni Hakim juda go'zal tarzda:
-Ko'rlardan deya javob bergan ekanlar.
-Ie, qanaqasiga ko'rlardan deb hayron bo'lishibdi so'rovchilar.
-E'tibor berganmisizlar ko'rlar bir qadam qo'yishidan oldin, hassasi bilan, usha joyni tekshirib keyin qadam qo'yadi.
 Men ham, gapirishdan oldin, o'sha gapni ichimda avval o'zimga aytib ko'raman, xato bo'lmasa keyin tashqariga chiqaraman deya javob bergan ekanlar...

"Bugunni o’yladim, kecha o’tdi, erta bormi?! Yoshlikka ham ishonma, o’layotgan faqat qarilarmi?!"

Bir kuni Haz. Hasan (r.a) Ka'baning bir burchagiga suyanib, shunday duo qiladilar:

"Yo Rabbim! Menga shuncha ne'mat in'om etding, faqat meni shukr qilgan qul holida ko'rmading. Menga azob-uqubatlar berib imtihon aylading, lekin meni sabr etgan qul holida ko'rmading. Shukr qilmaganim uchun menga bergan ne'matlaringni qaytarib olmading. Sabr qilishni tark etdim, deya azob berishda davom etmading. Allohim!!! Sening kabi Karim, jo'mard bir Robb'dangina bunday sahiylik va ehson paydo bo'lur"

Kusheyri, "Risola" kitobidan.

Eski zamonlarda bir tolib madrasaga borib ilm o'rganishga bel bog'labdi. Shogird g'ayratli bo'lganidan ustozlari ham unga nisbatan talabchanlik bilan tahsil bera boshlashibdi. Har bir ilmiy masala ravshanlashgani sayin talabaning xizmat qilish, ilm nashr qilish g'ayrati oshib boraveribdi. Shunday holatga yetibdiki, talaba o'rgangan juda muhim masalalarning ta'siri va bundan xaloyiqning behabarligidan kuyinib, tezroq ijozatnoma olib, ilm irshod qilmoqqa qattiq ishqiboz bo'libdi.
Lekin har gal uning bu talpinishlarini ustozlarining:
"Bo'tam, to'g'ri siz ko'p narsalar o'rgandingiz, Lekin hali yetilmadingiz. bu kofiy emas. Sabr qiling, yana (edited) ilm tahsil qiling" degan nasihatlari bilan hamisha tizginlanib kelibdi.

Yana bir kuni ilmlardan navbatdagisining mutoalasini tugatgach, yigitcha yana ijozatnoma so'rab sabrsizlik qilibdi. O'shanda ustozi: "O'g'lim siz ilmi siyosatdan boshqa jami ilmlarni o'qidingiz. ozgina sabr qiling, ilmi siyosatni ham hotima qiling, ana undan keyin oq fotihamizni beramiz" deb qancha sokinlashtirishga urinsalar ham, yigit shashtidan qaytmasmish:
"Ustoz, axir shuncha musulmon besavodlikdan jahannamga ketmoqda. Izn bering ki tezroq ularga foydali bo'layin. Shuncha narsa o'rgandim, bittagina ilm qolibdi xolos, uni o;'rganguncha yana qancha birodardan ayrilib qolamiz axir... "

Gap tinglamagan shogirdga ustozning ayatdigan nasihati qolmagach: "Mayli, o'zingiz bilasiz" deb o'z holiga qo'yibdi.

Bundan behad xursand bo'lgan yosh mulla tezda yo'lga ravona bo'libdi. yo'lida uchragan ilk masjiddagi jamoat bilan namoz o'qibdi. Qarabdiki masjid to'la jamoat, imomni ahvoliga maymun yig'lagulik, jamoat esa shaytonga masqara emush. Yosh mulla darhol mehrobga o'tib:
- Ey olomon! Bu nima qiliq? Shu ham namoz bo'ldimi? Bu imomni orqasida nechchi yildan beri namoz o'qirsiz?
- 30 yil...
- O'sha o'ttiz yillik namozingizni qazosini o'qing. imomni falon-filon xatolari bor...-
Imom albatta jamoat orasida bunaqa tanqidga jim turmabdi:
- Ey jamoat, bu kimsa Sizning namozingizga qasd qilibdi. uring uni - deyishi bilan olomon emasmi, darhol yosh mullani po'stakday do'pposlab, chala o'lik holida tashqariga chiqarib otishibdi.

Bechora mullani madrasa talabalari ko'rib qolib, madrasaga eltib parvarish qilib, o'ziga keltirishibdi. keyin ustozlari: "Keling o'glim, darslarni kelgan joyidan davom ettiraylik" deb yumshoqlik bilan darslarini davom ettrishibdi. oradan bir-ikki yil o'tib, tugallanmagan oxirgi ilm - ilmi siyosat ham xotimasiga yetibdi. buni qarangki, yosh mulla ijozatnoma olsa ham madrasadan ketmasmush.
- Ustoz, iltimos yana (edited) qolay, yana (edited) darslaringizga istirok etay - deb yolvorarmush. oshanda ustozi debdiki:
- Ey farzand, mana endi siz kamolga yetdingiz. Endi bu yerda qolishingizni ma'nisi yoq'. Sizga oq fotiha, Alloh yordamchingiz bo'lsin- deb yigitga ijozati mutlaq (diplom) berib madrasadan kuzatib qo'yibdi.
Yosh mulla yigit orqasiga qarab-qarab yo'lga ravona bo'libdi. Yo'lida birnecha yil avval uchragan masjidiga xohlamaygina kiribdi. Hamon o'sha imom, osha jamoat. eski hammom eski tos, davom etmoqda emush. Ustoz duosini olgan va tahsilini mukammal qilgan yosh mulla mehrob tomon o'tib:
- Ey muhtaram jamoat, Siz ushbu savodda tengi va o'xshashi yo'q muhtaram imom orqasida qancha yildan beri namoz barpo qilursiz?
- 35 yil...
- ha barakalla. Siz qanday Xudoni suygan bandalari ekansiz ki shunday betakror imomga jamoat bo'lish sharafiga noil bo'lmishsiz. Endi kim ki o'sha imomdan xotira bir tuk olsa, to'ppa to'g'ri jannatga ravona bo'lur, inshalloh -

deyishi bilan jamoat imomidan bir tuk qo'porish ilinjida imomga hujum qila ketibdi. Olomon emasmi, bir zumda imomni badanida tuk qo'ymagan jamoat soxta imomni pati yulingan tovuqdek qilib tashlabdi. Jamoatning hujumidan soxta imom jon havlida qip qizil go'sht bo'lib tumturaqay qochib qolibdi.

O'rta sokinlashgach, qarbdilarki, hammani qo'lida bir tutamdan tuk, qil, saqol, faqat imom yo'qmish. savodsiz jamoat endi namozni qandoq o'qiymiz deb haligi yosh mullaga murojaat qilishibdi:
- Ey muhtaram mehmon! Biz besavodlar shunday ulug' imomimiz borligidan qirq yil birga namoz o'qib behabar ekanmiz. Siz bo'lsa bir ko'rishda tanidingiz. Demak siz ham juda ulug' ilm egasisiz. Endi bizga imom bo'lishingiz yolvorib so'raymiz - deyishib yosh mullani mehrobga o'tkazishibdi.
Yosh imom ancha yillar masjidda insonlarni irshod qilib, oxiratlarini obod qilishlariga rahnamo bo'libdi..