Ё ХАРФИНИНГ ЯҒМОЙИЛАРИНИНГ ЮЗ КЎРГУЗМАКЛАРИ «БАДОЕЪ»ДИН
575
Зулму бедод айлаб андоқ бузмамиш даврон мени
Ким, топа олғай ўзи тузмакка ҳам имкон мени.
Тузмакимдин чарх ожиздур, нединким қилмамиш,
Лутфи тутқан чоғда обод этгудек вайрон мени.
Кофири ишқ ўлмишам, тонг йўқ, сиёсатгоҳ сари,
Бўйнума зуннор боғлаб, чексалар урён мени.
Ашк мавжида ушалса пайкарим, ваҳ, не ажаб
Ким, урар бир тоғ уза ҳар лаҳза ул тўфон мени.
Истадим кўнглумга тиғин, ғарқа бўлдум қониға,
Чун мен анинг қониға кирдим, тутубтур қон мени.
Ашк баҳри игримига тушмамишмен чиққудек,
Ишқ ул дарёда қилмиш асру саргардон мени.
Кўп суубат бирла олма халқ жонин, эй ажал,
Чунки мен муштоқмен, ўлтур келиб осон мени.
Толиъимнинг қувватин кўрким, балият тошлари
Кимга кўктин инса, айлар ер била яксон мени.
Минг бало захми била ўлди Навоий, қилса халқ
Ишқ сари майл, судраб кўргузур ҳар ён мени.
576
Не май хуштур манга, не гул керакликтур, не гулзоре,
Керак майдин гул очқон ёрнинг гулзори рухсоре.
Не май хуштур манга, не гул керакликтур, не гулзоре,
Керак чун ул ҳаётим гулшанининг сарв рафторе.
Жунун туморида зангору шингарф айлама зоеъ
Ки, дафъ айлар ани ул лаълу хат шингарфу зангоре.
Менинг худ рўзгорим тийра бўлди шоми ҳижрондин,
Қилинг субҳи висоли шукрин, эй айш аҳли, сиз боре.
Не суд эмди аёғимдин тикон чекмаклик, эй мушфиқ
Ки, тошлар бирла кўксумга қоқилмиш ҳажр мисморе.
Ниҳони юз ярам бор ҳажр тиғидинки, шарҳ этсам,
Қилур озурда бир олам элин ҳар бирнинг озоре.
Анингдек мастлиғ уйқусидин очқай Навоий кўз,
Сабоҳи ҳашр ул ҳам ёвар ўлса бахти бедоре.
577
Неча кўйидин чиқарға йўл сари боқиб турай,
Чиқса эл ёқин талошиб, мен йироқтин телмурай.
Неча ул шўхи бало юз ишва айлаб ҳар тараф,
Мен фиғондин бошима ҳар дам балолар келтурай
Неча эл рахши совурған гард ила кўз ёрутуб,
Мен йироқтин бошима туфроғларни совурай.
Неча ул юз ўтидин эл равшан айлаб шамъи васл,
Жон қушин ул ўтқа мен парвона янглиғ кўйдурай.
Неча базми айш аро ҳар ким бўлуб ҳамдам анга,
Мен ютуб қоп кулбаи ҳижронда ҳар дам оҳ урай.
Васли жомидин хумори ҳажр чун дафъ ўлмади,
Ўзни ўлмастин бурун майхона сари еткурай.
Эй Навоий, гар манга топшурса шўхи майфуруш
Лаъли май, тутқоч майи лаълин, эваз жон топшурай.
578
Ўлукка жон берур чун нукта айтур лаъли гуеси,
Масиҳо мимидин гўё чиқар жонбахш анфоси.
Қади нахли ҳаётимдур, магар топмиш ҳавову су,
Дами Исо била ҳайвон сунидин сарви раъноси.
Тилар мунглуғ кўнгул ҳар лаҳза ишқинг бир янги доғин
Гадо янглиғки, бир эски дирам бўлғай таманноси.
Эрур аҳбоб базмингда, мени мардуд неттимким,
Йироқтин ҳам муяссар бўлмағай ҳаргиз тамошоси.
Деманг жисмингда печу рўзгоринг тийра невчундур,
Бу ҳолим бор то тушмиш бошимға зулфи савдоси.
Хумори ҳажр ичинда саъб аҳволимни ул билгай
Ки, ичкай андин айру майни шўхи бодапаймоси.
Тиконлар ҳажр нишидин, чечаклар ашк қонидин,
Ажойиб дашт эмасму, Оллоҳ-Оллоҳ, ишқ саҳроси,
Саримўе эмас огаҳ фано ойинидин улким,
Жаҳон бору йўқидин бир саримў бўлса парвоси.
Кўнгул мулки аро солик не жамъият топа олғай,
Агар ҳар дам анга етса хавотир хайли яғмоси.
Мену, муғ дайрию жоми фано, зоҳидға манъим йўқ,
Ячиб кавсар суйидин, боғи жаннат бўлса маъвоси.
Навоий заъфи ғолиб эрди бу кўй ичра ул ақшом,
Агар ўлмайдурур, не эрди итлар шўру ғавғоси.
579
Ҳар неча жавр қилса ноз аҳли,
Тортмай найлагай ниёз аҳли.
Оғзи рамзию нутқи вақтида
Ажзға қойил ўлди роз аҳли.
Кўйи даврида бенаво ушшоқ,
Тавф аро уйлаким Ҳижоз аҳли.
Бузди ҳусн аҳли кўнглум андоқким,
Ёғи мулкини турктоз аҳли.
Риштаи жоним узди мутриби базм,
Узса торин начукки соз аҳли.
Мену ишқи мажози, элтур эса
Йўл ҳақиқат сари мажоз аҳли.
Шамъ янглиғ Навоий ўртанса,
Тонг эмас, буйладур гудоз аҳли.
580
Боғдин келди насиму гул исин келтурмади,
Не тиконларким бу ғам кўнглум аро синдурмади.
Лаъли ёдидинки юттум дам-бадам ҳасрат суйин,
Оллоҳ-Оллоҳ, қайси қонларким бу ғам юттурмади.
Шоми ҳажрим тийрадур андоқки, кундуз ҳам бўлуб,
Ҳар нечаким эҳтиёт эттим, қуёш билгурмади.
Ҳажр зулмидин дедим айлай ажалға дарди дил,
Оқибат жонимға раҳм айлаб, анга еткурмади.
Васл аро кўп истади жонимки бир дам тинмайин,
Ҳажр то жонимни тандин олмади, тиндурмади.
Қайси гул бедоди бир булбул парин совурдиким,
Чарх зулми ҳам анинг яфроғларин совурмади.
Эй Навоий, бевафодур хўблар, бўлди халос,
Улки баъзиға кўнгул, баъзиға кўз олдурмади.
581
Демаки, қатлима ушшоқи нотавон яхши
Ки, буйла жаврунга бир мен кеби ёмон яхшн.
Хуш улки, қатлға ушшоқ аро ёмонлардин
Ул ой мени соғиниб дедиким, фалон яхши.
Кишики васл тилар, ғурбат ихтиёр этсун,
Ул орзуға бурун тарки хонумон яхши.
Анинг висолида жону кўнгул эмас маҳрам,
Гар ул муяссар ўлур, ғайрдин ниҳон яхши.
Қадаҳни ташлаки, бас ташналабмен, эй соқий,
Менинг сумурмакима баҳри бегарон яхши.
Не айб, муғбачаға дайр томи узра хиром,
Ёреки қилса қуёш жилва, осмон яхши.
Ажаб малоҳат эмасму юзунгаким, кўрунур
Сенга, сенга чу боқармен замон-замон яхши.
Агарчи келмади бемеҳр ёр жаври ёмон,
Чу яхши боқсанг, эрур ёри меҳрибон яхши.
Навоиё, ёмон элтур чу ноладин ул гул,
Не суд, булбул агар айласа фиғон яхши.
552
Яна ҳнжрон ўти жонимға тушти
Ки, анинг тобидин қоним қурушти.
Хумори ҳажрдин, эй соқийи базм,
Қадаҳким, чиққалн жоним ёвушти.
Илик бер, кўзга суртай бушмас, эй шўх,
Қафи пойингниким ўптум, не бушти.
Менинг ҳолимға афғон чекти аҳбоб,
Кеча кўюнгдаким итлар улушти.
Азалда ринд хушҳол ўлди майдин
Вале хилват аро зоҳид тумушти.
Сафар ранжи кўнгулдин чиқтиким, ёр
Мени кўргач, равон истаб кўрушти.
Навонй ҳажр ўти урғанда туғён,
Чу урдум бодадин су, ўлтурушти.
583
Қирқиб эрди қошин ул бодапараст худрой,
Тоза чиқмиш, не ажаб, гар десам ани янги ой.
Қирққандин ики-уч кун ўтубон бўлмиш эди,
Уйлаким ханги пай эткайлар ики дилкаш ёй.
Ёпти қаввоси қазо ҳар бирига мушкин қавс,
Отқали кирпик ўқин жон била кўнглум сари, вой
Кошки хаттиға еткурмаган эрди поки
Ким, бу тўти бўлур ул кўзгу била болкушон.
Лўли ўлмоқ тонг эмас, бор эса шаҳларға ҳавас,
Гар бу юз кўзгусига илги бўлур ошшасой.
Не ажаб, бўлса ерим кунжи қаландархона
Ким, қаландарваш эрур ул санами бепарвой.
Эй Навоий, етилиб қоши анинг, шукр дейким,
Ҳусни қасриға аён бўлдн яна тоқи намой.
584
Муддаилар бетараҳҳум, ёр бепарво, басе,
Ҳам алар кўп зулм этарлар, ҳам бу истиғно, басе.
Зулфи занжирн магар бўлғай иложим, эй ҳаким
Ким, димоғимни паришон айламиш савдо, басе.
Мен ўлар ҳолатдаю мотам эди аҳбоб аро,
Буки ақшом қилди кўюнг итлари ғавғо, басе.
Турфа менмен ишқ дашти ичра, йўқса анда бор
Вомиқу Фарҳод ила Мажнун кеби шайдо, басе.
Мен киши эрмон жунун ичра, йўқ эрса кўргузур
Одамилиқ ул парий пайкар, малаксиймо, басе.
Эй сабо, кўйида итти кўнглумниким, айлар эмиш
Бул-ажабвашлиқлар ул ошуфтаи расво, басе.
Хастамен даврон жафосидин, кетургил бодаким,
Нофиъ эрмиш ул маразға соғари саҳбо, басе.
Бода ичким, чарх рифъат аҳлини кўп қилди паст,
Пастларни кўмди туфроғ остиға дунё, басе.
Эй Навоий, гар десанг кўп инжимай давр аҳлидин,
Ҳар не дерлар ё қилурлар, қилмағил парво, басе.
585
Эмас фироқ туни, эй кўнгул, нақора уни,
Эрур замона уни ҳолима фироқ туни.
Бу тийра шомим ила Наҳси анжумин ҳар ён
Фироқ дўзахининг бил шароралиқ тутуни.
Не навъ этай мени саргашта васл йўлин қатъ
Ки, ҳар замон совурур ҳажр даштининг қуюни.
Танимни заъф қилиб субҳа торидек ҳалқа,
Бирин-бирин кўрунуб муҳрадек бўғун-бўғуни.
Фироқнинг ўти гар бот туташса, тонг эрмас
Ки, аҳли дард қуруқ жисмидур анинг ўтуни.
Ҳисоб асради дин аҳли қатлин ул кофир
Ки, беҳисобдурур зулфи торининг тугуни.
Агарчи сарвға гул қилди боғбон пайванд
Ва лек сарв қади гулрухумча йўқ йўсуни.
Кўнгулни бузсаю синдурса ишқ, бок эрмас
Ки, хўб эмастурур анинг тузуклугу бутуни.
Чу хирқам ўлди гарав майға, кийма бодафуруш
Ки, доғи ҳажр қўяр ҳар дирам кеби юруни.
Замона аҳлиға гарчи ўюнчилиқдур иш,
Енгар ҳам охир аларни замонанинг ўюни.
Навоий олмади кўз анбарин ҳилолингдин,
Нединким ул тилабон кўкта, ерда топти муни.
586
Олача ҳошиялиқ тўн кийиб ул рашки пари,
Ол этук бирла хиром этса, эрур кабки дари.
Барча гар умр чароғин ўчурур, хушдилмен,
Ғам тунидин мени қутқарса насими саҳари.
Англа ҳар қайсини ишқ аҳлиға бир ҳажр ўқича,
Чиқса ҳажрим ўтининг ҳар сари юз минг шарари,
Рутаб лаъликим эрур қомати нахлиға самар,
Не чучук мева эмиш нахли малоҳат самари.
Гул рухсорики май суйи била топти фуруғ,
Суда гул аксимудур ё юзида май асари.
Дўстлар, кўкси шигофини тикардин не осиғ,
Уйла мажруҳки, юз порадур анинг жигари.
Йўл хатарлиқдур, илик чекма таваккулдинким,
Йўқ бу йўл соликинннг мундин улуғроқ ҳунари.
Эй хуш ул риндки, то келгаю кетгай бир дам,
Бўлмағай дайри фано ичра ўзидин хабари.
587
Онча кўнглумдадурур гулшани ҳижрон тикани
Ки, назар солмас анга ғамзаи новак фикани.
Кўзга сарриштаи тавфиқ хати улдурким,
Судралиб ерга тишон келди итингнинг расани.
Кўз қорасин ўюбон ташлағаним саъб эрмас,
Ончаким солса қорасин ғами ишқинг тугани.
Ғарқи май кўнглак эрур ҳушида йўқ мастингда,
Ё шаҳидингнинг эрур қонға бўялған кафани.
Лолазореки тўкар жола, эрур зорингнинг
Дам-бадам тиш била парголалар эткан бадани.
Гарм меҳр ўлған ила золи фалак топма фириб
Ким, бу айёранинг асру кўп эрур макру фани.
Эй Навонй, қаддинга солди шикаст узра шикаст,
Чун санга бўлди ватан зулфи шикан баршикани.
588
Кош бўлса ҳар туган жисмимда жавшан яфроғи
Ким, ўқи кўнглумга еткач, ўтмаса тандин доғи.
Ишқ абвобин чекар дафтарларинда аҳли дард,
Буйлаким, шингарфгун бўлди шаҳиднинг туфроғи.
Сунбулунгга бир хитое бандадур мушки Хўтан,
Гар далил истар эсанг, бордур либоси ёрғоғи.
Гўё ул шўхнинг кўнглин олибтур ўзга шўх,
Гар эмас бедил, недур элдин кўнгул олдурмоғи.
Ваъда қилдинг ҳам вафо, ҳам қатл, парво қилмадинг,
Қил вафо ваъдангға, ёхуд бурнағи, ё сўнгроғи.
Эйки гул фасли йигитсен, бир нигорнинг доғи бор,
Келса илгингдин май ичкилким, будур ишрат чоғи.
Зулфи савдосида билмаслар Навоий нуктасин
Ким, жунун гуфторидур ёхуд йилоннинг арбоғи.
589
Кўз била кўнглумга бўлмиш гўйиё васлинг чоғи
Ким, кўзумнинг учмоғи тез ўлди кўнглум солмоғи.
Дема кўнглунг мулки қай чоғдин бу навъ ўлмиш хароб,
То бу кишвар аҳлиға тушти фироқинг булғоғи.
Эй кўнгул, қилма аёғи туфроғи ҳаққин қасам
Ким, кўзумнинг ҳаққидур анинг аёғи туфроғи.
Ғам туни кўнглум харошиа гар истарсен далил,
Ийнак-ийнак чарх таҳрикию анжум тирноғи.
Қатл ҳангоми шаҳидингким кўтарди бармоғин,
Гўйи анинг оти мундиндур шаҳодат бармоғи.
Даҳр гулзориға, эй кўнглум қуши, майл этмаким,
Анда булбул қонидин рангин эрур гул яфроғи.
Ҳажр аро қўйдум дирамдек доғлар кўксин ёриб,
Васл эрур мумкин, Навоийнинг чу кўптур ёрмоғи.
590
Уйқу ҳамсояларимдин кетарур ҳажр туни,
Гаҳ бошим ерга уруб, гаҳ юраким солмоқ уни.
Ғам туни тийра доғи анжуми рахшон демаким,
Ер юзин тутти шарарлар била оҳим тутуни.
Мени саргашта эмон водийи ҳижрондаки, бор
Ғусса туфроғию андуҳ елининг қуюни.
Риштаи жонима ҳар ён тугун андоқдурким,
Тори жисмим аро фарсуда сўнгаклар бўғуни.
Ишқ расвоси деб ўзни тикар эгнига тироз,
Дайр аро тушса фалак энгига хирқам юруни.
Даҳр боғида нечук васл гули бутсунким,
Ҳажр ўқидур ёғини, ашк суйидур жувуни.
Гар Навоий сўнгакига туташур кўнглидин ўт,
Не ажаб, ишқ ўтидур улу бу анинг ўтуни.
591
Ул қуёш оқуйдаю мен музтарибмен ҳар сари,
Уйлаким, фонусдин парвона қолғай ташқари.
Садқаси бўлмоқ эрур мақсуд мен саргаштаға,
Оқуйи давриға буким айланурмен ҳар сари.
Ичкари ул гул тувурлуғни кўтармаслар, нетай,
Эй сабо фарроши, бир лутф айлабон ул ён дари.
Парда кетгач, мен заифи зорға осон эрур,
Йўлларидин чиғнинг солмоқ ўзумни ичкари.
Оқуй ичра ҳар недур, зоҳирдур ул юз тобидин,
Шамъ бўлса уйда, ташқардин бўлур зоҳир бари.
Гар фалак хиргоҳи бўлса пешхонанг, не осиғ,
Умр хайли чунки кундин-кунга келмас илгари.
Эй Навоий, ул маҳи хиргаҳнишин ҳифзи учун
Кўзанак эрмаски, ҳар сари тикилмиш кўзлари.
592
Хаста жоним риштаси кўрганда ҳажр озорини
Гар узулди, қил анга пайванд зулфунг торини.
Дема оғзин ғунча, қаддин сарвким, эл кўрмамиш,
Сарвнинг рафторини ё ғунчанинг гуфторини.
Гулда холу меҳрда хат йўқ, не янглиғ ўхшатай,
Меҳру гулга хол ила хатлиғ ики рухсорини.
Ёғмади ҳаргиз чу шабнам инжуси гул баргидин,
Анга ташбиҳ этса бўлмас лаъли гавҳарборини.
Не қилурдин қасди сунбул, не этар жон санди дом,
Айламон монанд аларға зулфининг зуннорини.
Чарх қасринда қуёш узра кўнгул майл айламас
Ким, ғанимат тутмиш анинг сояи деворини.
Сайридин пайконларинг кўнглумда топмишдур сабот,
Кўзга илмасмен фалакнинг собиту сайёрини.
Давр сирри пардасин гар очмамишсан, соқиё,
Бода тутким, дей санга бу парданинг асрорини.
Эй Навоий, дахл қилма, гар тилар эрсанг наво,
Ҳар неча хориж наво кўрсанг сипеҳр адворини.
593
Зиҳи нахли қаддингдин хижил сарв бўстони,
Хат ичра лабингдин мунфаил роҳи райҳони.
Тушумга юзунг кирди ҳам яхши толиъдин,
Кўз очтим, тулуъ айлаб эди субҳи нуроний.
Ғаминг доғи жонимға лабинг холи янглиғдур
Не бўлди сурушсоқ биз муни доғи, сен они.
Фироқ ичра рухсоринг қуёшиға бер жилва
Ки, бас тийра айлабтур мени шоми зулмони.
Дема, ёшурун доғим сенинг ичингда йўқтур,
Ичим ёру кўр улким, эрур нақди пинҳони.
Бақо чун эмас мумкин, мудом ўзни хуш тутқил
Ки, қайғурғали қилмас гари олами фоний.
Навоий, беҳишт ичра фароғат йўлин сўрдунг,
Намудоридур анинг Ҳирининг хиёбони.
594
Сиёсат этти сочинг мушк чун хато қилди
Ки, борча жисми қорариб терига тортилди.
Қадингға қуллуғи аҳдини найшакар бузмиш
Ки, буйла бир-биридин банди-банди айрилди.
Бошинда тож зар ўлди, аёғи остида натъ,
Чу шамъ хидматинг айларда поясин билди.
Магарки кўз юмуб очқунча ноз ўқин оттинг
Ки, бир ажаб тикони кўнглум ичра сончилди.
Кўзи хаданги бало ёғдурурни фаҳм эттим
Ки, рахши наълидин ўтлар кўзумга чоқилди.
Қадаҳ кетургилу дам урма даҳр сирридин
Ки, мубҳам ўлди бу сўз ҳар нечаки айтилди.
Жигари кабобға майл этмаган эса ул маст,
Навоиё, нега бағрингни ҳар тараф тилди.
595
Сайлларким тўкар кўзум ёши,
Сойининг тошидур ядо тоши.
Даъво этгайму эрди қошинг ила,
Бўлмаса ёйнинг икки боши.
Қаҳрдин чинки тушти манглайиға,
Чиннинг остида нун эрур қоши.
Рангин эзмакка солмиш оби ҳаёт,
Чеҳранг очқанда сунъ наққоши.
Қариған чоғда айлади расво
Мени, гарчи кичиқдурур ёши.
Не рафиъ ўлди дайр тоқики, бор
Меҳр анга шамса, кўк анга коши.
Гар Навоий қочар фано йўлидин,
Не ажаб, чун йўқ анда йўлдоши.
596
Жон мазраида бўлса, не тонг, дард хирмани,
Оҳимдин ўлди чунки фалак ел тегирмани.
Хаттинг хаёли кўнглум аро қилди юз тешук,
Бу навъ ўлур бузуғда қолин мўр маскани.
Кўнглум ёрур, чу номасини кўздин олмасам,
Уйдекки, зеб коғаз ила топса равзани.
Захми доғи фатилаға ўт тушти, эй рафиқ,
Дард уйининг магар будурур шамъи равшани.
Басдур юзу қаддинг, гулу савсан, яна недурур
Гулгун йилакнинг устида такбанд савсани.
Булбулға, эй гул айла вафо тоза-тозаким,
Серобу тоза доим эмас даҳр гулшани.
Ғамдин Навоий ўлгусидур, кўнглин асрағил,
Чун сенча кимса билмади дилдорлиқ фани.
597
Интизоридин ул ойнинг кўзки солдим ҳар сари,
Кўз юмуб очқунча ўтти кўз ёшим андин нари.
Ёлиниб ул кўй ити бирла борурмен кўйига,
Ваҳки, ул кўй ичра бормен мен кейин, ит илгари.
Дарду ғам турмиш ясовулдек кўнгул чоки аро,
Қўймамоққа келса ҳушу сабр хайли ичкари.
Кўрмасангким ўтни су тез айлагай, бир-бир турур
Кўнглум ичра қатра-қатра су кеби пайконлари.
Лаб аро оғзинг чучук тил бирла гўё англасам,
Шаҳдлиғ ниши била гул баргини тешмиш ари.
Зоҳиду ҳар лаҳза ўлмак хонақаҳ фикридаким,
То тирикмен чиқмағум дайри фанодин мен бари.
Эй Навоий, дема ҳар дамким қадаҳни қуй тўла,
Майни охир қуйса худ бўлмас қадаҳдин ташқари.
598
Не ишқ эдики, адам айлади вужудумни,
Чу урди соиқа, гардунға чекти дудумни.
Не нукта буду набудумдин айтайинким, ул
Набуд қилди фано ўти бирла будумни.
Агар шикоф эса кўксум яқо кеби, не ажаб
Ки, ҳажр бир-биридин узди тору пудумни.
Бу йўлда суду зиёндин такаллум этмангким,
Тугатти ишқида савдо зиёну судумни.
Чу ишқ куфри аро белга боғладим зуннор,
Бут оллида яна айб айламанг сужудумни.
Юзунг мушоҳадаси қилмиш уйла мустағрақ
Ки, ҳажр салб қила олмас ул шуҳудумни.
Навоий ўздин асар топмон ўлғали ошиқ,
Не ишқ эдики, адам айлади вужудимни.
599
Тилармен ислаб-ислаб ғабғабингни,
Гаҳ ўпсам оразингни, гаҳ лабингни.
Эрур бу бир таманно баски топсам,
Юзум суртарга наъли маркабингни.
Юзу зулфин кўрарга борғум, эй чарх,
Жудо қилғил қамардин ақрабингни.
Фалакдин ўтти гарди анбаролуд,
Чу майдон ичра сурдунг ашҳабингни.
Юзи, эй чарх, бурқаъ очти терлаб,
Булутқа чирма ою кавкабингни.
Қади боринда тўбидин дема сўз,
Қил, эй зоҳид, бийикрак машрабингни.
Навоий, ёр раҳм эткайму, ё раб,
Эшитса мунча «ё раб-ё раб»ингни.
600
Тушта сарву гулдин ислаб бирни, қучтум бирини,
Айлагил, эй сарви гулрух, бу тушум таъбирини.
Англадик ўтлуқ юзи, кўнглум не янглиғ қилди су,
Мўм ароким кўрмамиштур шуъланинг таъсирини.
Дўстлар, дафъи жунунум гар тиларсиз, боғлангиз,
Ул парий кўйида бу девонанинг занжирини.
Сувратингдин ожиз эрса Моний, эрмастур ажаб,
Қайда наққош айлагай килки қазо тасвирини.
Васл ила қилғил бузуғ кўнглум иложинким,
Қилур Шоҳ адл этмак била вайроналар таъмирини.
Ишқу май, эй шайх, азалдин сарнавишт эрмиш манга,
Ваҳ, нетиб хуш кўрмагаймен тенгрининг тақдирини.
Эй Навоий, дерсен ул ой ишқини элдин ёшур,
Оти мазкур ўлса, найлай ҳолатим тағъйирини.
601
Кўксумда наъл бўлди хадангинг нишонаси,
Кўксум уйи эрур анинг омочхонаси.
Пайконларингки, тил кеби кўнглумдин урди бош,
Гўё бир ўтдур улки, булардур забонаси.
Кўп сўз ясади Лайлию Мажнун сўзида халқ,
Эрмас начукки ҳуснунгу ишқим фасонаси.
Деб эрди бир баҳона била сени ўлтурай,
Ўлтурди, ваҳки, ҳар дам анинг бир баҳонаси.
Меҳри рухунгда меҳригияҳ сабзаи хатинг,
Гўёки холинг ўлди ҳамул сабза донаси.
Муғ дайри пирининг қулименким, ғам этса қасд,
Айлар халос бир тўла жоми муғонаси.
Ишқинг Навоий айлар улустин ниҳон, валек
Фош айлар элга замзамаи бехудонаси.
602
Саҳар куяр ғами ҳажрингда хаста жисм хаси,
Магар ўтумни қилур тез субҳнинг нафаси.
Кўнгулга онча хадангинг тикилди ҳар ёндин
Ки, бўлди хаста кўнгул андалибининг қафаси.
Кўнгулки толпинадур танда, кўюнг истайдур,
Қафасда секреса қуш, учмоқ ўлғуси ҳаваси.
Ул ойға етмаса қўл ўтлуқ оҳ ила, не ажаб,
Чинор куйса, бўлурму қуёшқа дастраси.
Не ринд ўлса сочинг куфрида етар зуннор,
Жаҳон юзидаги дин аҳлиға анинг мараси.
Талаб йўлидағи овораларға мужда денгиз
Ки, йўлға ҳодий эрур дўст маҳмили жараси.
Фиғонки хасталарин ул Масиҳ тиргузубон
Вале Навоий дилхастани унутти басе.
603
Ваҳки, ҳажринг ўти жисми нотавоним ўртади,
Нотавон жисмимға тушкан шуъла жоним ўртади.
Қўзғабон кўнглум алохону аломон айлади,
Не алохону аломон, хонумоним ўртади.
Барқи ишқинг чунки тушти, хонумоним бўлди кул,
Турфа ўт эрдики, пайдову ниҳоним ўртади.
Дема, ишқим найладиким рўзгорингдур қора,
Ўртади, эй қотили номеҳрибоним, ўртади.
Лаъли маҳлул айлагандин ўт ёқиб хошок ила,
Ҳажри жоним куйдуруб, жисмимда қоним ўртади.
Бўлмаса ному нишоним, айб қилмангким, фироқ
Рўзгор авроқида ному нишоним ўртади.
Шоми ҳажрида шафақ кўрсанг, Навоий, бил яқин
Ким, фалакни шуълаи оҳу фиғоним ўртади.
604
Гул не бўлғайким, юзунг ҳажрида кўргаймен ани,
Солсалар кулбамға, хас янглиғ супургаймен ани.
Базмидин бўлса насибим бир сўнгак, то умр бор
Ислагаймен, йўқки ит янглиғ кўмургаймен ани.
Жон чиқар ҳолатда келди ёру таскин топти жон,
Эмди номаҳрам деб истармен итургаймен ани.
Кўнглум ўтидин ёрут меҳринг чароғин, эй сипеҳр,
Сарсари оҳимдин ул дамким учургаймен ани.
Лабларинг ҳажринда гар худ бода ҳуро лаълидур,
Мумкин эрмастурки, оғзимға етургаймен ани.
Уйла ҳижрондин тилармен бехуд ўлмоқ, эй рафиқ
Ким, фалак жомин тўла тутсанг, сумургаймен ани.
Эй Навоий, телба кўнглум итти, эмди истамон,
Неча тоғу даштдин истаб кетургаймен ани.
605
Йўқки, ёмғурдин мени ҳолимға даврон йиғлағай,
Кўргузуб гулгун булут истар магар қон йиғлағай.
Анжум эрмаским, эрур афлок ашки донаси,
Ҳар тун аҳволимға баским чархи гардон йиғлағай.
Чок бағрим қону доғин кўз ёшим дафъ этмади,
Лола нафъидур, нечаким абри найсон йиғлағай.
Кўз қурубтур ашкдин ул ой ҳавоий ишқида,
Бас қилур охир булут чун улча имкон йиғлағай.
Парда ичра йиғлаб ашким, ваҳки, пинҳон қолмади,
Шамъ фонус ичра элдин қайда пинҳон йиғлағай?
Муътабар эрмас, агар зарқ аҳли кўп тўккай сиришк
Ким, мушаъбид оз дирам истаб фаровон йиғлағай.
Ҳажр тиғидин не ғам ҳар дам Навоий йиғласа,
Кимки бўлди пора-пора бағри, осон йиғлағай.
606
Гар баҳор эл топса бўстондин гулу райҳон иси,
Келур ул райҳон ила гулдин манга ҳижрон иси.
Менки бир гулдин жаҳон боғида бўе топмадим,
Найлайин, қилса муаттар даҳрни бўстон иси.
Лаъли ҳажринда ниҳон ашким сўзин ағёр аро
Деса бўлмаским, келур ул навъ сўздин қон иси.
Қайдаким жонбахш лаълидин Масиҳосо калом
Сурди, ул ердин келур юз қаридин сўнг жон иси.
Жон иси тутти жаҳонни, мен борурмен кўйига
Ким, тилар эл жон иси, мен истарам жонон иси.
Эй гадо, олам элига шайалиллаҳ демаким,
Бу чамандин келмади ҳаргиз гули эҳсон иси.
Чун Навоийға келур ҳижрон иси ҳар дам, не суд,
Гар баҳор эл топса бўстондин гулу райҳон иси.
607
Тан қора туфроғ ўлуб, оҳ ўти охир бўлмади,
Гарчи хас кул бўлғач, андин шуъла зоҳир бўлмади.
Ҳуснунга меҳр этти даъво, зулфдин чиққач юзунг,
Тун ҳижобиға кириб мажлисқа ҳозир бўлмади.
Дема кўксунг чокини ёпқилки, кўп ёптим валек
Чоклик кўнглак анинг чокига сотир бўлмади.
Орзу айлармен ўпсам, деб кўзумни ҳар замон
Ким, сенинг юзунгдин ўзга юзга нозир бўлмади.
Ўртамакта фурқатинг шогирдидур дўзах, валек
Пеша айлаб касб устодича моҳир бўлмади.
Ваҳ, не манзилдур фано кўйиким, анда етмайин
Кимса икки кавндин осуда хотир бўлмади.
Эй Навоий, қайғу етса чархдин, ич бодаким,
Кетмади даврон ғами, то жоми доир бўлмади.
608
Кеча келгумдур дебон ул сарви гулру келмади,
Кўзларимга кеча тонг отқунча уйқу келмади.
Лаҳза-лаҳза чиқтиму чектим йўлида интизор,
Келди жон оғзимғаю ул шўхи бадхў келмади.
Оразидек ондин эрканда гар этти эҳтиёт,
Рўзгоримдек ҳам ўлғанда қоранғу келмади.
Ул париваш ҳажридинким йиғладим девонавор,
Кимса бормуким, анга кўрганда кулгу келмади.
Кўзларингдин неча су келгай, деб ўлтурманг мени
Ким, бори қон эрди келган, бу кеча су келмади.
Толиби содиқ топилмас, йўқсаким қўйди қадам
Йўлғаким аввал қадам, маъшуқи ўтру келмади.
Эй Навоий, бода бирла хуррам эт кўнглунг уйин,
Не учунким бода келган уйга қайғу келмади.
609
Нозук ҳарир агар танингга ҳойил ўлмағай,
Кўрса жамод мумкин эмас мойил ўлмағай.
Чун тору пуди лутфда жон риштасидурур,
Тонг йўқтурур, агар танингга ҳойил ўлмағай.
Лаълинг хаёли жон аро бир нақш туттиким,
Оби ҳаёт ила ювсалар, зойил ўлмағай.
Осори ҳажр агар будурурким, кўрар кўнгул,
Дўзах аломати бу сифат ҳойил ўлмағай.
Қилдим кумуш билакларидин бўсаи савол,
Мендек жаҳонда хомтамаъ сойил ўлмағай.
Исботи жузви лоятажаззо қилиб хирад,
Оғзинг вужуди нуктасига қойил ўлмағай.
Йиллиқ ибодат эрмиш аёғингда саждае,
Бошин Навоий олмағуси то йил ўлмағай.
610
Чеҳра ўти бирла кўнглум хонумонин ўртади,
Оташин гул ишқи булбул ошёнин ўртади.
Ишқ кўнглум боғин асраб тоза, охир солди ўт,
Боғбони мастдекким, бўстонин ўртади.
Оташин лаълингда хол эрмаски, қўймиш тоза доғ,
Ҳар баҳона айлабон ушшоқ жонин ўртади.
Ишқ ўтидин зор кўнглум ичра солдинг сўзи ҳажр
Ким, бу янглиғ бирта куйган нотавонин ўртади.
Сўзи ишқим дафтариға ҳар кишиким солди кўз,
Ўртаниб Фарҳоду Мажнун достонин ўртади.
Ишқ зуҳдум хайлиға ўт солса, тонг йўқким, бу барқ
Даҳр аро кўп буйла тақво корвонин ўртади.
Хонақаҳға солди ўт киргач Навоий дайр аро,
Ҳирфавардек ганжким топти, дўконин ўртади.
611
Оҳким, номеҳрибоним азми бедод айлади,
Бир йўли меҳру вафо расмини барбод айлади.
Қўрқарам, аҳли вафо оҳи анга қилғай жафо,
Бу жафоларким вафо аҳлиға бунёд айлади.
Бўлмади ношод охир дам гунаҳ бўлғай дебон,
Бегунаҳ аҳбобни мундоқки ношод айлади.
Бир дам нчра тунд сайле қаҳр ила қилди хароб,
Ҳар вафо қасрики, йиллар ани обод айлади.
Дам урарға топмади ҳад кимса то ушшоқ учун,
Шаҳна айлаб ғамзасин, кирпикни жаллод айлади.
Тинди абнойи замоннинг ихтилофи табъидин,
Кимки ўз табъини бекасликка муътод айлади.
Кўнгли мулкин истар обод, ваҳ, бузар хайли фироқ,
То Навоий азми мулки Астробод айлади.
612
Гар яна бир қатла ўз васлингға еткурсанг мени,
Истасам ҳажринг, биҳилдурмен гар ўлтурсанг мени.
Ул эшикдин киргум уй тошини итдек айланиб,
Бу эшикдин тош ила юз қатла гар сурсанг мени.
Қолғуси бир доғ кўюнгда кулумдин ёдгор,
Ёзғуриб ҳижрон гуноҳи бирла куйдурсанг мени.
Орзудур остонинг туфроғида ўлмаким,
Тоза жон топқум, гар ул туфроққа топшурсанг мени.
Гарчи журмум кўп, хушо ул журмким, таҳқиқ учун
Сўрғали гаҳ-гоҳи ўз қошингға келтурсанг мени.
Тарки жон эттим, бошим бўлғусию ул остон,
Сен билурсен, лутф қилсанг, хоҳ ёзғурсанг мени.
Каъбаи кўйига юз қўйдум, бу йўлдин ёнмағум,
Эй Навоий, ҳар нечаким йўлдин озғурсанг мени.
613
Чу ул ҳури париваш жилва айлар вақт, ноз эткай,
Малак хайли кўруб андоқ балони иҳтироз эткай.
Таолаллоҳ, не истиғнодур ул ҳусн ичраким, нозин
Юз онча айлагай, ошиқ неча арзи ниёз эткай.
Ёрутқай эл кўзин барқи жамолинг ламъаси ҳар дам,
Вале мен хаста кўнглининг ишин сўзу гудоз эткай.
Кўпу озим фидосидур анинг, яъники шавқу сабр,
Агарчи ул санам кўп жавр қилғай, раҳм оз эткай.
Ўзин пок айламай ошиқки, ёр оллинда қўйғай бош,
Эрур ул навъ, зоҳидким таҳоратсиз намоз эткай.
Кўп ўлмиш бул-ажаблиқ ишқ аро ул жумладин бир бу
Ки, шоҳи Ғазнавий маҳкум бўлғай, ҳукм Аёз эткай.
Чу ҳақ нури юзунгда зоҳир ўлди, бебасар улким,
Ҳақиқат расми бор эрканда ишқингни мажоз эткай.
Ториқтим хонақаҳдин, хуштурур майхонаким, анда
Аёқчи жоми май тутғай, муғанний нағма соз эткай.
Чу солсам эски хирқамни, харобот аҳли, тонг эрмас
Ки, ҳар бир-бир юрунни андин эгнига тироз эткай.
Эрур ҳисни ҳасин матлубу зикри бўлғали эмин,
Хавотир хайли солик кўнглига чун турктоз эткай.
Навоий ёр ила бўлса, ҳарамдур анга дайр ичра,
Агар майли Ажам қилғай, гар оҳанги Ҳижоз эткай.
614
Менинг бахтим юзи ғам кочидин ул кун қора бўлди
Ки, кўнглум ул кўзи, қоши қораға мубтало бўлди.
Қутулмиш эрди ошиғлиқ балосидин кўнгул, кетмиш
Ул ой кўйига, билмон, ёна анга не бало бўлди.
Қошу киприкларинг кўнглум уйин қилди камонхона,
Алифлардин ўқу ҳар наъл анга бир ҳалқа ё бўлди.
Бузулған хаста кўнглумдин ўқин зинҳор чекмангким,
Ул уйга бу сутун, ул нотавонға бу асо бўлди.
Лабингға қайси тил бирла фидо дей хаста жонимни,
Анга жоним фидоким, жони лаълингға фидо бўлди.
Ажаб муҳлик эмасму ишқ дашти, эй мусулмонлар
Ки, бир мўриға ҳар кун туъма икки аждаҳо бўлди.
Фано истар эсанг, тут дайр пири илгидин жоме,
Нединким хонақаҳ шайхи иши зарқу риё бўлди.
Вужудум фоний айлаб олди дин бир муғбача, тонг йўқ,
Агар зуннор боғлаб, масканим дайри фано бўлди.
Навоий, ғуссадин махлас тиларсен, масту бехуд бўл
Ки, даврон дарду ранжиға даво бу бўлди, то бўлди.
615
Бир кун мени ул қотили мажнуншиор ўлтургуси,
Усрук чиқиб, жавлон қилиб, девонавор ўлтургуси.
Гар заъф ила ожизлиғим кўнглига раҳме солса ҳам,
Бошимға еткач, секретиб беихтиёр ўлтургуси.
Васли аро гар ўлтурур, жонимға юз минг шукр эрур,
Чун қолсам андин бир замон, ҳижрони зор ўлтургуси.
Ошиқ бўлурда билмадим, мен нотавони хастаким,
Ҳажр ўлса, ғам куйдургуси, васл ўлса ёр ултургуси.
Майдон аро, эй аҳли дин, кирманг тамошосиғаким,
Юз кўрмайин ул кофири чобуксувор ўлтургуси.
Лаълинг закоти май тутуб тиргузмасанг, эй муғбача,
Дайр ичра мен дилхастани ранжи хумор ўлтургуси.
Дерлар Навоий қатлиға гул-гул очибтур оразин,
Кўргунча ани, войким, бу хор-хор ўлтургуси.
616
Гар аламимға чора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай,
Вар ғамима шумора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Ранжима йўқ эса адади хост бу эрса найлайин,
Дардима гар канора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Жамъ эмас эрса хотирим, жамъ ўлуриға, зоҳидо,
Ҳожати истихора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Ёрдин элга комлар, буки менинг сари гаҳи
Кўз учидин наззора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Машъали васл ила улус шоми мунаввару менинг,
Бахтима бир шарора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Қисми азалға шодмен, буки фалак риояти,
Ҳолима ошкора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
Дедим, эрур Навоий ўз дардиға чорасиз, деди,
Гар аламимға чора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай.
617
Ваҳш хайлин дашт аро мен телбаи маҳзун сари,
Ом ғавғоси хаёл эт шаҳр аро Мажнун сари.
Ҳам борурда, ҳам ёнарда ўткудекдур чархдин,
Чиқса ул ой ҳажрида оҳим ўти гардун сари.
Шамъиға парвона майлидекдурур кўнглум қуши,
Борса ногаҳ ул қаду рухсори оташгун сари.
Турфа кўрким, носиҳим Фарҳод ила Мажнун эрур,
Бул-ажаб ҳолимға боқиб тоғ ила ҳомун сари.
Ҳар тун афзун бўлған оҳим ўтиға жоним сипанд
Ким, газанде етмагай ул ҳусни рўзафзун сари.
Соқиё, куп кунжидин тут бизга лаъли нобким,
Бу боринда майл бўлмас ганжи Афридун сари.
Эй Навоий, мажмаъул баҳрайн бўлғай ошкор,
Майл қилса сайли ашким ногаҳон Жайхун сари.
618
Ашк хунобидин ўлмиш кўзларим уммон кеби,
Қон ёш аритмоғдин илгим панжаи маржон кеби.
Кўнглум ўтидин қизорған ҳар тараф пайконларинг,
Су бўлуб эмди томарлар захмлардин қон кеби.
Танни гар дўзах ўти куйдурса, жонни ўртамас,
Қилмағил ҳеч ўтни, ё раб, шуълаи ҳижрон кеби.
Ишқ даштида қуюн чекмас фиғон, ваҳ, бўлмасун,
Хоксори бодпаймое бу саргардон кеби.
Сабзаи хат ёпқан оғзинг ўпсам, эй гул, не ажаб,
Туфроғимдин ғунча бутса захмлиқ пайкон кеби.
Даҳр боғинда неча кунким тириксен, айш қил
Ким, яна топмоқ эмас маълум бу бўстон кеби.
Эй Навоий, ишқиму ҳусни эрурлар ончаким,
Мен анга ҳайронмену ул доғи мен ҳайрон кеби.
619
Бир парий пайкар ғами ошуфтаҳол этмиш мени,
Элга аҳволим демактин гунгу лол этмиш мени.
Мен ҳавойини, не тонг, кўргузсалар бир-биргаким
Эгма қошинг фикри андоқким ҳилол этмиш мени.
Ошкор этмас эдим ишқин, вале ўткан кеча
Бода зўр айлаб, йиғи беэътидол этмиш мени.
Ёр кўйи ичраким туфроғ ила тенг бўлмишам,
Ишқ ғавғоси бу янглиғ поймол этмиш мени.
То танимға ўт туташмиш, барқдекдур ҳайъатим,
Фурқатинг то заъфдин андоқки нол этмиш мени.
Ўт солурмен оҳ ила оламға мен ким, зуҳд ким,
Зоҳиди афсурда оё не хаёл этмиш мени.
Дашти ваҳшиға анис ўлсам Навоийдек, не тонг,
Ул парий савдоси чун Мажнун мисол этмиш мени.
620
Ҳижрон куни ҳар хастаки жононға йўлуқти,
Қил уйла тасаввурки, ўлук жонға йўлуқти.
Зулфунг қора қайғусида жононға йўлуққан,
Зулмат ичида чашмаи ҳайвонға йўлуқти.
Қочти кўнгул ашкимдину оҳим аро тушти,
Ёмғур суйидин қочтию тўфонға йўлуқти.
Мажнунға йўлуқти, манга ғам даштида иткан
Мажнун демаким, ғули биёбонға йўлуқти.
Ҳайронлиғима ҳайрати мендин доғи ошти,
Ишқ аҳлидин улким мени ҳайронға йўлуқти.
Давронда камол ичра қуёштин бийик ўлди,
Ҳар зарраки бир комили давронға йўлуқти.
Ишқ аҳли иши топти бори васл ила чора,
Бечора Навоий ғами ҳижронға йўлуқти.
621
Кимки бир кўнгли бузуғнинг хотирин шод айлагай,
Онча борким, Каъба вайрон бўлса, обод айлагай.
Гарчи халқ озодасимен, ёр агар бандам деса,
Андин ортуқ англаким, бир банда озод айлагай.
Ёрдин ҳар кимки бир сўз дер, туганмасдин бурун,
Истарамким, аввалидин ёна бунёд айлагай.
Ёр ҳижронидин ўлгумдур, бу навъ эрмиш сазо
Ул кишигаким, биравга ўзни муътод айлагай.
Неча сабр авроқи ёзғай кўнглуму бир оҳ ила
Сарсари ишқинг етиб, борини барбод айлагай.
Шайхдин зуҳди риёйи касб ўлур, ё раб, қани
Дайр пириким, фано расмини иршод айлагай.
Одам авлодида камдур одамилиқ шеваси,
Одам эрмас, улки майли одамизод айлагай.
Не балодурким, фалак ҳар кимга чекса тиғи кин,
Ёнгилиб аввал менинг жонимға бедод айлагай.
Беша ичра девлар мақтули ўлсун, эй парий,
Гар Навоий ёна азми Астробод айлагай.
622
Тиғи ҳижронинг кириб кўнглумни ғамнок айлади,
Ичкаридин кўкрагимни сар-басар чок айлади.
Айлади мен зори маҳзунни балову жавркаш,
Улки дилдоримни мундоқ масту бебок айлади.
Ҳусн аро улким насибинг қилмади жуз поклик,
Хотирим лавҳини ғайринг нақшидин пок айлади.
Зор жисмим ламъаи ҳуснунгдин ўртанмак не тонг,
Чунки ишқ ул бирни ўт, бу бирни хошок айлади.
Дам уруб, гардимни еткур кўйига, эй субҳи васл
Ким, танимни ҳажр бепоён туни хок айлади.
Маърифат нахлидин ул ориф ҳамоно топти бар
Ким, тафаккур бирла фаҳми моарафнок айлади.
Носиҳо, ул ҳусндин қилмас Навоий манъини,
Ҳар кишиким ишқ атворини идрок айлади.
623
Чун илик бермаски ўпсам, ул ситамкор илгини,
Бир киши илгин ўпайким, ўпкай ул ёр илгини.
Чун аёғи туфроғин ўпкунча топмон эътибор,
Сўяса ҳам ногаҳ, ўпарга не ҳадим бор илгини.
Жон сотармен хоки пойингға, нединким, аҳли байъ
Туттурурлар сотқучи бирла харидор илгини.
Зулфидин, тонг йўқ, калимуллоҳдек этса аждаҳо
Ким, яди байзодин айлабтур намудор илгини.
Сўрғали келса Масиҳим бошима доманкашон,
Ул этакдин ким олаолғай бу бемор илгини?
Доғу қондин бордурур улким очилмиш лолазор,
Ҳажринг айёмида чексанг ошиқи зор илгини.
Эй Навоий, билки, ҳижрон даштидин бўлмас халос,
Сайр аро матлуб агар тутмас талабгор илгини.
624
Биравки ишқ била қилди муттаҳам бизни,
Не навъ йўқ дейликим, этти муҳтарам бизни.
Ғамингда бир-ики дам қолди, жонни ботроқ ол,
Ҳаёт ваҳмидин ўлтурма дам-бадам бизни.
Кўнгул не мужда берурсенки, базм аро туно-кун
Ҳарифлар аро ёд этмиш ул санам бизни.
Демангки, тиғ суруб, бошимизни солди қуйи
Ки, қилди ҳажрда шарманда ул карам бизни.
Фироқ муҳлику васл ичра шодлиғ муҳлик,
Фироқи ўлтурур эрмиш, висоли ҳам бизни.
Ичарда дурди май айлаб синуқ сафолни жом,
Бўлур бу жоҳ ила давр аҳли деса Жам бизни.
Навоий айлади ҳижронда нолаю фарёд,
Хароб қилди ул оҳанги зеру бам бизни.
625
Ваҳки, савдодур димоғимда, паришонлиғ доғи,
Телба кўнглум ичра ўз ҳолимға ҳайронлиғ доғи.
Гар мени олам эли бедоди бузди, бок йўқ,
Оламедур бу бузуғ оламда вайронлиғ доғи.
Хонумоним гаҳ бало тоғи, гаҳе ғам даштидур,
Буйла ким кўрди алохонлиғ, аломонлиғ доғи.
Қатлим айлаб қонимаким кирдилар кўзу кўнгул,
Иккиси душмандурурлар жонима, қонлиғ доғи.
Ёр келгумдур дебон бордию келмас, ваҳ, яна
Бевафолиғ зоҳир этти, аҳди ёлғонлиғ доғи.
Ҳажрида ўлтурмадим ўзни агар кўрсам юзин,
Инфиолим доғи суд этмас, пушаймонлиғ доғи.
Фурқати даштида ҳам саргашта, ҳам оворамен
Ким, қуюнлуғдур ишим, ғули биёбонлиғ доғи.
Даҳр элининг зулми гар будурки етти жонима,
Қилмайин анда ватан биллаҳки, меҳмонлиғ доғи.
Эй Навоий, сен худ иттинг, кимса сендек итмасун,
Шоҳидин ҳирмонлиғу моҳидин армонлиғ доғи.
626
Коми лаълингнинг хаёлидин кўнгул қозғонмади,
Тушта су ичкан била лаб ташна ҳаргиз қонмади.
Оҳ саргардон кўнгулдинким, ул ой кўйи сари
Борғали бир ҳам бизинг сари яна айлонмади.
Кўр, не ўт бўлғайкн ўртандим, қаёнким солдинг ўт,
Ёлғиз ул ўтдинки мен куйдум, кўнгул ўртонмади.
Ҳажр аро ўлмакни хўй эттимки, чун топтим висол,
Ўлмак эткач орзу оллинда жон эмгонмади.
Ҳажр ўлтургон қиёмат доғи қўпмас, кўрмадик
Уйқуким, ғавғое рустаҳез ила уйғонмади.
Ўлмак осондур, кўнгул узмак биравдин саъб эрур,
Эй хуш улким, кўнгли бир бадмеҳр ила ўргонмади.
Гар Навоий заъфи тебрангунча бор эрди, валек
Ҳажр ўқи кўксигаким тегди, яна тебронмади.
627
Не чоғлиғ тошким Фарҳод ушотти,
Фалак борин йиғиб бошимға отти.
Менинг афсонам эрди бул-ажаброқ,
Неча Мажнун сўзин ровий узотти.
Таҳаррук қилмади ҳажр ақшоми чарх,
Сиришкимдин магар болчиққа ботти.
Ўлум сардобаси эрдики, гардун
Манга ором учун маскан ясотти.
Фироқ оллинда эрди шаҳд янглиғ,
Мазоқимким ўлум заҳрини тотти.
Кўп эрди ишқ бозорида савдо,
Мени гардун вале оламға сотти.
Навоий лаъли серобинг ғамидин
Юрак қонини кўз ёшиға қотти.
628
Барча базм аҳлиға луъбатбоз ишининг ҳайрати,
Келтуруб ҳайрат манга ҳар лаҳза ул Чин луъбати.
Чун қариғон чоғда мен луъбатқа бўлдум шефта,
Ваҳ, не тонг, атфол лаъбининг бошимға меҳнати.
Шайх пандидин не осиғким қилур луъбатни манъ,
Менки, жонимни олур бир шўх луъбат ҳасрати.
Гарчи луъбат бирла бут бир-бирдин эрмаслар йироқ,
Ваҳки, луъбатлар аро ул бут эрур жон офати.
Ҳам ани луъбат дейин, ҳам бут дейин, невчунки бор
Зотида бут ҳуснию ҳуснида луъбат зийнати.
Чарх золиким ўзин луъбатдек оройиш берур,
Қочқил андинким, эмас луъбат, эрур ҳақ лаънати.
То Навоий бўлди луъбат сари вола, ваҳки, бор
Барча луъбатбозлар ҳангомасиға улфати.
629
Эй хуш улким, бағрима бир лоларухдин доғ эди
Ким, ҳавосинда сабодек жилвагоҳим боғ эди.
Ўтқа ёғин гар берур таскин ва лекин шавқида
Кўз ёшимнинг ёғини ўтлуғ кўнгулга ёғ эди.
Майдек икки лаълу ул мусҳаф кеби юздин кўнгул
Усрук эрди икки соат, гар замоне соғ эди.
Тўтиёлардин кўзум айлаб эди қатъи назар,
Сурмаси чун чобукум майдонидин туфроғ эди.
Риндлар, тавбам не тонгким, умр ўтуб исён била,
Дўсти олий даргаҳиға азм айлар чоғ эди.
Барқи раҳмат чоқилурда тоғ эмас хошокча,
Тавба вақти ғам йўқ, ар журмум нечукким тоғ эди.
Вақт чун етти, Навоий ҳаққа қилди бозгашт,
Гарчи золи чарх иши юз лобаю минг лоғ эди.
630
Дашт аро дерменки Мажнунни ўзумга учратай,
Ҳуш андин ўрганиб, девоналиғни ўргатай.
Зуҳду тақво аҳли пандимға агар жам ўлсалар,
Ғам эмас, бир оҳ барқидин борисин бутратай.
Боғ гулгаштида беинсофлиғдур, гар десам
Сарвни қаддингға, гулни оразингға ўхшатай.
Ул гул уйғонмас қуёш чиққунча, ҳар тун неча мен
Нолаи шабгир ила тонг қушларини уйғотай.
Ул парийваш тифл махтабдин ториқмиш, пири дайр
Қўйки, бир дам ани мажнунлуғлар айлаб ўйнатай.
Бўлсалар Фарҳоду Мажнун бул-ажаб ҳолимни деб,
Гоҳ ани кулдурай, гоҳи бу бирни йиғлатай.
Деб эмишсен бир хаданг отқум Навоий кўнглига,
Тўқта ончаким, қарори йўқ кўнгулни тўқтатай.
631
Ўқунгким жисми урёнимға етти,
Танимдин ўтмайин жонимға етти.
Булут гар зоҳир этти барқ ила раъд,
Қачон бу ўтлуғ афғонимға етти.
Чаманда жилва айлаб нахл ҳошо
Ким, ул сарви хиромонимға етти.
Қочиб чиқсам, не тонг, ғам тоғи узра,
Бало сайли чу вайронимға етти.
Дедим, невчун сабо келди паришон?
Деди, зулфи паришонимға етти.
Бир ўқким элга отти ул қоши ё,
Юз ўқ бу жони қурбонимға етти.
Навоий, бағриму кўнглум ўтидин
Туташти, чунки бир ёнимға етти.
632
Ҳаво хушдурур, тут қадаҳ, ёр, ахи,
Қадаҳни ўзунг бурна сипқор, ахи.
Чу сипқардинг, ани ёна қил тўла,
Улуғроқ топиб жом зинҳор, ахи.
Ўзунг бирла тенг тутма соғар манга,
Сен озодасен, мен гирифтор, ахи.
Ҳилолий қадаҳ бирла сен бода ич,
Манга жом тут чархикирдор, ахи.
Ғамимдин бўлур чарх жавфи тўла,
Муни ҳам қил андин намудор, ахи.
Майи соф ҳам тутмасанг, яхшидур,
Ғамим дафъиға дурди хаммор, ахи.
Замон жаври бирла замон аҳлидин
Замоне бу бедилни қутқар, ахи.
Манга гар бу навъ айласанг ёрлиқ,
Санга доим ўлсун худо ёр, ахи.
Навоий жаҳондин кечиб иста ёр,
Санга буйла ғурбатда не бор, ахи.
633
Келса ёру бўлмаса ҳамраҳ рақиби тийра рой,
Қилмаса гард имтизожи оби ҳайвонимни лой.
Келса ёру ҳамраҳи бўлса рақиб, озурдамен,
Келмаса ёру рақиби келса сарвақтимға, вой.
Ёр чун ёлғуз қошимға келмаки мумкин эмас,
Чорае йўқтур, агар шабгун булутдин чиқмас ой.
Гар иковлон келсалар ҳам бок эмастур, негаким,
Бу бир этса ғамфизолиқ, ул бир ўлғай ғамзудой.
Даҳр боғида тикандин айру чун гул бутмади,
Гар тикан жонкоҳдур, аммо эрур гул жонфизой.
Васл софи гар йўқ, эй соқий, манга тут журъае,
То қуяй бир дам балойи ҳажринг устига лой.
Эй Навоий, юзига юз суртмак қилма ҳавас,
Қониъ ўл, бўлсанг эшики туфроғиға чеҳрасой.
634
Сўра келмади ёр беморини,
Бу иш қилди беморроқ ёрини.
Кўнгулсизлик андуҳидин, ваҳ, не ғам,
Киши кўрса ёнида дилдорини.
Анингким қадин тубий этти худой,
Биҳишт этти гулзор рухсорини.
Не ҳад кўнглакинг истамаклик, валек
Ярам тиккали бир анинг торини.
Мусаввирға жоним фидо айласа,
Эзиб лаъл ул лаб намудорини.
Юзунг даврида гўё наққоши сунъ
Қуёш бирла тенг тутти паргорини.
Кўнгулни фироқ уйла зор эттиким,
Магар васл дафъ эткай озорини.
Хумор олди жон, эй кўнгул, ишқ де,
Чу кўрсанг фано дайри хамморини.
Навоийға жавр этма, кўр лутф ила
Тани зорини, жони афгорини.
635
Поклар кўнглидур ул орази маҳваш сари,
Ростлар майли ҳам ул қомати дилкаш сари.
Кўнглум ул ён чекадур, негаки Мажнун кўнгли
Ё парий сари чекар, йўқса парийваш сари.
Зулф очиб, бизни мушавваш қилиб ўтти, лекин
Илтифот этмади бир дам бу мушавваш сари.
Халқ майдон аро ҳар сари боқиб, ваҳки кўзум
Рокиби маҳваш ила маркаби абраш сари.
Онча нақш ўйнади афлок менинг бирланким,
Боқа олмон яна бу сақфи мунаққаш сари.
Ахтари наҳсдурур муҳтасиб, ар бода тўкар,
Зузанб дер, киши солса назар ул фаш сари.
Жонни бир дов ила гар хаста Навоий ўйнар,
Ул муқаммир сифат, албатта, эрур ғаш сари.
636
Бизга етмас эрди бир номеҳрибон дарду ғами
Ким, фузун ҳам бўлди ёри меҳрибоннинг мотами
Икки ёр эрди манга — номеҳрибону меҳрибон,
Меҳрибон борди, қолиб номеҳрибон дарду ғами.
Борди улким бор эди ҳам маҳраму ҳам меҳрибон,
Жон бериб бўлмон бу бир номеҳрибоннинг маҳрами.
Ҳар жароҳатким урар номеҳрибоним бағрима,
Меҳрибоним бу жароҳатларнинг эрди марҳами.
Ваҳки, минг захм урса жонға эмди бу номеҳрибон,
Йўқ иложиға кўнгулнинг меҳрибону ҳамдами.
Муғтанамдур, ул парий бор эрса ҳам номеҳрибон,
Даҳр аро чунким топилмас меҳрибонваш одами.
Меҳрибоним чиқса оламднн, Навоий, чора йўқ,
Ёрдин ҳам ҳуштурур номеҳрибонлиғ олами.
637
Ёр борған чоғда бормиш бедилин ўлтургали
Келдию келган эмиш ўлтурганин куйдургали.
Оллоҳ-Оллоҳ, эй ҳаётим, ул боришқа бу келиш
Ким, бири куйдургали бўлғай, бири ўлтургали.
Хоҳ ўлтур, хоҳ куйдурким санга бердим ризо,
Рози эрмасмен вале, жоно эшикдин сургали.
Итларин анинг аяб бошимни қилмон туъма ҳам,
Ишқ юз турлук балият бошима келтургали.
Хони васлингдин улусқа баҳра еткургилки, мен
Яхшимен сойил кеби ҳасрат ебон телмургали.
Даҳр элидин иҳтироз эт, эй кўнгулким, мен доғи
Муҳтариздурмен вафосизлиғлари билгургали.
Эй Навоий, ишқ бизни гарчи расво айлади,
Ул не қилса, пардаи китмонға ани чуркали.
638
Улус қўзғалур, гўё ёрим етишти,
Улус офати, гул узорим етишти.
Яна гард кўзга эрур тўтиё ранг,
Ҳамоноки чобуксуворим етишти.
Томар қатра-қатра кўзум ёши гул-гул,
Магар боиси хор-хорим етишти.
Жаҳонга агар ўзга зеб ўлса, тонг йўқ,
Жаҳон зеби бирла нигорим етишти.
Не тонг, нолада қолмаса ихтиёрим
Ки, зулм ичра беихтиёрим етишти.
Очилса нишотим гули, йўқ ажабким,
Бузуғ боғима навбаҳорим етишти.
Хуш улким, Навоий етишкач, деди ёр
Ки, овораи беқарорим етишти.
639
Оҳки, ишқ айлади шайдо мени,
Солди жунун кўйига савдо мени.
Ишқ ила савдо бўлубон муттафиқ,
Айладилар даҳрда расво мени.
Дашт аро Мажнун демайинким, вуҳуш,
Келдилар айларга тамошо мени.
Кимники ишқ истади қатл эткали,
Ҳажр равон айлади пайдо мени.
Кимки мени ўлтурур, ул тиргузур,
Йўқса қочар, кўрса Масиҳо мени.
Дайр эмас эрди ерим, озғуруб,
Солди буён бир бути тарсо мени.
Войки, ўлтургали қилмас писанд,
Ишқ яна кимсани илло мени.
Соқийи гулчеҳрадин ошуфтамен,
Демаки, маст айлади саҳбо мени.
Ёр Навоийни тилаб, эй кўнгул,
Ё сени ўлтургусидур, ё мени.
640
Гулшан ичра жилваи ноз этса жонон қомати,
Туфроғ ўлған соядек сарви хиромон қомати.
Нозанин қаддинг тириклик гулшанининг нахлидур,
Сарву туби сендек ўлмоқнинг не имкон қомати.
Сарвдек уксуни ахзар бирла Лайли қаддидур,
Токдек юз хам била Мажнуни урён қомати.
Гарчи қомат чексалар, элга бўлур майли намоз,
Ваҳки, дин қасди қилур ул номусулмон қомати.
Васл шоми равшан ўлди партави рухсоридин,
Йўқ ажаб, десам эрур шамъи шабистон қомати.
Даҳр элидек эгридурлар шўхлар боштин аёқ,
Тик назарда туз экин ул аҳди ёлғон қомати.
Эй Навоий, хўблар қаддида йўқтур эътидол,
Нега ўхшар сарвдин ундуррак инсон қомати.
641
Ваҳки бир ғойиб хаёлидин паришонмен, басе,
Ҳуш мендин ғойиб, ўз ҳолимға ҳайронмен, басе.
Ул қуёш борди бузуб кўнглумни, сен ҳам, эй сипеҳр
Бир йўли бузма мени, невчунки вайронмен, басе.
Оллида жон бермадим васли замонин қизғониб,
Фурқатида ул тирикликдин пушаймонмен, басе.
Лаҳза-лаҳза буки йиғлармен ғамидин талх-талх,
Айб эмаским, мубталои дарди ҳижронмен, басе.
Тоғ ила водийда, эй Фарҳоду Мажнун, сиз топинг
Офиятким, мен алохону аломонмен, басе.
Васли комин сабру сомондин топарлар, ваҳки мен
Ҳажр ошуби аро бесабру сомонмен, басе.
Ёрдин қосид келур дерлар, фироқу васлдин
Не хабар келтурмакин билмай ҳаросонмен, басе.
Дину дониш аҳлиға бер тавба, эй носиҳки, мен
Маст тун-кун дайр аро бебоку нодонмен, басе.
Эй Навоий, дашти ваҳши ичра бўлсам, шод бўл
Ким, кириб ҳуш аҳлиға бу вақт инсонмен, басе.
642
Не кун ўлғайки, нигорим келгай,
Боғи умрумда баҳорим келгай.
Умр боғида баҳор улдурким,
Сарв қад лола узорим келгай.
Ўлмагаймен йўлида, гар бошима
Секретиб шаҳсуворим келгай.
Ул гадо жониға ўт тушкайким,
Олғали шамъи мазорим келгай.
Кўйида итти кўнгул, ваҳ, қачон ул
Масти девона шиорим келгай.
Қани майким, чу ичиб маст ўлсам,
Кўкка туз боққали орим келгай.
Эй Навоий, тиламон ҳуру парий,
Шояд ул базмда ёрим келгай.
643
Юзи хуршидидин кўзлар қамошти
Ва лекин тобидин жонлар тутошти.
Бу хуршид узра майдин гуллар ўлғон,
Гул узра қатралар янглиғ ярошти.
Сочи савдосида ошуфта қиссам
Тасалсул бирла бир-бирга улошти.
Ажални жон олурда енгди ҳажринг,
Нечаким ул мунинг бирла ўчошти.
Қўлини тўлғади ишқинг хираднинг,
Агарчи ул мунунг бирла талошти.
Фалактин нолани, тонг йўқ, ошурмоқ,
Фалак зулми чу бизга ҳаддин ошти.
Шафақдин кўк юзи гулгун эмаским,
Фироқингдин Навоий қони тошти.
644
Боғ аро гўё сабо солмиш эди жонон иси
Ким, етишкач гул иси, мен топтим андин жон иси.
Лаъли кўнглум қатлини қилмоққа бўлди нуктасанж,
Эй кўнгул, дам асраким, келди бу сўздин қон иси.
Юзу хаттининг насимидин чу топтим тоза жон,
Ваҳ, не жонимға керак эмди гулу райҳон иси.
Борди ул ён зор кўнглум, бермагай ташвиш анга,
Захми исланган кўнгулнинг етса ногоҳон иси.
Оғзию дур тишларидин руҳума айтур хабар,
Келса ногаҳ жола тўлған ғунчаи хандон иси.
Ғунча атрин хушламасмен менки, кўнглум боғида
Дарк этарга ўрганибмен занглиғ пайкон иси.
Холи савдосин дема кўнглунг нега фош айлади
Ким, ёшурғон бирла бўлмас мушкнинг пинҳон иси.
Муҳтасиб гар аҳли фаҳм ўлса, йиқилғай маст ўлуб,
Кўп ушатқондаки айлар боданинг туғён иси.
Гулдин ул гулрух исин топқач Навоий очти кўз,
Уйлаким, Яъқуб кўнглакдин махи Канъон иси.
645
Бошни гар ерга қўя олмон, боқиб моҳим сари,
Бошима туфроғ совурмоққа борай шоҳим сари.
Тун аро анжум тутунда учқун англар, солса кўз
Кимса, кўнглум ўтидин бўлса аён, оҳим сари.
Мен кўнгулдин рашк элтурмен, кўнгул мендин ҳасад,
Истаса кўнглумки, қилсам азм дилхоҳим сари.
Ул қуёш сари борурда соя ҳамроҳимдурур,
Рашкдин боқмон кейин бир қатла ҳамроҳим сари.
Жон лабинг шавқидин огаҳ бўлғали айлар Масиҳ,
Жон берур чоғда таважжуҳ жони огоҳим сари.
Эй кўнгул, ул ҳусн ганжидин гадолиғдур ишим,
Гарчи йўқ парвойи анинг шайалилоҳим сари.
Ҳусни боғидур назаргоҳим, Навоий, зинҳор
Солмағил гоҳи назар боғи назаргоҳим сари.
646
Бу сабабдин ёрумиш гўё Хуросон кишвари
Ким, чиқибдур бохтардин офтоби ховари.
Бохтарға тегру ховардин ёритмоқ жуз қуёш,
Равшан эрмас барча гар худ бўлса моҳу Муштарий.
Қайси моҳу Муштарий улким қуёш бир ламъадур,
Нуридин, ваҳ, буйла ким кўрмиш саодат ахтари.
Ул не юздурким, ёзарда васфини юз минг қуёш
Сафҳа гар еткурса юз йилда туганмас дафтари.
Ҳуснини анинг қуёш ташбиҳи қилмоқ уйладур
Ким, дегайлар хўблиқда девга ўхшар парий.
Бўлса ҳусни юз қуёшча, ишқим ўтидин эрур,
Бир шарар юз минг тамуғнинг шуъла бирла ахгари.
Эй Навоий, сен кеби ошиқ магар лойиқ экин,
Ҳар кишиким, дилбарингдек бўлса анинг дилбари.
647
Истамон кўнглумни айларда хаёл ул моҳни
Ким, тахайюл бирла сайр айлар, нетар ҳамроҳни.
Кўнглум истарни тилармен боринг, эй ою қуёш,
Сизни кўнгли истамас, улким тилар дилхоҳни.
Ўқи захмин тан аро ул юз хаёли ёрутур,
Уйлаким, Юсуф жамоли равшан эткай чоҳни.
Жону ақлу ҳуштин кечкил дединг, қилдим қабул,
Тарк эта олмон, нетай наззораи гаҳ-гоҳни.
Ғарқа бўлди нотавон жисмим сиришким баҳрида,
Гарчи су неча теранг бўлса, чўмурмас коҳни.
Ошиқ эрсанг кўрмагил, эй шаҳ, гадоларни ҳақир
Ким, балолиғ ишқ фарқ этмас гадою шоҳни.
Эй Навоий, ёр эшиги покларга қибладур,
Қилмағил кўз қонидин оғишта ул даргоҳни.
648
Заъфлиқдур, дедилар, ул бути маҳ сиймони,
Жон фидою тан анга садқа, кўнгул қурбони.
Улки жонимдурур, ул бўлса бу янглиғ ранжур,
Қайда бўлғай мени бедилға ҳаёт имкони.
Кўр недек ҳуллаи гулранг уза ётмиш бемор,
Ё эрур даврида қатл айлаган элнинг қони.
Дўстлар, оллида отимни тута олмасангиз,
Нақди жонимни бошиға эвурунг пинҳони.
Барги гул узра дегай шаҳд ёпушмиш кўрган,
Буки тутмишдур учуқ ул лаби шаккархони.
Садақа, чунки балоларни рад айлар, ё раб,
Жон анга садқа қилай манга бағишла они.
Эй Навоий, яна дам урмаким, ул ой дер эмиш
Ким, кеча уйқуга қўймас мени ит афғони.
649
Не дилоромеки, сўрғай дарди ҳолимдин гаҳе,
Не дил афгореки, қайғурғай малолимдин гаҳе.
Сарсари оҳимға ўт тушсин, хушо, мушкин насим
Ким, берур эрди хабар наврас ниҳолимдин гаҳе.
Эй Хўтан жайранлари, неткай бу мажнун кўнглума
Нафхае еткурсангиз мушкин ғазолимдин гаҳе.
Тийра наҳсият дурур кулбамда, ани, эй сипеҳр,
Равшан эткил ахтари фархунда фолимдин гаҳе.
Турфа кўргилким, лаби зикрин топармен жон аро,
Айласам ғойиб маозаллоҳ хаёлимдин гаҳе.
Телба кўнглум итти, лекин ул парийга ёд бер,
Эй сабо, девонаи беэътидолимдин гаҳе.
Фикр этармен васлини гоҳи, вале кирганда ҳуш,
Асру кўп шармандамен фикри маҳолимдин гаҳе.
Ул қуёштин меҳру, мендин тийралик, ваҳ, истарам
Ер ёрилса, ерга кирсам имфиолимдин гаҳе.
Эй Навоий, зулми кўп эрса, пушаймонмен яна,
Ўзни озод истасам ул шўхи золимдин гаҳе.
650
Ёйиб оразда мушкин холларни сунбулунг доми,
Кўнгулнинг қушлари ул дому су донанинг роми.
Чаманда сарву гул бўлғай, не сарву қайси гул ваҳ-ваҳ,
Қачон бўлғай чаманнинг сен кеби сарви гуландоми.
Не янглиғ субҳи васлидин тутай уммиди равшанлиғ,
Саҳардин чун эрур новмид ҳажримнинг қора шоми.
Дема парвона, де Жибрил, агар бир ғам туни ногаҳ
Кишига берса бир шамъи шабистон васли пайғоми.
Кўнгул заъфи кам ўлмас фурқатингда, ваҳ, ўнгалғайму
Маризеким, қилур ҳар дам балият заҳри ошоми.
Аёғимға тикан синжобу хоро хулла, тонг эрмас
Бу дамким боғламишмен Каъбаи кўйининг эҳроми.
Бу йўлда гармрўларнинг тонг эрмас гар чоқин янглиғ,
Жаҳонпаймолиғ этса, ёрутуб оламни ҳар гоми.
Фано дайри доғи зуннор ила буттин уятлиғдур,
Риёйи шайхнинг афсурда дини ботил исломи.
Навоий фарду беҳуш ўлғанин деманг қачондиндур,
Ҳамондинким, ани маст этти ваҳдат жомидин Жомий.
