Ma’lumki, yolg’on so’zlash jamiyatimizda, ayniqsa dinimizda qattiq qoralanadigan odatlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ham, ota-onalar farzandlarining yolg’on gapirishlaridan havotirlanib, qattiq tanbeh beradilar. Aslida bolalar 5- 6 yoshidan oldin ko’pincha "œrost" va "œrost bo’lmagan" narsalarni aralashtirib, hayollarini huddi haqiqatday tushuntiradilar. Ammo ba’zi bolalar bu davr o’tib ketganda ham yolg’on so’zlashda davom etaveradilar. Asl e’tibor berilsihi kerak bo’lgan yolg’on ham ayni shu davrdagi yolg’ondir.
. Bolalarning yolg’on gapirishlariga nimalar sabab bo’ladi?
. O’rnak odamlarning yolg’on gapirishlari: Bola yolg’on gapirishni avvalambor atrofidan o’rganadi. Ayniqsa bola ko’pincha taqlid qiladigan odamlari(ota-onalar, yaqin qarindoshlar, do’stlar va hkz)ning yolg’on gapirishlari bolaga katta ta’sir qiladi. Masalan, telefonda gaplashib turgan oyisining ‘kasalman’ deb bahona qilishini eshitgan bola, ba’zan yolg’on gapirish mumkinligini o’rganadi.
. Bolaning o’ziga bo’lgan ishonchning pastligi: Yolg’on gapirish aslida kuchsizlikning va o’ziga ishonmaslikning natijasi hamdir. Bola o’z qilgan ishlariga javobgar bo’la olmasdan yolg’on gapirishi, do’stlari tarafidan tan olinishi uchun yolg’on gapirishi, e’tibor qaratish uchun yolg’on gapirishi kabilard yolg’on gapirish bilan o’ziga ishonch pastligining orasida aloqa mavjudligini ko’rsatadi.
. Qattiq qo’l ota-onalar: Haddan ortiq qattiq qo’l yoki doim tanbeh beriladigan oilalarda bola yolg’onni bir yechim deb biladi. Ya’ni ota-onalar, farzandlarining qilgan eng kichkina hatolariga ham sabr qilolmay, ularni doim jazolaydilar. Bu xolatda bola jazodan qochish uchun ham yolg’on gapirishi mumkin.