Қуйида картошка парвариши билан боғлиқ ажойиб мақола билан танишасиз. Аафи тегади деган умиддаман.


Картошка скинини парвариш қилиш

Картошкани парвариш қилиш унинг ссиши, ривожланиши, туганаклар ҳосил қилиши учун қулай шароит сратиш, бегона стларга, касаллик ва зараркунандаларга қарши курашиш, қатор ораси ва пуштани ғовак ҳолатда сақлашга қаратилган ишларни сз ичига олади.

А­ртанги картошка одатда 20-25 кундан кейин кскариб чиқади. Бу вақт ичида скинни бегона ст босиб кетади, баҳорги ёғингарчиликлар туфайли тупроқ зичлашиб, қатқалоқлашади. Аатижада снди уна бошлаган уруғлик туганак ётган тупроқнинг ҳаво ва иссиқлик режими ёмонлашади. Бунга йсл қсймаслик учун сртанги картошканинг биринчи ва асосий парвариши униб чиққунгача ерни 1-2 марта барона қилишдан иборат.

Картошка скилган ерга ниҳоллар ҳосил бслгунча тракторларга тиркалган КХО 4, КОА 2,8ЛМ сетка боронали кулpтиваторлар билан ишлов берилади.

Бу билан тупроқнинг ҳаво ва сув режими схшиланади, майсаларнинг қийғос униб чиқиши учун қулай шароит таъминланади, қатқалоқ ва бегона стлар йсқотилади.Сеткали бороналар билан ишлайдиган кулpтиваторлар ишлатилганда ер юзасига чиқиб қоладиган туганаклар миқдори 0,2 фоиздан ошмаслиги керак. Махсус бороналар бслмаган тақдирда картошка қатор ораси 1-2 марта кулpтиваяис қилинади.

Майсалар униб чиққунча қатор оралари тсрсимон борона осилган кулpтиватор билан 1-2 марта ишлов берилса ҳам ҳосил 12-15 фоизгача ошади. Бунда бир вақтнинг сзида ҳам скин қатор оралари, ҳам сгатлар юмшатилиб, скин ёппасига ишланади. Тсрсимон барона жуда енгил, унинг тишлари бир-бирига шарнир усулида бириктирилган бслади. Шу боисдан бороналаётганда сгатни сира бузмайди, уруғлик ва уна бошлаган майсаларни шикастламайди, у сгат марзасини 5-7 см чуқурликда юмшатади.А­ртанги картошка скилган ер 10-12 кундан кейин бороналанади ва кулpтиваяис қилинади, кейинчалик бу иш сна 10-12 кундан кейин такрорланиши мумкин. Майсалар тслиқ кскариб чиққандан кейин бороналаш тсхтатилиб, қатор оралари биринчи марта 12-14 см чуқурликда, кейингиларида сса 14-16 см чуқурликда кулpтиваяис қилинади. Кулpтиваяис ссимликларни озиқлантирадиган КА А -2,8 А, КХО -4 русумли кулpтиваторларда бажарилади. Биринчи, иккинчи кулpтиваяис 10-12 см ҳимос зонаси қолдириб, кейингилари 16-18 см қолдириб стказилади. Картошка посси 15-20 смга етгач, биринчи марта чопиқ қилинади. Бунда қатордаги туплар ораси юмшатилиб, тупроқ пос бағрига — пастки биринчи баргигача уюб ксмилади. 10-15 кун стгач, бу иш такрорланади.

Механик таркиби енгил ва бегона стдан тоза ерларда чопиқ ГФ -2, ГФ-4 русумли пушта ҳосил қилувчи механизмлар ёрдамида стказилади.Чопиқ қилиш механизми- ағдарма тиши сгатнинг пастки қисмидан тупроқни юқори қисмига суриб беради ва у билан картошка посларининг пастки қисми ксмилади.

Картошка ҳосил тсплашга тсла киргунча ҳар галги суғоришдан ёки ёғингарчиликдан сснг кулpтиваяис қилиб турилади.

А­ртанги картошка етиштиришда гербияидлардан фойдаланилмаган жойларда скинни бегона стлардан тоза ҳолда сақлаш учун чопиқ қилиш ҳам зарур тадбир ҳисобланади. Картошкани чопиқ қилишнинг аҳамистли томони шундаки, тупроқ юмшатилиб, кспроқ ҳосил тугиш учун қулай шароит туғилибгина қолмай, балки туганакларни ёзги иссиқнинг зарарли таъсиридан ҳам сақлайди.

А­кин ссув даврида ҳолатига ва навнинг тезпишарлигига қараб бир-икки марта чопиқ қилинади.

Озиқлантириш

А­ртанги картошкани ссув даврида азотли ва фосфорли сғитлар билан озиқлантириш ҳосил товарлигини ошириб, сифатини анча схшилайди. Лекин шуни ҳисобга олиш керакки, сртанги картошкани азотли сғитлар билан ксп нормада озиқлантирилса, ҳосилдорлик ошади-ю, айни пайтда палаклар ғовлаб, ссимликнинг ер устки қисми кучли ссиб, ссув даври узасди.Туганаклар пишиши кечикади. Бундан ташқари крахмал миқдори туганакда камайиб, унинг сақланувчанлиги ёмонлашади.

Фосфорли сғитлар сса аксинча, илдизларнинг ривожланишига қулай шароит сратади, туганакларнинг тез етилишига ҳамда крахмал тспланишига ёрдам беради.

Минерал сғитлар меъёри тупроқ таркибидаги озиқ моддалар миқдори ва ҳосилдорликка қараб белгиланади.Картошкадан гектарига 12-15 тонна ҳосил олиш учун бсз тупроқларда соф ҳолда — азот - 120-150,фосфор — 80-100, калий — 60, стлоқ- ботқоқ тупроқларда мос равишда 100-120, 120 - 150 ва 60-90 кг/га бериш тавсис қилинади. Юқори ҳосил режалаштирилганда сғит бериш меъёрлари мос равишда кспайтирилади.

Фосфорли ва калийли сғитларни бериш меъёрлари тупроқнинг фосфор ва калийнинг сзлашувчан моддалар билан таъминланиш даражасига қараб белгиланади. Бунинг учун фосфор ва калийли сғитлар меъёрларини тузатиш косффияиентларига кспайтириш тавсис қилинади. Улар қуйидагича: кам таъминланган тупроқлар учун -1,25, сртача таъминланганларга — 0,75, юқори таъминланганлар учун 0,50, жуда юқори таъминланганлар учун -0,25 бслади.

А­ртанги картошка ссув даврида икки марта озиқлантирилади. Биринчи марта (кскариб чиққанда) биринчи кулpтиваяис билан кулpтиватор-озиқлантиргичлар воситасида 130-150 кг аммоний селитраси ёки мочевина, ҳамда 120-130 кг аммофос ( агар скишда берилмаган бслса) билан озиқлантирилади. Иккинчи озиқлантириш тсла ғунчалашда 230-250 кг аммоний селитраси ёки мочевина солиш билан стказилади. Озиқлантиришда азотли сғитларнинг аммоний сулғфат формасини қсллаш мочевина ёки аммоний селитрасига нисбатан самарали бслиб, сртанги картошка ҳосил миқдори ва сифатига сезиларли ижобий таъсир қилади. А­ртанги картошкани парвариш қилишда, қатор орасини ишлашда, озиқлантиришда Т-40, Т-28х4 тракторларига осиб ишлатиладиган КОА -2,8А., КОА 2, 8 ЛМ, КА А-4,2, КХО 4 маркали кулpтиватор-озиқлантиргичлардан фойдаланилади.

А. Маҳмудов, Ўзбекистон қишлоқ хсжалик илмий ишлаб чиқариш маркази Фарғона вилост бслими раҳбари

Манба

Maqola uchun rahmat, Habibjon.
Lekin bizga mundoq bir qishlaqchasiga tushuntirsez yaxshi-da.
Traktor, kultivator, pushta hosil qiluvchi mexanizmlarni biz qayerdan topamiz? Bizga shu o'zimizning ketmon, kurak, ketmonchaga o'xshagan asboblar yordamida chopiq qilishni o'rgating.
Yana kaliy, fosfor, ammofos, selitra degan kimyolarga ham tushunmayman. Ularni topish ham mushkul. Boshqa yo'llari yo'qmi?

Мен ҳам 2 йилча аввал картошка сккандим. Ҳосили схши бслмаган сди. Картошкалар жуда майда бслиб қолди-да. Адашмасам, картошкани сккандан кейин ҳар икки-уч кунда суғориб, вақтида чопиб, устини юмшатиб, бегона стлардан тозалаб туриш керак. Ҳозирча ссимга келганлари шу.

ko'karib chiqquncha suv qo'yilmedi. Kunlar isib qoldi shuning u.n chuqur ekmaganiz ma'qul. Ko'karib chiqquncha er yumshatilmedi o'z xoliga qo'yiladi. Keyin yerning namligiga qarab suv qo'yiladi. Birinchi suv dimlamasdan qo'yiladi suvni agatga to'ldirvormeng yangi unib chiqan nish chirib qolishi mumkun. Keyin nam xolatga kelgandan keyin birinchi chopiq beriladi. Asosiy o'shanda boshlanadi.

Assalomu alaykum! Biz hovlida turamiz. Uyda mevali daraxtlardan xurmo, banan, olcha va har xil gullar o`sadi.
Bundan tashqari ikkita teplitsa (issiqxona)miz bor. Unda asosan pomidor yetishtirish bilan shug`ullanamiz.

Hozir  esa ko`pchilik issiqxonachi tadbirkorlarni qiziqtirayotgan ish- limon yetishtirish bo`yicha ayrim foydali ma'lumotlarni yozib o`tmoqchi edim. Buni yaqindagina o`zbekistondagi limonchilik otasi, seleksioner olimn, xalq akademigi, O`zbekistonda hizmat ko`rsatgan agranom Zayniddin Fahiddinovning xondoniga borganimda o`glidan so`rab olgan edim.
To`g`risi, shundan keyin o`zim ham limonchilikka qiziqib qolgandim:)

To`liq beraqolay yaxshisi:

Куз оҳирлаб, қиш сшик қоққан сари мева сабзавотларнинг нарҳи осмонга қараб срмалайверади. Олмаларнинг бир килоси уч срим-тсрт минг, лимоннинг бир донаси минг ссмдан икки минг ссмгача ошиб кетади. Ламилдори бодрингни-ку, қссверинг! Аима учун шундай? Аҳир иссиқхоначилик билан шуғулланиб, қишнинг қирчилламасида ҳам мева сабзавотларни сарҳилини бозорга етказиб  бераётган тадбиркорларимиз сероб-ку? Ҳсш, лимонни олайлик. Ўзбек лимончилигинг отаси, селекяионер олим, халқ академиги, Ўзбекистонда ҳизмат ксрсатган агроном Зайнитдин Фаҳриддинов лимоннинг бир неча навларини Ўзбекистон иқлимига мослаштирган ҳолда сратиб, мазаси билан чет слни ҳам лол қолдирганида, нима учун бозорларда сша сзимизнинг навлар смас, чет слдан келтирилаётган лимонлар қиммат нарҳларда сотувга қсйилмоқда?
Иссиқхоналарда лимон сстириш аслида қандай амалга оширилади? А­килган ниҳол қанча вақтда хосил беради, ва қанча даромад келтиради?
Лимончилик қонун қоидалари ва сизни қизиқтирган барча саволларга жавоб олиш мақсадида, ота касбини давом сттириб, сттиз йилдирки иссиқхоналарда лимон, мандарин ва апелсинларнинг бир неча навларини етиштириб келаётган селекяионер олим, Ўзбекистон А еспубликаси Фанлар Академисси полимерлар кимёси ва физика институтининг катта илмий ҳодими Фаҳриддинов Муҳаммадазиз Зайниддиновичга мурожаат қилдик:

Савол: А¦итрус мевалари қачондан бошлаб Ўзбекистон иқлимига мослаштириб скила бошлаган?
Жавоб: Илк бора Ўзбекистонга 1937 йили яитрус мева ксчатларини олиб келиб скилишига уч йил синов муддати билан руҳсат берилган. Бироқ қиш қаттиқ келгани сабаб ксчатларни совуқ уриб кетаверган. Шундан сснг олимларимиз бундай ссимликлар Ўзбекистон иқлимида ссмас скан деган қарорга келишиб ксчатларни ксмиб юборишган скан. Бироқ орадан йиллар стиб, 1957 йили отам Зайнутдин Фаҳриддинов лимон, апелсин, мандарин ксчатларини олиб келиб Ўзбекистон иқлимига мослаштирган ҳолда иссиқхоналарда етиштиришни йслга қсйган. 1960 йилга келиб сса, яитрус ссимликлар Ўзбекистонда илк нишона хосилларини бера бошлаган.
Изоҳ: Зайнутдин Фаҳруддинов Ўзбекистонда илк иссиқхоналарнинг асосчиси ҳамдир. Унинг снги методи бсйича яитрус меваларини етиштириш муваффақистли натижа бергач, асталик билан бошқа деҳқонлар ҳам ушбу усулдан фойдаланиб лимон ксчатларини сстира бошлашган.

Маълумот:
* 1967 йили, Зайнутдин Фаҳриддинов лимоннинг миер ва новагрузин навларини сзаро чатиштириб Ўзбекистон лимонининг биринчи Ф-1 Тошкент навини сратади. Тошкент лимоннинг оғирлиги 450 грамм бслиб, уй шароитида ҳам сстирса бслар, таркибида 4% лимон кислотаси мавжуд сди.
* Аавбатдаги, Ф-2 Яланғоч нави сса 1970 йил, учта навли лимонни сзаро чатиштириш натижасида ҳосил бслади. Унинг бошқа лимонлардан фарқи ста оғирлигида сди. Ф-2 лимонинг бир донаси 2,5 килограммгача тош босар, псстида пектин ва сфир мойлари мавжуд бслиб, таркибининг 9-12%ини лимон кислотаси ташкил қилар сди.
* Зайнутдин отанинг тинимсиз изланишлари натижасида лимоннинг Ф-3, Ф-4, ва Ф-5 навлари ҳам сратилади. 1980 йил сса апелсиннинг снги навини ҳам сратиб, унга Ўзбекистон апелсини деб ном беради. Ўзбекистон апелсининг бсоҳқаларидан фарқи бир донаси 450 граммдан 1,5 килограммгача бслар, тсқ қизил рангда, жуда ширин ва витаминларга бой, хосили ҳам мсл сди.
* Изланишлар ва ҳаракатлар натижаси слароқ серхосиллиги ва ста витаминларга бой, мазали сканлиги билан ҳорижликларни ҳам оғзига тушган Тошкент мандарини нави ҳам дунёга келади. Бу навларнинг уй шаротида ҳам етиштирса бслиши ксп деҳқонларнинг қизиқишини уйғотган.
* Космонавт учувчи Володий Жонибеков Зайнитдин ота сратган Тошкент лимонини сзи билан космосга олиб чиқиб кетиб, сша ернинг сзида бир кесим еб кузатув камералари орқали "œқандай схши, сзимни схши ҳис қилспман" деб ҳабар юборганди.

Савол: Янги, ЎзХитАА препарати ҳақида маълумот берсангиз? Унинг афзаликларни нимада?
Жавоб: Бугунги кунда Физика Кимё полимерлар институти олимлари академик Сайёра Шарофовна А ашидова бошчилигида сратилган ЎзХитАА преператини қишлоқ хсжалиги скинларида қслламоқдамиз. Бунда уруғ скишдан олдин ЎзХитАА ёрдамида капсулланади. Капсуллашнинг афзаллиги сса қуйидагича: Уруғларни скишга тайёрлаш сифатини схшилайди, меҳнат санитарис гигиеник шароитини схшилайди, Импортдан олинадиган заҳарли кимёвий доривор воситаларни маҳаллий зарарсиз доривор воситаларга алмаштиради, аниқ меёрда скишни таъминлайди, хосилдорликни оширади (5 я/га гача), уруғларнинг униб чиқишини тезлаштиради, касалликларни камайтиради, доривор воситаларнинг тскилишини бартараф стади.
Маълумот: Ҳозирда капсуллаш орқали қислоқ хсжалиги скинларининг самарадорлигини ошириш 2000 гектар ерга скилган чигитларда синалмоқда.

Савол: ЎзХитАА препарати лимончиликда ҳам қслланиладими? Бу борада қслланилганида, самарадорлик даражага ошади?
Жавоб: Шу вақтгача А¦итрус ссимликларини етиштиришда Москва Фанлар Академиссининг методикаси бсйича қаламчалар тайёрлар сдик. Бугунги кунда сса сзимизнинг методикани ишлаб чиқдик. Бу биз учун катта снгилик бслди. ЎзХитАА препаратини қсллаш орқали биз апелсин ва мандарин ссимликларини илдиз отишини схшилай бошладик. Ушбу препарат орқали қаламчаларни қисқа муддатда илдиз оттиришга сришдик. (Москва методикасига асосан скилишдан олдин қаламчалар 12 соат мобайнида дориларга ботириб қсйилар сди, снги методика бсйича сса қаламча бор йсғи беш дақиқага ЎзХитАА препаратига ботириб олинади ва маҳсус ксчатхонага скилади. Капсулланиш натижасида илдиз тезроқ ривожланиб, 28 кунда ксчат тайёр бслади)

Савол: Ўзингиз қандай снги навлар устида иш олиб бордингиз?
Жавоб: Битта тупга пайвандлаш йсли билан апелсин, мандарин ва лимон меваларини сстирдим. Аатижада битта дарахт уч хил мева туга бошлади. Мевасида сса ҳам апелсиннинг, ҳам лимон, ҳам мандариннинг таъми мужассам бслди.

Савол: Битта тупдан сртача қанча хосил олинади?
 Жавоб: Агар парвариш тсғри олиб борилса, "œсркак" новдалари кесиб, "œона" новдалари кспайтирилса, битта тупдан бир йилда сртача 100-150 килограмм хосил олинади.

Савол: Аима учун бозор расталарига асосан чет слдан келтирилган лимонлар қиммат нарҳларда сотувга қсйилади? Ўзимизнинг навлар-чи?
Жавоб: Зайнутдин отамизнинг ташаббуслари билан 2000- йилга қадар Ўзбекистонда 50 гектар лимонарис барпо қилинди, А еспублика бсйича 500 гектар иссиқхоналарда лимон навлари етиштира бошланди. Бироқ 2000 йилга келиб, баъзи бир мутаҳассислар лимончилик сз-сзини оқламайди, турган битгани зарар дес бу соҳанинг илдизига болта ура бошлашди. Лимон етиштириш кескин камайиб кетди, унинг срнига иссиқхоналарга памилдори бодринглар скиш кспроқ йслга қсйила бошлади. Шунинг оқибатида Тошкент навли лимонлар камайиб, чет слдан келтирилаётганлари қиммат нарҳларда сотувга чиқарила бошланди.

Савол: Иссиқхоналарда етиштирилаётган памилдориларнинг мазаси далада, қуёш нурида етиштирилганларига қараганда таҳирроқ туюлади. Бунинг сабаби нимада?
Жавоб: Қишки памилдорилар скилгандан бошлаб то хосил узиб олгунига қадар ҳимикатлар бериб борилади. Гулга кирган вақтида гуллари ботириб олинадиган ТУ препарати ҳам аслида ста зарарли ҳисобланади. Ишлаб чиқаришда ман қилинган кимёвий дорилар ҳам хосилни схшироқ олиш умидида сзбошимчалик билан кимлардир томонидан қслланилмоқда. Шунинг натижаси слароқ мазаси таҳир, зарарли моддалар билан тсйинган сабзавотлар бозор расталарига чиқиб кетспти.

Савол: Иссиқхоначилар учун снг катта муаммо- ёқилғи ҳисобланади. Лимон етиштиришда ҳарорат қай даражада бслиши лозим?
Жавоб: Бугунги кунда Тошкент вилостида икки гектар иссиқхоналарда иситиш воситаларисиз хосил етиштирилмоқда. Бу хитойча метод бслиб, ҳеч қандай газ ҳам, стин ҳам талаб стмайди. Қуёш чиқадиган томондаги деворини баланд қилиб, бир метр чуқурлик ичига (лимон скилганида иссиқхона ичидан 1-0,5 метр тупроқ кавлаб олиб ташланади) гснгни кспроқ солиб, устига пелёнка тортиб лимон сстирилспти. Бу метод ёқилғига кетадиган анча маблағни тежаб қолиши билан ҳам кспроқ қслланила бошласпти.

Савол: Лимон скилганидан сснг, неча йилда хосил беради ва неча йилгача?
Жавоб: Қаламча қилиб скилган бслса, бир йилда нишона, учинчи йилда хосил беришни бошлайди. Асосий хосилни сса бешинчи йилдан оласиз. Лимонни одамнинг умрига таққослаш мумкин. Бола она қорнидан тсққиз ойдан сснг дунёга келади. Лимоннинг гуллаб, пишиш даври ҳам роппа роса тсққиз ой давом стади. Чақалоқларнинг ёшига етгунигача бслган давр ста сҳтиёткорликни талаб стади. Чунки оғирроқ ҳасталик уни нобуд қилиши мумкин. Лимон ҳам бир йилгача схши парвариш қилинмаса, нобуд бслади. Инсон ҳаётидан мамнун бслса, схши сътибор, меҳр ксрса юз ёшдан ҳам ошиши мумкин. Лимон ҳам шундай, схши парваришланса, юз йилгача ҳам хосил бераверади!

Лимончилик сири:
Лимон схши хосил бериши учун, озиқлантириш қуйидагича олиб борилади: 200 литрлик бочкага 40 см етмайдиган ҳолатда табиий сғит (мол гснги) билан тслдирилади, устидан сса устини ксМадиган қилиб қайноқ сув солинади. Яхшилаб аралаштириб, совуганидан кейин бир пачка натрий гуммат биологик сғити солинади. Илдизини ривожланишини схшилаш учун 22 қошиқ калтсий моддаси ҳам қсшиб юборишингиз мумкин. Аралашма бир ҳафта ачитиб қсйилади. Тайёр шарбат биринчи марта берилганида тсғридан тсғри смас, 1:1 нисбатда сув билан аралаштириб берилади (1-3 литр миқдордан). Агар ниҳоллар бир-икки йиллик бслса, бир литрдан, уч тсрт йиллик дарахтлар бслса, бир челакдан шарбат берилади. Учинчи марта берилганида сса тсғридан тсғри сув аралаштирмай қусверишингиз мумкин бслади.

Савол: Лимонни скиб, хосил бергунига қадар, бир вақтнинг сзида унга қсшиб памилдорини ҳам сстиравериш мумкинми?
Жавоб: Мумкин. Аафақат памилдори, уч йилгача бодринг, булғори, аччиқ қалампир ҳам скиш мумкин. Фақат лимон тупи билан орасидаги масофани 40 сантиметрдан кам бслмаган ҳолатда скиб чиқиш керак.

Лимон ксчатларининг нарҳи қанча?
Катта кичиклигига қараб ксчатлартнинг нарҳи баҳоланади. 6 ойлик ксчантнинг нарҳи 1000 ссмдан. 1 ёшлик ксчантинг нарҳи 5.000 ссм, 2 сшарлик лимон ксчати сса 10-12.000 ссм.
Маълумот: Ксчат қанча ёш бслса, скилган ерига шунча схши ксникади ва схши срнашади. Катта ксчатларнинг снги ерга ксникиб, ссиб кетиши қийин кечади.

F-2 Yalang`och navli limon.

[Katta hajmda ekanligi bois o'chirildi.]

Assalomu alaykum! Biz hovlida turamiz. Uyda mevali daraxtlardan xurmo, banan, olcha va har xil gullar o`sadi.
Bundan tashqari ikkita teplitsa (issiqxona)miz bor. Unda asosan pomidor yetishtirish bilan shug`ullanamiz.

Banan. Qiziq, u hosil beradimi? Bilishimcha, uning meva tugilkishi uchun yuqori harorat kerak bo'ladi.
Qanday o'stirasizlar? Uning o'shishi uchun qanday sharoit yaratish kerak?

Iqtibos: Lobar AZIZ  09 Mart 2011, 14:34:01

Assalomu alaykum! Biz hovlida turamiz. Uyda mevali daraxtlardan xurmo, banan, olcha va har xil gullar o`sadi.
Bundan tashqari ikkita teplitsa (issiqxona)miz bor. Unda asosan pomidor yetishtirish bilan shug`ullanamiz.

Banan. Qiziq, u hosil beradimi? Bilishimcha, uning meva tugilkishi uchun yuqori harorat kerak bo'ladi.
Qanday o'stirasizlar? Uning o'shishi uchun qanday sharoit yaratish kerak?

Uni xosil olish uchun emas, manzarali daraxt sifatida uch to`rt tup ekkanmiz. Yozda barg yozib o`saveradi, qishda plenkaga o`rab chirmab qo`yamiz.

Ertaga bu mavzu uchun issiqxonamizdan fotoreportaj qilib beraman:))