Аогоҳ босмай деб ҳар нимжон
                                                                                                 майсадан қсрқиб сшадим,
                                                                                        Савоб халтамга тушмаган
                                                                                                 пайсадан қсрқиб сшадим.
                                                                                        Лешонамда срқираган
                                                                                                 шамширга тикка бордиму
                                                                                        Орқадан отилган бсҳтон -
                                                                                                 найзадан қсрқиб сшадим.




     Ҳол Муҳаммад Ҳасан - Қашқадарёлик шоир. «Оҳува», «Қадимий қсшиқ» ва бир қанча шеърий тспламлар муаллифи.

Хотира

Онажон, оғзингиз ошга текканда тишингиз синмиш,
Бу кун ғам лашкари маним ксксима ханжарин сунмиш,
Ксмирдек тим бошим узра қайғунинг қорлари қснмиш,
Томирда қонларим тснмиш, тилим лол, ксзларим тинмиш,
А­ воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.

Жунунман, ҳасратим ҳар дам сзим-сзимга ссзларман,
Вужуд титрар дилим идрар, уним чиқмайди-бсзларман,
Дийда суйи билан тинмай жигар бағримни тузларман,
Деди ким: «айрилиқ мерос» У, ҳаёт, шунчалар жснмиш,
А­ воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.

«А сзи насиб илинган ер, ризқингиз қийди­ку, найлай,
Минг аср оч, тиланган ер, Сизни еб тсйди­ку, найлай»-
А­гачим оҳ уриб йиғлар, кскайим куйди­ку, найлай,
Қабрингизда қалтириблар кенжа синглим-чечак унмиш,
А­ воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.

Ичимга ст кетиб, рсйим заъфарон барг каби сслди,
Ғанимим Ҳол ссраб келди, орланиб олдида кулдим...
Ҳақнинг ҳукмига ширк билдим, Ўзига тавбалар қилдим,
Тақдир сюнига ҳайҳот, саркаш кснглим наҳот кснмиш,
А­ воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.

Бсри

Итмасман ҳид олмасман,
Филни ксзга илмасман,
Инимдаги инимдан
Ўзгани сл билмасман.

Омад олдимда доим,
А изқимни топар пойим.
Шер қайтаролмас ройим,
Қилмишини қилмасман.

Ҳар отарда ҳаққим бор,
Оғзим тсла пакким бор,
Азроилдан туким бор,
Тирнамасман, тилмасман...

Олиб юрмасман тузоқ,
Ҳийладан хийла йироқ,
Қсйни қсймасман, бироқ,
Ларрандапат юлмасман.

Берурман тантига тан,
Аомус деб қилурман жанг,
Қонга-қону, жонга-жон,
Занжир тақиб слмасман.

Бсш-баёвнинг шсриман,
Етти сувлат тсрийман.
Ойга қараб улийман:
«Ҳеч қачон қул бслмасман!!!»

Йигитнинг

Мол-дунёси бслмаса ҳамки,
Ларча нони бслсин йигитнинг.
Кснгли каби очиқ ва танти
Дастурхони бслсин йигитнинг.

Тинглаганни маст қиладиган,
Ғаюр дилни паст қиладиган,
Ағёрни­да дсст қиладиган,
Тил-забони бслсин йигитнинг.

Ссрмаса ҳам масъул бир амал,
Мушкулингни қилолгали ҳал,
Адл-азот келгувчи дангал
Шер томони бслсин йигитнинг.

А ухсорига ксз тссдиган,
Қучганида қсл кусдиган,
Елкасидан сув қусдиган,
Арижони бслсин йигитнинг.

Бефарзандлик дунёда аччиқ,
Қиз-тиловчи, сғил-суснчиқ,
Тизга олиб суймали схши
Бир «ёмони» бслсин йигитнинг.

Қавми бслсин аридай аҳил,
Орасидан столмасин қил,
Имон қадар бутун, бедахл,
Ҳур макони бслсин йигитнинг.

Бирор нокас камситса кснмас,
Ўз удуми, урфидан тонмас,
Ор оларда қсйилмас, тснмас,
Қайноқ қони бслсин йигитнинг.

Лоёнига етганда умри,
Чапак чалиб қоларли сли,
Оёқ чсзиб ётарли ери -
Қабристони бслсин йигитнинг.

Ўз осмони бслсин йигитнинг.

Одам санама

Бир кун одам босиб кетар деб,
Сен заминнинг ғамини ема.
Битиргувчи бир-бирларин еб,
Манқуртларни одам санама.

Асли, сзи одам жуда кам,
Икки оёқ билан юрса ҳам,
Бош кстариб тирик турса ҳам,
Дардисарни одам санама.

Тилин тийсанг туриб бесадо,
Ўзлигидан бслгувчи жудо,
Қсша қсллаб урса­да худо
Бехабарни одам санама.

Юзларида нурдан йсқ нишон,
Ссзларида туздан йсқ нишон,
Кимлигини билмаган нодон -
Бепадарни одам санама.

Фаросату фаҳмдан йсқ дарак,
Лодакалла, товушқон юрак,
Кун кечириб юрган жонсарак,
Ҳар додарни одам санама

Тсрт кишига туз-нон тутмаган,
Меҳри ийиб меҳмон кутмаган,
А­л олдидан бир бор стмаган,
Дарбадарни одам санама.

Жон тикарга бирон дссти йсқ,
Ғанимига қатра қасди йсқ,
Турмушининг баланд-пасти йсқ,
Қалбикарни одам санама,

Бир ожизнинг кснглин олмаган,
Юрагида мангу қолмаган,
«Савоб-дуо» недир билмаган
Бесамарни одам санама.

Ўқи, шеъринг сй, Ҳол Муҳаммад
Маънисини уққанга албат,
Англашмаса, индама, фақат
Сен уларни одам санама.

Лародокс

«Қиёмат қойим бслди»-
                слди қозининг ити.
Тобуткаш, ҳассакашнинг
                сира ксринмас кети.
Мозор узра фатволар
                берди казо-казолар-
Юксак ерга қсйилди
                Олапарнинг майити.
«Ит вафо» рукни ила
                чоп стилиб мақола,
Таъзис билан тслди
                газетнинг икки бети.
...Орадан ойлар стиб
                қазо дам келди етиб,
Қарзин узди-қутилди
                қозининг куни битиб.
Аммо, келмади ит ҳам,
                хор бслди зар тобут ҳам.
Яхдай стди азаси,
                «қирқи», «йили», «ҳайити»...

Ссзёнғоқ

Бсри бековул бслса
Отарнинг «уйи куср»
Жоҳил мансабга минса,
Фозилнинг ризқин қиср.

Сон тегса гар чсрига
Туфлар уйин тсрига
Мслтонидан мард чиқса
Чодирига ст қсср

Илон закийдир магар,
Топса макрдан хабар.
Йсқса бешиктерватар
Ксзларин мошдек сср.

Сергак юргин сафарда,
Бедор бсл ҳар саҳарда.
Ғафлат босса агарда
Билмассан ким сув қуср...

Ола ксрма қсш хотин,
Ахмоққа чиқар отинг,
Бири бахмал-банотинг
Бири кскингни киср

Ўз бозоринг сзинг қил
Ҳар мирининг қурбин бил,
Линжингдаги содиқ қул
Бир кун бепичоқ ссср.

От оларда зотин сср
Мол олсанг овқатин кср
Жондордан ит асрасанг
Қурангни қонга бсср.

Бежама тарихингни,
Билиб юр йсриғингни,
Осиб қсй чориғингни,
Ксрганда кснглинг иср.

Қулоғинг кар, ксзинг лсқ,
"œИскандарнинг шохи йсқ"
Асроринг очма гунгга
Дунёи дснга ёср.

Мафтунанинг шеъри

Ашим ҳам еттига етти
Курак тишим тушиб кетди
Листа чақар пайтимда, сҳ,
Жуда-жуда қадри стди.

"œШ" ҳарфини стганичун
Бугун дарсга боролмадим.
Дскончадан, ҳу сша кун
Шоколад ҳам ссролмовдим

Опам кулиб кемшик дейди,
Касирлатиб "œЧипси" ейди.
Саккизга сакраш схшида
Тезроқ тишим чиқса сди"¦

Қадимий қсшиқ*

Тоғ тсшида туман сурув,
Ой сузади, бирам сулув.
Тошлар ётар қордай сриб,
Чспон куйлар тслиб-тслиб:
Сибизғамни чаламан­а,
Бой қизини оламан­а,
Бой қизини бермаса­с,
Соқолларин юламан­а.
Бойнинг соқоли сори­с,
Ўтови товдан нори­с,
Қсш кадига сут тслдириб
Саҳар стар қизлари­с,
Кади бови узилсин­а,
Совған сути тскилсин­а,
Ой айланиб чимилдиқда
Келин бслиб сузилсин­а.
Ой ойдини сутмикан­ей,
Одамксмар стмикан­ей,
Воҳ! Бетгинам кетди ёниб
Қиз дегани стмикан­ей...
Сибизғамни синдирди­с, бу қизлар,
Ксзгинамни тиндирди­с, бу қизлар.
Оталари тсйга ҳали кснмасдан,
Қсй боқишга ксндирди­с, бу қизлар...
Тоғ тсшида ётар сурув.
Ой стовга ботар. Сулув...
Ит ҳуради туриб-туриб.
Ҳеч нарсани бслмас ксриб.


     *Шу шеърга «Сурхон» гуруҳи куй басталаган.

Сен бсйдоқ смассан
Ҳазил

Буюк Ғафур Ғуломга таъзим ила схшатма

Сен бсйдоқ смассан, снди, жигарим,
Бсйнингга илинди турмуш тсрваси...
Шсрингга тскилган рсзғор шсрвасин
Ва, бола-чақанинг бир қоп ғалвасин
Бувангдан қолган, ҳу­у, аравага ортиб,
Ксзингни чирт юмиб, бурнингни тортиб,
Қирчанғи ҳскиздай судрайсан, снди.

Сен бсйдоқ смассан, снди, оғайни,
Бслди, бас, юрганинг қизларни сайлаб,
Бирисин кутдириб, бирисин пойлаб.
Белингга сски бир айилни бойлаб,
Уйингдан чиқолмай ҳафталаб, ойлаб,
Жумбанимни ё скшанбани сйлаб,
Кундуз кунлари ҳам мудрайсан, снди...

Сен, бсйдоқ смассан, тинчлан, биродар.
Бсйдоқлик нимадир, оҳ, мендан ссра...
Ксзлари қизарган мов мушук каби,
Арилиб кетгудай гезариб лабим,
Бекатларда тентиб стказган сабил
Тунлар хаёлимдан кетмайди сира.

Мен ҳам бсйдоқ сдим, О, у бсйдоқлик,
Лодшолик дамларим десам арзийди.
Ксзимга чалинган сулув қиз бор­ки,
Албатта, мен учун севиш қарз сди.
Юрардим, олифта, бурнимни қашлаб,
Ҳар қизил кийганга битта гап ташлаб,
Ва... бир кун уйланган кунимдан бошлаб,
Қолдим­ку тилимни тескари тишлаб.
Сен ҳам қулоғингдан кун ксриниб,
Теп-текис жойда ҳам мункиб, суриниб,
Сал ссган шамолга титрайсан, снди...

Қсй, буни сйлама, қайғурма, иним,
Ўйлама, унитгин бсйдоқлик кунинг.
Ксзларинг юмилмай стган ҳар туннинг
Садағаси бслиб сшагин снди,
Барча шсхликларни ташлагин снди...
Тонг сқин, тонг сқин, оппоқ тонг сқин.
Сабр қил, меҳмонлар тарқалар секин.
Ҳаммаси жойлашар. Ва... аммо-лекин,
Лабларинг афсус-ла тишлагин, снди,
Бир умр хайр ила хушлашгин, снди
Бсйдоқлигинг билан бугун, жигарим.
Сен, бсйдоқ смассан снди, оғайним...