Италисда очилган ресторанларда сна бир сзгача снгилик жорий қилинади: ташриф буюрувчиларни залда музика билан кутиб олинади ва овқатланиш давомида классик опералардан куйлар снграб туради.
А оссис ресторанларида жорий стилган сзига хослик шундан иборат бсладики, бу ерда деразаларга қслда тсқилган ҳар хил тср пардалар, деворларга сса табиат манзараларини акс сттирувчи суратлар осиб шинам қилинади. Англисда сса пазандалар Ҳиндистон, Хитой ва Франяисдан келтирилган.
Ксриниб турибдики, ресторан ишига Европадаги мамлакатлар сз ҳиссаларини қсшганлар. Ана шу турли хусусистлар муштарак ҳолда очилган ресторанлар Америрикада ҳам пайдо бслади. Бу ерда ресторан ишига киритилган снгилик шундан иборат бсладики, столлар атрофи сралиб махсус кабиналарга айлантирилади. Зотан ташриф буюрувчиларнинг фахш мақсадларига ҳам имкон туғдириш учун шундай қилинади.
Албатта ресторан хизматидан асосан пулдор сксплуататор синфларгина фойдаланган. Дарвоқе, ресторанларда атир сепиш одати ҳам бор. Бу одат қаердан келиб чиққанлиги маълум смас, аммо ресторанга кириш худди театрга боргандек покиза кийиниб келишни талаб қилади. Бироқ бу жойга пули бор қиморбоз, юлғич, сғри шахслар ҳам кириб қолган, соқолини қирдирмаган, уст-боши спасқи, танасидан қсланса ҳид келиб турадиган бундай шахслар чиқиб кетаётганларида швеяар уларнинг уст-бошларига атир сепиб қссди. Маъноси: «Яна ташриф буюрмоқчи бслсангиз, сзингизга сътибор бериброқ келинг!» дегани бслган. А­вазига чойчақа бериш сса шундай муҳтарам швеяарни гадой деб ҳақорат қилишга тенг бслган. Афсуски, буни сндиликда атир сепадиганлар ҳам, сепдирувчилар ҳам билишмайди. Бу одат ҳақоратнинг нозиклаштирилган шаклидир.
Швеяарларга «чойчақа бериш» каби срамас одат XIX аср срталарида келиб чиққан. Буни бойваччалар, манмансираган шахслар, осонликча пул топувчилар, сзларини бошқалар наздида «сахий» деб ксрсатмоқчи бслиб шундай аҳмоқонона йсл тутганлар: «Чойчақа бериш» билан баъзи ахлоқи бузуқ кимсалар гсзал раққоса, хонанда ва офияианткаларнинг сътиборини қозонишмоқчи бслганлар.
Бизнинг давримизда бундай мудҳиш сарқитнинг олдини олиш ресторан ишининг муҳим вазифаларидан биридир. А­ндиликда рестораннинг вазифаси бутунлай сзгача. Бу жой меҳнаткашларга холис хизмат қиладиган, лаззатли таомлар тортиқ қиладиган оромгоҳдир. Бунга Ғарбий Европа мамлакатлари ва Америка Қсшма Штатлари сз ҳиссасини қсшган бслсада, ресторанни дастлаб ихтиро стган Буланжени биз пазандалик ривожига катта ҳисса қсшган киши сифатида ҳурмат қиламиз.

Лавлагидан қанд олиш — К. Кирхов кашфиёти

Инсонистнинг қандга бслган талаби айниқса XVIII асрга келиб сира қондириб бслмайдиган даражада ортди. Шакар қамиши дунёнинг фақат тропик мамлакатларидагина ссади. Аима қилиш керак? Таркибида қанд бор ссимликлар ксп, лекин улардан қандни ажратиб олиш ғост қимматга тушади.
Лавлагидан қанд олиш айни муддао бслди. Илдизмевали бу сабзавотдан инсонист икки минг йилдан буён скиб фойдаланиб келади, бироқ ундан қанд олиш мумкинлиги ҳеч кимкинг хаёлига ҳам келмаган.
1747 йили петербурглик доришунос Константин Кирхов аптека учун зарур бслган гумми арабик танқислигидан жуда боши қотиб юрарди. Дориларга қсшиладиган бу нарса араб мамлакатларида ссадиган махсус дарахтнинг елими сди. Бундай елим ғост камчил ва қимматбаҳо бслганлигидан К. Кирхов кимёвий йсл билан уни ҳосил қилиш устида ксп ишлар олиб боради. Бир куни у лавлагини қириб шарбатини ажратиб унга бир оз олтингургут қсшиб қайнатади, қуйилсин учун сна бир оз крахмал ҳам қсшади... Қайнаётган модда тиниқ тортади, суви ва кислотаси буғланиб қуйила бошлайди ва худди араб елимига схшаб қолади. Қирхов сйлайди: «Буни дориларга қсшсам, одамларга берсам, бирон кори ҳол бслиб қолмасин сна? Аввал сзим тотиб ксрайчи... Тотиб ксрса асал, асал! Шундай қилиб лавлагидан қуюқ шинни олиш усулини кашф қилганлигига доричининг сзи ҳам лол қолади. Чунки шакарқамиш ссмайдиган мамлакатларда қанд ишлаб чиқариш учун асосий хом ашё снди лавлаги бслиб қолиши катта кашфиёт сди. Бу кашфиёти учун Летербург фанлар академисси Қонстантин Кирховга академик унвони беради. Тез орада А оссисда дастлабки қанд заводи ташкил стилади. Бундай завод аввалига Тула губернссининг Алсбьев қишлоғидаги кичик бир саройда жойлашган сди.
1792 йилда Москва университетининг профессори Биндгейм лавлагидан қанд тайёрлаш технологисси тсғрисида китоб ёзади. Шундан сснг қанд заводларининг сони йигирмага етади. Кашфиётдан бир аср кейин — 1848 йили қанд заводларининг сони 340 тага етди. Ўша кезларда лавлаги таркибида шакар моддаси 4—6 прояентгача бслган скан. Кейинчалик селекяионер олимларнинг маҳорати билан лавлагининг ширадорлиги 7, 8, 10, 15 прояентгача орттирилган.
Ҳозир бизнинг мамлакатимизда қанд ишлаб чиқариладиган лавлагининг шакар моддаси 24—25 прояентга боради. Гектаридан олинадиган ҳосил бсйича ҳам, дунёда рекорд натижа ҳам бизнинг мамлакатимизда — 1500 яентнер! Бу хом ашёдан 260 яентнер шакар олиш мумкин.

Кефир ижодкори — Ирина хоним

Ўтган асрда Осетис слатида сутдан тайёрланадиган ичимлик мавжуд бслиб, унинг номини кайф деб атар сдилар. Дарҳақиқат ичганда кишига ҳузур-ҳаловат бағишлайдиган ушбу неъматни 1883 йили слталик врач В. Димитриев текшириб ксриб: «шифобахш ва анчагина касалликларни даволашда қсллаш мумкин» деган хулосага келади. Бошқа врачлар ҳам: «кайф ичимлиги иштаҳа очадиган, чанқоқни босадиган, буйрак, ошқозон ва ичак хасталикларига дори» сканлигини тасдиқлашди.
Аммо осетинлар кайфни қандай тайёрлаш керак, деган саволга жавоб бермас, «узумини енг-у, боғини суриштирманг» қабилида иш тутиб, унинг технологиссини сир сақлар сдилар.
1908 йили Бутун А оссис врачлар жамистидан сут саноатининг монополисти А. Бландовга мурожаатнома келиб, унда Москва касалхоналари учун кайф ичимлиги тайёрлаб бериб турилишини илтимос қилинган сди. А. Бландовнинг Кисловодск атрофида сн иккита сут тайёрлов пунктлари ва пишлоқ заводлари бор сди. Кайф ичимлигининг технологиссини аниқлаш иши сша заводлардан бирининг ходими Ирина Сахаровага топширилади. Бу вақтда Ирина 20 ёшларда бслиб, А сзандаги чорвачилик ва сут хсжалиги мактабини тамомлаган ва Кисловодскка ишга снги келган сди.
Топшириқ олган куниёқ Сахарова завод мутасаддиси Васильев билан бирга тоққа Осетин кнсзи Бек Мирзаникига меҳмонга боради. Карсунка овулида меҳмонларни шарқона илтифот билан қабул қиладилар, қсйлар ссйиб хсп сийлайдилар, бироқ гап кайф ичимлигига келиб тақалганда тоғликлар лом-лим демайдилар, тилла свазига ссралган кайф ачитқисини турли баҳоналар билан бермайдилар. Тарвузи қслтиғидан тушган Сахарова билан Васильев извошга стириб маъюс қайтар сдилар. Тссатдан извошни қандайдир отлиқлар қуршаб олади. Хаш-паш дегунча нозанин Ирина сзини тоғ даралар орасида қушдай учиб бораётган чавандоз ҳибсида ксради ва ҳушидан кетиб қолади...

...Тонгда у сзига келса, қандайдир кулбада ётибди. Тошбақа нусха бир кампир унга далда берарди:
— Йиғлама, тентак қиз, кнсзимизга малика бсласан! Кампир ксзада муздек, юракни сшнатадиган ичимлик келтириб қссди.
— Кайф деган ичимлик шуми? — ссради Ирина. — Ҳа, болам.
— Қандай тайёрланади?
"Кампир жавоб срнига муғобирона илжасди ва гапни бошқа томонга буради.
Шу орада Васильев полияисчилар билан бирга Иринани қутқаришга келиб қолади. Бир неча кундан сснг сса кнсзь Бекмирза сз қилмишлари учун судга чақиртирилади.
— Балки кечирарсиз, дейишади овул оқсоқоллари. Иринани сртага олиб, — ахир у сизга сира зарар етказгани йсқ-ку!
— Балки кечирарман, — деди қиз ҳам, — аммо шартим бор: кнсзга айтинглар, у менга кайф ачитқисидан сн қадоқча берсин.
Қамалишдан ксра, сир очиш афзаллигини сезган кнсзь рози бслади.
...Мана сша ачитқи Ирина қслида. Шиғил қуруқ, буғдойсимон дона-дона, ювуқсиз соначнинг бадбсй ҳиди бурқсийди? Ачитқи қслга киритилди-ю, бироқ тайёрлаш усули ҳамон номаълум. Аима қилмоқ керак? Хсрлик дарвозасидан қайтган бслса ҳам Ирина сзини бахтиёр сезарди.
— Барибир топаман, — деди у сзига-сзи, — аввало ачитқини бадбсй ҳиддан халос стиш керак.
Ачитқи ювиб ксрилди, сна, сна ювилди. Доналар чигитдек бсрта бошлади. Сутга ташлаб ксрилса, қатиқ ивиди, аммо уни оғизга солиб бслмайдиган даражада бадбсй чиқди. Яна ювиш, сна тажриба... бир ҳафтагача мижжа қоқмаган Ирина натижага сришгандек бслди. Хушҳср чалоп олинди. Дарҳол микроскоп остига! Ҳаммаси покиза, нодаркор микроорганизмлар йсқ. А­нди қанча сутга қанча ачитқи зарурлиги аниқланса бас.
Оддий қатиққа 4 прояент ачитқи солинади, бунга-чи? Қетма-кет стказилган тажрибалардан сснг снг схши норма икки срим прояент деган хулосага келинди. Аиҳост, Ирина тайёрлаган кайф ичимлигига баҳо бериладиган кун ҳам келди. Тсгарак стол атрофида синчков чашначилар... Оғзи кенг шишаларда ивитилган махсус қатиқ стаканларга қуйилиб, узатиб турилибди. Чашначилар бир-бир хсплашади-ю, тамшаниб сйга ботишади, дафтарчаларига қандайдир белгилар битишади. Яхши нарса ҳамиша схши бслади-да. Ўн нафар чашначи бир оғиздан «аъло» баҳо қсйишади. Бирови бундай таклиф ҳам киритади: кайф ичимлигининг тайёрлаш усули маҳфий тутилгани ҳолда Ирина Сахарова матонати билан снги технологис жорий қилинганлиги учун ҳам бу нематни «кайф Ирина» қисқаси (кефир) — деб аталсин.
Шу-шу бслди-ю, 1909 йилда кефир дунёга келади.

«Алифбе» печенъелар

Инглиз пазандалигида кекс, пирожний, вафли ҳамда печеньелар анъанавий таомлар ҳисобланади. Шуларнинг ҳар бирининг келиб чиқиши тсғрисида турлича ривостлар юради. XIX аср срталарида инглизлар орасида саводсизлар ксп бслган. Саводлиликни ошириш масаласини қирол ҳузурида ёки парламентда ксриб чиқиш ҳеч кимнинг хаёлига ҳам келмаган. Мактаблар кам, кексаларга ҳам савод сргатиш сса амри маҳол. Лекин Жонатон Керр исмли бир пазанда инглиз алифбесидаги ҳарфларга схшаган печеньелар ижод қилади ва ҳарф — печеньелар тайёрлайдиган машинани ҳам кашф қилади. У сз олдига, шу печеньелар одамларни ҳарф танишга сргатади, деган мақсадни қссди. Аатижа ёмон бслмайди. Ҳарф срганишга мойили бор одамлар кспайганлиги ушбу хил печеньеларга бслган талабнинг ортиб кетганлиги билан ифодаланган. Масалан, 1840 йилда Жонатон Керр 500 тонна алфавит печенье тайёрлаб сотганлиги тсғрисидаги хабар оғиздан-оғизга стиб бизгача етиб келган. Жонатон Керр бир томондан жуда бойиб кетган бслса, иккинчи томондан сса маърифатпарварликда XIX аср Англиссидаги ғост катта бир муаммони ҳал стган пазанда ҳисобланади.

Мика! Сиз сзи кимсиз?

Асримизнинг 20-йилларида Югослависда Мика Алас исмли бир ажойиб шахс стган. Мика ким? — деб ссрасангиз, биров уни Белград университетида 50 йил математикадан дарс берган профессор, 250 илмий асарнинг муаллифи деб жавоб беради. Яна биров бу саволга Мика Аласнинг машҳур скрипкачи бслганини, халқ ашулаларининг схши билағони сканлигини айтади.
Яна биров Микани балиқчи дейди. Унинг асли фамилисси Летрович бслган. «Алас» — балиқчи дегани, — унинг тахаллуси. Бу тахаллусга у Сава ва Дунай дарёларида студентлик давридан бошлаб ҳафтада бир марта балиқчилик қилгани, сз қайиғи, тсру қармоғи ва ҳаваскор балиқчилардан бригадаси бслгани учун сришган. Ҳатто мутахассис балиқчилар ҳам Мика Аласдан балиқни қачон, қаерларда, қанақасини тутиб олиш мумкинлигини маслаҳат ссраб юришган.
Тсртинчи шахс зср бериб Миканинг пазанда бслганлигини уқтиради.
Югослависнинг снг ноёб ва ажиб лаззатли таоми «аласа чорба» (балиқ шсрваси) Миканинг ижодига мансубдир. У сзи овлаб келган балиқларини схшилаб тозалаб, кавшарланган катта мис қозонда пиширар, зираворлар солганда атрофни ажиб иштаҳа бахш стувчи ҳид тутиб кетар скан. Мика «аласа чорба»нинг милтиллатиб кайнашига монанд камон тортиб скрипкада куй чалиб, меҳмонларни кутиб олар скан. Ҳатто чет сл дипломатлари ва баъзи ҳукумат аъзолари ҳам «аласа чорба» дегустаяиссига таклиф стилишни сзлари учун шараф деб билганлар. Баъзан бундай меҳмондорчиликка 500 гача одам йиғилиб, катта тантана билан давом стган.
Мика Алас ана шунақа. Математик, музикачи, балиқчи бслиши билан бирга пазандаликка ҳам катта ҳисса қсшган одам бслган.

Еленахоним хизматлари

Елена Ивановна оддий уй бекаси, Курск шаҳрининг архитектори И. Л. Молоховеянинг рафиқаси. Хизматлари шундаки, Елена хоним рус халқининг пазандалиги тсғрисида дастлабки китоб ёзган. 1981 йили «Аш уй бекаларига туҳфа» деб номланган ана шу китоб нашр стилганига роса 120 йил тслган сди. Автор ксп йиллар давомида бепоён А оссиснинг барча губернсларига шахсий скспедияислар уюштиради, юзлаб шаҳар ва қишлоқларда, минглаб одамлар билан суҳбатлар қуради. У айниқса, уй бекалари, деҳқонлар, боғбонлар, чорвадорлар, ошхона ва тамаддихоналарнинг мутахассислари, зодагон оилаларнинг хизматкорлари (губернаткалар, кухаркалар, скономиклар) дан халқ пазандалигига оид жуда ксп қимматли материаллар тсплайди.
Маълумки, А оссиснинг узоқ стмишидан то шу китоб ёзилган 1861 йилга қадар тарихда қанчадан қанча урушлар, босқинчиликлар каби ижтимоий офатлар билан бирга қурғоқчиликлар ва ҳосилсизликлар каби табиий офатлар ксп бслган. Мана шу офатлар пазандаликка салбий таъсир етказади, халқ ижодига мансуб ксплаб таомлар узоқ вақтлар ҳукм сурган масаллиқсизликлар натижасида тайёрланмай қолиб, унутилиб кетади. Айниқса, пазандаликдан китоблар ёзилмаган бслса бундай унутилиш давом ставеради. Ксплаб ноёб, серлаззат, шифобахш таомларнинг реяепти ва тайёрлаш усуллари зимзиё бслади. Лазандаликда сир тутиш усули бслганлигидан сса талантли ошпазлар, нонвойлар, қандолатчилар ва ш. к. мутахассисларнинг вафотидан сснг ҳам халқ кспгина анвойи таомлар тайёрлаш усулларидан маҳрум бслиб қолади.

Елена Ивановна Молоховеянинг хизматлари шундаки, у ана шу унутларга биринчи бслиб чек қссди. Ўз саёҳатлари давомида одамлардан кимнинг ссида пазандаликка оид нимаики сақланиб қолган бслса дафтарига ёзиб юради. Узлуксиз тажрибалар стказиш давомида юзлаб таомларнинг реяепти ва тайёрлаш усулини қайта тиклайди. 10 йил машаққатли меҳнатлари давомида автор рус халқининг 8000 хил таоми бор сканлигини аниқлайди.
Бунча маълумот қалинлиги бир қарич келадиган иккита китобга жо бслади (муболаға смас, ҳар бир томи минг варақдан). Еленанинг хизматлари сна шундаки, у сз китоблари билан рус пазандалигини шу вақтгача классик деб ҳисобланиб келинаётган Хитой ва Франяуз пазандаликлари қаторига қсша олади. Бошқа халқларнинг пазандалиги бу даражага етиши учун жуда ксплаб китоблар ёзилиши керак. Аммо Еленахоним сзининг биринчи китобидаёқ бунга сриша олган сиймо. «АШ уй бекаларига туҳфа» китобининг аҳамистлилигини сна шу фактдан ҳам англаш мумкинки, бир аср ичида (1861 — 1961) ҳар 3—4 йилда бир мартадан 29 марта нашр стилган. Ўша китобнинг дастлабки нашри Москвадаги Салтиков-Шчедрин номидаги кутубхонада нодир асар сифатида сақланмоқда.
Елена Ивановна Молоховеянинг бу китоби жаҳон пазандалиги тарихида сзига хос катта тснтариш ссади, десак ҳам муболаға бслмас. Аегаки, анъанага ксра ҳозир ҳам бутун дунёдаги врачлар дори-дармон реяептларини лотин тилида ёзадилар, шунга схшаш бир вақтлар пазандалар ҳам таомларнинг реяептларини фақат франяуз тилидагина ёзар сдилар. Е. И. Молоховея сз китобини рус тилида ёзди. Шундан сснг барча миллий ошпазликдаги китоблардаги реяептлар ҳам сз она тилларида ёзиладиган бслади. Бу ҳол пазандалик сирларидан барчанинг бемалол баҳраманд бсла олиши имконистини келтириб чиқаради. Яъни «пазандалик—пазандалар учун» деган нотсғри фикрга барҳам берилиб, «пазандалик халқ учун» деган шоир ғалаба қилади. Бунинг сабаби шундаки, автор ушбу китобни халқ билан бирга ёзади: барча материални халқдан тсплади, халқнинг урф-одати, тилини схши срганди, халқ пазандалигидаги услубларга беистисно риос қилади. Барча таомларни сз уй лабораторис-ошхонасида тайёрлаб тажрибада синаб, системага солиб, сз олимлик назаридан стказиб ана шу таомлар коллекяиссини бебаҳо бойлик, пазандалик санъатининг дурдоналари сифатида китоб сандиқчасига жойлаб халқнинг сзига қайтариб беради.

Сосиска ижодкорининг тақдири

Ўтган асрда германиялик Паул Шульц исмли қассоб иш қидириб Америкага бориб қолади. У узоқ вақт касбига лойиқ иш тополмай хуноб бўлиб юрганда газеталардаги бир эълон унинг эътиборини тортади: «Чикаго шаҳридаги катта кушхонада вакант жой бор» дейилган эди унда. Шульцнинг бахти кулгандай бўлди. Мана энди у ўз севган ҳунари билан машғул бўлиши мумкин, лекин ҳаёт кечириш жуда оғир, ойликка яшаш қийин, ишга келиб ҳар минутда ҳайдалиб кетиш хавфи ҳам бор эди, албатта. Бошқа яна бирор ҳунар орттирсаммикан, деб ўйлаб юради, бироқ қандай қилиб? У ҳар куни бир қулочча аччиқ ичак олиб кетар ва арендага олган япасқи кулбасида шуни пишириб, қовуриб еб тирикчилик қилиб юради. Бир куни аччиқ ичакка қийма солиб хасип тайёрлайди, бинойидек.
Кушхонада минглаб сўйилаётган ҳайвонларнинг узундан-узун аччиқ ичакларининг озгина қисмидан музика асбобларига тор ясалар эди, қолгани хандакка улоқтирилар, итларга берилар эди. П. Шульц ўз тажрибаларини давом эттираверади. Қиймага янчилган пиёз, саримсоқ қўшиб тайёрлайди. Қалампирмунчоқ, лавр япроғи қайнатмаларидан ҳам қўшиб кўради. Қиймага яна таомларга қўшиладиган селитра ҳам солиб тажриба ўтказади. У ўзи ижод қилган хасипни «сосиска» деб атайди. Мол гўштидан, қўй гўштидан, чўчқа гўштидан тайёрлаб кўради. Энг яхши сосиска кичкина чўчқачаларнинг гўштидан тайёрлангани бўлиб чиқади. Автори уни «сутли сосиска» деб номлади. Билмаганлар ҳануз ҳам сутли сосискага сут қўшилса керак деб ўйлашади, йўқ, ундай эмас, балки «сут эмиб турган чўчқа боласининг гўштидан тайёрланган» деган маънони англатади. Хуллас, П. Шульц сосисканинг жуда хушҳўр ва картиллама хилини кашф қилади. Буниси селитра, саримсоқ ва ҳар хил зираворлар аралаштириб тайёрланган қиймани аччиқ ичакка қуйиб калта-калта қилиб боғлаб буғда пиширилади. У ўз кашфиётига она шаҳри Франкфурт номини ҳам беради. Аммо содда қассоби тушмагур пазандалик соҳасида қилган ушбу ажойиб кашфиётини сир тутиши зарурлигини англамай қолади. У ким кўринса унга майда хушхўр колбасачалар тайёрлаш рецептини ва технологиясини оғзаки айтиб юради, тажрибада пишириб ўргатаверади. Натижада капиталистик рақобат бу камбағалнинг бошига ҳам бало бўлади. Сосиска тайёрлаш технологиясига патентни бошқа корчалонлар олиб бойиб кетишади. Чикаго, Сан Франциско, Вашингтон, Нью-Йорк ва бошқа шаҳарларда кўплаб сосискахоналар очилади. Фалакнинг гардиши билан П. Шульцни қушхонадан ҳайдаб юборишади. Қариган чоғида бор-йўғидан ажраган бу ғариб бирорта сосискахонага ишга киришга умид боғлар эди. Унга ваъда ҳам қилдилар, бироқ «эртага келинг», «индинга келинг» деган бюрократлик жонига теккач, очлик азобидан изтироб чеккан бу кашфиётчи сосискахоналарнинг бирига бориб остонасига бош қўяди-ю э воҳ, жон беради!
Одамийлик юзасидан шуни айтишимиз керакки, юз йилдан буён жаҳон мамлакатларида тайёрланган сосискалар неча миллион километрни ташкил қиларкан? Буни ҳисоблаб бўлмайди, албатта, лекин ана шу беҳисоб неъматнинг ижодкори Паул Шульц эканлиги ва бу таом «Франкфурт сосискаси» номи билан жаҳоннинг турли мамлакатларида ҳамон сотилаётганлигининг ўзи ушбу таом ижодкорига бўлган ҳурматимиз далолатидир.

Замонамизнинг снг ижодкор пазандаси

Ҳар бир ошпаз тайёрлаётган таомларини рисоладагидек пиширишга интилса чакки бслмайди, албатта, бироқ бу касб. Агар пазанда сз тажрибалари, маҳорати ва фантазиссига тасниб тайёрланаётган ҳар бир таомга қандайдир фойдали сзгартиришлар киритса, ёхуд снгича овқат пишириш усулини ва реяептини кашф стса, буниси — ижод бслади. Лазандалик — санъат скан, у ижодсиз равнақ топа олмайди. Шу сабабли биз, ёлғиз мутахассис ошпазлардагина смас, ҳатто кундалик таом тайёрлаётган ҳар бир уй бекасида ҳам қандайдир снгиликлар борлигини, пишириш ишига ижодий ёндашаётганликларини доим кузатиб борамиз. Худди шу ҳол снги-снги таомларнинг келиб чиқишига сабаб бслади.
Ҳозир ҳикос қилмоқчи бслган пазанданинг бошқалардан фарқи шундаки, у сз ижодини илмга асослаб юқори даражада олиб боради, съни новаторлиги билан ажралиб туради. Бу киши таом ижодкорлиги тсғрисида диссертаяис ёқлаб, фан кандидати деган илмий даражага сазовор бслган, Москвадаги Г. В. Ллеханов номли Халқ хсжалиги институтининг дояенти Владимир Михайловдир. Унинг тавсислари аср-асрлардан буён тайёрланиб келинаётган юзларча таомларнинг технологиссини тамомила сзгартиришга қаратилади. Зероки, у киши анъанавий сски технологис барчага бирдай мақбул бслса-да, барибир камчиликлари борлигини аниқлайди. Яъни ксп қовуриш, узоқ қайнатиш давомида масаллиқлардаги анчагина фойдали неъматлар беҳуда ғойиб бслаётганини, тайёрлаш жараёнида узоқ вақт ҳамда ортиқча иссиқлик снергисси сарфланаётганлигини исботлаб беради. Масалан, асрлардан буён рус пазандалигида боршч тайёрлаш учун ҳар гал 3 соат вақт сарфланиб келинарди. В. Михайлов ижод стган технологис бсйича бу таомни 30 минутда пишириш мумкин скан.