Гуруч, буғдой, майиз, қуртоб, нон «пуллар». Яна срта асрларга қайтамиз, бу снди Ўрта Осиё, хусусан қадимги Ўзбекистонга тааллуқли. Маълумки илгари бу слкада босқинчиликлар ва сзаро урушлар ксп бслиб турган, хон ва султонлар тез-тез снгиланиб турган. Мана шу воқеалар пул курсининг пастлаб ёки юқорилаб кетишига сабаб бслган. Шу сабабли баъзи чекка қишлоқ бозорларида пул сталони вазифасини гуруч, буғдой, майиз каби масаллиқлар стаган. Мисол учун биров бировдан зарб қилинган пулдан қарз олди дейлик, - бунда томонлар шу пайтда бозорда гуруч ёки майизнинг баҳоси неча пул сканлигини аниқ билиб келишиб олганлар. Яъни қарз берилган пайтда 1 қадоқ гуруч 2 танга, 1 қадоқ майиз сса 1 танга дейлик. Берилган қарз 100 танга бслса, бунга 50 қадоқ гуруч ёки 100 қадоқ майиз харид қилиш мумкин. Анди «маълум вақт стиб пулнинг курси сзгариб қолади ва I қадоқ гуруч 10 тангага чиқиб қегади. Бинобарин, қарздор судхсрга гуруч ёки майизнинг шу пайтдаги баҳоси қанча бслса сшанча пул қайтаришга мажбур бслган, съни 500 танга. Гуруч ва майиз тортиб бериб бошқа нарсалар олиш ҳам урф бслган, чунончи 2 қадоқ гуруч ёки 4 қадоқ майизга 1 қадоқ гсшт каби. АКИ тарозининг бир палласига майиз, бир палласига сса буғдой солиб алмаштирилган. Аинки биров бировдан буғдой қарз олган бслса, танга пул ёки майиз бериб қарзидан халос бслган. Тилимизда ҳануз ҳам «Майиздек қилиб санаб бердим-ку!», деган ибора юради. Буни қарз берган айтса: «сен мендан қарздорсан» дегани бслади, снди агар қарздор айтса: «сен билан ора очиқ, қарзни тслаганман» деган маънони англатади.
Яна «Қуртобдек санадик» деган ибора ҳам бор. Бунинг маъноси бир вақтлар сузмадан ёнғоқ катталигида қилиб юмалатиб офтобда қуритилган қуртоблар ҳам майда чақа вазифасини стаганлигидан бир далолатдир. Чунончи баққолдан бирон нарса харид қилинса, зарб қилинган пулга сотилган, аммо кспинча қайтимига баққоллар танга-чақа срнига бир неча дона қуртоб бериб харидорни рози қилишган. Қизиқ, бу ҳолни Бутандаги қайтимига пишлоқ бериш одати билан солиштириб ксринг.