Bolalar tish-jag' sistemasi kasalliklari profilaktikasi

[Humayro]

Бу даврда санитария маорифи ишлари мактабларда педагоглар, ота-оналар, Ñžқувчилар ўртасида олиб борилади.
Лектор педагоглар йиғилишларида сўзга чиққанда болаларда оғиз бўшлиғининг аҳамиятини тушунтиради. Оғиз бўшлиғи гигиенасига бағишланган дарслар мазмуни билан Ñžқувчиларни (1- ва 4-синфларда) таништиришда педагогнинг шу темага оид нашр қилинган махсус бюллетенлар, информацион варақалар ва рисолалардан фойдаланиши зарурлиги уқтириб ўтилади. Гигиена дарсларида оғиз бўшлиғини парвариш қилишга доир маданий-гигиеник кўникмалар аҳамияти Ñ‚Ñžғрисидаги тушунчалар шакллантирилади.
Оғиз бўшлиғини парвариш қилиш малакаларини шакллантириш қуйидаги асосий элементлар билан бирга ўтказилади:
-   Ñ‚ишларни тозалашдан олдин инфекция тушмаслиги учун қўллар совунлаб ювилади;
-   Ð¾ғиз крандаги тоза сув билан чайқалади;
-   Ñ‚иш чўткаси яхшилаб ювилади;
-   Ñ‚иш пастасини чўтканинг бутун юзасига сиқиб чиқарилади:
-   Ñ‚ишлар маълум схема бўйича тозаланади: жағнинг ҳар бир томони 1,5 минут тозаланади, бунда чўтка ҳар бир томонда 100-150 марта ҳаракат қилдирилади;
-   ҳар гал овқатлангандан кейин оғиз чайилади. Гигиена методларини икки группага – механик группа ва химиявий тозалаш группаларига ажратиш мумкин.
Врачнинг тиш тошларини олиб ташлаши, шунингдек беморнинг ўзи тишларини тозалаши механик тозалаш ҳисобланади.

[Humayro]

Тишларни қандай қилиб тозалаш кераклигини врач кўрсатиб беради. Бўнда врач чўтка ва пастани танлашдан тортиб, тишларни тозалаб бўлгандан кейин чўткани ювиб қўйишга қадар бўлган барча мураккаб ҳаракатларни, уларнинг қандай бажарилишини кўрсатиб беради ва аҳамиятини тушунтиради.
Тиш чўтка Ñ‚Ñžғри танланса, тиш юзалари, чуқурчалар ва оралари шунингдек, олинмайдиган ортодонтик аппаратлар лигатураси, мустаҳкамланган жойи ва турли деталлари яхши тозаланади. Тиш чўтка катта бўлмаслиги, ўртача учта тишнинт. размерига (тишни ювадиган қисмининг узунлиги 18—25 мм ва эни 7—9 мм) Ñ‚Ñžғри келиши лозим. Тиш чўткани танлашда қилининг қаттиқлиги ҳисобга олинади. Қили жуда қаттиқ ва қаттиқроқ хилларини ёшлар тиш караши кўп бўлганда ишлатганлари маъқул. Қаттиқлиги ўртача ва юмшоқ чўткалар оғиз бўшлиғини тозалаш учун ишлатилади, чунки чўтканинг қайишқоқ қиллари тиш оралиқларига осон киради. Оғиз бўшлиғида хирургик операция қилинган бўлса, жуда юмшоқ тиш чўтка ишлатган маъқул.
Тиш чўткадаги қил тутамлари сийрак ва уч қатордан кўп бўлмаслиги лозим. Чўтканинг ортиқча тутамларини қайчи билан қийиб, сийраклаштириш мумкин. Ишлатиладиган қисми сал эгилган тиш чўткани танлаш керак, юзасига чўтка тегиши қийин бўлган тишларни тозалаш учун қулай бўлади. Тиш чўткани ҳар йили камида уч марта алмаштириб турган маъқул.

[Humayro]

Л. И. Евдокимов тиш чўткани сақлашнинг бирмунча рационал усулини тавсия қилган. Бунда тишларни тозалаб бўлгандаи кейин тиш чўтка совунлаб ювилади, сувда чайилади, сувини тушириш учун сал силкитилади, сўнгра яна қалннроқ қилиб совун суркаб қўйилади. Шундан кейин тиш чўткаии ишлатиладиган томонини тепага қилиб, стаканга солиб қўйилади, ҳар бир киши ўзига алоҳида стакан тутади. Кейинги гал тишни тозалашдан олдин тиш чўтка яхшилаб говилади. Сафарга чиққанда ва йўлда ишлатиш учуп тиш чўтка махсус ғилофга солиб олинади, уни ҳар куии совунлаб ювиш лозим бўлади.
Оғиз бўшлиғининг гигиеник ҳолатини баҳолаш учун тиш карашини бўяш усулидан фойдаланилади. Бунинг учуи таркибида йод бўлган эритма (калий йодид – 1,6, дистилланган сув – 1,4, глицерин – 30,0) билан пахта тампонни ҳўллаб, тишлар юзасига суртилади. Бу усул қўллангандан кейин оғиз сув билан чайиб ташланади ва юмшоқ карашнинг аниқ бўялган жойлари билиниб туради.
Тишлардаги юмшоқ карашни йўқотиш (тишларни тозалаш) пайтида ÑŽқорида айтиб ўтилган эритма тишларга икки марта суртилади (тишларни тозалашдан олдин ва тозалангандан кейин). Тишни тозалагандан кейин бўялган жойлар кўринса, юмшоқ караш борлигини билдиради, бу эса эритмани яна суртиш кераклигини кўрсатади.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тишларни ҳар гал овқатлангандан кейин тозалашни тавсия этади (1961), бу тиш тозалашнинг энг яхши методи саналади.

[Humayro]

Ю. А. Фёдоров (1973). тишларни қуйидаги тартибда тозалашни тавсия қилади:
-   Ð¿Ð°ÑÑ‚ки жағ ўнг томонидаги моляр тишларнинг вестибуляр юзаси;
-   Ð¿Ð°ÑÑ‚ки жағ чап томонидаги моляр тишларнинг вестибуляр юзаси;
-   қозиқ ва курак тишларнинг вестибуляр юзаси;
-   Ð¿Ð°ÑÑ‚ки жағ ўнг томонидаги моляр тишларнинг тил тегиб турадиган юзаси;
-   Ð¿Ð°ÑÑ‚ки жағ чап томондаги моляр тишларнинг тил тегиб турадиган юзаси;
-   қозиқ ва курак тишларнинг тил тегиб турадиган юзаси тозаланади.
Шунингдек ÑŽқори жағдати тишлар ҳам худди шу тартибда тозаланади.
Тишкавлагич, чайнов резиналари, ипдан тишларни механик тозалаш сифатида фойдаланиш мумкин. Лекин болалар бу усулни камроқ қўллашлари керак.
Тишларнй химиявий тозалаш методлари мунтазам мукаммаллаштириб борилади. Уларга тишларни тозалашга имкон берувчи медикаментлар ва химиявий агентлар (антибиотиклар, айрим ферментлар) киради. Кейинги вақтларда чет давлатларда хлоргекседин муваффақиятли қўлланаётгани Ñ‚Ñžғрисида маълумотлар пайдо бўлди, бу препарат тишларни тозалагандан кейин ишлатилади, у тиш караши ҳосил бўлишига йўл қўймайди.
Санаб ўтилган гигиеник тавсиялардан ташқари, кўпинча махсус гигиеник режим буюриш зарурати туғилади. Бу режим тишларда кўплаб караш ҳосил бўлганда ва прикусни ортрдонтик Ñ‚Ñžғрилашда олиб қўйиладиган протез тишлардан фойдаланишда, операция қилингандан кейинги даврда буюрилиши мумкин.

[Humayro]

Ортодонтик аппаратлардан узоқ муддатгача фойдаланганда айрим тишларга босим тушиши туфайли кўпинча тиш Ñ‚Ñžқималарининг озиқланиши, веноз қон айланиши бузилади, томирлар тромбози ривожланади, ортодонтик аппаратнинг ўзи овқат қолдиқларини ушлаб қолади ва караш ҳосил бўлишига имкон беради. Бундай ҳолларда қуйидаги муолажалар буюрилади:
-   ҳар куни тишларни, хусусан, тиш ораларини пахта тампон билан (тозалаш анча самарали бўлиши учун 3 процентли водород пероксид эритмасидан фойдаланиш мумкин) обработка қилиш;
-   ҳар гал овқатлангандан кейин оғизни чайиш;
-   Ñ‚иш протези ва аппаратларни яхши, тоза тутиш;
-   Ð¾ғиз бўшлиғини парвариш қилишда керак бўладиган доривор ўсимликлар эритмаси ва антисептиклар, Ñ‚Ñžқималарни регенерация қилиш (тиклаш)га имкон берадиган моддалар (Шостаков бальзами, каратолин, чаканда мойи, мойли прополис эритмаси ва бошқа доривор ўсимликлар) оғизга суртилади.
Беморга тушунтирилгач, шу эритмалардан бирортасини шприцда тиш оралиғига юбориш мумкин.
Тиш протезлари ва аппаратларидан фойдаланганда оғиз бўшлиғини мунтазам ва яхшилаб парвариш қилиш лозим. Протез ва аппаратларни оғизда тақиб юрганда оғиз бўшлиғини тозалаш анча қийин бўлади. Чунки аппарат ва протезларда одатда овқат қолдиқлари, эпителийлар, караш ва ҳар хил микроорганизмлар йиғилади. Кўпинча хроник микротравмалар учун қулай шароит пайдо бўлади, пародонтнинг айрим участкалари яллиғланиши ва натижада оғиз бўшлиғининг ўз-ўзидан табиий тозаланиши бузилиши мумкин. Протез ва аппаратларни тозалаш учун алоҳида пасталар, тиш порошоклари ва ювадиган воситалар ишлатилади. Ю. А. Фёдоров протезларни эҳтиёт қилиш учун махсус аралашмадан фойдаланишни тавсия қилади. Бу аралашма таркибида ЭДТА (трилон Б), бура, тимол, оқ қурум, натрий тетраборат ва хушбўй модда мавжуд.

[Humayro]

Оғиз бўшлиғидаги микроорганизмларни камайтириш учун аппарат ва протезларни механик тозалашдан ташқари, улар вақти-вақтида стериллаб турилади, чунки механик усулда аппарат ва протезларнинг кўпгина элементлари кўнгилдагидай тозаланмайди.
Олиб қўйиладиган протез ва аппаратлар поликлиникада врачга киришдан олдин 2 процентли хлорамин, 1:1000 даги диоцид, ёки 2-5 процентли калий перманганат эритмаларида стерилланади. Стериллашдан олдин аппаратдаги протезлар сувда ювилади, чўткада тозаланади ва ÑŽқоридаги эритмалардан бирортасига 8-10 минут солиб қўйиладида, кейин водопровод сувида яхшилаб ювилади.
Операциядан кейинги даврда оғиз бўшлиғини эҳтиёт бўлиб, авайлаб мунтазам равишда гигиеник режимга амал қилинади. Оғиз бўшлиғида қилинган ҳар қандай операциядан кейинги дастлабки 2-3 кун ичида тишларни тозалаш тавсия этилмайди. Бундай беморлар оғизларини доривор ўсимликлар эритмаси, намакоб (1 стакан сувга 1 чой қошиқ) ёки ичимлик сода эритмаси (1 стакан сувга ярим чой қошиқ) билан чайишлари мумкин. Орадан 3-4 кун ўтгач тишларни яллигланишга қарши («Ð›ÐµÑÐ½Ð°Ñ», «Ð˜Ð·ÑƒÐ¼Ñ€ÑƒÐ´» ва бошқа) пастадан фойдаланган ҳолда. Жуда юмшоқ чўтка билан тозалашга рухсат этилади.
Бунда болаларга гигиеник таълим-тарбия беришда, стоматологик гигиена воситалари ва методларини танлашда индивидуал ёндашишни, боланинг ёши ва турмуш шароитини, оғиз бўшлиғининг анатомик-физиологик хусусиятларини ва оғиз бўшлигини оғиздаги сўлак таркиби ҳамда хоссаларини, тиш эмалининг қаттиқлик даражасини, пародонт ҳолатини ва бошқаларни ҳисобга олиш асосий принцип ҳисобланишини унутмаслик керак.
Оғиз бўшлиғи гигиенасининг охирги босқичида тишлар фтор сақловчи лак ва «Ð ÐµÐ¼Ð¾Ð´ÐµÐ½Ñ‚» билан профилактик обработка қилинади.
Юқорида айтиб ўтилган маълумотлар оғиз бўшлиғи гигиенаси аҳамиятини врач ота-оналарга ва болаларга тушунтириши зарурлигини тақозо этади.
Беморга гигиена қоидаларига пухта риоя қилмасдан, врачнинг барча кўрсатмаларини бажармасдан туриб тишларни ва оғиз бўшлиғи органлари ҳолатини яхши сақлай олиши мумкин эмаслигини тушунтириш зарур. Оғиз бўшлиғи гигиеник жиҳатдан яхши бўлиши учун доимо врач назоратида бўлиш керак. Бу индекслар ва Люгол эритмаси билан тиш карашлари махсус бўяш ёрдамида амалга оширилади. Бемор ўзини-ўзи текшириш мақсадида Люгол эритмасини қўллаши мумкин.

[Humayro]

Мактаб ёшидаги болалар ўртасида санитария маорифи ишларининг ÑŽқорида айтиб ўтилган барча формаларини поликлиникаларда, мактабларда, гигиена кабинетларида ўтказиш тавсия этилади.
Бу даврда мактабларда «ÐžÐ²қатланиш ва кариес», «Ð¢Ð¸ÑˆÐ»Ð°Ñ€ кариеси ва тишлаш аномалиялари» «Ð¢Ð¸ÑˆÐ»Ð°Ñ€ кариеси ва бошқа стоматологик касалликлар профилактикаси (коллектив профилактика)нинг умумий принциплари» деган темаларда лекция ва суҳбатлар ўтказилади.
Стоматологик касалликларни муваффақиятли профилактика қилиш учун, саиитария маданияти учун бутун жамоатчилик жон куйдирмоғи лозим. Мактабларда санитария билимларини соғлиқни сақлаш органлари билан биргаликда маориф органлари ҳам пропаганда қилишлари зарур. («ÐŽÑ€Ñ‚а умумтаълим мактаблари устави»Ð½Ð¸Ð½Ð³ 58-пунктига асосан). Мактабларда саломатликни муҳофаза қилиш дарсларини ташкил қилиш зарур. Профилактик чора-тадбирлар боланинг ёшига кўра қатъий изчилликда олиб борилса, тиш-жағ системаси касалликлари, хусусан болалар ва катталарда кариес камроқ учрайди, буни ҳисобга олиш керак. Шунинг учун болалар тиш-жағ системаси касалликлари профилактикасига доир санитария маорифи ишлари аниқ ва кенг планда бажарилиши лозим..

[Humayro]

ИЛОВА

САНИТАРИЯ МАОРИФИ ИШЛАРИ ПЛАНИ ҲАМДА УЧЕТ ВА ҲИСОБОТ ҲУЖЖАТЛАРИ

Санитария маорифи ишлари плани икки қисмдан иборат бўлади:
а) касалланиш кўрсаткичларидан иборат текетли план;
б) соатлар сони ҳисобидан олинган сонли план;
11 ой ишлаш мобайнида 4 соатдан, 1 йилда жами 44 соат.
44 соат – 100%; 50% – оғзаки пропаганда, 50% – матбуот пропагандаси ва кўргазмали пропаганда, шулардан 70%и маҳалла ва корхоналарда, 30%и ўз поликлиникасида ўтказилади.
Оғзаки пропагандага радио ва телевизорда чиқишлар, магнитлентасига ёзиб олиб эшиттиришлар, группа бўлиб профилактик кўрикдан ўтишлар ёки врач қабули, савол-жавоб кечаси, илмий конференциялар, лекциялар, суҳбатлар ва бошқалар киради.
Матбуот пропагандасида рисолалар, эсдаликлар, шиорлар, санитария маорифига тааллуқли (газетада чоп этилган) мақолалардан фойдаланилади.
Кўргазмали пропагандага беморларни, муляжлар, схемалар, жадвалларни намойиш қилиш ва виставкалар уюштириш киради.

[Humayro]

Юқорида айтиб ўтилган пронаганда санитария маорифи иши ҳисобидан ўтказилади.
1. Даволаш-профилактика муассасалари хизмат қиладиган район объектларидаги лекция – 2 соат (30-45 минут Ñžқилади).
Лекторнинг ўзи ишлайдиган даволаш-профилактика муассасасида лекция Ñžқиш – 1 соат.
Лекция Ñžқиладиган аудитория ташкил қилиш, эълон учун – 1-2 соат.
Лекция конспектини етарли материаллар билан тузиш – 6 соат, бироқ бу кўрсатилган вақÑ‚ рецензент лекцияни тасдиқлагандан сўнг ҳисобга олинади. Лекция албатта аудитория даражасини ҳисобга олган ҳолда тузилади.
Олдиндан план тузилади, зарур марксизм-ленинизм манбалари, партия ва ҳукумат қарорлари танлаб олинади.
Врач учун тезислар – 6 соат.
2. Радиода сўзга чиқиш учун 3 соатлик конспект тузилади ва сўзга чиқишнинг ўзи учун – 0,5 соат. Пропаганданинг бундай воситасидан фойдаланганда даволашнинг ҳаммабоп, бепуллигини кенг кўламда ёритиш тавсия этилади.
3. Муассасадан ташқарида суҳбат ўтказишга – 1 соат, поликлиникада – 0,5 соат.
4. Санитария бюллетенларида, кўп тиражли газеталарда мақолалар чиқариш ва саволларга жавоб бериш – 1,5 соат.
5. Деворий газеталарни бадиий жиҳатдан безатиш – 4 соат.
6. Кўргазмалар ёнида туриб тушунтириш, савол-жавоблар ўтказиш – 0,5 соат.
7. Деворий газеталар ва санитария бюллетенларига муҳаррирлик қилиш – 4 соат.
8. Лекцияга рецензия ёзиш (протокол расмийлаштириш билан бирга): ўзи ишлайдиган даволаш муассасасида – 3 соат ва бошқа муассасада – 4 соат.
9. Суҳбат ўтказишга, сўзга чиқишларга рецензия ёзиш: ўзи ишлайдиган даволаш муассасасида – 1,5 соат, бошқа муассасада – 2 соат.
10. Санитария маорифи уйининг лекторлик бюроси йиғилиши (мажлис)ида иштирок этиш – 2-4 соат.
11. Ўзи ишлаётган муассасадаги лекторлар группаси йиғилцшларида қатнашиш – 2 соат.
12. Ўзи ишлаётган даволаш муассасасида консультация ўтказиш – 0,5-1 соат, бошқа объектда – 1,5 соат.
Врач ўтказаётган ишлар СССР Соғлиқни сақлаш министрлиги тасдиқлаган 38-формага мувофиқ ҳисобга олиб борилади (1-жадвал).
Медицина маълумотини олган ҳар бир ходим учун шахсий счёт тутилади, унда санитария маорифи ишининг ўтказилган вақти, қаердалиги ва қайси формадалиги кўрсатилади (2:жадвал).

[Humayro]

БОЛАЛАР СТОМАТОЛОГИЯ ПОЛИКЛИНИКАСИ СТОМАТОЛОГ
ВРАЧИНИНГ САНИТАРИЯ МАОРИФИ ИШЛАРИ БЎЙИЧА
...ЙИЛГИ ТАХМИНИЙ ИШ ПЛАНИ

4 соат x 11 ой = 44 соат (1 ой — дам олиш отпускаси) 1. Аёллар консультациясида ўтказиладиган тадбирлар, гинеколог-врачлар конференциясида «Ҳомила тиш Ñ‚Ñžқималарининг – таркиб топиши ва шаклланиши» деган темада лекция Ñžқиш – 7 ёки 8 соат (лекция конспектини тузиш учун – 6 соат, Ñžқиш учун – 1 ёки 2 соат). Ҳомиладор аёлларни йиғиб, улар билан олиб бориладиган «Ҳомиладорлик даврида оғиз бўшлиғини парвариш қилишнинг хусусиятлари» деган темада суҳбат – 1 соат.
Қандай овқатлар ейиш кераклиги Ñ‚Ñžғрисида ва оғиз бўшлиғини алоҳида парвариш қилиш ҳақидаги тавсиялар берилган эсдаликлар тарқатиш ҳам мумкин.
2. Умумий болалар поликлиникасида ўтказиладиган тадбирлар.
Педиатрлар ва медицина ҳамширалари конференцияларида «Ðžғиз бўшлиғи касалликлари профилактикаси» деган темада лекция Ñžқиш – 7 соат.
Ота-оналар билан «Ð¢Ñžғри танланган табиий ва сунъий овқатлантириш – болалар тиш-жағ системасининг Ñ‚Ñžғри ривожланиши гаровидир» деган темада лекция Ñžқиш – 1 соат.
Чақалоқлар ва кўкрак ёшидаги болалар овқати таркиби Ñ‚Ñžғрисидаги эсдаликлар тарқатилади.
3. Мактабгача муассасаларда (болалар ясли ва боғчаларида) ўтказиладиган ишлар.
Медицина ходимлари ва тарбиячилар учун лекциялар: 1) «ÐšÐ°Ñ€Ð¸ÐµÑ ва унинг олдини олиш». 2 «Ð¡Ñ‚оматологик касалликларнинг дастлабки аломатлари». 3) «Ð‘олаларда тиш-жағ системаси нуқсонларига алоқадор зарарли одатлар» – 7  соат. Болалар билан оғиз бўшлиғи гигиенаси бўйича «Ð¢Ð¸Ñˆ чўткаси куни» деган инсценировка ўтказиш – 1 соат. Овқат таркиби ва оғиз бўшлиғи гигиенаси ҳақидаги эсдаликлар тарқатилади.
4. Мактабда олиб бориладиган тадбирлар. Педагоглар йиғилишларида ва ота-оналар умумий мажлисларида педагоглар ва ота-оналар учун «Ð¢Ð¸Ñˆ кариеси ва тишлашдаги аномалиялар» темасида лекция – 7 соат. ÐŽқувчилар ўртасида: «Ð¢Ð¸ÑˆÐ»Ð°Ñ€Ð½Ð¸ ва оғиз бўшлиғи органларини ўз вақтида даволатишнинг аҳамияти» Ñ‚Ñžғрисида суҳбат – 1 соат. «Ðžғиз бўшлиғи гигиенаси» - 1 соат. Ота-оналарга ва болаларга оғиз бўшлиғини парвариш қилиш ва ёшга мувофиқ овқатланишнинг таркиби Ñ‚Ñžғрисидаги эсдаликлар тарқатиш.
5. Ўз поликлиникасида радио орқали сўзга чиқиш – 3,5 соат.
6. Ўз поликлиникасида ота-оналарни йиғиб суҳбат ўтказиш – 3 марта 0,5 соатдан (1,5 соат).
7. Санитарня бюллетенларида 2 та мақола чиқариш – ҳар бирига 1,5 соатдан (3 соат).
8. Маҳаллий матбуотда мақола чиқариш – 3 соат. Жами – 44 соат.
Лекция, суҳбат ва шунга ўхшаш чора-тадбирлар бошқа муассасаларда лектор ишлаётган жойдаги бош врач тасдиқлаган йўлланма бўйича ўтказилади. Йўлланмада суҳбат ўтказиладиган жой ҳам кўрсатилади. Йўлланманинг орқа томонини ушбу тадбирлар ўтказилган муассасанинг раҳбари тўлдиради ва тасдиқлайди.

[Humayro]

Гигиена кабинети

Гигиена кабинети профилактика бўлими таркибига киради. У мактаб, ясли ва болалар боғчаларида ишловчи врач ва медицина ҳамшираларини бирлаштиради.

Гигиена кабинети тиш врачи ёки медицина ҳамширасининг вазифалари:

1. Биринчи марта поликлиникага мурожаат қилган барча болаларга тиш тозалашни ўргатиш.
2. Зарарли одатларга қарши курашишни ўргатиш.
3. Миогимнастика машқларини ўргатиш.
4. Мактабларда гигиена кабинетлари ёки сиҳат-саломатлик дарсларини ташкил қилиш.
5. Ота-оналар, тарбиячилар ва Ñžқитувчилар ўртасида семинар машғулотлари ўтказиш.
6. Ота-оналарга, болаларга эсдаликлар тарқатиш.

[Humayro]

Оғиз бўшлиги гигиенаси кабинетини жиҳозлаш:

1. Раковина.
2. Кўзгу.
3. Дори-дармонлар, экспонатлар ва бошқа нарсалар учун керак бўладиган медицина шкафи.
4. Болалар оғиз бўшлиғини гигиеник парвариш қилишга бағишланган плакатлар.
5. Семинар машғулотлари плани.
6. Сиҳат-саломатлик дарслари тематикаси.
7. Оғиз бўшлиғи ва тишларни парвариш қилиш бўйича болаларга эсдалик.
8. Ота-оналар учун мактаб ёшидаги болалар тишини парвариш қилишга доир эсдаликлар.

[Humayro]

Стоматологик касалликлар профилактикаси проблемасиға доир семинар машғулотлари плани:

1. Оғиз бўшлиғи органларининг анатомикфизиологик хусусиятлари. Тиш қаттиқ Ñ‚Ñžқималари гистологияси. Минераллашиш, етилиш, тўла ривожланишни бузувчи омиллар.
2. СССРда тишлар кариеси эпидемиологияси.
3. Тишлар кариесининг этиологияси ва патогенези.
4. Овқатланиш ва кариес.
5. Тишлар кариеси ва тишлашдаги аномалиялар.
6. Тишлар кариеси ва бошқа стоматологик касалликлар профилактикаси (коллектив профилактика) нинг умумий принциплари.
7. Индивидуал профилактика.
8. Киши ҳаётининг турли даврларида тиш кариесининг профилактикаси.
9. Дори-дармонлар билан профилактика қилиш.
10. Тиш кариесини даволаш.
11. Тиш кариеси ва ички органлар патологияси.
12. Аҳолини санитария-гигиена жиҳатдан тарбиялаш
13. Якунловчи машғулот.

[Humayro]

Сиҳат-саломатлик (гигиена) дарслари тематикаси

1. Тиш чўтка.
2. Тиш паста.
3. Тиш порошоги.
4. Тиш элексирлари.
5. Тиш тозалагичлар.   
6. Чайнов резиналари.
7. Сут тишлар ва доимий тишлар.   
8. Сўлак.
9. Тиш карашлари.   
10. Оғиз бўшлиғидаги микроблар.   
11. Биз ичадиган сув ва   ÑƒÐ½Ð¸Ð½Ð³ таркиби.   
12. Сабзавотлар, мевалар ва соғлом тишлар.   
13. Тишларни қандай ва қачон тозалаш керак?      
14. Тишларнинг нотўғри ривожланиши ҳақида
15. Соғлом тишлар ва касб.
16. Мен нима учун врачлик касбини яхши кўраман?
17. Конфет ва тиш касалликлари.
18. Тиш оғриганда биринчи ёрдам.
19. Дори-дармонлар ва тишлар.
20. Тишларнинг шикастланиши.
21. Чекишнинг зарари ҳақида.
22. Гигиена нима ўзи?
23. Қайси биримизнинг тишимиз соғроқ?

[Humayro]

ОҒИЗ БУШЛИҒИНИ ПАРВАРИШ ҚИЛИШ ҲАҚИДА БОЛАЛАРГА ЭСДАЛИК

1. Тишни эрталаб ва ухлашдан олдин кечқурун тозалаш керак. Тишни тозалаб бўлгандан кейин тил, юзасига тоза тиш чўтка 2-3 марта юргизилади ва оғиз чайилади.
2. Тиш чўтка кичикроқ, қили қаттиқ ва калтароқ бўлиши лозим, чўткани ҳар йили камида 3 марта янгилаб туриш керак.
3. Ҳар бир тишни ҳамма томонидан тозалаш зарур.
4. Тишни тозалаб бўлгач, чўткани совунлаб ювиб, совун суркаб қўйилади ва ишлатиладиган қисмини тепага қилиб, стаканга солиб қўйилади.
5. Овқатланишлар ўртасида ва тишни кечқурун тозалагандан кейин ҳеч қачон ширинлик емаслик керак.
6. Тишларни қандай паста билан тозалаш ва ундан кейин оғизни нима билан чайиш врач билан келишиб олинади.