Assalomu alaykum. Chustiyni yangi kitoblari sabab bu mavzuni ochishga qaror berdim. Xo'sh, sizningcha xozirgi kunda Ona tilimizga qanchalik e'tibor beryabmiz. O'zbek tili "davlat tili", deb e'lon qilinganiga 20 yildan oshdi, shu vaqt mobaynida qanday ishlar amalga oshirildi, qanday kamchiliklar bor? Bu haqda fikrlaringizni bu mavzuda yozishingiz mumkin...

Bir Qirg'iz dugonam Qirg'izlarni mashur yozuvchisi haqida shu fikrni aytgandi, "Shaxsan men uni bir Qirg'iz, deb qabul qilmayman, chunki u asarlarini Qirg'iz tilida emas, Rus tilida yozdi". Bu gap menga juda qattiq ta'sir qildi, albatta siz mashhur biri bo'lishingiz, asarlaringiz yuzlab tillara tarjima qilingan bo'lishi mumkin, lekin siz o'z ona tilingizni kamchilik tushunadi, qolganlar tushunadigan tilda yozay, deb boshqa tillarni tanlasangiz bir kuni kelib o'z qavmingizdan biri siz haqingizda shunday fikr bildirishi tabiiy...

Biz qachongacha dunyo miqyosiga chiqish uchun Rus tilidan ko'prik sifatida foydalamiz, ahir "Tilga e'tibor- elga e'tibor" demaganmilar jafokash ustoz Navoiy...

Men xohlaymanki, O'zbekistonda chop etilayotgan asarlar uchun boshqa tilga tarjima qilish uchun insonlar O'zbek tilini biladigan odamlarni qidirib ter to'ksin, qiziqsinlar, bu qanday til ekan, ha bundan 20 yil avval Mustaqil bo'lgan davlatni tili to qaysi asrlarga borib taqalar ekan, deb hayratlarga tushishsin....

Bir o'z-o'zimizni hurmat qilmasak, odam o'rniga qo'ymasak, hech kim bizni hurmat qilmaydi, vaqt ham ajratmaydi tilimiz uchun.

Tushunaman, qariyb 80 yil mobaynida turli sohalardagi terminlar asosan Ruschalashtirildi, xozirgi kunda turli sohadagi kitoblarning Rus tilida chiqishi menga qolsa TAMBALLİKDAN boshqa narsa emas! Chunki bosh qotirish, bu terminlarning O'zbek tilidagisini izlab topish, yoki tilning o'z hazinasidan foydalangan holda yangi terminlar o'ylab topib, xalqni iste'moliga havola qilish uchun avvalo vaqt, MABLAG' va Vatanparvarlik tushunchalari kerak, hurmatli o'rtoqlar!

Bir yigit so'ragandilar mendan: Opa, Turklarda Vatanparvarlik qanday o'rgatiladi, alohida darslar bormi? deb. Men kulgandim. Chunki bunday dars yo'q. Bu bola tug'ilgan paytdan boshlab atrofida o'z tilidan yetarlicha foydalana olishidan boshlanadi. Bir anketa, blankada boshqa tilda yozilgan narsani ko'rsa Turkiyada (albatta u Ingliz tili bilan bog'liq bir narsa bo'lmasa) yirtib yuzingizga uloqtiradi, hech bo'lmasa siz bilan biroz tortishadi, men boshqa tilni bilishga majbur emasman, bu yer Turkiya emasmi, deb.
Bizdachi? Balki xozirgi kunda o'zgargandir (inshalloh) jiddiy bir anketa, blankada albatta Ruscha yozilgan bo'lardi...Oddiy misol, tashqi davlatga chiqish uchun yoningizdagi pul miqdorini bildirish uchun (garchi bu ham faqat bizda bor, aslida bu ham teskari narsa, chunki bu meni shaxiy cho'ntagim) blanka to'ldirardik, shu ham Rus tilida edi:(

Bizdachi? Balki xozirgi kunda o'zgargandir (inshalloh) jiddiy bir anketa, blankada albatta Ruscha yozilgan bo'lardi...

O'zgargani yo'q, o'zgargan bo'lsa ham juda kam. Hatto ba'zi chiqqan qarorlarni o'zbekcha matnini qidirib topolmaysiz.

Youtube'dan qo'shnim bilan palov haqidagi videoni ko'rayotgandik, O'zbek palovini o'rgatayotgandim. Video mashhur O'zbek ustalar tarafidan tayyorlangan, lekin Rus tilida edi. Qo'shnim so'rayabdi, nimaga Rus tilida? Sizda hamma Ruscha gaplashadimi, sen ham shuning uchun Ruscha bilasanmi, deb. Yer yorilmadi, yerga kirib ketmadim, yomon ta'sir qildi

Boshqalarni bilmadim-u, menga bir O'zbek palovini ta'rifini Rus tilida tinglash, (Ozbeklar tarafidan) xuddi Rus ovqatini yeyayotganday tushuncha uyg'otdi, O'tgan kunlarni Rus tilida o'qiganimda hech ta'sirlanmaganimday:(

Qo'shnim aytyabdi, agar O'zbekcha tayyorlashganda videoni, ishon, agar senday gapirishsa, yarimidan ko'pini tushunardim....hech narsa deya olmadim

Masalan forumda ham bu mavzuni ochgandim ataylab:

http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5783.0

Umuman olib qaraganda: Zamira, siz ovora bo'lmang, baribir hammasi Rus tilida, degan gapni eshitganday bo'ldim. Bu mavzular shunday boshlanadi o'zi. Men o'rtaga tashlayman, narigi bir ikki yangilik kiritadi, uchinchisi esa iste'mol qiladi bu so'zni. Qayerda ekan oson rizq?

"Shaxsan men uni bir Qirg'iz, deb qabul qilmayman, chunki u asarlarini Qirg'iz tilida emas, Rus tilida yozdi".

Agar yozuvchi haqiqatdan ham iste'dodli bo'lsa, asarlari jahon adabiyoti durdonalari safidan joy ola bilsa, bu asar boshqa ko'plab tillarga tarjima qilinishi turgan gap. Ommalashsin uchun boshqa, ko'pchilik foydalanadigan tilda yozish shart emas. O'sha adibning asarlarini ko'p o'qiganmiz, haqiqatdan ham zo'r asarlar. Menimcha, u qirg'iz tilida bunday ijod qilolmas edi deb o'ylayman. Afsuski, asar qanchalik zo'r bo'lmasin, millatdoshi haqli ravishda baho berib qo'yibdi.

Afsus, mavzuning nomi ham tahrirga muhtoj bo'libdi. "Ona tilimiz - O'zbek tiliga qanchalik e'tibor beryapmiz?" deyilsa to'g'riroq bo'ladi.