...замонамиз мусулмонлари ва зиёлилари
зиммасидаги бир вазифани ссга олиб стиш
даркор, деб сйлаймиз. Айтмоқчи
бслганимиз - кундалик турмушда
қслланадиган оддий исломий истилоҳлар
(терминлар) ҳақида. Мусулмон инсон бу
истилоҳларни срганиб, сз тилида сзлаштириб
бориши лозим. Чунки ушбу атамаларни
билиш инсон учун сзининг зиммасидаги
кундалик вазифаларини тсғри адо стишига
ёрдам беради. Исломий истилоҳларни билиш
чуқур илм ва машаққатли меҳнатни талаб
қилмайди. Бу маълумотлар атрофдаги
нарсаларга қизиқувчан бслиш ва фойдали
илм йслида сал фаоллашиш орқали қслга
киритилади. Бундай фаолликнинг шахс ва
жамист ҳаётига таъсири ижобий бслади.
Илм ва маърифатга чанқоқликнинг шахс учун
фойдаси ҳаммага тушунарли. Аммо бу
ишларнинг жамист учун фойдаси нималарда
ксриниши мумкин?
Агар мусулмонлар, айниқса, уларнинг
ораларидаги зиёли, маърифатли инсонлар сз
динлари ва тилларини схши билишга
интилсалар, Ислом ксрсатмаларини ҳаётга
оқилона татбиқ қилиб борсалар, бу улар
сшаётган муҳит ва даврнинг илм-фани,
маданисти ва сиёсатида сзининг муносиб
аксини топади. Бунга мисол қилиб Ўзбек
тилининг изоҳли Луғатини ксрсатиш мумкин.
Луғатда жуда ксп учрайдиган исломий
истилоҳлар китоб чоп стилган замон ва
муҳитдан, дарак бериб туради. Китобдаги
диний атамаларга қараб туриб, сша давр
кишиларининг, тилшуносларининг дунёқараш
ва тушунчаларини, билим ва маданистларини
англаш мумкин. Шунингдек, Луғатда Совет
империссининг сиёсати ва мафкураси акс
стади.
Шу айтилганлардан келиб чиққан
ҳолда Ўзбек тилининг изоҳли Луғатидаги
Ислом динига алоқадор атамаларнинг
ёзилиши ва уларга берилган таърифлар
жиддий танқид ва таҳрирга муҳтождир.
Баъзи ссзлар ва изоҳлар хато ёки чала
ёзилган. (Биз мисолларга тсхташни алоҳида
мавзу, деб биламиз). Ауқсонларнинг
айримлари муаллифларнинг мавзудан схши
хабардор смасликларидан келиб чиққан
бслса, баъзи хатолар давр сиёсати ва замона
шароитлари билан боғлиқ.
Ҳозир сса сиёсат ҳам, шароит ҳам тубдан
сзгарган. Шундай скан, Ўзбек тилининг
изоҳли Луғатини хатолардан тозалаш,
исломий таърифларни тсғрилаш, луғатга
кирмай қолган, аммо ҳаётда ишлатилаётган
ссзлар билан тслдириш зарур...
...нима
бслганда ҳам олимлар ва мутахассислар сз
вазифаларини адо стиш йслларини
қидиришлари керак. Оддий одамларнинг
маърифатга томон интилишлари, сз
илмларини оширишга бслган ҳаракатлари сса
олимлар ва соҳа мутахассислари учун
иншоаллоҳ, туртки бслади, деб умид қиламиз.
Islom Ovozi.