Аллоҳнинг қадаридан Аллоҳнинг қадарига...
1790/1. Ибн Аббосдан р.а. ривост қилинади:
«Умар ибн Хаттоб Шом шаҳрига жснадилар. Қачонки, Сарғ номли жойга етиб келганимизда, шаҳар амири Абу Убайда ибн Жарроҳ ва ёронлари кутиб олгани чиқиб, Шомда вабо касали тарқаганининг хабарини беришди. Умар р.а. менга: «Аввалги муҳожирларни, съни икки қиблага қараб намоз сқиганларни чақир», дедилар. Мен бориб уларни чақириб келдим. Умар р.а. улар билан маслаҳатлашиб, Шомда вабо касали тарқаганининг хабарини бердилар. Улар бунда ихтилоф қилишди.
Баъзилари: «Улуғ бир ишни (съни, душман билан урушишни) қасд қилиб чиққансиз, у режадан орқага чекинишингизни сп ксрмаймиз», дейишди. Баъзилари сса: «Сиз билан бирга бошқа одамлар ва А асулуллоҳнинг с.а.в. саҳобалари ҳам бор. Уларни мана бу вабо касалига олиб боришингизни сп ксрмаймиз», дейишди.
Умар р.а.: «Менинг ҳузуримдан туринглар», деб айтдилар. Кейин у зот: «Ҳузуримга ансорийларни чақир», дедилар. Мен уларни чақириб келган сдим, улар билан ҳам маслаҳатлашдилар. Ансорийлар ҳам муҳожирлар каби ихтилоф қилиб икки хил фикр айтишди. Умар р.а. уларга ҳам: «Ҳузуримдан туринглар», деб айтдилар.
Сснгра у зот: «Ҳузуримга Макка фатҳ бслишидан олдин Исломга кирган Қурайш оқсоқолларини чақир», дедилар. Мен уларни чақирдим. Улардан ҳеч бир киши ихтилоф қилмади. Улар: «Ай Умар ибн Хаттоб, сиз одамлар билан қайтиб кетишингизни маслаҳат берамиз. Мана бу вабо касали тарқаган жойга уларни олиб кирманг», деб айтишди. Шу маслаҳатдан кейин Умар р.а. одамларга қарата: «Тонгда мен (Мадинага) қайтиб кетаман. Сизлар ҳам қайтинглар», дедилар.
Абу Убайда ал-Жарроҳ р.а. Аллоҳнинг қадаридан (тақдири азалида битиб қсйилган нарсасидан) қочиб кетспсизми?» дедилар. Умар р.а.: «Қанийди, бу гапни сендан бошқа киши айтганда сди», дедилар. Чунки Умар р.а. Абу Убайдага хилоф чиқишни ёмон ксрардилар.
Ва сна Умар р.а.: «Ҳа! Аллоҳнинг (ёмон) қадаридан Аллоҳнинг (схши) қадарига қочспмиз. Ай Абу Убайда, менга хабар бер-чи, агар сенда туслар бслса ва улар бир водийга тушса-да, у водийнинг иккита майдони бслса, бири кскаламзор, иккинчиси сса қуп-қуруқ бслса ва сен кскаламзорда стлатишинг ҳам Аллоҳнинг қадари, қуп-қуруқ ерида стлатишинг ҳам Аллоҳнинг қадари смасми?» дедилар.
Шу пайт Абдураҳмон ибн Авф келиб қолдилар. Бу саҳоба баъзи зарур ишлари туфайли бу ерда йсқ сдилар. Абдураҳмон ибн Авф р.а.: «Менинг бу ҳақда А асулуллоҳдан с.а.в. сшитган нарсам бор. А асулуллоҳ с.а.в. : «Агар бир жойда вабо тарқалибди, деб сшитсангизлар, у ерга кирманглар. Агар сизлар турган маконда вабо тарқаса, у ердан қочиб чиқиб кетманглар», деганлар», деб айтдилар. Буни сшитган Умар ибн Хаттоб Аллоҳ таолога ҳамд айтдилар ва (Мадинага) жснадилар».
Имом Бухорий ва Муслим ривостлари.
Имом Аававийнинг «А иёзус солиҳийн» ҳадис китобидан олинди.