Assalamu alaykum! Bizda hozir shunga amal qilinyaptimi? Ya'ni, qaysi oilada hali farzand tug'ilmasdan turib unga qanday tarbiya berish haqida o'ylanyapti? Bilganlaringizcha fikr bildirsangiz. Atrof-muhit, mahhala-ko'ydan xabardorligingizcha demoqchiman.

Assalamu alaykum birodarlar!

Bugun ertalabdan "œOILA VA JAMIYAT" bo’limida shunga o’xshash mavzu ochmoqchidim, qarasam o’zim ancha oldin shu mavzuni ochganakanman.

Kelilar shu mavzuda oila buzilishi sabablari, uni oldini olish haqida so’z yuritamiz.
Garchi oramizda ko’pchilik oila atalmish dargohga endigina kirayotgan bo’lsa-da, oiladagi turli sharoitlarni, muammolarni hammamiz ko’cha kuydan, qo’ni-qo’shni, atrof-muhitdan bilamiz.

Shu sababdan oilada bo’ladigan turli tuman tushunmovchiliklarni, muammolarni
Va bu bilan kelajakda turli muammolarga qarshi tura olishni o’rganamiz. InshaAlloh

P.S. Siz ham aynan oila buzilishi sabablari va shunga o’xshash maqolalarni shu mavzuda joylashingiz mumkin.

Mani fikrim oila buzilishi sabablaridan biri bu — SOHTALIK.
Ya’ni hozirgi vaqtda ko’pchilik yoshlarimiz SOHTALIKka odatlanganlar.
Ko’cha-kuyda, umuman tengdoshlar, boshqalar orasida o’zlarining asl tabiatlarini emas, balki faqat yaxshi taraflarini ko’rsatadilar.

Bir misol qizlarimiz yo yigitlarimiz oila qurishdan avval tanishadilar, gaplashadilar.
Lekin bunda na qiz, na yigit o’zining asl tabiati (xarakterini) ko’rsatmaydi.
Balki faqat yaxshi taraflarini, gohida esa o’zida yo’q jihatlarni ham oshirib ko’rsatadi, yoki gapiradi.
Qizlarda ham ovozlarini muloyim qilib gapirishlari, o’zlariga ko’chaga chiqishdan oldin juda ko’p oro berishlari, har bir savolga o’z fikrlari bilan emas ko’pchilikka ma’qul fikr bilan javob berishlari bularga misol bo’la oladi.

Shunday yo’l bilan oila quriladi.
1 oy"¦ 3 oy"¦ ana borsin 1-2 yil shu SOHTALIK oilada hukmron bo’lar.
Vaqt keladi yigit ham qiz ham bundan charchashadi.
Va asl basharalarini namoyon qiladilar.
Keyin bir-birlarining XAYOLGA SIG’MAGAN GAPLARI"¦ XAYOLGA SIG’MAGAN ODATLARINI bilib bir birlaridan ko’ngil sovishi yuzaga keladi.

Bunda ko’pchilik oilalar (ayniqsa yosh qurilgan oila) buzilib ketadi, Alloh asrasin.

Ko’ngildagidek turmush o’rtoq tanlash

Barcha hamdlar Butun Olamlarning Parvardigori, Marhamatli va duolarni qabul qiluvchi bo’lgan Zot, Allohga bo’lsin va bizning eng sevimli Payg’ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallamga, oilasiga va ashoblariga Allohning salomi, saloti va roziligi bo’lsin!
Bizning asrimizda nikoh haqida so’z ketganda musulmonlarni vahima bosadigan bo’lib qoldi; nikohni belgilash, "œeng afzal" juft topish, nikohning moliyaviy og’irligi qancha ekani va shu kabilar hayollarni band qilib qo’yadi. Aslida esa, Islom mana shu muammolarning yechimi bo’lib kelgan. Afsuski, hali ham milliy urf-odatlarimizni Islom bilan aralashtirib kelmoqdamiz. Shuning uchun uylanish erkak kishiga rohat beruvchi, o’ziga tortuvchi amal bo’lish o’rniga eng katta tashvishga aylanib qolmoqda.
Butunlay buzilgan "œerkin hayot kechirish" deb maqtayotganlari g’arb jamiyatida yosh musulmonlar ayollar bilan aralshib yurish, yuzma-yuz bo’lish va to’qnashishga majbur bo’lish kabi sinov va fitnalarga duchor bo’lmoqdalar. U, ko’chada, matbuotda va ish joylarida o’ziga qarata otilayotgan bunday vasvasa, fitnalarga qarshi har doim kurashmog’i kerak bo’ladi. Mana shu holatda Rosululloh sollallohu alayhi va sallam: «Ey yigitlar, kim uylanish sarf-xarjatlariga qodir bo’lsa uylansin. Chunki u ko’zni to’suvchiroq olatni saqlovchiroqdir. Kim qodir bo’lmasa ro’za tutsin. Zero ro’za u uchun axtalikdir.» (Ya’ni haromga tushib qolishdan himoyadir)-deb marhamat qilganlar.
Nikoh (uylanish) tog’risida jiddiy o’ylab ko’riladigan bo’lsa, birinchi o’rinda o’zingizga quyidagi savollarni berishingiz kerak; qanaqa ayolni xohlaysiz? Islomiy va tinch oila barpo qilish uchun ayolning sifatlari qanday bo’lishi kerak va uni siz qanday bilasiz?
Biz Alloh taolo va Uning rasuli Muhammad sollallohu alayhi va sallamning maslahatlariga amal qilsak faqatgina muvaffaqiyatga erishamiz.

Kimga uylanish kerak

Qanday ayolni izlash kerakligi Islomda ochiq-ravshan ko’rsatilgan. Rosululloh sollallohu alayhi va sallam: "œAyol kishiga 4 sababdan biri tufayli uylaniladi: Boyligi, nasabi, husni yoki dini uchun. Shunday ekan, sen dindoriga uylanishga harakat qil, baraka topgur"-deb marhamat qilganlar.
Biz qanday juft tanlashimiz kerakligini bu hadis alohida ta’kidlagan. Agar biz ayolga u dindor, soliha bo’lgani uchun emas, balki boshqa xususiyati uchun uylansak, bizning bu nikohimiz achinarli holatlarga olib keladi. Xaqiqatan ham, husn vo jozibadorlikdan yuz o’girish qiyin, ammo chiroy abadiy turadigan narsa emas va u ayolning itoatgo’y va dindor ekanligiga kafolat bera olmaymiz.
Boshqa bir hadisda Rosululloh sollallohu alayhi va sallam: "œButun dunyo (insonga) berilgan ne’matdir va dunyo matolarining eng yaxshisi soliha ayoldir",-deb marhamat qilganlar. Тasavvur qiling! Dunyodagi hech bir narsa soliha ayolchalik qadrga ega emas! Rosululloh sollallohu alayhi va sallam eng yaxshi ko’radigan uch narsalaridan biri soliha ayol ekanini ta’kidlaganlar va bu Rosululloh sollallohu alayhi va sallam tomonidan ko’p marta ta’kidlangan. Quyidagi oyat nozil bo’lganda: "œEy iymon keltirganlar! (Ahli kitoblar ichidagi) ulamo va rohiblarning ko’pchiligi odamlarning mollarini nohaqlik bilan yeydilar va (odamlarni) Alloh yo’lidan to’sadilar. Oltin-kumushni kon (maxfiy xazina) qilib olib, ularni Alloh yo’lida sarf qilmaydiganlarga alamli azob "œxushxabar"ini bering! (O’sha oltin-kumushlar) jahannam o’tida qizitilib, ular bilan peshonalari, yonlari va orqalari kuydirilgan kuni: "œBu o’zlaringiz uchun saqlagan xazinangizdir. Saqalagan xazinangiz (mazasi)ni totinglar" (deyiladi)" (Тavba:34-35). Umar roziyallohu anhu Rosululloh sollallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelib bu oyat sahobalarning miyasiga qattiq o’rnashib qolganini bildirdilar. Shunda Rosululloh sollallohu alayhi va sallam xazina qilib yig’iladigan narsalarning eng yaxshisi, qaraganda ko’zni quvontiradigan, sevimli ayol ekanini aytganlar. Umar roziyallohu anhu Rosululloh sollallohu alayhi va sallamdan xazina qilinishi kerak bo’lgan narsalarning eng yaxshisi haqida so’raganlarida, Rosululloh sollallohu alayhi va sallam: "œAllohga shukr qiluvchi qalb, Allohni yodda tutuvchi (zikr qiluvchi) til va oxirat ishlarida yordam beruvchi mo’mina ayolga ega bo’lishingiz",-deb javob berganlar. Alloh nazdida soliha ayol qanday qadrga ega ekaniga bir nazar soling! Shunday ayolsiz kishi qanday hayot kechiradi?!

Soliha ayolning sifatlari

Alloh taolo Qur’onda O’zi yaxshi ko’rgan sifatlarni bayon qilib qo’ygan va hadislarda soliha ayolning bir qancha haqiqiy soliha ekanini bildiruvchi sifatlari sanalgan.
Quyidagi oyatlarda soliha ayolning sifatlari berilgan, shuning uchun bu sifatlarni yaxshilab o’rganib bilib oling:
"œPokiza ayollar pokiza erlar uchundir, pokiza erlar pokiza ayollar uchundir" (Nur: 26).
"œ(Ayollar ichida) solihalari — bu (Allohga) itoatli, g’oibga Alloh saqlaganicha himoyatli (ya’ni, erlarning sirlari, mulklari va obro’larini saqlovchi)lardir". (Niso: 34).
"œEhtimol Parvardigori - agar u sizlarni taloq qilsa - unga sizlardan yaxshiroq juftlarni - muslima, mo’mina (Alloh va Uning rosuliga) itoat etuvchi, tavba-tazarru qiluvchi, obida (mudom Alloh yo’lida) yuruvchi juvon va qizlarni almashtirib berur». (Тahrim:5) Ahzob surasida Alloh taolo yaxshi ko’rgan sifatlar sanab o’tilgan. Mazkur sifatlar har bir muslim va muslimaga zarur. Shuning uchun qadrli birodarim, juftingizni quyidagi sifatlarga ko’ra tanlang:
—   Muslima;
—   Iymonli (to’g’ri aqidali);
—   Suyukli;
—   Haqgo’y;
—   Sabr-toqatli;
—   Kamtarin;
—   Qo’li ochiq;
—   Ro’zador;
—   Iffatli;
—   Doim Allohga hamd aytish bilan band bo’lgan ayol;
Eng afzal to’rt ayoldan biri Maryam alayhas-salom o’zining diniy sifatlari bilan Allohga suyumli bo’lgan: "œFarishtalar Maryamga: "œEy Maryam, Alloh seni (fazli uchun) tanlab oldi va (yomon ishlardan) pokladi hamda seni butun olam ayollaridan mumtoz etdi. Ey Maryam, Robbingga itoat et sajda qil va ruku’ qiluvchilar bilan birga ruku’ (ya’ni ibodat) qil!"- deganlarini eslang». (Oli Imron: 42-43)
Yana bir ulug’ ayol Fir’avnning ayoli edi: "œAlloh iymon keltirgan zotlar haqida Fir’avnning ayolini misol keltirdi. O’shanda u: "œEy robbim, o’zing men uchun huzuringda — jannatda bir uy bino qilgin, menga Fir’avn va uning qilmishidan najot bergin va meni zolimlar qavmidan xalos etgin", dedi". (Тahrim:11).

Rosululloh sollallohu alayhi va sallam o’z ayollarini diniy sifatlari uchun sevganlar. Oisha roziyallohu anho onamiz Zaynab roziyallohu anho onamizning chiroyli sifatlari haqida shunday rivoyat qilganlar: "œRosululloh sollallohu alayhi va sallam nazdilarida men bilan Zaynabning dajalarimiz teng edi. Dinga sodiqlik, solihalik, har doim Allohni yodda tutishlik (zikr qilish), haqgo’ylik, qon-qarindoshlardan xabar olish, sahiylik va hayotiy amallarda (kundalik hayotda) tejamkorlik va ko’p sadaqa berishda Zaynabdan o’tadigan va mana shuning uchun Allohga undan ko’ra yaqinroq bo’lgan ayolni ko’rmadim".
Siz bunday ayolni xozir topib bo’lmaydi deb umidsiz bo’lmang. Islom haqiqat bilan shug’ullanadi  xayolot bilan emas. Komila ayol o’z-o’zidan vujudga kelmaydi. "œAgar ularni yomon ko’rsangizlar, (bilib qo’yinki,) balkim sizlar yomon ko’rgan narsada Alloh (sizlar uchun) ko’pgina yaxshilik paydo qilur». (Niso: 14).

Uning kim ekanini bilish

Soliha ayolni topishning ikki yo’l bor. Birinchisi: o’zingizning baholay olishingiz. "œNur" surasida, Alloh taolo mo’mina ayollardan "œMo’mina ayollarga ham ayting, ko’zlarini (nomahram erkaklarga tikishdan) to’ssinlar va avratlarini (haromdan) saqlasinlar hamda ko’rinib turgandan boshqa zeb-ziynatlarini (ya’ni, ustlaridagi liboslaridan boshqa zeb-ziynatlarini nomahramlarga) ko’rsatmasinlar va ko’kraklarini ro’mollari bilan to’ssinlar" (Nur:31) deb talab qildi. Agar ayolning avratini saqlayotganini, yurish-turishida ochiq emasligini (erkaklar yonida ovozini pasaytirish), go’zalligini yashirishga harakat qiluvchi ekanini sezsangiz, unda bu ayol qimmatbaho sifatlar egasi ekanini bilasiz. Ayolning hayosizlarcha muomala qilayotganini, hijobga e’tiborsiz ekanini, erkaklar bilan bemalol, tortinmasdan gaplashayotganini ko’rsangiz, undan o’zingizni uzoqroq tuting, tezroq uzoqlashing! Aminmanki, uylanganingizdan so’ng xotiningiz o’z sevgisini faqat sizgagina (Alloh va rasuliga bo’lgan muhabbatdan tashqari) bag’ishlashini xohlaysiz, boshqa o’nlab "œeng yaxshi do’slar"iga emas albatta.
Oddiygina baholash bilan uning tabiati to’g’risida umumiy tasavvurga ega bo’lasiz; gaplashayotganda o’zini qanday tutishi, ko’zini qaerga tikayotgani, kiyinishi, vaqtini nimaga sarflashi va boshqalar. Ko’proq eng kuchli tomonlarini izlang va zaif tomonlariga katta e’tibor bermang.
Uning hatti-harakatlarini ta’qib qilish uchun maxsus bir kuzatuvchi qo’yib yoki uning "œyondaftar"larini o’qib undagi o’zingiz xohlagan barcha narsani ko’rishingiz mumkin, ammo ey qadrli birodarim, eng muhimi, hali qalbining qanday va nima qilmoqchi ekanini hech kim bilmaydi. Keyichalik uning badxulq yoki yana ham soliha bo’lib qolishini hech kim bilmaydi! Sizlar bir-biringizga mos ekaningizni va tinch-osuda, baxtli hayot kechirib ketishlaringni hech kim bilmaydi. Faqat va faqat Yolg’iz Alloh biladi.

Allohga tavakkul qiling

Biz dinga o’zini bag’ishlagan, odobli, xulqi go’zal ayol qidiramiz. Biroq biz faqat shu bilan o’zimizni (bir-birimizni) nikoh bilan bog’lashga harakat qilsak, muvaffaqiyatga erisha olmasligimiz mumkin. Chunki biz g’oybni bilmaymiz .
Alloh taolo O’ziga tavakkul qilib suyangan bandalarini yaxshi ko’radi. Biz uylanmoqchi bo’lganimizda bu amalimiz Allohga bo’lgan ixlosimizni va Uning cheksiz ilm va hikmatini qay darajada bilishimizni shundoq ko’rsatib beradi.
Islom uy misoliga o’xshaydi. Mening fikrimcha, uyni loysiz ushlab turish mumkin bo’lmaganidek Allohga tavakkulsiz Islom bo’lmaydi.
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qilingan sahih hadisda Rosululloh sollallohu alayhi va sallam asxoblarga ularning hayotlariga ta’sir ko’rsatadigan, qilmoqchi bo’lgan har bir ishlarida Allohdan yaxshilik so’rashni Qur’ondan ta’lim berganlaridek ta’lim berganliklari bayon qilingan. Rosululloh sollallohu alayhi va sallam: "œMa’lum bir vaziyatda nima qilishni bilmay ikkilanib turganlaringda farzdan tashqari ikki rakat nafl namoz o’qinglar va istixora duosini o’qinglar",-deganlar:
 
عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُعَلِّمُنَا الِاسْتِخَارَةَ فِي الْأُمُورِ كُلِّهَا كَمَا يُعَلِّمُنَا السُّورَةَ مِنْ الْقُرْآنِ يَقُولُ «إِذَا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالْأَمْرِ فَلْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الْفَرِيضَةِ ثُمَّ لِيَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيمِ فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلَا أَقْدِرُ وَتَعْلَمُ وَلَا أَعْلَمُ وَأَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي أَوْ قَالَ عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي أَوْ قَالَ فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ وَاقْدُرْ لِي الْخَيْرَ حَيْثُ كَانَ ثُمَّ أَرْضِنِي» رواه البخاري.

″Ey, Allohim albatta men Sening ilming bilan, Sening O’zingdan yaxshilik talab qilaman va Sening qudrating bilan Sening O’zingdan qudrat-qodirlik talab qilaman va Sendan Ulug’ fazling bilan so’rayman. Sen albatta Qodir Zotsan, men qodir emasman. Sen (hamma narsani) bilasan, men esa bilmayman. Sen g’ayblarnida biluvchi Zotsan. Ey, Allohim agar mana shu ish (shu o’rinda hojatini nomi bilan aytadi (ya’ni, qanday hojati bo’lsa, uylanishmi, safarmi va hokazo...) mening uchun dinimda, maishatimda va ishimning oqibatida (oxirida) — yoki aytsin: ishimning hoziri va kelajagida — yaxshi ekanini bilsang, uni menga taqdir aylab, muyassar qil so’ng uni menga barakotli qil. Agar bu ishni men uchun dinimda, maishatimda (hayotimda) va ishimning oqibatida (oxirida) — yoki aytsaki: ishimning hoziri va kelajagida — yomon (xayrsiz) ekanini bilsang, u ishni mendan va meni u ishdan (chetga) burgin — yiroqlashtir. Qayerda bo’lsa xam, menga yaxshilikni taqdir ayla. So’ng meni bu yaxshilik bilan rozi qil.» Imom Buxoriy rivoyati.
Men ba’zilarning bu duoga e’tiborsiz nazar bilan qarashlaridan ajablanaman. Biz ojiz insonmiz. Zo’rg’a tirikchilik o’tkaza olishimizga yarasha ilmimiz bor, xolos. Shunday ekan nimaga Allohga qaytmaymiz va muhtoj bo’lganimizda ham Uning mukammal yordamini so’ramaymiz. Alloh taolo bandalarining hidoyat va yaxshilik uchun qilgan duolarini qabul qiladi.
Ko’pchilik Istixora to’g’risida noto’g’ri fikrda. Ular istixora duosini o’qiydilar-da kelajakdagi ayolini tushlarida ko’rish va shu kabi g’alati hayollar bilan shoshib o’rinlariga yotadilar. Bu esa namozning asl maqsadi emas.
Istixoraning natijasi turli shakllarda bilinishi mumkin. Avvalo, ichingizdan kelayotgan narsaga amal qiling, ya’ni hozir haqiqatdan ham shu amalni qilishga sizda ishtiyoq bo’lyaptimi yoki yo’qmi? Shu bilan birga, hodisalar sizga nisbatan manfiy yoki musbatga o’zgarayotganiga katta e’tibor bering va nihoyat, ba’zan Alloh subhonahu va taolo tomonidan ne’mat sifatida bir tush bilan siylanishingiz mumkin. Shuni yoddan chiqarmangki, Istixoraning natijasini ta’qib qilishingiz kerak. Aks holda o’zingiz muhtoj bo’lib Allohdan so’ragan narsangizga, Allohning hidoyati va yaxshiligiga qarshi chiqqandek bo’lib qolasiz. Miyangizni butunlay tozalab tashlang, unda avvaldan mo’l yurgan narsalaringiz (o’rnashib) qolmasin. So’ng natijalarni rozi bo’lgan holda ta’qib qiling. Agar yaxshi natajalarga erishsangiz, Alloh meni yaxshilikka muvaffaq qilibdi, deb xursand bo’ling. Aks holda sizdan ishingizning yomonligini burgani uchun Allohga hamd ayting.
Rosululloh sollallohu alayhi va sallam Zaynab roziyallohu anhoga sovchi yuborganlarida Zaynab roziyallohu anho bu taklifni rad etgan va Allohga topshirganini bildirib: "œParvardigorimning xohishini bilmagunimcha hech narsa qila olmayman",- degan. Alloh taolo duolarni qabul qiluvchidir. Uning yordam so’rab qilgan iltijolarini eshitdi va nikohni qo’llab-quvvatlovchi oyat nozil bo’ldi. Rosulullohdek zotdan bo’lgan taklifni rad etganidan o’zimizni yo’qotib qo’yishimiz mumkin, ammo u nikohning qanchalik muvaffaqiyatli bo’lishini yolg’iz Allohgina bilishini ko’rsatib berdi, xolos. Bu amalining mukofoti sifatida ushbu nikohni ma’qullovchi javob muqaddas kitobimiz — Qur’oni Karimda abadul-abad tilovat qilinadigan bo’ldi.
Rosululloh sollallohu alayhi va sallam Oisha roziyallohu anhoga: "œMen sizni uch kecha bir farishta ipak libosda menga olib kelib: "œMarhamat, bu sening xotining",- deganini va yuzingni ochganimda bu siz ekaningizni tushimda ko’rdim. Shundan so’ng men: "œAgar bu Allohdan bo’lsa, U zot buni ro’yobga chiqaradi",-dedim, - degan edilar.
Uylanish jiddiy masala bo’lib to’g’ri yondashishni talab qiladi. Agar uylanish iymonimizning yarmini to’ldirsa, eng yaxshi yarimni kim xohlamaydi?! Agar ayolga noto’g’ri sabablar bilan uylanilsa, bu faqatgina bir musulmon oilaning zaiflashuviga olib keladi. U sizning umr yo’ldoshingiz va farzandlaringizning onasi va tarbiyalovchisi ekanini yaxshilab o’ylab ko’ring. Unga dunyoviy boyligi uchun emas, balki undagi Islomiy ilm va hikmat uchun uylaning. Dunyoviy boyligi uchun uylansangiz uning obro’si bu dunyodadir. Shuning uchun Alloh huzurida obro’si boridan tanlang. Husn bu yuzakidir, ammo iymon go’zalligi cheksizdir.
Allohdan ayol so’rayotganingizda, bizga buyurilgani kabi, Unga o’zining eng go’zal Ismlari bilan murojat qiling: "œAllohning go’zal ismlari bordir. Bas Uni o’sha Ismlar bilan chorlanglar"
Sevimli, soliha juft so’rang, shoyat o’shanda: "œParvardigoro, xotinlarimizdan va zurriyotlarimizdan bizlarga ko’z quvonchini baxsh et va bizlarni taqvodorlarga peshvo qilgin». (Furqon, 74) deb duo qiluvchilardan bo’lsangiz.
Allohga tavakkul qiling deyishdan boshqa xulosa keltira olmayman. Allohning biz uchun bitib qo’ygan taqdiriga va Uning bizga yordam berishiga ishonishingiz va Unga suyanishingiz shart. Alloh taolo aytadi: "œ(Biror ishga) azmu qaror qilsangiz Allohga tavakkul qiling! Alloh tavakkul qiluvchilarni sevadi». (Oli Imron: 159).
"Sizdan (Ey Muhammad sollallohu alayhi va sallam), bandalarim Men haqimda so’rasalar, Men ularga yaqinman. Menga duo qilgan paytlarida duogo’ylarning duosini ijobat qilaman. Bas, ular ham Mening (da’vatlarimni) ijobat (qabul) etib, Menga iymon keltirsinlar, shoyad shunda to’g’ri yo’lga tushsalar». (Baqara: 186).

QANDAY QILIB MUVAFFAQIYAТLI ER BO’LISh MUMKIN

- Ayolingiz uchun chiroyli kiyining, har doim toza va hushbo’ylangan holda bo’ling. Er ayolini har doim chiroyli ko’rinishini xohlagani kabi ayol ham erini u uchun kiyinishini xohlaydi. Rosululloh sollallohu alayhi va sallam har doim uylariga qaytganlarida tishlarini misvak bilan tozalashdan boshlardilar va hushbo’ylanishni yaxshi ko’rardilar.
- Ayolingizga uni erkalaydigan nomlar bilan murojat qiling. Rosululloh sollallohu alayhi va sallamning ayollari uchun, ular yaxshi ko’radigan alohida nomlari bor edi. Ayolingizni u eng yaxshi ko’radigan nomlar bilan chaqiring, uning qalbini og’ritadigan nomlarni aytmang.
- Ayolingizga pashshaga qilinadigan munosabatda bo’lmang. Chivin bizni "œchaqib olmagunicha" u haqda hech ham o’ylamaymiz. Xuddi shunga o’xshash, ayol ham kun bo’yi tinmaydi, to u erini "œchaqib oladigan" bir ish qilmagunicha er unga e’tibor bermaydi. Unga bunday munosabatda bo’lmang; u qilgan har bir yaxshiliklarning farqiga boring va e’tibor qaratib turing;
- Agar ayolingizning xatosini ko’rsangiz jim turishga harakat qiling va uni xafa qilmang! Bu Rosululloh sollallohu alayhi va sallamning usullaridir: ayollari (roziyallohu anhunna) tomonidan biror-bir noma’qul narsani ko’rsalar mana shu usulni qo’llardilar. Bu juda ham ozchilik birodarlar uddalay oladigan usuldir.
- Har doim ayolingizni ko’rganda tabassum qiling va uni quchog’ingizga oling. Тabassum sadaqadir va ayolingiz bunga eng haqlidir. Ayolingiz sizni hamisha tabassumda  ko’rgadigan hayotni bir tasavvur qiling! Rosululloh sollallohu alayhi va sallam namozga chiqib ketayotganlarida ayollarni bir o’parib qo’yardilar, hatto ro’za tutgan bo’lsalar ham.
- Ayolingizning siz uchun qilgan ishlariga tashakkur bildiring! Ayolingiz taom tayyorlaydi, uy tozalaydi va shunga o’xshash o’nlab boshqa ishlarni qiladi. Ba’zan uning barcha qilgan bu ishlari uchun oladigan raxmati: "œOvqatni tuzi kam bo’lib qolibdi",- degan so’z bo’ladi.
Ayolingizga nima rohat berayotganini o’zingiz farqlab olishingiz qiyin. U bilan topishmoq o’ynashga majbur emassiz, undan so’rang va hayotingizda o’sha ishlarni takrorlash uchun harakat qiling.
- Uning xohishlarini kichik sanamang. Ayolingizni ta’minlab qo’ying. Ba’zan erkaklar ayollarining talablariga past nazar bilan qaraydilar. Bu holatda ham Rosululloh sollallohu alayhi va sallam bizga o’rnakdirlar. Sofiyya roziyallohu anhoga sekin yuradigan tuya berib qo’yilgani uchun yig’layotganlarida Rosululloh sollallohu alayhi va sallam uning ko’z yoshlarini artdilar va unga boshqa tuya keltirib berdilar.
- Xushchaqchaq bo’ling va ayolingiz bilan o’yinlar o’ynang. Rosululloh sollallohu alayhi va sallam cho’lda Oisha roziyallohu anho bilan quvalashmachoq o’ynaganlar.
- Har doim, Rosululloh sollallohu alayhi va sallamning so’zlarini yodda saqlang: "œSizlarning eng yaxshilaringiz, ahliga yaxshi munosabatda bo’lganlaringdir. Sizlarning ichinglarda ahliga eng yaxshi bo’lgani menman». Erlarning eng yaxshisi bo’lishga harakat qiling!
Alloh azza va jalladan turmushingizni shirin qilishini so’rang.

AYOLINIGIZNI QANDAY XURSAND QILASIZ

Quyidagilar shayx Muhammad Abdulhamid Homidiyning “Ayolingizni qanday xursand qilasiz?” nomli kitobining xulosasidir.

Chiroyli ko’rishish: ishdan, ofisdan, sayohatdan va shu kabi biror turli ayriliqdan so’ng ko’rishganda:
-  Yaxshi, iliq salomlashish bilan boshlang;
 -"Assalamu a’laykum" bilan boshlang. Salom berish bu sunnat va ayolingiz uchun eng yaxshi duodir;
-  Unga qo’l berib ko’rishing va yomon xabarlarni keyinga qoldirin.

Shirin suhbat:
- Suhbatlashayotganda ijobiy so’zlarni tanlang va salbiylaridan saqlaning;
- Dona, dona gapiring va agar kerak bo’lsa gapingizni u yaxshi anglab olgunigacha takrorlang;
- Ayolingizga u yoqtiradigan chiroyli nomlar bilan murojaat qiling.

Ulfatlashish va bo’sh vaqtlarni birga o’tkazish:
- Bo’sh vaqtingizni ayolingiz bilan suhbatlashishga bag’ishlang;
- Unga yaxshi yangiliklarni yetkazing;
- Eng yaxshi xotiralaringiz ayolingiz bilan birga bo’lishini har doim yodda saqlang;

O’yinlar va ko’ngil ochish:
- Ayolingiz bilan hazillashing;
- Sport yoki boshqa biror narsada ayolingiz bilan o’zaro musobaqalashing yoki o’ynang;
-  Munkarotlardan xoliy bo’lgan dam olish joylariga olib boring;

Uy ishlarida yordam berish:
- Ayolingiz tomonidan iltimos bo’lishidan oldin ayrim ishlarni o’zingiz bilib qilavering, xususan, ayolingiz charchagan yoki kasal bo’lib qolgan paytlarda.

Maslahatlashish:
- Asosan oilaviy ishlarda;
- Ayolingizning siz uchun muhim bo’lgan qarashlari to’g’risida o’z fikringizni bildiring;
- Uning fikrlarini diqqat bilan o’rganib chiqing;
- O’z fikrlari bilan sizga yordam bergani uchun ayolingizga minnatdorchilik bildiring.

Ziyoratlarga borish:
- Aloqa qilish uchun eng yaxshi odamlarni tanlang. Qarindoshlar va solih kishilarni ziyorat qiluvchilarga katta ajlar va’da qilingan;
- Ziyorat davomida Islomiy odoblarga katta e’tibor bering;
 -Ayolingiz xohlamagan kishini ziyorat qilishga ayolingizni majburlamang.

Safarga ketayotgan bo’lsangiz:
- Iliq xayrlashing va yaxshi nasihatlar qiling;
- Siz uchun duo qilishini so’rang;
- Solih qarindosh va do’stlaringizdan siz yo’qligingizda oilangizdan xabar olib turishlarini iltimos qiling;
- Ehtiyojlariga yetadigan darajada pul bilan ta’minlang;
- Qaerda bo’lishingizdan qat’iy nazar ayolingiz bilan xabarlashib turing: telefon, e-mail, xat va h.k. orqali;
- Iloji boricha tezroq qaytishga harakat qiling;
- Ayolingizga hadya olib kelishni unutmang;
- Kutilmagan vaqt yoki kechasi qaytib kelishdan saqlaning;
- Agar iloji bo’lsa ayolingizni ham birga olib keting;

Moliyaviy yordam:
- Er ayoliga qilgan har bir infoqi uchun hatto ayoliga yedirgan bir luqma noni uchun ham ajr oladi (hadis);
- Er ayoli so’rashidan oldin o’sha narsani tayyor qilib qo’yishga qattiq harakat qilishi kerak;

Xushbo’ylanish va jismoniy go’zallik:
- Qo’ltiq osti va boshqa joylardagi tuklarni tozalashda sunnatga amal qiling;
- Doim toza-pok bo’ling;
- Ayolingiz uchun xushbo’laning;

Sir saqlash:
- Yotoq sirlari, ayolingizning shaxsiy muammolari va boshqa shaxsiy ma’lumotlarni boshqalarga aytishdan saqlaning.

Allohga itoat qilishda yordam berish:
- Ayolingizni kechaning oxirgi uchdan bir qismida “qiyomul layl” namoziga uyg’oting;
- Qur’on va uning tafsiridan bilganlaringizni ayolingizga ham o’rgating;
- Ertalab va kechki zikr-duolarni o’rgating;
- Alloh yo’lida pul sarflashga undang;
- Qurbingiz yetsa, ayolingizni ham haj va umraga olib boring.

Ayolning oilasi va do’stlariga hurmat ko’rsatish:
- Ayolingizni ota-onasi va qarindosh-urug’larini ziyorat qilishga olib boring;
- Ularni ayolingizni ziyorat qilishlari uchun taklif qiling va yaxshi kutib oling;
- Munosabatlarda ularga hadiyalar bering;
- Ular (moliyaviy) yordamga muhtoj bo’lganda yordam bering;
- Agar ayolingiz sizdan avval vafot etsa, uning oilasi bilan yaxshi qarindoshchilikni saqlab qoling. Shu bilan birga bunday vaziyatda er sunnatga amal qilishga harakat qilishi kerak, ya’ni ayoli tiriklik paytida oilasi va do’stlariga nimalar berib turgan bo’lsa vafot etgandan so’ng ham shu narsalarni o’z vaqtida berib turishi kerak.

Islomiy tarbiya va nasihat:
Bu quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Islom asosi;
- Burch va huquqlar;
- O’qish va yozish;
- Dars va ilm majlislariga qatnashishga undash;
- Ayollarga talluqli Islomiy hukmlarni o’rgatish;
- Uy kutubxonasiga Islomiy kitoblar va kassetalar sotib olish;

Rashk:
- Uydan chiqishidan oldin hijob kiyishini ta’minlang;
- Nomahram erkaklar bilan erkin aralashib yurishiga ruxsat bermang;
- Ortiqcha rashkdan saqlaning;
Bunga misollar:
- Ayolingiz gapirayotganda har bir so’z va gaplarini tahlil qilish va boshqa ma’noda gapirgan gaplariga ko’p e’tibor berib boshqa ma’noda tushunish;
- Zaruriy sabablar bo’lganda ham uydan tashqariga chiqishiga ruxsat bermaslik;
- Тelefonga javob berishini taqiqlash va h.k.

Sabr va halimlik:
- Тurmushda muammolar bo’lishi oddiy hol. Ammo mana shu muammolarni ortiqcha gap-so’z qilish va kattalashtirish bilan turmushning buzilishigacha olib borish noto’g’ridir;
- G’azabni Alloh taoloning hududlarini buzgandagina ko’rsatish lozim, ya’ni namozlarni vaqtidan kechiktirganda, g’iybatga berilganda, televizorda ruxsat berilmagan ko’rsatuvlarni tomosha qilganda va h.k.;
- Sizga nisbatan qilgan xatolarini kechiring;

Xatolarini to’g’rilash:
- Eng avval bir necha martalab bilvosita va keyin bevosita nasihatlar qiling;
- So’ng yotoqda ayolingizga teskari qarab yotib oling. Bu degani yotog’ingizni boshqa xonaga yoki boshqa uyga ko’chirish yoki u bilan gaplashmaslikni o’z ichiga oladi degani emas;
- Eng so’nggi yechim, ayolingizni lat yedirmaydigan qilib urib qo’yish. Bu holatda er quyidagilarni yodda saqlashi lozim:
- Urishdan saqlanish sunnatga muvofiqdir. Chunki Rosululloh sollallohu alayhi va sallam hech qachon ayollarini yoki hizmatkorlarini urmaganlar;
- Er bu usulni ayoli ortiqcha itoatsizlik qilgan paytda qilishi mumkin. Ya’ni biror bir sababsiz doim jinsiy aloqani rad etsa, namozni doim vaqtidan kechiktirib o’qisa, ruxsatsiz uydan uzoq muddatga chiqib ketsa va qaerda bo’lganini aytishdan bosh tortganda va h.k.;
- Buni yotoqda teskari qarab yotib olishdan va Qur’onda kelgan boshqa holatlardan so’nggina qilish lozim;
- Er ayolni og’ritadigan yoki zarar yetadigan darajada, yuziga yoki tanasining boshqa nozik joylariga urmasin;
- Kamar (yoki boshqa narsalar) bilan urib, ayolning badanini ko’kartirishdan saqlanishi lozim.

Kechirish:
- Ayolingizning faqat katta xatolarinigina hisobga olib qo’ying;
- Sizga nisbatan qilgan xatolarini kechiring, ammo Allohning haqqini ado etishdagi xatolarini hisobga olib qo’ying;
- Хato qilishidan qat’iy nazar uning barcha yaxshiliklarini yodda tuting;
- Har bir inson ko’p xato qiluvchi ekanini esdan chiqarmang, shunday ekan bunday holatlarda uzrlar topishga harakat qiling. Bu xato ayolingizning charchagani, xafaligi, xayz vaqti yoki Islomga bo’lgan kuchli e’tiqodi tufayli bo’lgandir;
- Ayolingizni yaxshi ovqat qilmagani uchun tergamang, chunki Rosululloh sollallohu alayhi va sallam ayollarini hech qachon ushbu sabab bilan ayblamaganlar va taom haqida hech narsa demaganlar;
- Хatosini aytishdan oldin unga kinoya bilan bildirishga harakat qiling, chunki to’g’ridan-to’g’ri aytishdan ko’ra bu afzaldir;
- Haqorat va unga qattiq botishi mumkin bo’lgan so’zlarni ishlatishdan yiroq bo’ling;
- Biron-bir muammo to’g’risida bahslashish kerak bo’lib qolsa, boshqalardan holi qolguningizcha kutib turing;
- G’azabingizni ketishini kuting, chunki bu, so’zlarni muvozanatda tutib turishga yordam beradi.

So’zimizning so’nggida Allohga hamdu sanolar aytamiz.