Ðвтолиз
ТабиÑтда кенг тарқалган, лекин илмий медицина томонидан умуман Ñътиборга олинмайдиган ходиÑалардан биттаÑи - бу автолиздир. Организм каÑалликларни қандай даволашини тушуниб етиш учун, бу процеÑÑни тўғри тушуниб олиш мухим хиÑобланади. Ðвтолиз дегани ўзи грекча Ñўз бўлиб, хужайраларни ўз ўзини парчалаш маъноÑини беради, деÑрли хар бир хужайраларда бу процеÑÑни амалга оширувчи шундай ферментлар (Ñнзимлар) бўлади. Организмлар лозим топганда, керакÑиз, ахамиÑÑ‚Ñиз хужайраларни парчалаб, хоÑил бўлган “хом ашёâ€Ð´Ð°Ð½ ўзига керакли бўлган хужайраларни қуриши мумкин. “Хом ашё†қонга ўтиши ва керакли ерга етказиб берилиши учун, авваломбор маълум шаклда бўлиши керак. МаÑалан, организмдаги Ñ‘ғлар авваломбор Ñ‘ғ киÑлоталарига парчаланиши, протеинлар ÑÑа аминокиÑлоталарга парчаланиши керак бўлади (автолиз ёрдамида), Ð°ÐºÑ Ñ‚Ð°қдирда, улар қонга ўта олмайди.
Бу ходиÑага табиатдан баъзи миÑоллар.
Итбалиқлар қурбақага айланиш жараёнида ўз думларини “хазм қилади†ва хоÑил бўлган хом ашё хиÑобидан оёқлар ÑžÑиб чиқади. Ðътиборли томони, бу процеÑÑ Ð´Ð°Ð²Ð¾Ð¼Ð¸Ð´Ð° итбалиқлар оч бўлишади, овқат ейишмайди.
Иккинчи, Ñнада ёрқинроқ миÑол – бу қуртларни капалакларга айланиши. Кўпчилигимиз билÑак керак, айниқÑа ипак қўрти боққанлар жуда Ñхши билишади – қуртлар, хаётларини илк кунларида, жуда кўп овқат ейиб, Ñхшилаб ÑžÑиб олишади. Шундан кейин, қобуқларга ўраниб олишади, ва шу билан овқат ейиш тўҳтайди, “очлик†бошланади. Маълум муддатдан Ñўнг ÑÑа умуман “бошқа†жонзодга – капалакларга айланиб, қобуқни ёриб чиқиб келишади.
Яна битта миÑол – калтакеÑакнинг узилган думини ÑžÑиб чиқиши. Думнинг ÑžÑиб чиқиши учун калтакеÑаклар ўз ички резервларидан фойдаланишади, баъзи ниÑбатан керакÑиз хужайраларни парчалаб, хоÑил бўлган хом ашёдан ўзига керакли бўлган думни ÑžÑтириб олади.
ИнÑон организми хам, агар имкон берилÑа, организм ичидаги керакÑиз ва ортиқча моддаларни парчалаб, хоÑил бўлган хом ашёдан ўзи учун, Ñоғлиқ учун керакли бўлган хужайраларни қуриши, каÑалвон органларни таъмирлаб олиши мумкин. Ва бунинг учун “қувват бўлÑин†деб овқат ейиши шарт ÑмаÑ, балки акÑинча, оч қолиши керакки, организм ичида мавжуд бўлган ва каÑалликларга Ñабаб бўлган ортиқча моддаларни хазм қилÑин (Ñъни автолиз).