Dilfuza Avezjanova:
Har safar shu sinfga dars bergan paytimda o`quvchilar ichida ma’yus o`tirgan Bobur ismli o`quvchim meni o`zining diqqatiga tortar edi. Mana necha oydirki uni kuzatar ekanman xech ham yuzida na tabbassum, na sho`xliklar qilib sinfdoshlari bilan oynaganlarini ko`rmaganman.
Kunlarning birida tumanimizda joylashgan mehribonlik uyiga ba`zi ishlarim tufayli yo`lim tushdi. U yerdagi jajjigina bolalarni ko`rib yuragim o`ksib ketardi. Ishlarimni tugatib ketayotib, o`sha mening ma`yus o`quvchim Boburjonga ko`zim tushdi.
U darvoza oldida go`yo kimnidir kutayotgandek o`tirardi. O`ychan, ma’yus, yolg`iz, hatto yonidan o`tayotgan odamlarni ham payqamas edi. Meni o`zining diqqatiga tortgan o`quvchimning bu yerda tarbiya olayotganidan bexabar edim.
Lekin u meni ajablantirar va tashvishga solardi. Sababi mehribonlik uyiga borganimda u yerda tarbiya olayotgan bolalarning yuzlarida oz-bo`lsa ham tabassum aks etib turganiga, ishlar bilan mashg`ul bo`lib yurganlarini ko`rganman. Tashqarida esa yolg`iz bir o`zi Boburjon o`sha ma’yus chehra va xayollarga sho`ng`igan holda o`tirardi. Uni bunday holatda ko`rish menga og`irlik qilardi.
Nahotki bag`ri tosh onalarimiz bor bo`lsa, qanday qilib o`z bolalaridan onalik mehrlarini ayasa, mehribonlik uylariga tashlab ketishga ko`zlari qiygan bo`lsa, o`ylab-o`ylab hech o`yimga, savollarimga javob topa olmayapman.
Shunday onalarni deb, bolalarning yuzlarida ma’yuslik aks etmoqdamikin? Qanday qilib bunday bolalarning ko`ngillarini ko`tarib, hayotga umidini uygotish mumkin ekan. O`ylay-o`ylay bir qarorga kelib, Boburjon bilan suhbatlashish uchun mehribonlik uyiga yo`l oldim. Oz-bo`lsa ham menga dilini ochib, o`zini engil tortsa deyman.
Bugungi holati ham har doimgidek bir o`zi ma’yus holda o`tirardi. Asta yoniga borib Boburjon dedim, o`rnidan turib:
- Assalomu alaykum, domlajon.
- Vaalaykum salom, yaxshimisan?
- Ha rahmat, yaxshiman.
- Kimnidir qidirib yuribsizmi ?
- Ha, shu yerda yoningda kutib o`tira qolay maylimi, hozir kelib qolsa kerak. O`zing nega bir o`zing o`tiribsan, yoki sen ham kimnidir kutyapsanmi ?
- Xa, lekin mening kutganim kelmasa kerak.
- Nega bunaqa deyapsan, albatta keladi, agar istasang men ham sen bilan birga kutaman.
- Yo`q, rahmat domlajon, mening kutayotganim kelmasa kerak.
- Boburjon senga to`g`risini aytsam men seni deb kelganman, menga dilingni ochgin, seni bunday ahvolda ko`rsam yuragim ezilib ketadi. Nega ma’yus yurasan, bunday bo`lishiga kim sababchi o`zi aytgin menga.
- Sizga to`grisini aytsam mana necha oydirki men kutayotgan inson, onajonim kelmayapti. "œAlbatta olib ketaman" seni degan so`zlari hanuzgacha qulog`im ostida jaranglab turadi. Onalik mehriga tashnaman, na do`stlarim, na tarbiyachi opalarim onamning o`rnini bosa olmaydi.
"œ... Nima qilay o`sha yomgirli kun sirayam esimdan chiqmasa. Hammasi arzimas
janjalni deb, bolalik davrim hazonga aylandi.
Bahorning yomgirli kunlarining kechki paytida birdaniga shovqindan uyg`onib ketdim. Asta ko`zimni ochib xonamdan chiqib qarasam dadam bilan onam janjallashayotgan ekan. Sababini hech ham anglay olmadim.
Yonlariga borib oyi, dada nima bo`lyapti deyishim bilan dadam bor xonangga, deya tarsaki tushirdi. Onam esa menga qaradi-yu hech nima demasdan, uydan chiqib ketdi. O`shanda men 12-yoshda, ukajonim esa 8 yoshda edi.
Tashqaridagi yomgir bilan birga mening ko`zimdan ham tomchi-tomchi yoshlar yog’ib
yuragimni ezardi.
Kunlar o`tardi. Onamdan esa hanuzgacha darak bo`lmadi, dadamning jahllari tushgandan keyin onamning qayerdaligini so`raganimda, yaqinda keladi deya ovutib qo`yardi.
Bir kuni maktabdan uyga kelsam dadam kiyimlarimni jamodonga tahlayotgan ekan, dada qayerga ketayapmiz dedim?
Bir ikki kun ukang bilan tog`angnikida turasizlar, men ishlarim bilan ta`tilga ketayapman. Tog`angnikida to`polon qilib yurmanglar dedi. Shunday qilib tog`amnikida yashay boshladik.
Ikki xafta o`tar o`tmas tog`am ukam va meni mashinasiga o`tqazib hayday boshladi. Shunda hayron bo`lib, tog`a qayerga ketayapmiz, dadamning o`zi bizlarni olib ketmaydimi, yoki o`zinggiz bizni uyga olib bormoqchimisiz, dedim. Lekin tog`amning qovog`i osig`liq, savollarimga javob qilmasdan, manzilga yetib borganda bilasan dedi.
Onam uydan ketgan kundagidek osmonni qora bulutlar bosib bahor yomg`iri dalada yog`ardi, bu yomg`irdan negadir yuragim bezovtalana boshladi, go`yo bir nima sodir bo`lmoqchidek.
Yonimda o`tirgan ona mehriga to`ymagan ukajonimga achinib ketardim, ko`zlarimdagi yoshlarim esa yuragimga tomchilab bag`rimni o`rtardi.
Mana manzilga yetib keldinggiz, endi shu yerda ozgina vaqtgacha yashab turasizlar, dadangizning o`zi sizlarni olib ketgani keladi deb bizlarni ukam va meni mehribonlik uyiga, tarbiyachi opalarimga topshirdi.
Ular ochiq chehra bilan bizni kutib olishdi, so`ngra xonalarimizga kuzatayotgan payitda orqaga qarab yugurib tog`a rahmat sizga demoqchi edim, lekin tog`am tarbiyachi opa bilan gaplashayotgan ekan. Tog`am bizlarni nima uchun olib kelganligi xaqida tushuntitayotgan edi. Tog`amning gapiga qaraganda, dadam onam bilan ajrashib, boshqa ayolga uylanganligi va shu sababdan bu erga olib kelganligini eshitib qoldim.
Bu gapni eshitar ekanman yuragimga xanjarning tig`i sanchilgandek bo`ldi, ko`zlarimdan tomchi-tomchi yosh tomardi, o`zimni yupata olmadim, lekin hammasini ichimga yutishni, ukajonimga bildirmaslikga o`rgandim.
Men vaqt o`tishi bilan bu erdagi bolalar va tarbiyachi opalarimga tezda o`rganib ketdim. Ukajonim Botirjon ham bu qiyinchiliklarni yengib, o`ziga ko`pgina do`stlar orttirdi. Bu yerdagi har-xilli to`garaklar bilan mashg`ul bo`lib o`zimni chalg`itishga, tiklashga erishgan edim. Lekin shunda ham yuragimning bir chetida bir savol javobsiz qolib, yuragimning bir chetini kemirardi.
Oradan oz emas bir yil vaqt o`tdi bizni dunyoga keltirgan onajonim qayerda ekan, nima uchun bir-bora bo`lsa ham xabar olishga kelmayapti. Yoki o`sha janjaldan so`ng biron-bir falokatga uchradimikin degan xayollarga bora boshladim.
Hamon yodimda, kichkinaligimda onam meni qo`llarimdan tutib ishxonasiga olib borgani, balki u yerga borib surishtirib ko`rsam onajonimni toparman. Maktabdan qaytayotib onamning ishxonasi tomon yol oldim. Ne ko`z bilan qarayki onam qarshimda turar, meni ko`rib hayron bo`lardi.
- Onajon mana sizni nihoyat topdim shu paytgacha qayerda edingiz, nega izlab kelmadingiz deya quchog`iga otildim. Yuzlaridan, qo`llaridan o`pib, onajonim, sizga nima bo`ldi, nega izlab kelmadingiz, kasal bo`lib qoldingizmi, endi yaxshimisiz bizlarni olib ketasizmi deya dilimdagi so`zlarimni yoshlarim bilan to`kar edim.
- Ha , olib ketaman faqat ishlarim yurishib ketsin ukang bilan seni o`z uyimga, lekin menga muhlat ber hammasi yaxshi bo`ladi. Ertaga bo`lsa ukajoningdan xabar olaman, dedi.
Bu uning so`nggi so`zlari edi, mana ikki oydirki men shu yerda onajonimning yo`llariga termulgancha, xayollarga sho`ng`igancha, ma’yus holda o`tiraman".
Nahotki shu begunoh bir norasidani, o`z farzandini tashlab ketsa...axir unda ayb yo`q-ku. Uning gaplari, ma’yus nigohlari mening yurak bag`rimni ezib yubordi. Uni yupatishga harakat qildim, tushkunlikka tushib o`zini bunday tutmaslikni, hayotga umid bilan qarashni, hayot davom etayotganini aytib o`tdim.
Go`yo mening boshimdan o`tgandek qalbimdan hasratli she’rlarim otilib chiqardi:
Yonimda yo`qsiz siz, yolg`izman juda
Yolg`izman hattoki do`stlar yonida.
Endi orzularim samo qo`ynida
Bulutga aylanib suzar ko`klarda.
Ne uchun yaratib yorug` dunyoda,
Bolalar uyiga tashlab ketdingiz?
Osmondek beg`ubor jajji ko`nglimga,
Hanjar urib meni g`ashlab ketdingiz.
Yonimda yoqsiz siz, yolg`izman juda
Yolg`izman ne qilay aytingiz menga?
Qismatimga bitgan taqdir azobin
Yengishga kuch qani aytingiz menga?
Titroq solar yuragimga bahorning
Esayotgan mayin va sho`x havosi
Ota-onam mendan voz kechgan kun ham
Olamni tutgandi bulbul navosi.
Bariga ko`naman, hatto yengaman,
Taqdirda ne bo`lsa shuni ko`raman.
Lekin savolimga javob bersang-chi
Ne uchun men tirik etim bo`laman?
