Bir yigit mahzun holda Abdumalik ibn Marvonning huzuriga kelib: «Ey amiral mo‘minin, men ulkan gunoh qildim, endi tavba qilsam bo‘ladimi?» dedi. «Nima gunoh qilding?» deb so‘ragan edi, «Gunohim juda ulkan», dedi. «U nima ekan? Alloh taologa tavba qil. U zot bandalarining tavbalarini qabul qiladi va kechiradi», dedi. «Ey amiral mo‘minin, men qabrlarga o‘g‘irlikka tushar edim. Men g‘aroyib ishlarni ko‘rdim», dedi yigit. «Nimalarni ko‘rding?» deb so‘ragan edi, u boshidan kechirganlarini so‘zlab berdi: «Bir kecha bir qabrni kavladim. Qarasam, mayyitning yuzi qiblaga teskari bo‘lib qolibdi. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, shu payt qabrda kimningdir: «Mayyitning yuzi qiblaga teskari bo‘lib qolganini so‘ramaysanmi?» degan ovozi eshitildi. «Nima uchun teskari bo‘lib qolgan?» deb so‘ragan edim, «Chunki u namozga bee’tibor edi. Unga o‘xshaganlarning jazosi shu», dedi. So‘ng boshqa qabrni kovladim. Qarasam, mayyit to‘ng‘izga aylanib, bo‘ynidan kishanlangan, zanjirband qilingan ekan. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, kimdir: «Uning qanday amal qilganini, nima uchun azoblanayotganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun?» deb so‘ragan edim, «U tirikligida xamr ichar edi va tavba qilmay vafot etgan», dedi. Keyin boshqa qabrni kavladim. Qarasam, mayyit olov qayish bilan yerga bog‘langan va tili gardanidan chiqib turgan ekan. Undan qo‘rqib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim: «Uning nima uchun bu ahvolga tushganini so‘ramaysanmi?» degan nido keldi. «U siydikdan saqlanmas va odamlar orasida gap tashib chaqimchilik qilib yurar edi. Unga o‘xshaganlarning jazosi shu», dedi. So‘ng yana bir qabrni kavladim. Qarasam, mayyit olovda kuyayotgan ekan. Undan qo‘qib, endi chiqmoqchi bo‘lib turgan edim, kimdir: «Uning nima uchun bu ahvolga tushganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun bu ahvolda?» deb so‘ragan edim, «U namozni tark qilgan edi», dedi. Keyin yana bir qabrni kovladim. Qarasam, qabr ko‘z ilg‘aydigan joygacha kengaygan, ko‘zni qamashtiradigan darajada yorug‘, mayyit esa ajoyib liboslarda, nurli so‘rida uxlab yotar edi. Uning haybati bosib, endi chiqib ketmoqchi bo‘lgan edim, kimdir: «Uning nima uchun bu qadar izzat-ikromga sazovor bo‘lganini so‘ramaysanmi?» dedi. «Nima uchun izzat-ikromga sazovor bo‘ldi?» deb so‘ragan edim, «U itoatli yigit bo‘lib, Alloh azza va jallaga itoat va ibodatda ulg‘aygan edi», dedi. Shunda Abdumalik: «Albatta bu hikoyatda osiylar uchun ibrat va itoatkor bandalar uchun bashorat bordir», dedi».
"Gunohi kabiralar" kitobidan

KALIT VA TISH

Vahb ibn Munabbahga aytildi: «Jannatning kaliti «La ilaha illalloh» emasmi? U kishi aytdilar: «Xuddi shunday, lekin har bir kalitning tishlari bo‘ladi. Kim jannat eshigiga o‘sha tishlar ila kelsa, eshik unga ochiladi. Kim jannat eshigiga o‘sha tishlar ila kelmasa, jannat unga ochilmaydi».

MEN SENING NAMOZLARINGMAN!
Buvisining so’zlari hamon qulog’i ostida jaranglaydi: "œO’g’lim, namozni shunchalik ham kechiktirib bo’larkanmi?"
Yetmishni qoralagan edi buvisi. Azon ovozini eshitishi bilanoq yoshiga xos bo’lmagan tarzda chaqqonlik bilan o’rnidan turar, tahorat olib, namoz o’qirdi.
U esa"¦ nafsini hech yengolmaydi. Namozlarini nuqul ortga surgani-surgan, odatda shoshilib-shoshilib o’qiydi.
Ana shular xayolidan o’tib, soatga qaradi. Shom kirishiga o’n besh daqiqa qolibdi. "œYana kechiktiribman namozni", dedi o’ziga-o’zi. Tezgina tahorat olib, yuz-qo’lini artmasdan xonasiga yugurdi. Yana shunday tezlik bilan ibodatini ado etdi. Tasbeh o’girib o’tirarkan, xayolidan buvisi ketmasdi. "œBu holimni ko’rganlarida urishib bergan bo’lardilar. Qanday namoz o’qirdilar-a buvim"¦"
Duo qilib bo’lgach, ustini qandaydir yuk bosayotganini his qildi va astagina sajdaga uzandi. Ko’zlari yumilib ketayotgan edi. "œRosa charchabman bugun" deb o’yladi. Shu tarzda uxlab qolganini sezmay qoldi"¦
Qiyomat qoyim"¦ Mahshargohda odam qaynaydi. Kimdir tong qotib qolgan, nima qilishini bilmay harakatsiz turar, kimlardir esa har qayoqqa chopgan, yana kimdir boshini ikki qo’lining orasiga olgancha tiz cho’kkan"¦
Uning yuragi qinidan chiqib ketguday urar, vujudidan muzdek ter oqardi. Hayotligida qiyomat, savol-javob, tarozi haqida o’qigan, bilgan edi. Biroq Mahsharning bunchalik vahimali bo’lishini hech o’ylamagandi.
Hisob-kitob davom etmoqda. Bir payt uning ismi o’qildi. Hayrat ichida bir o’ngga, bir chap tomonga qaradi. "œMening ismim o’qildimi?" deya titradi lablari. Shu dam olomon ikkiga bo’lindiyu ro’parasida uzun yo’l paydo bo’ldi. Ikki farishta ikki qo’ltig’idan olib, oldinga surgalay boshladilar. Tarozibonning huzuriga yetganlarida farishtalar g’oyib bo’lishgandi.
Butun hayoti ko’z o’ngidan bir-bir o’tayotgan edi. "œShukurlar bo’lsin, — dedi o’ziga o’zi. — Umrim davomida faqat din yo’lida xizmat qilganlar bilan birga bo’ldim. Otam mol-davlatini Islom uchun sarf qildi. Uyda amri-ma’ruflar o’tkazardi, onam esa kelgan mehmonlarni kutib olar, dasturxon tuzardi. Men ham odamlarga xizmat qildim, ularga Allohning dinini tushuntirdim. Namoz o’qidim, ro’za tutdim, nimaiki farz bo’lsa, hammasini bajardim. Haromdan qochdim".
Ko’zlaridan duv-duv yosh to’kilarkan, "œRabbimni sevaman, Rabbimni sevaman", deya takrorlardi. "œNima qilgan bo’lsam, jannatga kirishim uchun yetarli emas, umidim faqat Allohdan".
Hisob-kitob cho’zilgandan-cho’zildi. Uning esa butun vujudi titrar, terlar, xayolida turli fikrlar g’ujg’on o’ynardi. Bir mahal qo’lida qog’oz tutgan farishta olomonga o’girilib, hukmni o’qishga kirishdi. Eng avval uning ismi o’qildi. Oyoqlari tamomila majolsiz edi, yiqiliay-yiqilay deb turibdi, ammo jon qulo’gi bilan farishtaning og’ziga ko’z tikkan.

Olomon bir qalqib tushdi: u jahannamga mahkum etilibdi!

Nima?.. Quloqlariga ishonmadi.

"œBo’lishi mumkin emas!.." baqirdi bor ovozi bilan. Telbalarcha har tomonga yugura boshladi. "œQanaqasiga jahannamiy bo’larkanman? Axir butun umr dinimga xizmat qildimku?!"

Farishtalar yana ikki qo’ltig’idan olishdi. Oyoqlarini yerga tekkizmay olovi osmonga o’rlagan jahannam tomon sudrab ketishdi. U esa tinmay chirpanardi. Lablaridan yarim-yorti so’zlar chiqardi: "œXizmatlarim"¦ Tutgan ro’zalarim"¦ Qur’on o’qiganlarim"¦ Namozlarim"¦ Hech biri qutqarib qololmaydimi meni?"
Baqirib-chaqirib, yolvorishga tushdi. Qani endi farishtalar qulos solsa. Jahannamga juda yaqin kelib qoldilar, hatto olovining tafti sezila boshladi.
Payg’aymbar alayhissalom "œUyining oldidan oqib o’tadigan suvda kuniga besh marta yuvingan odam qanday tozalansa, kuniga besh mahal o’qilgan namoz ham odamni xuddi shunday gunohlardan poklaydi" degan edilar. "œUnday bo’lsa, namozlarim meni qutqarib qolmaydimi?" deya o’yladi. "œNamozlarim"¦ namozlarim"¦ namozlarim"¦"

Farishtalar uning yolvorishlariga mutlaqo beparvo edilar. Jahannam o’rasining boshiga kelishdi. Undan chiqayotgan olov tafti yuzlarini yondirib yuborgudek darajada edi. U umid to’la ko’zlari bilan ortiga o’girilib qaradi: yo’q, hech qanday najot yo’q!.. Qo’llaridan tutib turgan panjalar bo’shaldi"¦ va uni jahannam tomonga itarib yubordi"¦

Xuddi shu mahal kimdir uni qo’lidan tutib qoldi. Boshini ko’tarib yuqoriga qaradi. Oppoq soqolli nuroniy bir chol uni jahannam o’rasidan tortib olayotgan edi.

—        Siz kimsiz? — so’radi u dahshat makonidan uzoqlasharkan.

Nuroniy chol kulimsiradi:

— Men sening namozlaringman!   

ШАЙХ ВА СУЛТОА

Кунлардан бир кун султон Яµё вазирлари билан бирга бозордан Ò‘тиб с–олди. Табиийки, µукмдорларга хос дабдаба ва асъаса билан. Уларни кÒ‘рган одам борки, Ò‘рнидан туриб с–уллус– с–илар, султоннинг шаънига олс–иш ва мас–товлар ёА†ди­рар­ди. Аммо бир чеккада турган сшил либос кийган, узун сос–олли бир чол гÒ‘ё µеч кимни кÒ‘рмагандек бефарс– сди. Муло­зим­лар шайхни µукмдорга таништира кетдилар:

— Султоним, бу халс– орасида жуда машµур шайх, А†орда сшайди ва мунтазам тоат-ибодат билан машА†ул.

Султон Яµё с–изис–синиб шайх томонга сс–инлашди.

— Ассалому алайкум, сй шайх.

— Ваалайкум ассалом.

Султон Ò‘зига хос вис–ор билан сÒ‘з бошлади:

— Сиздан бир савол сÒ‘рамос–чиман, сгнимдаги мана шу ипак кийим билан намоз Ò‘с–исам бÒ‘ладими?

Доно шайх сса мулойим кулимсиради:

— АˆÒ‘йинг, мендан бу саволни сÒ‘раманг.

— А­ йÒ‘с–, илтимос, жавоб беринг.

— Атрофингизда бир с–анча шариат пешволари турибди, Ò‘шалардан сÒ‘расангиз-чи.

— Улардан сÒ‘раб, жавобларини Ò‘ргандим, снди сиз айтинг!

— Майли, — деди шайх ва бироз сукутдан сÒ‘нг давом стди: — ¤лган µайвоннинг гÒ‘штини еган бир кучукни тасаввур с–илинг. Аˆорни µаром гÒ‘штга тÒ‘лган бÒ‘лса µам, µожат чис–ариш учун оёА†ини кÒ‘тармос–чи бÒ‘лади"¦

— ХÒ‘ш, бу билан нима демос–чисиз?! — Ò‘шс–ирди µукмдор.

— Айтмос–чи бÒ‘лганим, жисмингиз снг оА†ир гуноµларнинг остида, шундос– бÒ‘лса µам бу кийимда намоз Ò‘с–исам бÒ‘ладими, деб сÒ‘рамос–дасиз"¦

Шайх шу сÒ‘зларни айти-да, Ò‘гирилиб кета бошлади. Одамлар µайрат ва с–Ò‘рс–ув ичда с–олган сдилар. Ґамма султоннинг жавобини кутаётган сди. Шайхнинг ортидан маµзун с–араб с–олган султон бир маµал сгардан сакраб тушди. А­гнидан шоµона кийимларни ечди, с–иличини суА†уриб, ерга ташлади.
— Мусулмонлар, мендан рози бÒ‘линглар ва узларингизга бошс–а хукмдор топинглар, — деди-да шайхнинг ортидан югурди"¦

  IKKI SOLIH.

Ikki solih bir -  biri bilan suhbat qilib o`tirgan ekan, biri ikkinchisiga savol beribdi:
-  Men ko`p narsaga tushunmayman, shekilli. Agar Alloh hech narsaga muhtoj bo`lmasa, nega uni maqtashimiz, ko`klarga ko`tarishimiz kerak bo`ladi? Nima biz undan qarzmizmi?

Ikkinchi solih aytibdi:
-  Biz Yaratgandan har daqiqa qarzmiz va doimiy qarzdormiz.
Shunda taajubdan pasaygan solih nafasini rostlab gerdayib:
-  Ha, qarzdormiz, lekin har daqiqa emas.

Ikkinchi solih unga yaqinlashib qo`llari bilan birinchi solihning burun -  og`zini bekitibdi. Nafasi siqilgan solih kuch bilan itarib, debdi:
-  Sen nima qilayapsan, axir o`ldirib qoyasanku!
Shunda ikkinchi solih jiddiylik bilan debdi:
-  Seni Hudoning nafas qarzidan qutqarmoqchi edim.

Xolislik mukofoti va duoning kuchi

Bundan yeti yil muqaddam, rahbarlik lavozimida ishlab yurgan vaqtimda tarmog’imizga qarashli "œUyali" kanop zavodidan masjid ochilishi marosimiga taklifnoma kelib qoldi. Hayrli ishga quruq qo’l bilan bormaylik degan o’yda haydovchim Shavkatjon ikkimiz sholcha matodan joynamozliklar olib, aytilgan vaqtda yetib bordik. Mahalla oqsoqollari, masjid imomi va korxona rahbarlari bilan birga xonaqohga kirdik. Oyoqlarimiz ostidagi, parcha-parcha, eski-tuski, uvada sholchalarni ko’rib, rosti, ko’nglim andek xira tortdi. Atrofda turgan yigitlar bilan Shavkatjondan eski sholchalarni chiqarib, o’rniga o’zimiz keltirgan yangisini olishni iltimos qildim.
Shu payt g’aroyib hodisa ro’y berdi: sholchalarimizdan to’qqiztasi xonahoq eni bo’ylab shunday joylashdiki, bir qaich ortiq ham, kam ham bo’lmadi. Eng ajalanarli tomoni shundaki, oxirgi o’ninchi bo’lagi boshqalariga nisbatan bir metrcha kaltaroq, ya’ni, boshqalari sakkiz metrdan bo’lsa, oxirgizsi yeti metr ekan. Bu ham xonahoqning burchagiga o’rnatilgan yumaloq pechkadan boshlab solinsa, xuddi o’lchangandek joy-joyiga tushdi. Bu hodisadan men qattiq hayajonga tushdim. Hayratlarim beixtiyor tilimga chiqdi:
-Yo Parvardigor! Yo qudratingdan! Bu faqat Allohning qudrati. Axir, men bu xonahoqni endi ko’rib turibman. Eni-bo’yini o’lchamagan bo’lsam! Pechkaning joyini ham hisobga olgandek-a!..
Mahalla oqsoqollari, masjid imomi ham hayratga tushishdi:
- Demak, niyatingiz holis ekan, dilingiz pok ekan. Alloh yo’lidagi ehsoningiz sidqidildan ekan. Bu hodisa ham Alloh ehsoningizni dargohida qabul etganligidan darakdir balki, - deb xayrga yo’yishdi.
Fursatdan foydalanib iltimos qildim:
- Ikki oyga yaqinlashib qoldiki, uch yasharli bir sevimli nabiram 16-kasalxonaning og’irlar bo’limida "œana ketdi, man ketdi" bo’lib yotibdi. Shifokorlarning aytishlaricha, tuzalib ketishiga ishonch juda kam. Ammo Allohdan umid etaman, shu muborak kunda bir duo qilsalaringiz. Shoyad yaratgan Egam qabul etib, bolaga yengillik bersa, - dedim.
Darhaqiqat, jamoat sidqidildan ko’z yoshi bilan quyuq duo qilib, nabiramning tuzalib ketishini Yaratgandan so’rashdi. Bor-budimni o’rtaga tashlab, masjidning kam-ko’stiga atadim.
Ikkinchi hayratli voqea shu bo’ldiki, o’lim to’shagida yotgan nabiram oradan uch kun o’tar-o’tmay og’rxonadan palataga chiqarildi, bir haftadan keyin esa, butunlay sog’ayib uyga keldi. Hozir 4-sinfda a’lo baholarga o’qiyapti. Allohga shukr"¦

Fayzulloh xo’ja Abdulloxon Marg’iloniy
Musulmonlar taqvim kitobi 1999 yil(1419-1920) II-chorak

Sadaqaning afzali

O’tgan yili yozda Marg’ilondagi Qumtepa bozoriga brogan edim. Ayni saraton pallasi bo’lgani uchun quyosh sal ko’tarilishi bilan havo isib ketdi. Tush vaqtiga yaqinlashgan sari issiqqa chidash ham qiyinlasha bordi. Odatda, bunday paytlar chanqoqbosdi ichimliklarning bozori chaqqon bo’ladi. Atrofga ko’z yugurtirgandim, sal nariroqda kimningdir: "œObixudoyi! Obixudoyidan ichinglar!" degan ovozi eshitildi. O’sha tomonga yurdim. Qarasam, ellik yoshlar chamasidagi qalin soqolli, istarali bir kishi yonida turgan kajavali mototsikldagi katta idishdan kosada suv olib, atrofdagilarga tutyapti. Ichganlar minnatdorchilik bildirib, qaytib ketishyapti. Men ham borib:
- Suvingiz qanchadan, otaxon? — deb so’radim.
- Bu obixudoyi, o’g’lim, bepul, - degancha bir kosa to’latib uzatdi. Suvni ichgach, qiziqib qoldim:
- Otaxon, suv ulashayotganingizning sababi nima?
- Hazrati payg’ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: "œSadaqaning afzali chanqoq odamlarga suv ulashmoqlikdir", deganlar. Men shu hadisga amal qilayapman, xolos, - deb javob qildi.
Men bu shu so’zlarni eshitib, "œIchimizda qanday olijanob insonlar bor-a", deb o’yladim. O’zimni saodat asriga yaqinlashib qolgandek his qildim.

Jahongir Toybolayev.
Musulmonlar taqvim kitobi 1999 yil(1419-1920) II-chorak

Қалби бор кишилар учун

Ҳaмишa ссйлaрди слим ҳaқдa у,

Аиҳoст тсxтaди, уйидa aжaл.

Бaс oлди жoнини, тaйёр ҳoлдa у,

Oрзу- умидлaргa бoғлaнмaгaн гaл.

Ҳaли ҳaм ссимдa, мeн кичкинa гсдaк сдим. Шaмоллaб қoлгaним учун бир ҳaфтa кaсaлxoнaдa ётдим вa тузaлиб чиқaётгaн вaқтимдa дсxтир oтaмгa, "œҲoзирчa унинг сoғлиги сxши, лeкин кeлaжaкдa бу кaсaлнинг тaъсири бслaди",- дeб aйтaётгaнини сшитиб қoлдим.

Oрaдaн ксп йиллaр стди. Aввaл йигит, кейин oтa бслдим. Бaъзи вaқтлaрдa oзгинa ҳaрaкaт қилсaм, чaрчoқ вa нaфaс сиқиши сeзaмaн. Тслиқ тeкширтириш учун кaсaлxoнaгa бoрдим. Мaълум бслдики, мeнинг юрaк (клапанлари) қoпқoқлaримдa кaсaллик бслиб, юрaгимни oпeрaяис қилиш зaрур скaн. Ашлигимдa шaмoллaшдaн пaйдo бслгaн бу кaсaллик юрaк рeвмaтизмигa oлиб кeлибди. Мeн дсхтирни oпeрaяис срнигa дaвoлaнaмaн дeб ксндиришгa уриниб ксрдим. Лeкин у мeнгa: "œOпeрaяисгa бслгaн сҳтиёжинггa бир нeчa oйдaн кейин сзинг aниқ ишoнч ҳосил қиласaн",- дeди.

Ҳaқиқaтдa бир нeчa oйдaн кейин бу кaсaллик туфайли ҳолсизлaниб қолдим. Умумий тeкшириш вa ундaн кейинги тайёрлaш тaдбирлaридaн кейин Aллoҳнинг қaзoйи- қaдaригa рoзи бслиб, ишимни Aллoҳгa тoпширишгa қaрoр қилдим. Oпeрaяисдaн бир кун oлдин кaсaлxoнaгa ётдим. Ўшa кундaн қaриндoшлaрим зиёрaт қилa бoшлaдилaр. Кснглим тинч, xoтиржaм сдим. Мeни oпeрaяис қилaдигaн жaррoҳ-дсxтир билaн бир сoaтдaн oшиқ стирдим. Oпeрaяисдaн oлдинги кeчa тинч уxлaдим. Умумaн ҳeч нaрсa ҳaқидa сйлaдим...

Тoнг aзoни билaн уйғoндим.

Aзoнни сшитдим вa унинг сaдoси ичимдa тaкрoрлaнди.

Вужудим титрaб кeтди.

Ичимгa вaҳимa тушди, тинчлигим бузилди.

Менга нима бслспти, сзи?

Oпeрaяис oғир, сҳтимoл бу сeнинг ҳaётдaги oxирги кунингдир.

А­ҳтимoл бу сeн сшитaётгaн oxирги aзoндир...

Мeни ҳaр тoмoндaн вaҳимa срaб oлa бoшлaди.

Ўтгaн умримдa нималар қилдим?...

Бу сaвoл ксзимдaн шашқатор ёш oқизди.

Ўтгaн ҳаётим тушдeк стиб кeтди.

Аeгa мeн Оxирaт ҳaқидa сйлaмaдим?

Мaнa слим сқинлaшиб қoлди.

Ўзимга келиб қарасaм ҳaмширa тeпaмдa тургaн скaн.

"œСизгa нимa бслди?".

Унгa жaвoб бeрмaдим. Чунки менда унга берадиган жавобнинг сзи йсқ сди.

Лeкин у изтирoб чeкaётгaнимни вa ҳaсжoнлaнaётгaнимни сeзди.

Гсё у буни кутгaндeк, қслидa уxлaтиш учун нaркoзли шприя тутиб турарди.

Қслимни узатдим...

Мeн юрaгимни жaррoҳгa тoпширaётгaнимни билиб турaрдим.

Ҳoзир юрaгимни ёрaдилaр.

Бутун oпeрaяис дaвoмидa юрaгим уришдaн тсxтaйди.

Oпeрaяис тугaши билан юрaгимни жoнлaнтириш учун слeктр зaрсди юбoрилaди.

Жaвoб бeрмaсa иккинчи мaртa слeктр зaрби тaкрoрлaнaди...

Ундaн кейин елкaлaрдa oлиб кeтилaмaн...

Мaнa шу тaфсилoтлaрнинг ҳaммaсини билишим мeнга ҳaётни aрзимaс вa сътибoрсиз сканини билдирди.

Умримни бeкoр сткизиб юбoрдим. А­нди нима бслaди?!

Укoл oлиб, бир нeчa лaҳзaдaн кейин уxлaб қoлибман...

Кейин мeнгa мaълум бслдики, жaррoҳ юрaгимни сaккиз сoaт давомида тсхтoвсиз oпeреяис қилгaн. Юрaгим биринчи слeктр зaрбидaёқ уриб кeтибди, бунинг учун Aллoҳгa ҳамд айтдим.

Кaсaлxoнaдaн чиққанимдaн кейин ҳaр куни сзимни ҳисоб-китоб қилaдигaн бслдим. Мeн слим тсшaгидa ётар сканман, ксзимдaн шашқатор ёш oқизгaн сшa лaҳзaни тез-тез сслайман.

Aллoҳгa қaндaй рсбaрс бслaмaн?...

Вa қайси амалим билaн?...

Қaчoн сшa лaҳзaни сслaсaм, тoaтим вa Aллoҳгa бслгaн сқинлигим снaдa зиёдa бслaди. Қaчoн ҳaвoйи нaфсим мeни бeпaрвoлик вa дaнгaсaликкa тoртсa, сшa вoқeaни сслaймaн. Иккинчи мaртa ҳaётгa қaйтгaним учун Aллoҳгa шукр қилaмaн!

Aбдулмалик ал-Қосимнинг "Истиқбол" номли китобидан Абдуллоҳ Абдулҳамид таржимаси   Манба

"(Улқума ибн Мурсад.)

Биз ҳозир ҳижратнинг сн тсртинчи йилидамиз.

Саҳобаи киромлар ва улуғ ёшли тобеинлардан иборат ҳидостчи бинокорлар мусулмонлар халифаси Умар ибн ал-Хаттоб розисллоҳу анҳунинг амри билан Басра шаҳрининг чегараларини чизмоқдалар. Улар бу ерни Форс шаҳарларида ғазот қилаётган мусулмон қсшинларининг ҳарбий истеҳкомига, даъватнинг маркази ва ер юзида Аллоҳнинг калимасини олий қилиш минорасига айлантириш учун азму қарор қилганлар.

Араб жазирасининг ҳамма ерларидан: Аажддан, Ҳижоздан, Ямандан мусулмон жамоалар снги шаҳар томон йслга тушишган. Улар чегара вилостга срнашиб, душман томонга қалқон бслишлари керак. Аажддан Басрага ҳижрат қилганлар ичида Бани Тамим қабиласидан бслмиш Омир ибн Абдуллоҳ ат-Тамимий ал-Унбарий деган йигит ҳам бор сди.

* * *

Омир ибн Абдуллоҳ мсйлаби сндигина сабза урган, тиниқ юзли, покиза руҳли, тақводор қалбли ёш йигитча сдилар.

Басра ёш бслишига қарамай, ҳарбий ҳаракатлар натижасида қслга киритилган слжалар ёғилиб тургани, қуйма олтинлар оқиб келаётгани туфайли мусулмонларнинг снг бой шаҳарларидан ҳисобланарди.

Лекин Бани Тамимлик Омир ибн Абдуллоҳни буларнинг ҳеч бири қизиқтирмас сди. У одамларнинг қслидаги нарсаларга аҳамист бермас, Аллоҳнинг ҳузуридаги нарсагагина интилар сди. У дунё ва унинг зийнатидан юз сгирган, Аллоҳ ва Унинг розилигига юзланган йигитча сди.

Шу кунларда Басранинг снг ксзга ксринган кишиси улуғ саҳобий Абу Мусо ал-Ашъарий разисллоҳу анҳу бслиб, у киши гуллаётган шаҳарнинг волийси қилиб тайинландилар.

Абу Мусо Басрадан турли томонларга юбориладиган мусулмон қсшинларининг қсмондони сдилар. У зот Басра аҳлининг пешвоси, муаллими ва Аллоҳ Таолонинг йслига бошловчи муршид, раҳнамо сдилар.

Омир ибн Абдуллоҳ урушда ҳам, тинчликда ҳам Абу Мусо ал-Ашъарийнинг стагидан тутдилар, сафарда ҳам, муқимликда ҳам доим бирга бслдилар. У зотдан Аллоҳнинг Китобини Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қалбларига қандай тушган бслса сшандайича соф ҳолда, гсёки ҳали сиёҳи қуриб улгурмаган саҳифадан сқиётгандек сргандилар. А асули акрамга боғланадиган саҳиҳ ҳадисларни Абу Мусодан сзлаштирдилар ва ривост қилдилар. Шундай қилиб Абу Мусо ал-Ашъарийнинг қслларидан Аллоҳ азза ва жалланинг динини сзлаштириб, уни схши тушунадиган бслиб чиқдилар.

Ўзларига етарли бслган илмни олиб бслганларидан сснг ҳаётларини уч қисмга бслдилар:
Вақтларнинг бир қисмини зикр халқаларида стказиб, Басра масжидида одамларга Қуръон сргатардилар;

Яна бир қисмини хилватда ибодат билан стказар, то оёқлари толиққунча тик туриб, Аллоҳга ибодат қилар сдилар.

Яна бир қисмини сса жиҳод соҳасида стказар, Аллоҳ йслида қилич солиш билан машғул бслар сдилар.

Омир ибн Абдуллоҳ ҳаётларида шулардан ташқари ҳеч нарсага срин қолдирмаган сдилар. Аатижада у зотни Басранинг обиди ва зоҳиди деб номлай бошладилар.

* * *

Омир ибн Абдуллоҳ ҳақидаги маълумотлардан бохабар бслиш учун басраликлардан бирининг ҳикоссига қулоқ тутайлик-чи:

"¦Мен карвон билан сафар қилдим, карвонда Омир ибн Абдуллоҳ бор сди. Кеч тушгач, сув бсйидаги дарахтзорга тушдик.

Омир сз буюмларини ерга туширди-да, отини дарахтга боғлаб, унинг тизгинини узун қилиб қсйди ва отни тсйдирадиган миқдорда хашак йиғиб келиб, олдига ташлади. Кейин сса дарахтзорга кириб, панага стди.

Мен сзимга сзим дедим:

- Худо ҳаққи, унинг кетидан бориб, бу кеча дарахтзор, чакалакзор ичкарисида нималар қилишини бир кузатайин.

Ибн Абдуллоҳ юриб-юриб дарахтлар билан сралган, ксздан пана бир тепаликка етганда тсхтади. У қиблага юзланиб, тик туриб намоз сқий бошлади. Мен унинг намозидан гсзалроқ, мукаммалроқ ва тавозеълироқ намозни ксрмаганман.

У Аллоҳ хоҳлаганича намоз сқигач, Аллоҳга дуо ва муножот қила бошлади. Унинг дуосида қуйидаги ссзлар бор сди:

"Илоҳим, мени Ўз амринг билан сратдинг, Ўз хоҳишинг билан мени бу дунё балоларига йслиқтирдинг. Сснгра менга: "Ўзингни тсғри тут!" дединг. А­й қудратли, сй мустаҳкам зот, мени Сен Ўз лутфинг билан тутиб турмасанг, мен сзимни қандай тутиб қоламан?

Илоҳим, шубҳасиз Сен схши биласанки, агар дунё ва ундаги нарсаларнинг ҳаммаси меники бслса-ю, Сенинг розилигинг учун уларни мендан ссраладиган бслса, ссровчига ҳаммасини албатта тортиқ қилган бслардим. Аафсимни менга тортиқ қил - уни менга бсйсундириб бер, сй раҳмлиларнинг раҳмлиси!

Илоҳим, Сенга бслган муҳаббатим менинг барча мусибатларимни енгиллаштирди ва ҳар қандай қазои қадарга ксниктирди.

Сенга бслган муҳаббатим туфайли қай ҳолда тонг орттиришим-у қай ҳолда кунни кеч қилишимга парво қилмай қсйганман"¦"