АҚЛЛИ БОЛА
Бир неча асрлар олдин Тобеинлар даврида Боғдод Ислом тараққий стган шаҳарлардан бири бслиб, у ерда жуда ксп мусулмон уламолари, олимлари сшаган. Шу сабабли шаҳар Ислом динининг илм маркази ҳисобланган. Кунлардан бир кун А ум подшоҳи Боғдод мусулмонларига уч савол бериш амри билан сз слчисини жснатди. Алчи шаҳарга етиб боргач, халифага подшоҳнинг истагини билдирди. Шунда халифа шаҳар уламоларини саройга йиғишни буюрди. Алчи минбарга чиқиб:
- Мен сизларни тортишувга чақираман. Агар подшоҳимнинг уч саволига жавоб бера олсангиз, у сизларга ксп мол мулк ваъда қилмоқда. Мана саволларим: Аллоҳдан аввал нима бслган? Аллоҳ қаерга қараспти? Ҳозир Аллоҳ нима қилспти?
Уламолар орасида сукунат чсмди.(Ўзингиз бу саволларга жавоб беришга журъат стармидингиз?) Тссатдан оломон ичида майин овоз сшитилди: - Дадажон, рухсат беринг, мен унинг саволларига жавоб берай!
Бу овоз отасига сргашиб келган ёш боланики сди. Халифадан рухсат ссралгач, болакайга гапиришга изн берилди. А ум слчиси ёш мусулмонга мурожаат қилиб, биринчи саволини такрорлади:
- Аллоҳдан аввал нима бслган?
Йигитча саволга савол билан жавоб берди:
- Санашни биласизми?
- Ҳа, - деди слчи.
- Унда сндан пастга қараб сананг!
Алчи "œсн, тсққиз, саккиз, дес санай бошлади ва ниҳост "œбир" деб тсхтади. - Аега тсхтадингиз, бирдан кейин нима бор?", - деди бола.
- Бир снг охиргиси, ундан кейин ҳеч нарса йсқ, - деди ҳайронлик билан слчи.
- Оддий бир сонидан кейин ҳеч нарса йсқ скан, қандай қилиб Якка бслган Аллоҳдан аввал бир нарса бслиши мумкин?! У Аввал ва Охир, Зоҳиру, Ботиндир.
Алчи бу жавобга ҳеч қандай сътироз билдира олмади ва иккинчи саволни берди:
- Аллоҳ қаерга қараспти?
- Шам келтириб ёқинг, - деди йигитча, - снди сса унинг нури қаерга қараб таралаётганини айтинг.
- Аммо, шамнинг нури ҳар тарафга таралади: шарққа, ғарбга, шимолга, жанубга... Аниқ бир томонни айтиш мушкул, - дес ҳайрати ортди слчининг.
- Агар сратилган нур ҳар томонга қарар скан, унинг Яратувчисидан нимани кутмоқдасан?! "œАллоҳ осмонлар ва ернинг нуридир..."(Аур, 35) хитоб қилди бола.
Алчи сз ксзларига ишонмасди. Қаршида турган бу кичкина болакайнинг усталик билан бераётган жавоблари уни тилини тишлашга мажбур қилди. Тушкунликка тушган слчи охирги саволни беришга оғиз жуфтлар скан, йигитча унга:
"œТсхтанг, сиз менинг срнимга тушиб, мен сса минбарга чиқишим адолатлироқдир. Саволингизни ҳамма сшитди, снди менинг жавобимни ҳам сшитишсин, - деди.
Алчига бу таклифга рози бслди ва минбардан тушиб учинчи саволни такрорлади:
- Ҳозир Аллоҳ нима қилспти?
Йигитча ғурур билан:
- Аллоҳ ҳозир бу минбардан Исломни масхара қилмоқчи бслган ёлғончини тушириб, уни ҳаммага кулги қилди. Аллоҳнинг борлигига ва бирлигига ишонган мсминни сса юксалтириб, тилига ҳикмат солиб ҳақиқатни баён қилдирди. Ҳамма нарсага Қодир Аллоҳ "œ... ҳар куни иш амалдадир". (Ар-А оҳман, 29).
Мағлуб слчи бу ссзлардан сснг иснод билан сз шаҳрига қайтиб кетди. Бола сса Ислом оламидаги снг буюк олимлардан бири бслиб етишди. Аллоҳ уни гсзал ҳикмат ва динни чуқур тушуниш иқтидори билан тақдирлади. Унинг исми Абу Ҳанифа бслиб, у бутун дунёга Имоми Аъзам номи билан машҳурдир.
Ўсиб келаётган мусулмон фарзандларимизни ҳам шундай ҳикмат соҳибларидан бслишларини Аллоҳдан ссраб дуо қилайлик.