Salaflardan biri o'lgan singlisining janozasida hozir bo'ldi. Uning pul solingan hamyoni mayitning qabriga tushib qoldi. Va buni hech kim sezmadi. U qabrdan ketgach hamyonini esladi va iziga qaytdi. Odamlar tarqab ketganlaridan keyin qabrni kavladi. Unda alangalanib turgan olovni ko'rib qabrni qaytadan ko'mib qo'ydi. Keyin onasining oldiga yig'lab mahzun bo'lib qaytib keldida:"Ey onajon, singlim nima ish qilardi menga aytib bering"-dedi. Nimaga so'rayapsan deb so'ragan onasiga uning qabrida alangalanib turgan olovni ko'rdim deya javob berdi. Shunda onasi yig'ladi va :"Ey o'g'lim, singling namozga beparvo edi va uni o'z vaqtidan kechiktirib o'qirdi:- dedi.


Namozni vaqtidan kechiktirib o'qigan kishining ahvoli shu bo'lsa, umuman namoz o'qimaydigan kimsaning holi ne kechar ekan? Alloh taolodan namozni o'z vaqtida muhofaza qilishimizni so'raymiz. Albatta U sahih, muruvvatli Zotdir.

Islom ADOLAT bilan ish yuritadigan eng MUKAMMAL DINDIR

Musulmonlarning qayg’usi

Totorlar bilan Shomda bo’lgan urushda mo’g’ul-totorlarning qo’liga, musulmon, nasoro va yahudiylardan juda ko’pchilik asoratga tushib qolidi. Shunda Shayxul islom ibn Taymiyya totorlarning amiri bilan asirlar va ularni ozod qilish xususida muzokara olib bordi. Bir qancha tortishuvlardan keyin bosqinchilarning amiri yahudiy va nasoro asirlarini o’ziga qoldirib, faqat musulmon asirlarni ozod qilishini aytdi. Shayxul islom bundan bosh tortdi va: "œSen qo’lingdagi ahli zimmadan bo’lgan yahudiy va nasorolarning ham hammasini ozod qilishing lozim, biz ahli millatdan ham, ahli zimmatdan ham biror asirni qoldirmaymiz , deb javob qildi".

Musulmonlar taqvim kitobi 1999 (II)

Bani Isroillik bir ayol Muso alayhissalom huzurlariga kelib:"E Allohning elchisi, men ulkan gunoh qilib qo'ydimda, bu gunohimdan Alloh taologa tavba qildim. Allohdan tavbamni qabul qilib, gunohimni mahfirat etishini so'rab duo qiling:- dedi. Muso alayhissalom undan:"Nima gunoh qilding?"- deb so'radi.Ey Allohning payga'ambari, men zino qilib bola tug'dimda, so'ng uni o'ldirdim:- dedi. Shunda Muso unga:"Chiq bu yerdan, ey fojira, yana kasofating tufayli osmondan olov tushib bizni yondirib yubormasin:- dedi. Ayol payg'ambar huzuridan ko'ngli o'ksigan holda chiqib ketdi. Jabroil alayhissalomtushib:"Ey Muso, Rab taolo nima uchun tavba qilgan ayolni qaytarib yubording. Undan ko'ra yomonroq kimsa borligini bilmaysanmi deyapti?- dedilar. Muso alayhissalom:"Ey Jabroil, undan ham yomonroq kimsa kim?"- deb so'ragan edi.  "Qastdan bila turib namozni tark etgan kishi"- degan javob bo'ldi.

 
Imomi A’zam Abu Hanifaning bolalik yillari edi. Allohga ishonmaydigan bir dinsiz odam Kufa shahriga kelib qoladi. U ko’p shaharlar kezib, Alloh yo’qdir, hamma narsa tabiat tarafidan yaratilgan deb, olimlar bilan bahs yuritar edi. Buzuq fikrlarni tarqatuvchi bu zot kufa shahri olimlarini ham munozaraga chaqirdi. Musulmonlar uning ustidan kulishib: "œistasang bizning kichik bir olimimiz bilan munozara qilasan. Agar uni munozarada yengsang, u holda, buyuk olimlarimiz bilan ko’risha bilarsan" — dedilar. U rozi bo’ldi. So’ngra munozara joyi  va vaqti tayin qilindi. Kufaliklar bir yerga yig’ildilar. Lekin yosh olim ha deganda kelavermadi. Oradan yarim soat o’tgach, dinsiz odamning g’ururi ortaverdi. "œOlimlaring mendan qo’rqib kelmadi", - deya kula boshladi.
Shu payt ichkariga yosh olim Abu Hanifa kirib keladi.
Dinsiz odam: "œNimaga kech qolding, kichik? Shunchalik qo’rqasanmi mendan? "œ — deb so’radi. U esa: "œ-Yo’q, qo’rqmadim. Uyimiz soyning u tarafidadir. Ko’prikdan o’tishim kerak edi. Qarasam, ko’prik buzilipdi. Noiloj daraxtlarga qayiq bo’lib, meni o’tkazib qo’yishlarini amir etdim. Daraxtlar qayiqqa aylandilar va meni bu tomonga o’tkazib qo’ydilar. Shu sabab biroz kechikdim, uzr so’rayman:, dedi.
Abu Hanifaning javobidan dinsiz odam qah-qaha otib kuldi. —Ey beaql bola, hech zamon daraxt o’z-o’zidan qayiqqa aylanib qoladimi ? — deyishi bilan Abu Hanifa birdaniga jiddiylashib: "œAslida, aqilsiz sensan ! Hatto, bir qayiqni o’z-o’zidan paydo bo’lganligini ham qabul etolmaysan, ayt-chi, bu cheksiz-poyonsiz olamning o’z-o’zidan paydo bo’lishini qanday izohlaysan?
Bu ajoyib mantiqli gapga hayron bo’lib qolgan tabiatchi olim: "œMeni boplab qo’lga tushirding , o’g’lon! Xo’p, shu borliqni yaratgan Allohni menga ko’rsat, men ham ishonay," — dedi.
Abu Hanifa qo’liga bir piyola sut olib kofirdan so’radi: Yog’ bilan pishloq nimadan qilinadi? U javob berdi: "œAlbata, sutdan qilinadi. Abu Hanifa dedi: -Unda, sen piyoladagi yog’ bilan pishloqni ko’rsat!
Dinsiz odam hayron bo’lib: -Albatta, bu sutning ichida yog’ bilan pishloq bordir, biroq u ko’rinmas.
Kofirning eng zaif yeridan tutgan Abu Hanifa : "œShu sutning ichida yog’ va pishloq borligini bilganing holda ularni ko’rsataolmaysan. Ulug’ Allohni "œmana Alloh" deb ko’rsatmoq mumkinmi? Sutning har zarrasida yog’ qanday bor bo’lsa, Alloh ham bu olamda o’shanday bordir, biroq ko’rinmaydi,"- dedi. Bu mantiqlik javobdan ham qoniqmagan dinsiz odam: "œYaxshi, endi eng so’ngi  savolimga javob ber, ustunligingni tan olay. Alloh bor ekan, u hozir nima ish qilyapti, "œ deb so’radi.
Abu Hanifa biroz o’ylanib turdi-da, u odamga dedi: Kursidan pastga  tush , keyin javop beraman. U odam kursidan tushdi. Uning kursisiga kichik olim chiqib dedi: "œHozir Alloh sen dinsizni kursidan tushirdi, menga o’xshagan kichik qulini kursiga chiqardi." Shundan so’ng dinsizning gapirishiga maloli qolmadi. Yig’ilganlar oldida kalimayi shahodat keltirib, musulmon bo’ldi.

Bir kuni Abdurahmon ibn Avf mo‘minlarning xalifasi hazrat Umar (r.a) ning ziyoratiga keldi. Salom berdi-da, kutib turdi.

Xalifa yonib turgan shamni o‘chirib, keyin boshqasini yoqdi.

Bu ahvol mehmon diqqatini tortdi, u hazrat Umarga:

- Ey, Amiral-mo‘’minin! Oldingizda sham yonib turardi, uni o‘chirdingiz. Yana unga o‘xshash boshqa shamni yoqdingiz. Buning bir hikmati bordir? - dedi. Amiral-mo‘’minin hazrat Umar (r.a) tabassum bilan dedi:

- Yo Abdurahmon, o‘chirganim davlatning shami (molidir). Yoqqanim esa o‘zimning shaxsiy shamim, o‘z pulimga olganman. Davlat ishlarini qilganimda, davlatning shamini yoqaman. Hozir sen bilan suhbat qurib o‘tirganimda, davlat shamini yoqishim halollik bo‘lmaydi, shuning uchun uni o‘chirdim. O‘zimnikini yoqdim. Shunday qilmasam, Allohga qanday hisob beraman?

Assalomu aleykum.
Endi islomga qadam qo'ygan bir tanish birodarim bilan sodir bo'lgan voqeani yozib qoldirmoqchiman.

Bir kuni dindoshimiz Jum'a namoziga taksida ketayotgan edi. Birdan yo'lda taksi haydovchisini YHH (eski DAN) hodimi to'htatib har hil bahonalar qilib ushlab o'tirdi. Haydovchi YHH (eski DAN) hodimiga:"Aka, mani qo'yib yuboring, mijozim Jum'a namoziga shoshilyapti"-dedi. Hodim mashinaga yaqinlashib rostdan ham mijoz Jum'a namoziga borayotganiga amin bo'lib, birdan cho'ntagidan 2000 so'm chiqarib birodarimga berdi-yu va:"Aka mani nomimdan ham sadaqa qutisiga tashangiz"-deb iltimos qildi.

Bu voqeani eshitib o'sha tanishimga:"Allohning mo'jizalarini ko'ryapsanmi?" dedim. Birodarim esa:"Bu qanaqa mo'jiza?"-deb ensasini qotirdi. SubhanaAllah!!!
Alloh hammamizni iymonimizni kuchaytirsin. Ameen

Uxuvvat

Hazrati Ali Fotimai Zahroga uylanmoqchi bo’lganlarida to’y qilarlik hech vaqolari yo’q edi. Payg’ambarimizning maslahatlari bilan sovutlarini sotib, nikohning chiqimlariga ishlatmoqchi bo’ldilar. Shunday qilib, bir kishiga sovutlarini berib, bozorga jo’natdilar.
O’sha kuni Hazrati Usmonning yo’llari bozor orqali tushdi. U kishi o’tib ketayotib, Hazrati Alining sovutini ko’rib qoldilar va darhol tanidilar, sotuvchidan:
- Egasi qanchaga sotmoqchi? — deb so’radilar.
- To’rt yuz dirhamga.
Usmon roziyallohu anhu sovutni sotib oldilar. Uylariga kelib, yana to’rt yuz dirham oldilar va Alinikiga qarab ravona bo’ldilar.
- Ey Ali, - dedilar eklib, - bu sovut sendan boshqasiga loyiq emas, uni o’zing ol. Mana bu pullar ham senga, to’y harajating. Ammo sening sharoitingdan bexabar qolganimiz uchun bizni afu et"¦

Musulmonlar taqvim kitobi 2001 yil II chorak

 Шайх Мухаммад Маснаднинг "Аллохга кайтган кизлар" рисоласидан Вадуд Ахмад таржимаси.


Мисрлик Сузи Мазхар йигирма йилдан бери Аллохнинг хак динига чакириш йслида юрган даъватчи аёл. Унинг исми Аллохга кайтиб, тавба килган санъаткор аёлларнинг исмлари билан боглик, шунингдек, улар орасида Исломистга даъват борасида анчайин  ахамистли срни бор. Сузи сз тавбаси хакидаги киссасини шундай хикос килади:

"Университетни адабиёт факулътети журналистика бслимини тамомлаганман. Бувимнинг кслида восга етдим. Санъат устаси, артист Ахмад Мазхар амаким бслади. Ксп вактларимни театр ва коняертлар томошасида стказардим. А­ркинлик ва хурлик деб аталмиш тушунча билан атрофимдаги хайвоний ксзлар олдида сзимни жамолимни ксз-ксз килиб юрар сдим. Бувим менга каттик турмасдилар. Ота-онам хам шу каби сдилар. Ўзи кспгина зодагон одамлар ва уларнинг фарзандлари шу каби хаёт кечиришади. Улар хайвонлар каби, балки, улардан баттарок бслган турмушда сшашади.

Хакикатда, Ислом хакида унинг номидан бошка хеч нарсани билмас сдим. Лекин, мол-дунё  ва обрс-сътиборли бслсамда, менда бир нарсадан ксркув бор сди"¦ Мен газ ва слектрдан чикадиган ёнгинлардан жуда ксркардим. Аллох мени килаётган маъсистларим туфайли бир куни стда ёндириб юборади деган гумон мени ксркитарди. А­ртага Аллохнинг азобидан кандай нажот топаркинман деб ичимда сйлардим.  Баъзида, виждонимнинг бу каби маломатларидан кочиб уйкуга гарк бслар, баъзида сса театр ёки кинога чикиб кетардим. 

 Вакти соати етиб, турмушга чикдим. Турмуш сртогим билан "асал ойи" ни стказиш учун Франяисга, Ларижга саёхат килдик. Сафарда бир нарса мени сътиборимни тортди.  А имда юрган чогимизда Ватиканда бслгандик.  А им Лапасининг  музейига кирмокчи бслганимизда, сшикбон сгнимга катта кора халат кийиб олишимни,  акс холда киргизмаслигини айтиб туриб олганди"¦ Улар сзларининг бузилган диёнатларини мана шундай хурматлашади"¦

Шу онда пичирлаб, сзимга савол бердим: "Бизга нима бслди, Исломимизни шунчалар хурмат килмай, бесътибор бслиб колибмиз??!"

Сунъий бахтиёрлигимнинг снг авжи кечаётган сша кунларнинг бирида сримга,  неъматларига шукрона рамзида Аллох учун икки ракат намоз скиб ксймокчиман, дедим. У: "Аимани истаётган бслсанг шуни килишинг  мумкин, бу сени сркинлигинг!!!" деди.

Бир куни узун ксйлак ва рсмол олдимда, Лариждаги катта  жомеъ масжидга кирдим"¦. Икки ракат намоз скидим"¦

Масжиддан чикар сканман, бошимдаги рсмолни ва узун ксйлакни ечиб, снди сумкамга солмокчи сдим,  кутилмаган бир вокеа содир бслди"¦

Олдимга кск ксзли бир франяуз киз скинлашди. Бу ксзларни унутмайман"¦ Бир умр унутмайман"¦ А­гнида исломий либос-хижоб"¦ Келиб, кслимдан охиста тутди ва  елкамга кслини ксйиб, паст овозда:

"Опажон, хижобингизни нега ечаспсиз?

Ахир,  бу Аллохнинг буйруги сканини билмайсизми!!!" дес шивирлади:

Унинг бу ссзларидан донг котиб колдим. Кейин, сзи билан бир неча дакикага масжидга киришимни илтимос килди. А ад стмокчи бслдиму, лекин, кизнинг чиройли одоби, латиф муомаласи мени ичкарига киришга мажбур килди"¦

У: "Аллохдан сзга илох йск сканига гувохлик берасизми??"¦ Ушбу шаходат калимаси - "Ла илаха иллаллох" нинг маъносини тушунасизми??"¦ Улар факат тилдагина айтиладиган калималар смас, балки, уни тасдиклаш ва унга амал килиш хам кераклигиничи??!" деб саволлар ёгдира кетди.

Ўша куни киз менга хаётдаги снг киска дарсни таълим берди"¦ Калбим титраб кетди"¦ Унинг ссзларидан хис-туйгуларим юмшаб, таъсирланиб кетдим"¦

Киска сухбатимиз нихоссига етиб, хайрлашар сканмиз, киз кслимдан тутиб: "Опажон, динга (Исломга амал килишлик билан) ёрдам беринг"¦" деди

Масжиддан атрофимда нималар бслаётганини сезмаган холда, сй-фикрларимга ксмилиб чикдим .

Ўша куним срим билан тунги клублардан бирида кунгилчоглик килиш учун жой буюриб ксйган сдик. "Кабаре" деб номланадиган то тонггача маишат бсладиган ушбу маконда сркагу аёл бирга раксларга тушишади. Улар мусика огушида, куй охангида аста-секин, бслаклаб-бслаклаб бир-бирларини кийимларини ечишади"¦ Шармандагарчиликлар авжига минади"¦Худди хайвонлар каби, йск, балки хайвонлар хам килмайдиган, килишга ор киладиган устсиз ишлар у ерларда то тонггача давом стади"¦

Томоша килиб стириб, бирдан улардан нафратланиб кетдим"¦ Залолатга чсмган нафсим улардан жирканиб кетди"¦ Улардан юзимни буриб тескари сгирилиб олдим"¦ Атрофимда ким борлигини сезмай бошладим"¦ Хаво етишмаётгандек бслди"¦ А­римдан нафас олиш учун ташкарига чикишимизни талаб килдим"¦

А­ртасигаёк Кохирага кайтиб кетдим. Келасолиб, биринчи ишим Ислом билан танишиш бслди. Гарчи мен шу вактгача дунё неъматларига бурканиб сшаган бслсамда, хотиржамлик ва оромни билмай сшаганман. Лекин, сша сакийнатни, оромни мен Исломга скинлашганимдан сснг, намоз скиб, Куръон тиловат кила бошлаганимдан кейингина топдим.

Атрофимдан жохилий хаёт чекинди ва мен снди куну-тун Куръон мутолааси билан банд бслдим"¦ Ибн Касийр, Саййид Кутбларнинг тафсирларини топиб скидим.  Хонамда стириб олиб, узун соатларни завк ва шавк билан китоб скишга багишладим"¦. Ксп скидим"¦ Тунги стиришлар, кино-театрлар, маишатлар билан тслган залолат хаётимдан хижрат килдим"¦ Муслима аёллар билан таниша бошладим"¦

Аввалда, срим хижоб срашим, уларнинг жохилий хаётларидан чекинишим, кариндош ва бошка сркаклардан сзимни тортишим, номахрам сркаклар билан ксл бериб ксришмаслигим каби хатти-харакатларимга каттик туриб каршилик килди"¦

Буларнинг бари Аллох томонидан менга бслаётган имтихон ва синовлар сди. Лекин, иймоннинг илк кадамлари Аллохга тслалигича таслим бслиш, Унинг ксрсатмаларига бсйсуниш хамда Аллох ва А осулини барча бошка нарсалардан ортикрок схши ксриш билан ксйилади.

Кспгина муаммолар бошимдан стди. А­рим билан ажрашишгача борай дедик"¦

Лекин"¦. Кичкинагина уйимизга Исломнинг киришини амр стган Аллохга хамд бслсин"¦ Аллох субханаху ва таоло сримни хам Исломга хидост стди"¦ Хозир у мендан ксра схширок мусулмон кишига айланган"¦. Хозир у Аллохнинг Хак динига даъват стувчи мухлис кишилардан бири"¦ Майли, мен уни шундай деб хисоблайман ва Аллохга бирон кишини мактамайман...

Касалликлар, дунёвий мушкулотлар ва биз дучор бслаётган бир канча мусибатларга карамасдан биз хозир бахтиёрмиз"¦ Биз бу мусибатларимиз дунёмиздагина сканидан ва шукрким, динимизда смаслигидан жуда бахтиёрмиз"¦"
Manba: "Бу ксзларни унутмайман"¦."

P.S: Balki forumga joylangandir, ammo bugungi kunimizga ayni tegishli holat va o'ylantiruvchi voqea. Ta'sirli...

Barchamizni Alloh o'z hidoyatidan begona qilmasin

Hadicha Alloh rozi bo'lsin, kiritgan maqolangiz uchun rahmat

Ер юзидаги бутун жонзотларга ҳукмронлик қилган Ҳазрати Сулаймоннинг Ямандаги саройига, тушга сқин бир одам ҳовлиқиб келди. Соқчиларга шахсий масала юзасидан Ҳазрат Сулаймонни ксриши лозимлигини айтиб дарҳол ичкарига кирди. Сулаймон қсрқувдан титраб, ранги оқариб кетган одамдан ссради:
- Тинчликми нима гап? Аега бунчалик ваҳимага тушдинг?
Аима дардинг бслса, айт менга...
Одам ҳовлиқиб:
- Бугун саҳарлаб Азроилни ксрдим. Менга қсрқинчли бир қараш қилди-да, кейин узоқлашди. Тушундимки, у менинг жонимни олишга қарор қилган...
- Тушунарли. Аима қилишимни истайсан?
Одам ёлворди:
- А­й, жонларнинг қсриқчиси, мазлумларни ҳимос қилувчи Сулаймон... Сен ҳамма нарсага муқтадирсан. Қуш, бсри, тоғ, тош, сенинг амрингда. Шамолга буюр. Мени бу ердан Ҳиндистонга олиб кетсин... Шунда Азроил мени топа олмайди. Мен сса жонимни сақлаб қолган бсламан. Мадад сендан...
Сулаймон, одамнинг ҳолига ачинди. Шамолни чақирди: "œБу одамни дарҳол олиб Ҳиндистонга слтиб қсй..." амрини берди...
Шамол зудлик билан одамни олиб Ҳиндистондаги узоқ бир оролга стиб ташлади. А­ртаси куни Ҳазрати Сулаймон мажлис қилиб, ҳамма келганлар билан танишиб чиқди. Бир пайт Азроилнинг ҳам йиғинда стирганига ксзи тушди. Уни ёнига чақириб:
- А­й Азроил... Кеча у одамга нега дарғазаб қарадинг? Жонини олсанг олардинг, нега уни бунча қсрқитдинг? — деди.
Азроил жавоб берди:
- А­й, дунёнинг улуғ султони.. Мен у одамга ғазаб билан, қаҳр билан қарамадим, ҳайрат билан боқдим. У снглиш буюрди деган ваҳм қамради. Уни бу ерда ксриб шоширдим. Чунки Тангри менга буюрган сдики: "œБоргин, бу оқшом у одамнинг жонини Ҳиндистонда ол" деганди... Уни ксриб, бу одамнинг юз қаноти бслса ҳам, бу оқшом Ҳиндистонда бсла олмайди, бу қандай бслди деб ҳайратга тушдим... Унга бундай қарашимнинг сабаби шу сди. Ҳақиқий ҳайрат шуки, кеча оқшом мен у одамни Ҳиндистоннинг фалон оролида жонини олдим!
Мавлоно ссрайди:
- Кимдан қочамиз, сзимизданми? Бу хомхаёл... Кимдан қочиб қутуламиз... Тангриданми? Қандай гуноҳ... Дунё Тангридан ғофил бслмоқда... Дунё, пул, аёл, кийим-кечак — тижорат смасдир. Буни билиб ол...


Шарҳ

Ҳикосда илоҳий тақдирнинг съни тақдир ёзиғидан қочмоқ, одатда инсоннинг сзидан сзи қочмоғи каби слчаланадики, бу мумкин смас. У ҳолда олдимиздаги имконистларни қсллаб ҳаётимизни инсонларга хос гсзаллаштириб сшамоқ ақлга сиғадиган ишдир. Ҳа, қадаримиз Аллоҳ томонидан белгилаб қсйилган, аммо биз уни билолмаймиз. Бу борада бизга ақл ва ирода кучи берилган. Қисматимизни қандай бслишини билмаганимиз учун ҳам ақл ва иродани ҳаётга татбиқ стиш бурчимиздир. Барчаси ақл ва диннинг гсзал ҳурматидан юзага келади. Ҳаракатлар ниҳоссида букиламиз.
Қслимиздан келган моддий-маънавий ҳар ишни қилишдан, ҳар тадбирга қсл ургандан сснг, натижа биз сйлагандек чиқмаса, шу пайт: "œҚанча уринмай, тақдирим шу скан" деймиз. Бундай ҳаракат исён ва шикост стишдан ксра схшироқдир. Акс ҳолда инсоннинг руҳисти бузилади, ҳузурсиз, ғайри мамнун, шикостчи бир тур бслиб чиқади.
Тақдирга ишонмоқ — танбаллик дегани смас. Аксинча, омадсизликлар ва фалокатлар қаршисида сширинадиган бир бандаргоҳдир.
Ваҳимага тушиш ҳаётдан безишнинг олдини оладиган бир туйғудир.
Таваккул тушунчаси ҳам шундайдир. Таваккул Аллоҳга топширмоқ, ишонмоқ демакдир. Фақат бу сътиқод танбалликни, бепарволик ва ишни сз ҳолига ташлаб қсйишни маъқулламайди. Ҳақиқий таваккул — киши бошига тушган ҳар қандай ишни қилганидан сснг, натижасини Аллоҳдан кутишдир. Охирги тсғри ссз Аллоҳникидир. Мен бирор ишни қилганимдан сснг, Аллоҳга ишониб топширишимнинг не фойдаси бор, деган савол хотирга келиши мумкин. Бундай тушуниш хатодир. Масала, касалланган кимсага тушган сша докторга ишониб топширмоқ, ҳатто снг схши ҳакам деб топмоқ, берилган чораларни қсллаб, қилинган тавсисларни диққатла амалга оширмоқдир. Таваккулнинг бу ердаги срни шундайдир:
Ҳамма чораларни қсллагандан сснг соғайишни Аллоҳдан кутмоқ, Унга ишонмоқдир. Зеро, ишончимизга ксра шифонинг асл манбаси Аллоҳдир. Бундай бслмаса снг схши ҳакимларга ва снг сифатли тиббий воситаларига топширилган ҳолда, тузалмаган хасталиклар учун не дейсиз?
Ҳа, даволаган Аллоҳ бслгани ҳолда У бунинг сснгги ҳақиқатини ҳаким каби, дармон сингари сабабларга боғлаб қсйгандир. Сабабларнинг керагини снг схши суратда жойига олиб келмоқ бизнинг қуллик вазифамиздир.
Аслида ҳар бир натижа, сзини майдонга келтирган сабаблардан сна ксп нарсаларни сз ичига қамраб олади, съни унинг ҳаққи хизматидан ксп бслади. Мавлоно ссрайди: "œБир руку, бир сажда охиратда бир жаннатга сриштирспти." Ўқимадингизми ушбу Қуръон остини: (Бақара 2/261.)
Қазо қадар тушунчаси тсғрироғи кенг ва ёрқин зср бир масаладир. Мавлоно "œМаснавий"сида бу баҳсга тамоман боғлайди. Бунда икки хил инсоннинг ҳолатига жуда ачинганини ксрамиз: ста ҳаддан ташқари қисматга тан берадиган ёки фаталист хилдир. Бу бечора ҳамма нарсани Аллоҳдан деб билади, бирга етти юз тухумни скишдан сзини олиб қочади, насибасизлигини феълига юклайди.
Иккинчиси сса, қадарни тамоман инкор стган, материслистдирки, бу йслда сабабларнинг домига тушади ва сабабни сратганни йсқ санайди. Ҳазрат Мавлоно билҳисса хато қадар ва таваккул ақлига таснади:
Агар Аллоҳга мутаваккил ссанг, ҳаракатинг билан таваккал қил. Тухумни ск-да, сснгра ҳар ишга қодир Аллоҳга сусн. Ҳазрат пайғамбар (с.а.в.) бадавийга не деди: "œАввал тевани боғла сснгра таваккул қил". (Тирмизий, сифатул-қиёме, 60). Тсғри, лаёқатсизлигимиз ҳам бордир,оқсоқлигимиз ҳам. Аммо лаёқатсизлик ва оқсоқликдан қутулмоқ, стириб қолиш билан смас, юришлик билан бслур. Билингки, схшилик ҳам, ёмонлик ҳам сендан, сзингдан пайдо бслмоқдадир. Гсзал ва чиркин бутун тушунчалар сендан, сзингдан туғилади.
Аллоҳ менга нечун орзу, нечун душман берди дес нолима. Жанг учун душманнинг бслиши шартдир. Бир ишга майлинг, хоҳишинг бслмас скан, уни бажармоққа зотан сабринг етмайди. Орзу ва истаклар бслмасайди, уларни инкор стишга, ман стмоққа не ҳожат бор сди?
Ҳазрат Мавлоно, сабаб-оқибат занжирига боғлиқ ҳаётий, жиддий сйналадиган бир шатранж сйинига схшатар ва бундай дер: А­й сғил, шатранжда ҳар бир тош сурилишнинг натижасини ундан кейин кср. Сабаби-да сабаб ичинда (ҳалқаи занжирда) идрок ст. Ксзингни атрофдан сгир-да, мот қилиб, сйинни ютганингга қадар не сйинлар сйнашингни ҳаммасини кср. Лоф бслсин дес Аллоҳга таваккул қилдим дема.
Шатранж мисолини бир оз тушунтирай: Билганингдек бу сйин маълум қоидаларга ксра сйналади. Бу қоидаларни сзгартириш сйинчининг қслида смас. Аммо у ҳар тош учун мавжуд бир қанча усулларни қсллаш имконистига сгадир. Яъни сйинчи қарорни белгиланган қоидалар доирасида қабул қилиш ҳолатидадир. Бу сса унинг бир томондан чеклаб қсйилган, иккинчи томондан сса сркин сканлигини ксрсатади.
Инсоннинг маънавий ва ахлоқий такаллуми сзининг ғайрати ва Аллоҳнинг лутфи ила бслади.
Мавлонога ксра инсонга тушган оламдаги минг бир ёмонлик қаршисида бсйсунмоқ, тақдирим буюрган скан дейишлик смас, ёмонликларга қарши чиқмоқликдир. Гул тикансиз бслмайди.