Assalomu alaykum!

Шайх Муҳаммад Содиқ

"Ватанни севмок иймондандир". Ҳадис смас.

http://savollar.islom.uz/smf/index.php/topic,10549.msg89819.html#msg89819

Haqsizdur balki Abdulaziz, ammo hikmat deb hamma narsani ham atab bo'lmaydi. Dinni kimdan o'rganayotganimizga albatta katta e'tibor berishimiz kerak. Kofirdan biz din va aqida masalasini o'rganolmaymiz hech qachon.

Bu kundek ravshan. Kufr ahlidan dinimizni o'rganmaymiz. Lekin hayot uchun foydali boshqa ilmlarni kufr ahlidan o'rganish mumkinligi haqida yuqoridagi izohda keltirdim.

Unda boshqacaha aytaman: Sahih bo'lmagan hadis asosida hukm chiqarishda xayir yo'q.

Bu ham to'g'ri emas.
Sahih bo'lmagan, lekin hasan hadislardan ham hukmlar olingan. Shuningdek, ba'zi hukmlar buyuk itihodchi ulamolarimizning ijmo'lari ila sobit bo'lgan. Albatta, bu xayrdir.

Bir eslatma: Diniy istilohlarni qo'llashda va ular haqida fikr bildirishda o'zimizcha hukm chiqarishdan ehtiyot bo'laylik. Bunday holatda eng yaxshi usul: ulamolarning so'zlariga tayanishdir.

Аллоҳ инсонни халқ қилди. Ўзи ундан сратгани ва унга қайтарадигани ерга, заминга, она тупроққа муҳаббатни инсон фитратига қориштирди. Шайх Муҳаммад Ғаззолий айтадилар: "œБашар сз ерига, гарчи у  тап-тақир саҳро бслса ҳам қаттиқ боғланади. Ватанни севиш инсон руҳистидаги асл табиатдир. Ушбу табиат ватанда сшашда ҳузур-ҳаловат, ундан узоқ бслинганда соғинч, ҳужум қилинганда мудофаа ва камситилганда ғазаб ҳисларини пайдо қилади".

http://islom.uz/content/view/2325/137/

Mavzuga Vatanim haqida post yozmoqchi bo'lib kirgandim, gap aylanib kettu hadisga. Ba'zi fikrlarimni boshqalar yozibam bo'lishibdi...
Demak, Vatanni sevish insonning fitratidagi bor narsa ekan.
O'zim ham o'ylagan edim nega shunchalik yaxshi ko'raman Vatanimni, deb

Yaxshi, tushunarlik.
Bahonada bilmaganlarimga aniqlik kiritvoldim.

Ruxsta bersangiz men ham fikrimni bildirsam.
Avvalo eslatib o’taman, Abdulaziz sizni va boshqa forumchilarni hurmat qilaman, va fikringizga qarshi fikr bildirishimni ba’zi userlarder — hurmatsizlik, befarosatlik va shattalik deb tushunmaysiz degan umitdaman.

Diniy talqindagi "iymon" atamasining hadislarda kelgan sho'balarida vatanni sevish eslatilmagan. Demak buni diniy ma'nodagi iymon emas, kengroq ma'nodagi odob-axloq ma'nosida tushunsa va amal qilsa bo'ladi.

Yuqorida tushuntirdim-ku.
Diniy istilohdagi "iymon"ning shartlarida ham, sho'balarida ham Vatanni sevish keltirilmagan.
Bu yerda "iymon" atamasi diniy ma'noda qo'llanilmagan. Balki keng ma'noda ishlatilgan.
 

Yani dindan-da kengroq qo’llanma ham bor demoqchimisiz? Ho’p bor deylik, unda Iymon so’zining yana qanday ma’nosi bo’lishi mumkin? To’g’risi men uchun iymon so’zining boshqa ma’nosi yo’q. Agar iloji bo’lsa keltiring. Biz ham bilaylik. Chunki tushunishimcha biz turli xil "œiymon" haqida gaplashayapmiz.

Iqtibos

Unda boshqacaha aytaman: Sahih bo'lmagan hadis asosida hukm chiqarishda xayir yo'q.

Bu ham to'g'ri emas.
Sahih bo'lmagan, lekin hasan hadislardan ham hukmlar olingan. Shuningdek, ba'zi hukmlar buyuk itihodchi ulamolarimizning ijmo'lari ila sobit bo'lgan. Albatta, bu xayrdir.

Vatanni sevmaslik, xoinlik -  tuzlug'iga tupurishlik,
tuzlug'iga tupurish - munofiqlik,
munofiqlik - iymonsizlik.

Men aynan ibora haqida aytdim. Azizbek_mxni o’rnida boshqa inson ham bo’lsin bu so’zdan shu xulosani chiqargan bo’lardi. Vatanni sevish iymondan, sevmaslik esa — iymonsizlik. Mantiqan shunday emasmi? Iymonsizlikni ham demak boshqacha izohi bor, shundaymi? Yanayam demak men iymon va iymonsizlikning boshqa bir ma’nosini tushunmabman.

Bir eslatma: Diniy istilohlarni qo'llashda va ular haqida fikr bildirishda o'zimizcha hukm chiqarishdan ehtiyot bo'laylik. Bunday holatda eng yaxshi usul: ulamolarning so'zlariga tayanishdir.

Haqsiz. Men hech kimning ustidan hukm chiqarmadim, agar kimgadir shunday ko’ringan bo’lsa uzr so’rayman. Gap aynan tapadagi ibora haqida ketadigan bo’lsa, bu diniy istilohot va hadis ham emasligi aniq bo’ldi, demak uni qo’llashda ham din va dindorlar uchun qo’llanilmasligi va ayniqsa kimnidir faqatgina vatanidan yiroq bo’lganligi uchun iymonsiz atab hukm chiqarmaslik adolatdan bo’ladi.

Vatandan chetdagilar haqida birnarsa deyishdan avval yaqin o’tmishdagi "œbosmachi"larni eslaylik. Ular haqda nima deysiz? Ular kim edi? Nega vatangado bo’lishdilar? Nega nom-nishonsiz ketdilar? Ular asl vatansevarlar, vatanparvarlar emasmidi?

Vatan — bu qarorgohimiz, uyimiz, oilamiz. Har bir insoni o’z vatanini sevishida shak va shubha yo’q. Vatanini sevish burch emas, balki inson tu’gilganidan unga jo qilingan ajralmas hissiyotdir. Vatanini hamma sevadi. Kim unib o’sgan uyini, bolaligi kechgan ko’chalarni, maqktabini, do’stlarini, qo’shnilarini sog’inmaydi deysiz. Bu bir umrga qoladigan his. Gap Iymon va etiqod masalasida ketayapti. Sizlar ham ehtiyot bo’ling, hukm chiqarishga.

Mavzu nomini vataning uchun nima qilding deb o’zgartirilishini taklif qilgan bo\lardim. Balandparvoz, quruq gaplardan ko’ra, nima qilganliklarini yozishsa yaxshi bo’lardi.

Ватанни севмоқ иймондандир.

Ватанни севиш иймонлик инсоннинг ишидир. Иймонлик инсон ватанини севади, қадрлайди. Бу нақлда "иймондардир" дегани иймоннинг бир ксринишларидан дегани назаримда. Яъни, Ватанни севиш иймонлик инсоннинг ишидандир, унинг иймонини баркамоллигидандир дегани фикримча.

Бирорта иймон-стиқодлик инсон борми Ватанини севмайдиган?

Аллоҳ умрларига барака берсин, шайхимиз бу ҳадис смас дебдилар.

Тортишишга снди не ҳожат?

Вақтдан унумлик фойдаланайлик.

Бир куни шайх Жамол Қосимий вақтларини зое қилаётган йигитларни ксриб афсус билан: «А­ҳ қани снди вақт сотилганида, албатта шуларнинг вақтларини сотиб олган бслардим», деб айтган скан.

Biz kim mulki turon amiri turkistonmiz, biz kim millatlarning eng qadimi va eng buyugi turkning bosh bo`ginimiz.

O, ota makonim.
Onajon o‘lkam,
O’zbekiston, jonim to‘shay soyangga.
Senday mehribon yo‘q,
Seningdek ko‘rkam.
Rimni alishmasman bedapoyangga.

Bir go‘sha suv bo‘lsa, bir go‘sha qirlar,
Qancha yurtni ko‘rdim, qancha taqdirlar.
Qayga borsam suyab, boshni tik tut deb,
Tog‘laring ortimdan ergashib yurar.

Ko‘rdim suluvlarning eng faranglarin.
Yo xudbinman men yo bir sodda kasman men —
Parijning eng go‘zal restoranlarin,
Bitta tandiringga alishmasman men.

Na gapga ko‘nayin,
Na til bilayin,
Ko‘zdan uyqu qochdi, dildan halovat -
Uch kunda sog‘insam nima qilayin,
Chala qolar bo‘ldi hamma sayohat.

Bildimki, baridan ulug‘im o‘zing,
Bildimki, yaqini shu tuproq menga.
Bahorda Baxmalda tug‘ilgan qo‘zing,
Arab ohusidan azizroq menga.

Sen bilan o‘tgan har kun bayram - bazm,
Sensiz bir on qolsam vahmim keladi.
Seni bilganlarga qilaman ta’zim,
Seni bilmaslarga rahmim keladi.

 Болалигимда дадам совға қилган, сзим снг севиб мутолаа қиладиган «Ўзбек халқ мақоллари» номли китобим бсларди. Ундаги биринчи мақол:

«Булбул чаманни севар,

Одам — Ватанни», сди.

Болалик тасаввурларим ҳам болаларча сди. Катталар «давлат пул бермаспти», «давлатда пул қолмабди» дейишса, Давлат деган киши аввал бой бслган-у, кейин камбағаллашибди-да, деб сйлардим. Худди шу каби Ватан қандайин гсзал масканки, уни ҳамма одамлар севса, дес таажжубланардим. Мен Водилни билардим, Шоҳимардонни билардим, лекин Ватан қаердалигини билмасдим. Шу саволлар билан андармон бслиб юрган кунларим дадамдан Ватаннинг қаердалигини ссрадим. Отам кулиб қсйдилар-да, «Ватан ҳозир сен турган ер, манашу қумсувоқ уйимиз, сен чангитиб сйнаган маҳалла» дедилар. Мен сса ҳар куни ксрадиган таниш манзаранинг нимаси чиройли скани, қайси жиҳати худди Шоҳимардон каби оҳанрабодек доим сзига тортаверишини тушунмасдим"¦

Мактаб тугаб, мусофирлик ― талабалик ҳаёти бошланди. Ҳар бир қадамимизни назорат қиладиган инжиқ кампирнинг ижарадаги ҳовлисида 4-5 «вилостлик»лар сшаган пайтларимиз баъзида битта нонга ҳам пул топа олмай, бир-биримизга термулиб чиққан тунларда отам айтган сша Ватан ксз олдимдан кетмас сди"¦

Ўқиш ва малака ошириш сабаби ила хорижда юрган кезларим муомаласи-ю хуш феъли бошқаларга схшамайдиган, чснтагида доллари бслмаса ҳам сизга қслидан келган барча ёрдамни беришга тайёр, самимийлиги юзидан билиниб турадиган камтарин миллатдошларимни соғиндим"¦

Аавбатдаги сафардан қайтарканман, учоғимиз Тошкентга қсна бошлагандан сснг барча қарсак чалиб олқишлаётган пайтда бир қариснинг йиғлай бошлагани сътиборимни тортди. Оппоқ соқоллари юзига зеб берган бу нуроний киши учоқдан тушгунгача йиғидан тинмади. Личир-пичир гаплардан унинг сқинларидан биров вафот стган бслса керак деган фикрга келгандим. У трапдан пастга тушиши билан холироқ жой қидира бошлади. Милияис ходими унинг ҳаракатларидан шубҳаланиб, қарис томон юра бошлаган жойида тақа-тақ тсхтади. Ауроний ерга сажда қилганича ҳснграб йиғлаб юборди. Унинг тилидан «Шукр, алҳамдулиллаҳ» ссзлари тушмасди.

Мен бу нуронийнинг кимлигини билолмадим. Қарис билан роса суҳбатлашгим, дардлашгим келди. Лекин унинг бу ҳолатида Ватан тупроғи снг схши дардкаш сди. Яқинда бир дсстим ана шундай ватансевар миллатдошимиз ҳақида гапириб қолди.

Абдусамад ота йигитлик пайтида шсролар зулмидан қочиб, Арабистон диёрига ҳижрат қилади. Ўша ерда уйланади, бола-чақали бслади. Марғилонда ҳам давлатманд бслган Абдусамад Арабистонда ҳам ҳалол тижорати ила бойлик ва мартабага сришади. «Мен барибир Марғилонга қайтаман» дер сди у ҳар доим. Мустақиллик бслиб, йсллар очилган пайти Абдусамад ота қариб қолган, бир сзи узоқ сафарга чиқа олмай қолганди. Танаси бошқа дард билмас, деганларидек катта-катта тижорат сгалари бслган сғиллари турли баҳоналар билан уни сз юртига олиб боришмас сди. Анча «инжиқлашиб» қолган отадан сғиллари ссрашибди:

― Ота, сизга нима етишмаспти?

― Ўз уйимни соғиндим.

― Данғиллама ҳовлида турсангиз, атрофингизда хизматкорлар гирдикапалак бслса. Алмисоқдан қолган сша кулбани нима қиласиз?

― Менинг уйимда ссрилар бор сди. Ссри ёнидаги дарахт соссида дам олардим.

― Ота, ҳаммасини шу ерда қилиб берамиз.

Ўғиллар ссри ссатишибди. Ссри атрофига дарахтлар стқазишибди. Отага на мева, на сос берадиган бу дарахтлари ҳам ёқмабди. Ўғиллар Туркисдан мевали дарахтлар олиб келтириб стқазишибди. Ота:

― Ссри остидан анҳор оқарди. Сувлари шилдираб турарди. Тарвузни дуррага боғлаб анҳорга ташлаб қсср, кечқурун ссйиб ердик"¦

Ўғиллар сснгги технологисни ишга солиб суви доимо айланиб турадиган сунъий анҳор барпо стишибди. Оталари тасвирлагандек анҳорга тошларни солиб, шилдирайдиган қилишибди. Албатта маълум ҳажмдаги сув айланиб тургани билан анҳор бслолмайди. Ота:

― Бизнинг анҳорнинг шабадаси бсларди, сув бсйида ссган слпизнинг ҳиди хонадонимизни тутарди. Шомдан кейин дарахтларни аста шитирлатган шабадани соғиндим.

Ўғиллар махсус кондияионер ва вентилсяион тизим барпо қилиб, шабадани йслга қсйишибди. Ялпиз ҳидли ҳаво пуркагичлардан фойдаланишибди. Ота соғинганларини тополмай борига сабр қилар, лекин қалби таскин топмаётгани юзидан аён сди. Ўғиллари:

― Ота, ҳаммасини сша уйингиздек қилиб бердик. Яна нега маъюссиз?

― Асрдан кейин ҳовлига анҳордан сув олиб сепардик. Сув сепилган тупроғимнинг ҳиди"¦ Ўша ҳидни соғиндим"¦

Ўғиллар учун бошқа илож қолмабди. Отани олиб, сз юрти томон йсл олишибди. Ота жойлари сзгариб кетган, лекин сша анҳорли хонадон, бир хоналик сски кулба сақланган скан. Ота ксз ёш тскиб, соғинган жойларини ксзга суртибди. Тадбиркор сғиллар уч кундаёқ зерикиб, «кетайлик»ка тушишибди. Ота сса ҳеч кетгиси келмас, ҳар куни зиёратига келган одамларнинг суҳбатларидан ҳузур оларди. Ўғиллар сз юртларига қайтишибди. Ота сса Марғилонда қолибди. Бир ойдан сснг катта сғли келиб, олиб кетишга ҳаракат қилибди. Ота кснмабди. Уч ойдан сснг ота сша анҳор устидаги ссрида жон таслим стибди"¦