Muqimning musofirga yaxshi makonlarda o‘zining haqqiga duo qilishini vasiyat etishining yaxshiligi haqida

530/1. Umar ibn Xattob (r.a.)dan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan umra qilishga izn so‘radim. U zot izn berib: «Ey birodar, duoingda bizni unutmagin», deb aytdilar. Ana shunda menga shunday so‘z aytdilarki, u so‘zni dunyoga alishtirish meni xursand qilmas edi», deb aytdilar». Abu Dovud va Termiziylar rivoyatlari.

Boshqa bir rivoyatda esa: «Ey birodar, duoingda bizni ham sherik qilgin», deb aytdilar, deyilgan.

173-bob Ulovga (mashina va shunga o‘xshash narsalar) minayotganda aytiladigan zikrlar

Alloh taolo Zuxruf surasining 14-oyatida: «Bizlarga bu (kema yoki ot-ulov)ni bo‘ysundirib ko‘ygan Zot (ya’ni, Alloh barcha aybu nuqsondan) pokdir. Bizlar o‘zimiz bunga qodir emas edik. Shak-shubhasiz, bizlar (barchamiz) «Parvardigorimizga qaytguvchidirmiz», degaysizlar», degan.
531/1. Ali ibn Rabiy’adan rivoyat qilinadi. Ali ibn Abu Tolib (r.a.) otlarini mingani kelib, oyoqlarini ulovga qo‘yganlarida «Bismillah», dedilar. Qachonki, uning ustiga o‘rnashganlarida

«Alhamdu lillahillaziy saxxara lana haza va ma kunna lahu muqriniyn va inna ila robbina lamunqolibun», deb aytdilar. (Ma’nosi: «Bizga bularni bo‘ysundirib qo‘ygan Zotga hamd bo‘lsin. Bizlar o‘zimiz bunga qodir emas edik. Barchamiz Parvardigorimizga qaytuvchidirmiz».) So‘ngra uch marta «Alhamdulillah» va uch marta «Allohu Akbar», so‘ngra

«Subhanaka inniy zolamtu nafsiy fag‘firliy innahu la yag‘firuz zunuba illa anta», deb kulib qo‘ydilar. «Ey mo‘minlarning amiri, qaysi narsadan kulyapsiz?» deyilganda, u zot aytdilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham xuddi shu amalni qilib kulganlarida, «Ey Rasululloh, nima narsadan kuldingiz?», deganimda, u zot: «Albatta Rabbing biror banda gunohimni kechir, deb aytsa, U: «Mendan boshqasi kechira olmasligini biladi», deb ajablanadi», dedilar». Abu Dovud, Termiziy, Nasaiylar rivoyatlari.

532/2. Abdulloh ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarga chiqadigan bo‘lib, ulovlariga o‘rnashib olganlaridan keyin uch marta takbir aytar, so‘ngra

«Subhanallaziy saxxara lana haza va ma kunna lahu muqriniyn va inna ila robbina lamunqolibun. Allohumma inna nas’aluka fiy safarina haza al-birro vattaqva va minal ‘amali ma tarzo, Allohumma havvin ‘alayna safarana haza vatvi ‘anna bu’dahu, Allohumma antas sohibu fissafari valxaliyfatu fil ahli. Allohumma inniy a’uzu bika min va’sois safari va kaobatil manzari va su'‘il munqolabi fil mali val ahli», deb aytardilar. (Ma’nosi: «Bizlarga bu (kema yoki ot-ulov)ni bo‘ysundirib qo‘ygan Zot (ya’ni, Alloh barcha aybu nuqsondan) pokdir. Biz o‘zimiz bunga qodir emas edik. Shak-shubhasiz, bizlar (barchamiz) Rabbimizga qaytguvchidirmiz. Allohim, Sendan bu safarimizda yaxshilik va taqvoni hamda Sen rozi bo‘ladigan amalni so‘raymiz. Allohim, bu safarimizni bizga yengil qilib, uzoqligini yaqin qilgin. Allohim, safardagi yo‘ldosh ham, xonadonda qoluvchi o‘rinbosar ham Uzingdirsan. Allohim, men Sendan safar mashaqqatlaridan, mahzunlik manzarasi va molu-mulk, oilaga yetadigan ziyon-zahmatdan panoh berishingni so‘rayman».)
Agar safardan qaytsalar, yuqoridagi duoni aytib, quyidagilarni qo‘shimcha qilardilar: «Oyibuna,  toibuna,  obiduna, lirobbina hamiduna».  (Ma’nosi:  «(Biz) qaytuvchi, tavba qiluvchi, ibodat qiluvchi va Rabbimizga hamd aytuvchilarmiz».) Muslim rivoyatlari.

Abu Dovud rivoyatlarida esa: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va askarlari agar balandlikka ko‘tarilishsa, takbir, agar pastlikka tushishsa, tasbeh aytishar edi» ko‘shimchasi keltirilgan.

533/3. Abdulloh ibn Sarjisdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar safar qilsalar, safar mashaqqati, xafalik yetishi, istiqomat yoki ziyodalikdan noqislikka qaytish, mazlumning duosi va molu mulk, oilaga yetadigan yomon manzaralardan panoh tilardilar. Muslim rivoyatlari.

534/4. Abdulloh ibn Sarjisdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar safar qilsalar,
«Allohumma antas sohibu fissafari val xaliyfatu fil ahli. Allohumma inniy a’uzu bika min va’sois safari va kaobatil munqolabi va minal havri ba’dal kavni va min da’vatil mazlumi va min su'il manzari fil ahli val mali», deb aytardilar. (Ma’nosi: «Allohim, Sen safardagi yo‘ldosh va xonadonda qoluvchi o‘rinbosardirsan. Allohim, men Sendan safar mashaqqatini, xafalik yetishi, istiqomat yoki ziyodalikdan noqislikka qaytish, mazlum duosi va molu-mulk, oiladagi yomon manzaradan panoh tilayman».) Termiziy, Nasaiy, Ibn Mojalar rivoyatlari.

174-bob Kemaga minganda aytiladigan zikrlar

Alloh taolo Hud surasining 41-oyatida: «U dedi: «Kemaga mininglar!» Uning yurishi ham, turishi ham Alloh nomi bilan bo‘lur» va yana Zuxruf surasining 12-oyatida: «Va sizlar uchun kemalar va chorva hayvonlaridan - sizlar minadigan narsalar (paydo) qildi», deb aytdi.

535/1. Husayn ibn Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ummatim (kema)ga minishganida

«Bismillahi majraha va mursaha, inna robbiy lag‘afurur rohiym» va «Vama qadarulloha xaqqa qadrihi», deb aytishsa, g‘arq bo‘lib ketishdan omondadirlar», deb aytdilar. (Ma’nosi: «Uning yurishi ham, turishi ham Alloh nomi bilan bo‘lur, albatta Parvardigorim mag‘firatli, mehribondir» va «Ular Allohni to‘g‘ri taniy olmadilar».) Ibn Sunniy rivoyatlari.

175-bob Safarda mahbub bo‘lgan duolar

536/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Shak-shubhasiz, uch duo ijobat qilingandir: mazlumning duosi, musofirning duosi, otaning farzandiga qilgan duosi», deb aytdilar. Abu Dovud, Termiziy, Ibn Moja rivoyatlari. Termiziy bu hadisni hasan, deb aytdilar. Abu Dovuddan tsilingan rivoyatda «farzandiga» degan lafz yo’q.

176-bob Musofir tepalikka (dovon)ga ko‘tarilganda takbir, pastlik (vodiy)ga tushganda tasbeh aytishi haqida

537/1. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi: Bu zot: «Agar tepalikka ko‘tarilsak, takbir aytardik. Agar pastlikka tushsak, tasbeh aytardik», deb aytdilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

538/2. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululoh sollallohu alayhi vasallam va askarlari agar tepalikka ko‘tarilishsa, takbir aytishar edi. Agar pastlikka tushishsa, tasbeh aytishar edi. Abu Dovud rivoyatlari.

539/3. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar haj yoki umradan (roviy: «o‘azot, deb aytganlarini bilaman, xolos», dedilar) qaytadigan bo‘lib, tepalik yoki sahro yeriga ko‘tariladigan bo‘lsalar, uch marta takbir aytib, so‘ngra:

«La ilaha illallohu vahdahu la sharika lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ‘ala kulli shayin qodiyr. Oyibuna obiduna sajiduna lirobbina hamiduna, sodaqollohu va’dahu va nasoro abdahu va hazamal ahzoba vahdahu», deb aytardilar. (Ma’nosi: «Yakka Allohdan boshqa iloh yo‘q. Uning sherigi ham yo‘q. Mulk U uchundir. Hamd ham U uchundir. U har bir narsaga qodirdir. (Bizlar) qaytguvchi, tavba qilguvchi, ibodat qilguvchi va Rabbimizga hamd aytguvchilarmiz. Allohning va’dasi haqdir. Quliga nusrat berib, ahzoblarni (guruhlarni) yakka Uzi yengadi.) Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.