195-bob Ovqat va ichimlikni (kamchiligini topib) ayblamaslik haqida

565/1. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hech vaqt taomni ayblamadilar. Agar ishtahalari bo‘lsa, undan yedilar. Agar ko‘ngillari tusamasa, uni tark qildilar. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari. Muslim  rivoyatlarida: «Agar ishtahalari tusamasa, sukut kildilar», deyilgan.

566/2. Hulb (r.a.)  rivoyat qilib aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bir kishi: «Ba’zi taomlar borki, ulardan o‘zimni noqulay his qilaman», deb aytganida, u zot: «Qalbingda biror narsani iztirob qilma, unda nasroniylarga o‘xshab qolasan», deb aytganlarini eshitdim». Abu Dovud , Termiziy, Ibn Mojalar rivoyatlari.

196-bob Ovqatni ko‘nglim tusamayapti yoki uni yeyishga odatlanmaganman, deb aytish joizligi

567/1. Xolid ibn Validdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga pishirilgan taom tortiq etilganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam unga qo‘llarini cho‘zib, moyillik ko‘rsatdilar. Shunda: «U Zabb-ku (echkiemarga o‘xshagan jonivor), ey Rasululloh», deb aytishganda, u zot qo‘llarini undan ko‘tardilar. Xolid ibn Valid: «Ey Rasululloh, Zabb harommi?» dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Yo‘q, lekin qavmim yerida bo‘lmagani uchun uni yeyishdan o‘zimni tiydim», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

197-bob Ovqatlanuvchining yeydigan taomini maqtashi haqida

568/1. Jobirdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ahliyalaridan nonxo‘rak so‘radilar. Shunda ular: «Bizda faqat sirka bor», deyishdi. Rasululloh uni keltirishni buyurdilar. Va uni yeya turib: «Muncha ham yaxshi bu nonxo‘rak sirka, muncha ham yaxshi bu nonxo‘rak sirka», deb aytdilar. Imom Muslim  rivoyatlari.

198-bob Bir kishi ro‘zador bo‘lsa-yu taom hozirlanib qo‘yilganda aytadigan zikri

569/1. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar sizlardan biringiz taomga chaqirilsa, unga javob bersin. Agar ro‘zador bo‘lsa, duo qilsin. Agar og‘zi ochiq bo‘lsa, ovqatidan tanovul qilsin», dedilar. Imom Muslim  rivoyatlari.

570/2. Ibn Sunniyning  rivoyatlarida quyidagicha keltiriladi: «Agar og‘zi ochiq bo‘lsa, taomdan yesin. Agar ro‘zador bo‘lsa, unga baraka tilab duo qilsin».

199-bob Biror kishi ovqatga chaqirilsa-yu u o‘zi bilan boshqa bir kishini ergashtirsa aytiladigan narsalar

571/1. Abu Mas’ud al-Ansoriydan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bir kishi besh kishilik taom hozirlab, beshinchisi etib Rasulullohni ham chaqirdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘zlari bilan bir kishini ham olib keldilar. Uning eshigi oldiga yaqinlashganlarida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uy egasiga: «Bu kishi menga ergashib keldi. Agar xohlasang, bunga izn ber, kirsin. Agar xohlamasang, qaytib ketadi», deganlarida, uy egasi: «Ey Rasululloh, uning kirishiga izn beraman», deb aytdi. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

200-bob Ovqatlanishda beodoblik qilgan kishini odobga chaqirib, nasihat qilish xususida

572/1. Umar ibn Abu Salamadan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Men yoshlik paytimda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qaramog‘larida bo‘lganimda qo‘limni laganning har tomoniga uzatib (ovqatlanayotganimda), u zot: «Bolam, Alloh ismini zikr qilib, o‘ng qo‘ling bilan yeb, o‘zingning tarafingdan tanovul qilgin», deb aytdilar». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

Boshqa bir sahih  rivoyatda: «Kunlarning birida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan ovqatlanib, laganning har tomonidan yeyayotganimda, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga «Uzingni oldingdan yegin», deb aytdilar», deyiladi.

573/2. Jabala ibn Suhaym (r.a.)  rivoyat qilib aytdilar: «Ibn Zubayr bilan birga (yashaganimizda) bizga ochlik yetdi. So‘ngra rizkdandik. (Yegulik) tanovul qilayotganimizda, oldimizdan Abdulloh ibn Umar o‘tib: «Bir luqmada ikki xurmo yemanglar. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ana shunday qilishdan qaytarganlar. Faqat birodaring izn bersa, joiz, deganlar», deb aytdilar». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

574/3. Salama ibn Akva’dan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida chap qo‘li bilan taom tanovul qildi. U zot: «Ung qo‘lingda yegin», dedilar. Haligi kishi: «Bunga qodir emasman», dedi. Rasululloh: «Qodir ham bo‘lmagin, bundan faqat mutakabbirligi man qildi, xolos», dedilar. Shunda haligi kishi (o‘ng) qo‘lini og‘ziga ko‘tara olmadi. Imom Muslim  rivoyatlari.

Bu sahobaning ismi Busr ibn Ro’iydir. «Sahihi Muslim»ga yozgan sharhimda bu hakda batafsil to‘xtalganman.