648/9. Abu Zarrdan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Kechalarning birida ko‘chaga chiqsam, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yakka o‘zlari ketayotgan ekanlar. Men ham oyning soyasida ketayotsam, men tomonga burildilar-da va meni ko‘rib qoldilar. «Kim bu?» dedilar. «Abu Zarrman», dedim». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

649/10. Abu Qatoda al-Horis ibn Rib’iydan (r.a.)  rivoyat qilingan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mo‘‘jizalarini hamda ilmlarning barchasini o‘z ichiga oluvchi idishdagi suv haqidagi hadisda keltirilishicha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam boshlarini ko‘tarib, «Kim bu?» dedilar. Men: «Abu Qatodaman», dedim. Imom Muslim  rivoyatlari.

Bunga o‘xshash hadislar ko‘p. Buning sababi unga bo‘lgan ehtiyoj va faxrlanishni iroda etmaslikdir. Mana shu ma’noga yaqin bo‘lgan hadislar ham bor. Ulardan:

650/11. Abu Hurayradan (r.a)  rivoyat qilinadi: «Men: «Ey Rasululloh, Allohga duo qiling, Abu Hurayraning onasini hidoyat qilsin», dedim. (Hadisni davom ettirib) u zotning huzurlariga qaytib, «Ey Allohning rasuli, Alloh duoingizni ijobat qilib, Abu Hurayraning onasini hidoyat qildi», dedim». Imom Muslim  rivoyatlari.

220-bob Salomdagi furu’ masalalar haqida

Abu Said Mutavalliy aytdilar: «Hammomdan chiqayotgan kishiga «yoqimli hammom» kabi so‘zlarni aytmoq joiz emas. Ya’ni, bu so‘zlarning asli yo‘qdir. Lekin  rivoyatda Ali (r.a.) hammomdan chiqayotgan kishiga «Najas bo‘lmasdan pok bo‘lgin», deganlar».

Imom Navaviyning fikrlaricha, bu o‘rinda biror narsa aytish joiz emas. Agar yaqinlik, ulfat va do‘stlikni jalb qilish uchun «Ado mallohu lakan na’iyma», ya’ni «Alloh senga bu ne’matni bardavom qilsin» kabi duolarni aytishning zarari yo‘qdir.

Agar o‘tib ketayotgan kishi o‘tirgan kishiga salom o‘rniga «Alloh tonggingizni xayrli qilsin» yoki «Sodatli etsin» yoki «Alloh qo‘llab-quvvatlasin» yoki shunga o‘xshash kishilar odatda ishlatadigan so‘zlarni aytsa, javob berish shart emas. Bu kishi salomga beparvo bo‘lib, xilof qilgani uchun unga tanbeh ma’nosida javob tark etiladi. Unga va boshqalarga salom berishga undash uchun odob bergan holda shunday qilinadi.

Fasl: Agar zohidligi, islohchiligi, ilmi, sharafi, taqvodorligi yoki din ishlaridan bo‘lgan shunga o‘xshash narsasi uchun boshqa kishining qo‘li o‘pilsa, makruh bo‘lmay, balki mustahab amaldir. Lekin boyligi-dunyosi, badavlatligi, shavkati, obro‘si uchun dunyo ahllarining ko‘lini o‘psa, qattiq makruhdir. Mutavalliy fikrlaricha, haromdir.

651/1. Zore’dan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bu zot: «Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qo‘llari va oyoqlarini o‘pish uchun ulovlarimizdan shoshib borar edik», dedilar. Abu Dovud  rivoyatlari.

652/2. Ibn Umardan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bu zot bir qissada: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqin bo‘lib, qo‘llarini o‘pdik», dedilar. Abu Dovud  rivoyatlari.

Ammo kichik bolaning yuzidan o‘pish yoki ukasini o‘pish yoki yuzidan boshqa joylarini o‘pishi shafqat, rahmat, lutf va qarindoshlik muhabbati yuzasidan sunnatdir. Bunga mashhur sahih hadislar ko‘pdir. U xoh o‘g‘il, xoh qiz bo‘lsin. Shu singari bolalari do‘stini va boshqa yosh bolalarni ham shu alfozda o‘pish sunnatdir. Ammo shahvat bilan o‘pish ittifoq qilingan holda haromdir. Xoh yosh bola bo‘lsin, xoh boshqasi bo‘lsin. Hatto shahvat bilan nazar qilish haromdir. Xoh yaqini, xoh uzoq kishisi bo‘lsin.

653/3. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Hasan ibn Alini (r.a.) o‘pganlarida, huzurlarida Aqra’ ibn Hobis at-Tamiymiy bor edi. Shunda u: «Mening o‘nta bolam bor-u, ularning birortasini o‘pmaganman», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam unga qaradilar-da, «Kim rahm qilmasa, rahm qilinmaydi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

654/4. Oishadan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasulullohning sollallohu alayhi vasallam huzurlariga a’robiylar kelib, «Sizlar yosh bolalaringizni o‘pasizlarmi?» deyishganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ha», dedilar. Ular: «Biz, Allohga qasamki, bolalarimizni o‘pmaymiz», deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Alloh sizlardan rahmni tortib olgan bo‘lsa, men nimaga ham qodir bo‘lardim?» dedilar. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

Bu hadis boshqacha lafzlar bilan ham  rivoyat qilingan.

655/5. Anasdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘g‘illari Ibrohimni ushlab turib, o‘pdilar va hidladilar. Imom Buxoriy va boshqalar  rivoyati.

656/6. Baro ibn Ozibdan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Madinaga kelingan paytda Abu Bakr (r.a.) bilan birga (uylariga) kirsak, qizlari Oisha (r.a.) isitma bo‘lib yonboshlab yotgan edilar. Abu Bakr (r.a.) oldilariga borib, «Ey qizcham, ahvolingiz qanday?» deb yuzlaridan o‘pib qo‘ydilar». Abu Dovud  rivoyatlari.