676/2. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Sizlardan biringiz aksa bersa,
«Alhamdulillah», desin. Yonidagi og‘aynisi yoki do‘sti
«Yarhamukalloh», desin. «Yarhamukalloh», degan kishiga
«Yahdikumullohu va yuslih bolakum», ya’ni «Alloh sizni hidoyat qilib, sha’ningizni isloh etsin», desin», dedilar. Imom Buxoriy  rivoyatlari.

677/3. Anasdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida ikki kishi aksa urdi. Ularning biriga javob qaytardilar. Ikkinchisiga javob qaytarmadilar. Haligi javob qaytarilmagan kishi: «Falon kishi aksa uruvdi, javob qaytardingiz. Men aksa ursam, javob qaytarmadingiz», deganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu «Alhamdulillahi», dedi. Sen «Alhamdulillah», demading», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

678/4. Abu Muso al-Ash’ariydan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Sizlardan biringiz aksa urib Allohga hamd aytsa, unga javob qaytaring. Agar hamd aytmasa (ya’ni, «Alhamdulillah», demasa), javob qaytarmang», dedilar. Imom Muslim  rivoyatlari.

679/5. Barodan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizni yetti narsaga buyurdilar va yetti narsadan qaytardilar. Buyurilgan narsalar quyidagilardir:
1.   Kasalni borib ko‘rish;
2.   Janozaga ergashish;
3.   Aksa urgan kishiga javob qaytarish;
4.   (Taom yoki boshqa biror narsaga) chaqirgan kishiga javob qilish;
5.   Salomga alik olish;
6.   Mazlumga yordam berish;
7.   Qasamning ustidan chiqish». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

680/6. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Musulmonning musulmon ustidagi haqqi beshtadir:
1.   Salomga alik olish;
2.   Kasalni borib ko‘rish;
3.   Janozaga ergashish;
4.   (Taom yoki boshqa biror narsaga) chaqirganga javob qilish;
5.   Aksa urganga javob qaytarish», dedilar. Imom Buxoriy  rivoyatlari.
6.   
Muslimning  rivoyatlarida esa quyidagicha keltiriladi: «Musulmonning musulmondagi haqqi oltitadir:
1.   Yo‘likqanda salom berish;
2.   (Taom yoki boshqa biror narsaga) chaqirganga javob qilish;
3.   Nasihat talab qilsa, nasihat qilish;
4.   Agar aksa urib hamd aytsa, («Yarhamukalloh», deb) javob qaytarish;
5.   Kasal bo‘lsa, borib ko‘rish;
6.   Janozada qatnashish». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

Fasl: Ulamolar aksa urgan kishi ketidan «Alhamdulillah», deb aytishini mustahab, deyishgan. Agar «Alhamdulillahi robbil alamiyn», desa, yaxshiroq. Agar «Alhamdulillahi ‘ala kulli hol», desa, afzalroqdir.

681/7. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Sizlardan biringiz aksa ursa,
«Alhamdulillahi ‘ala kulli hol», desin. Uni eshitgan og‘aynisi yoki do‘sti
«Yarhamukalloh», desin. (Aksa urgan)
«Yahdikumullohu va yuslih balakum», deb aytadi», dedilar. Abu Dovud va boshqalar sahih isnod ila  rivoyat qilishgan.

682/8. Ibn Umardan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bir kishi Ibn Umarning yonlarida aksa urib, «Alhamdu lillahi vassalomu ‘ala rasulillah», dedi. Ibn Umar (r.a.): «Alhamdu lillahi vassalomu ‘ala rasulillah» dedingmi? Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga
«Alhamdu lillahi ‘ala kulli hol», deyishga buyurganlar-ku», dedilar. Imom Termiziy  rivoyatlari.

Imom Navaviyning fikrlaricha, eshitgan kishi «Yarhamukalloh» yoki «Yarhamukumulloh» yoki «Rahimakumulloh», deyishi mahbubdir. Bundan keyin aksa urgan kishining «Yahdikumulloh va yuslih balakum» yoki «Yag‘firullohu lana valakum», deb aytishi ham mahbubdir.

683/9. Nofe’dan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Ibn Umar (r.a): «Sizlardan biringiz aksa ursa, unga
«Yarhamukalloh», deydi. U esa
«Yarhamunallohu va iyyokum va yag‘firullohu lana va lakum», ya’ni «Alloh bizlarni va sizlarni rahm qilib, sizlarni va bizlarni mag‘firat qilsin», deydi», dedilar. Imom Molik  rivoyatlari.

Fasl: Aksa uruvchi hamd aytmasa, javob qaytarilmaydi. Biz buni yuqoridagi hadisda o‘rgandik. Hamd va aksaga javob qaytarish kamida yonidagi sherigi eshitadigan darajada bo‘lishi kerak.

Fasl: Aksa uruvchi kishi «Alhamdulillah»dan boshqa lafzni aytsa, javob qaytarilishiga haqli emas.

684/10. Solim ibn Ubayd al-Ashja’iydan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida edik. Shu payt qavm orasidan bir kishi aksa urib, «Assalomu alaykum», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Uzingga hamda onangga salom bo‘lsin», dedilar, so‘ngra «Sizlardan biringiz aksa uradigan bo‘lsa, Allohga hamd aytsin. Uning huzuridagilar «Yarhamakumulloh», desin. Yana aksa urgan kishi «Yag‘firullohu lana valakum», ya’ni «Alloh sizni va bizlarni mag‘firat qilsin», deb aytsin», dedilar». Abu Dovud va Termiziylar  rivoyati.

Fasl: Aksa kelgan paytda ko‘lini yoki kiyimini yo shunga o‘xshash narsalarini og‘ziga ko‘yib, ovozini pastlatmog‘i sunnat amallardandir.

685/11. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar aksa uradigan bo‘lsalar, ko‘llari yoki kiyimlarini og‘zilariga qo‘yib, ovozlarini pastlatardilar. Abu Dovud  va Termiziylar  rivoyati.