265-bob Yaxshi ko‘rgan kishisiga buni bildirib qo‘yish mahbubligi va bildirganda aytadigan zikrlari

774/1. Miqdom ibn Ma’diy Karibadan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar kishi birodarini yaxshi ko‘rsa, uni yaxshi ko‘rganini bildirib qo‘ysin», dedilar. Abu Dovud , Termiziy  rivoyatlari.

775/2. Anasdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida edi. Boshqa bir kishi o‘tib qoldi. U: «Ey Rasululloh, men uni yaxshi ko‘raman», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Unga yaxshi ko‘rishingni bildirdingmi?» deganlarida, «Yo‘q», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Buni bildirgin», dedilar. U kishi borib, «Men seni Alloh yo‘lida yaxshi ko‘raman», dedi. Shunda haligi kishi: «Alloh (yo‘lida) meni sevganing uchun Alloh ham seni yaxshi ko‘rsin», dedi. Abu Dovud  rivoyatlari.

776/3. Muoz ibn Jabaldan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishining ko‘llaridan ushlab, «Ey Muoz, Allohga qasamki, seni yaxshi ko‘raman. Men senga har namoz ketidan
«Allohumma a’inniy ‘ala zikrika va shukrika va husni ‘ibadatika», deb aytib uni tark qilmasligingni vasiyat qilaman», dedilar. Abu Dovud  va Nasaiylar rivoyatlari.

777/4. Yazid ibn Nu’oma Zabbiydan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar kishi boshqa bir kishi bilan do‘stlashsa, uning ismini, otasining ismini va qaysi nasabdan ekanini so‘rasin. Chunki shunda do‘stlik bardavomroq bo‘ladi», dedilar. Termiziy  rivoyat qilib, bu hadisni garib, deganlar.

266-bob Kasallik yoki boshqa narsa bilan balolangan kishini ko‘rganda aytiladigan zikrlar

778/1. Abu Hurayradan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki (nogironlik va bemorlik ila) balolangan kishini ko‘rib,
«Alhamdu lillahillaziy ‘afoniy mimma ibtalaka bihi va fazzalaniy ‘ala kasirin mimman xolaqo tafziyla», desa, unga ana shu balo yetmaydi», dedilar. (Ma’nosi: «U kasallik bilan balolagan narsangda meni ofiyatda qilganing uchun va odamlar orasida meni ko‘proq fazilatli qilganing uchun Senga hamd bo‘lsin».) Termiziy hasan isnod ila qilgan rivoyatlari.

779/2. Umar ibn Xattobdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki balolangan kishini ko‘rib, «Alhamdu lillahillaziy ‘afoniy mimma ibtalaka bihi va fazzalaniy ‘ala kasirin mimman xolaqo tafziyla», desa, tirikligida bo‘ladigan ana shunday balolardan ofiyatda bo‘ladi», dedilar. Termiziy zaif isnod ila qilgan  rivoyatlari.

Ulamolar: «Bu zikrni o‘zi eshitadigan qilib aytish lozim», deyishadi. Chunki balolangan kishi eshitib qolsa, qalbi bu bilan aziyat chekadi. Ammo gunohi tufayli balolangan bo‘lsa va fitna bo‘lishidan ko‘rqmasa, u eshitadigan qilib aytishning zarari yo‘q.

267-bob Balolangan kishining yoki do‘stining holini so‘raganda so‘ralgan kishi javobi bilan birga Allohga hamd aytish mahbubligi haqida

780/1. Ibn Abbosdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Ali (r.a.) Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘lim yaqinlashgandagi kasalliklarida huzurlaridan chiqqanlarida, odamlar: «Ey Abu Hasan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday tong ottirdilar?» deyishganida, Ali (r.a.): «Allohga hamd bo‘lsin u zot sog‘ holatda tong ottirdilar», dedilar. Imom Buxoriy  rivoyatlari.

268-bob Bozorga kirganda aytiladigan zikrlar

781/1. Umar ibn Xattobdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimki bozorga kirganda,
«La ilaha illallohu vahdahu la shariyka lahu, lahul mulku valahul hamdu yuhyi va yumiytu va huva hayyun la yamuvtu biyadihil xoyru va huva ‘ala kulli shay'in qodir», desa, Alloh taolo unga bir million hasanot yozib, bir million yomonlikni o‘chirib va bir million daraja ko‘taradi», dedilar. (Ma’nosi: «Yakka Allohdan boshqa iloh yo‘q. Uning sherigi ham yo‘q. Barcha mulk Allohnikidir va hamd Uning uchundir. U (zot) tiriltiradi va o‘ldiradi. U tirikdir, o‘lmaydi. Yaxshilik Uning ko‘lida va U har bir narsaga qodirdir».) Imom Termiziy va boshqalar  rivoyati.

Imom Hokimning ba’zi  rivoyatlarida «U uchun jannatda uy quriladi»ni ziyoda qilingan.

Roviy aytdilar: «Xurosonga borib, Qutayba ibn Muslimning oldilariga kirib, sizga hadya olib keldim, deb shu hadisni aytib berdim. Qutayba ibn Muslim ulovlariga minib, bozorga borib, ushbu duoni aytdilar-da, so‘ngra u yerdan ko‘zg‘oldilar».

Imom Xrkim Buraydadan (r.a.) qilgan  rivoyatlarida: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bozorga kirsalar:

«Bismillohi, Allohumma inniy as'aluka xoyra hazihis suqi va xoyra ma fiyha va au’zu bika min sharriha va shari ma fiyha. Allohumma inniy au’zu bika an usiyba fiyha yamiynan fajira av safqatan xosira», deb aytdilar. (Ma’nosi: «Allohning ismi ila. Allohim, Sendan bu bozorning yaxshisini va undagi yaxshiliklarni so‘rayman. Va bu bozorning yomonidan hamda undagi yomonlikdan Sening noming ila panoh tilayman. Allohim, Sening noming ila gunohga eltuvchi qasamdan va zarar keltiruvchi bitimdan panoh so‘rayman».)

269-bob Kishi biror ayolga uylanganda yoki biror narsa sotib olganda yo shariat yaxshi sanaydigan biror ish qilganda «To‘g‘ri qilibsan» yoki «Yaxshi qilibsan» deb aytishning mahbubligi haqida

782/2. Jobirdan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga: «Ey Jobir, uylandingmi?» deganlarida, men: «Ha», dedim. «Qiz bolami yoki juvon?» deganlarida, men: «Juvon, ey Rasululloh», dedim. Shunda u zot: «Qiz bolaga uylanmaysanmi? U sen bilan va sen u bilan o‘ynashar eding yoki u sen bilan va sen u bilan kulishar eding», dedilar. So‘ngra men: «Abdulloh, ya’ni otam vafot etganlarida, to‘kqizta (yoki yettita - roviy shak qildilar) qiz qoldi. Men u qizlar tenggi qizga uylanishni karih ko‘rdim. Va ularga qarab, parvarish etishi uchun juvonga uylanishni yaxshi ko‘rdim», desam, u zot: «To‘g‘ri qilibsan», dedilar». Imom Muslim  rivoyatlari.

270-bob Oynaga qaraganda aytiladigan zikrlar

783/1. Alidan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar oynaga qarasalar,
«Alhamdu lillahi, Allohumma kama hassanta xolqiy fahassin xuluqiy», deb aytardilar. (Ma’nosi: «Allohga hamd bo‘lsin. Allohim, yaratilishimni yaxshi qilganingdek, xulqimni ham yaxshi qilgin».) Ibn Sunniy rivoyatlari.