280-bob Kishining yaxshilik qilgan shaxsga duosi hamda ana shuni yaxshilikka yo‘yib maqtashi haqida

804/1. Abdulloh ibn Abbosdan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hojatxonaga borganlarida, u zotning tahoratlari uchun suv olib borib qo‘ydim. U zot chiqib, «Buni kim ko‘ydi?» dedilar. Ibn Abbos (r.a.) ko‘yganlari xabar berilganda,

«Allohumma   fakqihhu»   («Allohim,   uni   faqih   qilgin»),   dedilar».   Imom   Muslim  rivoyatlari.
Imom Buxoriy  rivoyatlarida «Faqqihhu fid diyni», ya’ni dinda faqih qilgin, deb  ziyoda qilingan.

805/2. Abu Qatodadan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mo‘‘jizalarini o‘z ichiga oluvchi uzun hadisda keltirilishicha, «Kechaning yarmida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ketayotganlarida men yonlarida edim. U zotni mudroq bosib, ulovlaridan og‘a boshladilar. Men u zotni uyg‘otmasdan o‘rinlariga mahkamlab qo‘ydim. Hattoki, ulovlarida yaxshi o‘rnashib oldilar. So‘ngra kechaning ko‘p qismi o‘tganda ketaturib ulovlaridan yana og‘a boshladilar. Men u zotni uyg‘otmasdan yana mahkamlab ko‘ydim. Hattoki, ulovlarida mo‘‘tadil bo‘ldilar. So‘ngra sahar oxiri bo‘lganda ketaturib, avvalgi ikkisidan ko‘ra qattiqroq og‘ib, yiqilay dedilar. Borib mahkamlab ko‘ydim. U zot boshlarini ko‘tarib «Kim bu?» dedilar. «Abu Qatoda», dedim. «Qachondan beri bu holda men bilan ketyapsan?» dedilar. Men: «Shu kechadan beri siz bilan ketyapman», deganimda u zot: «Nabiysini (kuzatish ila) himoya qilganingdek, Alloh seni himoya qilsin», dedilar», deb hadisning qolganini zikr qildilar. Imom Muslim  rivoyatlari.

806/3. Usoma ibn Zayddan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kimga yaxshilik qilinsa, bajaruvchisiga
«Jazokallohu xoyron», ya’ni Alloh yaxshilik ila mukofotlasin, desa, maqtashning eng yetugini qilibdi», dedilar. Termiziy rivoyatlari.

807/4. Abdulloh ibn Abu Rabiy’adan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mendan qirq ming qarz so‘radilar. So‘ngra, uni menga qaytarib,
«Barokallohu fiy ahlika va malika», («Alloh ahlingga va molingga baraka bersin»), dedilar. Albatta salaflarning mukofotlashlari uni ado etish va maqtov edi». Nasaiy, Ibn Moja va Ibn Sunniylar  rivoyatlari.

808/5. Jarir ibn Abdulloh al-Bajaliydan (r.a.)  rivoyat qilinadi: «Johiliyat davrida Xas’am qabilasida bir uy bor edi. Uni Ka’ba al-Yamoniyya yoki Zul xalasa, deb aytishar edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga: «Zul xalasadan (uni yo‘q qilib) bizni xursand qilmaysanmi?» dedilar. Men Ahmas qabilasidan bo‘lgan bir yuz ellik otliq bilan safarbar bo‘ldim. Biz u yerni buzib, uchratgan kishilarimizni qatl qildik. Kelib, u zotga xabarini berganimizda bizni va Ahmasni duo qildilar». Imom Buxoriy va Muslim  rivoyatlari.

Boshqa bir  rivoyatda: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ahmasning otliqlari va piyodalariga besh marta baraka tilab duo qildilar, deyilgan.

809/6. Ibn Abbosdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Zamzam oldiga kelganlarida sahobalar undan ichib o‘sha yerda ishlashayotgan edi. Shunda u zot: «Ishlanglar, chunki sizlar solih amal qilyapsizlar», deb aytdilar. Imom Buxoriy  rivoyatlari.

281-bob Hadya oluvchining hadya topshirganga mukofot tarzida duo qilishi mahbubligi haqida

810/1. Oishadan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga qo‘y hadya qilindi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam xizmatkor ayolga uni «Taqsimla», dedilar. Oisha (r.a.) odatlariga ko‘ra, xizmatkor qaytganida, «Kelganlar nima dedilar?» deb so‘rardilar. Shunda xizmatkor: «Barokallohu fiykum (Allohning barakasi bo‘lsin), deyishdi», deb aytdi. Oisha   (r.a.):   «Va   fiyhim   barakalloh   (Ularga  ham   Allohning   barakasi   bo‘lsin).   Ular aytganlaridek, biz ham shunday javob qaytaramiz. Va bizga bundan ajr qolur», dedilar. Ibn Sunniy  rivoyatlari.

282-bob Uzri sababli shar’iy ma’noda hadya bergan kishiga uzr aytib hadyasini qaytarish joizligi haqida

811/1. Ibn Abbosdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Sa’b ibn Jassoma (r.a.) Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yovvoyi eshak hadya qildi. U zot ehromda edilar. Hadyasini o‘ziga qaytarib, «Agar biz ehromda bo‘lmaganimizda sendan buni qabul qilar edik», dedilar. Imom Muslim  rivoyatlari.

283-bob Aziyatni ketkazgan kishiga aytiladigan zikrlar

812/1. Said ibn Musayyibdan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Abu Ayub al-Ansoriy (r.a.) Rasululloh sollallohu alayhi vasallam soqollaridan aziyat beruvchi narsani olib tashlaganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:
«Masahallohu anka ya abo Ayyuba ma takrahu», («Ey Abu Ayub, yomon ko‘rgan narsangni Alloh sendan ham o‘chirsin»), dedilar. Ibn Sunniy  rivoyatlari.

Sa’ddan qilingan boshqa bir  rivoyatda aytilishicha, Abu Ayub (r.a.) Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bir narsani olib tashlaganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam

«La yakun bikas suv'u ya abo Ayyub, la yakun bikas suv'u», («Ey Abu Ayub, senga yomonlik bo‘lmasin, senga yomonlik bo‘lmasin»), dedilar.

813/2. Abdulloh ibn Bakr al-Bohiliydan (r.a.)  rivoyat qilinadi. Umar (r.a.) bir kishining soqolidan (yoki boshidan) bir narsani olib tashlaganlarida, u kishi: «Alloh sizdan yomonlikni ketkazsin», dedi. Shunda Umar (r.a.): «Musulmon bo‘lganimizdan beri bizdan yomonlik ketkazilgan. Va lekin agar sendan biror narsa olib tashlansa,
«Axazat yadoka xoyron» («Qo‘ling yaxshilikni olsin»), deb aytgin», dedilar. Ibn Sunniy  rivoyatlari.