76-bob. Payg’ambarlarga salovot aytganda oilalarini ham qo’shib aytish

Payg’ambarimizga «sollallohu alayhi vasallam» deb salovot aytishga ulamolar ittifoq qilishgan. Shuningdek, boshqa payg’ambarlar va farishtalarga ham alohida salovot aytish joiz. Ammo anbiyolardan boshqalarga joiz emas. Masalan, Abu Bakrga «sollallohu alayhi vasallam», deyilmaydi, balki u zotga «roziyallohu anhu», deyiladi. Chunki salaf ulamolari salovot va salomni faqat anbiyolarga aytganlar. Shuningdek, «azza va jalla» so’zi Alloh taologagina xosdir. Hech qachon payg’ambarimiz Muhammad alayhissalomga «azza va jalla» deb aytilmaydi, garchi u zot aziz va ulug’ bo’lsalar ham. Shuning singari Abu Bakr yoki Aliga «sollallohu alayhi vasallam» deyilmaydi. Garchi ma’nosi to’g’ri kelsa ham. Ammo anbiyolarga salovot aytganda oilalari, ashoblari, zurriyotlari va atbo’larini qo’shib aytish joiz.

Fasl: Sahobalar, tobe’inlar, ulardan keyingi ulamo va obidlarning ismlariga «roziyallohu anhu» yoki «rohimahulloh»ga o’xshash duolar aytiladi. Lekin ba’zilar, «roziyallohu anhu»ni sahobalarga xos, boshqalarga «rohimahulloh» deb aytiladi, deyishadi. Ammo avval aytganimiz sahihroqdir.

Favqulodda holatlarda qilinadigan duo va zikrlar kitobi

Yuqoridagi zikr etgan duolarimiz har kecha va kunduz takror qilinadi. Ya’ni, hammasining muayyan vaqti bor. Ammo quyida keltiriladigan duo va zikrlarga ma’lum bir vaqt tayinlanmagan, ular favqulodda holatlar yuzaga kelganida aytilaveradi.

77-bob. Istixora duosi

303/1. Jobir ibn Abdulloh (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga hamma ishlarda istixorani (yaxshilik so’rash) xuddi Qur’ondan sura o’rgatgandek o’rgatar edilar. U zot: «Birortangiz bir ishni qasd qilsa, farzdan tashqari ikki rak’at namoz o’qisin. So’ng:

«Allohumma inniy astaxiyruka bi’ilmika, va astaqdiruka biqudrotika va as`aluka min fazlikal ‘aziym. Fainnaka taqdiru va la aqdiru va ta’lamu va la a’lamu va anta ‘allamul g’uyub. Allohumma in kunta ta’lamu anna hazal amro xoyrun liy fiy diyniy va ma’ashiy va ‘aqibati amriy, ‘ajili amriy va ajilihi, faqdurhu liy va yassirhu liy, summa barik liy fiyhi va in kunta ta’lamu anna hazal amro sharrun liy fiy diyniy va ma’ashiy va ‘aqibati amriy, ‘ajili amriy va ajilihi fasrifhu ‘anniy vaqdurliyal xoyro haysu kana summa rozziniy bih», deb hojatini aytsin», dedilar. (Ma’nosi: Allohim, Sening ilming bilan Sendan yaxshilik so’rayman. Sening qudrating bilan Sendan qodirlik va ulug’ fazlingni so’rayman. Sen (har narsaga) qodirsan, men qodir emasman. Sen (har narsani) biluvchisan, men bilmayman. Sen g’aybni biluvchisan. Ey Rabbim, agar mana shu qilayotgan ishim (hojatining nomini aytadi) dinimda, yashashimda, ishlarimning oqibatida, dunyo va oxiratimda men uchun yaxshi bo’lsa, uni menga nasib et va oson qil. So’ng uni menga barakotli qil. Agar mana shu ishim (hojatining nomini aytadi) dinimda, yashashimda, ishlarimning oqibatida, dunyo va oxiratimda men uchun yomon bo’lsa, mendan uni uzoqlashtir, qaerda bo’lsa ham, men uchun yaxshilikni taqdir qil va meni undan rozi et.) Imom Buxoriy rivoyatlari

Ulamolar: Namoz va mazkur duo bilan istixora qilish mustahab amaldir», deyishdi. U ikki rak’at bo’lib, farz namozidan oldingi yo keyingi sunnat namozlarida, tahiyyatul masjid va bundan boshqa nafl namozlarida ham hosil bo’laveradi. Fotiha surasidan keyin birinchi rak’atda «Qul ya ayyuhal kafirun»ni, ikkinchi rak’atda esa «Qul huvallohu ahad»ni o’qiydi. Duoni yuqorida zikr qilganimiz bilan boshlab, Allohga hamd  va Rasulullohga salovot va salom aytish bilan yakunlaydi. Hadisi sharifda zikr qilinganidek, istixorani har bir ishda qilish mustahabdir. Agar istixora qilgandan keyin qalbi qaysi tomonga moyil bo’lsa, o’shani bajaraveradi.

304/2. Abu Bakr (r.a.) aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir ish qilishni xohlasalar:

«Allohumma xir liy vaxtar liy», deb aytardilar».
(Ma’nosi: Allohim, menga yaxshilik ixtiyor qil) Termiziy zaif isnod bilan rivoyat qilganlar.

305/3. Anas (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga: «Ey Anas, agar biror ishni qasd qilsang, Rabbingga yetti marta istixora qil, so’ngra qalbingga yaqiniga qara, yaxshilik ana shundadir», dedilar». Ibn Sunniy g’arib sanad bilan rivoyat qilganlar.

Qiyinchilik va g’amginlikda aytiladigan zikrlar bobi

78-bob. Muhim ishlarda va qiyinchilikdagi duolar

306/1. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam mahzunlikda:

«La ilaha illallohul ‘aziymul haliym, La ilaha illallohu robbul ‘arshil ‘aziym, La ilaha illallohu robbus samavati va robbul arzi robbul ‘arshil kariym», deb aytardilar. (Ma’nosi: «Halim va ulug’ Allohdan boshqa iloh yo’q. Ulug’ arshning rabbi bo’lgan Allohdan boshqa iloh yo’q. Mukarram arshning va yeru osmonlarning rabbi bo’lgan Allohdan boshqa iloh yo’q.) Buxoriy va Muslim rivoyatlari

307/2. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga biror ish mashaqqat yoki mahzunlik keltirsa:

«Ya hayyu ya qoyyumu birohmatika astag’isu», der edilar. (Ma’nosi: «Ey hay va qayyum sifatli Zot, Sening rahmating ila yordam so’rayman.) Termiziy rivoyatlari

308/3. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga biror ish xafalik olib kelsa, boshlarini osmonga ko’tarib:

«Subhanallohil ‘aziym», der, duo qilmoqchi bo’lsalar: «Ya hay, ya qoyyum»ni aytar edilar. Imom Termiziy rivoyatlari

309/4. Anas (r.a.) aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ko’pincha:

«Allohumma atina fid dunyo hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ‘azaban nar», deb duo qilar edilar». (Ma’nosi: «Ey Allohim, dunyoda ham, oxiratda ham yaxshilikni ber. Do’zax azobidan bizlarni saqla.) Imom Buxoriy rivoyatlari

Imom Muslim rivoyatlarida bunday deyiladi: «Anas (r.a.) duo qilsalar, ana shu duo bilan boshlar edilar. Agar boshqa duoni o’qisalar, unga o’sha duoni qo’shardilar».

310/5. Ali (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar menga biror qiyinchilik yoki xafachilik yetsa, quyidagi kalimalarni aytishni buyurdilar:

 «La ilaha illallohu karimul ‘aziym. Subhanahu tabarokallohu robbul ‘arshil ‘aziym. Alhamdu lillahi robbil ‘alamiyn». (Ma’nosi: Ulug’ va karim sifatli Allohdan boshqa iloh yo’q. Ulug’ arsh rabbi Alloh barakotli va pokdir. Olamlar rabbi Allohga hamd bo’lsin.) Nasoiy va Ibn Sunniy rivoyatlari