484/5. Abdulloh ibn Amr ibn Osdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ro’zadorning iftor paytida qilgan duosi rad qilinmaydi», dedilar.
Ibn Abu Mulayka: «Abdulloh ibn Amr iftor qilsalar:

«Allohumma inniy as`aluka birohmatika allatiy vasi’at kulla shay`in an tag’firo  liy», deb aytardilar», deydi. (Ma’nosi: Ey Rabbim, har bir narsada keng qilib qo’ygan rahmatingni so’rayman, meni mag’firat ayla.) Ibn Moja va Ibn Sunniy rivoyatlar

150-bob. Biror qavmning huzurida iftor qilganda aytiladigan zikrlar

485/1. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Sa’d ibn Ubodanikiga iftorlik qilgani borganlarida, u non va yog’ qo’ydi. Rasululloh sollallohu alyhi vasallam ulardan tanovul qilib, so’ng: «Aftora ‘indakum soimuna va akala to’amakum al-abroro va sollat ‘alaykum al-malaikah», deb aytdilar. (Ma’nosi: Ro’zadorlar sizlarning huzuringizda iftor qilishdi. Yaxshilar ovqatlaringizdan tanavvul qilishdi. Va farishtalar sizlarga salovot aytishdi.) Abu Dovud rivoyatlari

486/2. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biror qavm huzurida iftor qilib, og’izlarini ochsalar: «Aftoro ‘indakumus soimun», deb yuqoridagi duoni oxirigacha aytar edilar. Ibn Sunniy rivoyatlari

151-bob. Laylatul qadrda aytiladigan duo

487/1. Oisha (r.a.): «Ey Rasululloh sollallohu alayhi vasallam, agar Laylatul qadr ekanini bilsam, nima deb aytaman», deb so’radilar, shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:

«Allohumma innaka ‘afuvvun, tuhibbul ‘afva fa’fu ‘anniy», deb ayt», dedilar. (Ma’nosi: Ey Rabbim, Sen afv qilguvchisan va afv qilishni yaxshi ko’rasan. Meni afv et.) Termiziy, Nasoiy, Ibn Moja rivoyatlari

Ulamolar Qadr kechasida mana shu duoni o’qishni, Qur’on tilovat qilishni va boshqa duo-zikrlarni ko’p aytishni mustahab deyishgan.

152-bob. E’tikofda aytiladigan zikrlar

E’tikofga o’tirgan kishi Qur’on tilovati va zikrlar bilan mashg’ul bo’lishi mustahab amallardir.

HAJ  ZIKRLARI KITOBI

153-bob. Haj zikrlari bobi

Bilingki, hajning zikr va duolari juda ko’pdir. Lekin ulardan muhimlarini aytib o’tamiz. Bu zikrlar ikki qism: 1) safardagi zikrlar; 2) hajning o’zidagi zikrlar.

Safardagi zikrlarni, inshaalloh, o’rnida zikr qilamiz. Ammo Hajdagi zikrlarni haj amallari tartibiga binoan bayon etamiz. Bu bob juda uzun bo’lgani sababli, o’quvchiga malol kelmasligi uchun muxtasar uslubni tanladik.

Kim ehrom kiymoqchi bo’lsa, avval tahorat oladi, so’ng g’usl qilib, izor va ridosini kiyadi. Tahorat, g’usl va kiyim kiyishdagi duolarni oldingi boblarda zikr qildik, o’shalarni aytadi. Keyin ikki rak’at namoz o’qiydi. Birinchi rak’atda «Qul ya ayyuhal kafirun»ni, ikkinchi rak’atida «Qul huvallohu ahad»ni o’qiydi. Namozdagi zikrlarni aytadi. Namozni tugatganidan keyin xohlaganicha duo qiladi. Agar ehrom kiyishni xohlasa, qalbi bilan niyat qilib, ushbu duolarni o’qiydi:

«Navaytul hajja va ahramtu bihi lillahi azza va jalla». (Ma’nosi: Hajni niyat qilib, Alloh azza va jalla yo’lida ehrom kiydim.)

Yoki: «Allohumma inniy uriydul hajja fayassirhu liy va taqobbalhu minniy». (Ma’nosi: Ey Rabbim, haj  qilishni xohlayman, uni menga oson qilib, mendan qabul et.)

Va yana:

«Labbaykallohumma labbayk, labbayka la shariyka laka labbayk, innal hamda vanni’mata laka val mulk, la shariyka lak». (Ma’nosi: Labbay, Allohim, Senga itoatdaman. Senga itoatdaman. Sening sheriging yo’q. Labbay Senga. Albatta, hamd, ne’mat va mulk Senikidir. Sening sheriging yo’q.)

Bilingki, talbiya aytish sunnatdir. Uni tark qilsa ham, haj va umrasi sahih bo’laveradi, lekin Rasulullohga iqtido qilinmagan  bo’ladi. Ba’zilar uni vojib deb, haji sahih bo’lishi uchun aytishni shart qilishgan. Lekin avvalgi so’zimiz kuchliroqdir. Boshqa kishi uchun ehrom kiyadigan bo’lsa: «Navaytul hajja va ahromtu bihi lillahi ta’ala ‘an fulan», deb talbiyani oxirigacha o’qiydi va kimning nomidan haj qilayotgan bo’lsa, o’shaning ismini aytadi.

Talbiyadan keyin Rasulullohga salovot aytiladi, o’ziga va dunyoyu oxirat ishlarida xohlagan kishisi haqqiga duo qiladi, Allohning roziligi va jannatini so’rab, do’zaxdan panoh tilaydi. So’ng yana talbiyani aytishni boshlaydi, iloji boricha ko’paytiradi. Tik turganda, o’tirganda, piyoda yurganda, biror narsa minib ketayotganda, yonboshlab o’tirganda, biror yerdan tushayotganda, sayr qilib yurganda, tahoratsiz, junub, hayz holatida, kunduzi, kechasi, saharda, do’stlar bilan jam bo’linganda, namoz so’ngida, masjidlarda, qo’yingki, tavof bilan sa’ydan tashqari hamma vaqt talbiya aytish mustahabdir. Tavof bilan sa’yda esa, o’zining maxsus duolari bor, ana shu duolar ila mashg’ul bo’linadi.

Talbiyani aytishda unga mashaqqat bo’lmasa, ovozini balandlatadi. Lekin ayollar ovozini ko’tarmaydi. Talbiya har gal uch martadan qaytariladi. Uning orasi gap bilan bo’linmaydi. Agar biror kishi salom bersa, javob qaytaradi. Lekin talbiya aytayotgan kishiga salom berish karih amaldir. Agar biror ajablanarli narsa ko’rsa: «Labbayka innal ‘aysha ‘ayshul axiroti», deb Rasulullohga iqtido qilgan holda aytadi. (Ma’nosi: Toatingdaman, haqiqiy yashash oxiratdagi yashashdir.) Ana shu talbiyani nahr kuni Aqabada tosh otguncha yoki ifoda tavofini ado etgunicha aytadi. Mana shu amallardan birortasiga kirishsa, talbiyani to’xtatib, takbir bilan mashg’ul bo’ladi.

Fasl: Agar ehromdagi kishi Makkadagi haramga yetsa (Alloh uning sharafini ziyoda qilsin), quyidagi duoni o’qishi mustahabdir:

«Allohumma haza haromuka va amnuka faharrimniy ‘alan nari va amminiy min ‘azabika yavma tab’asu ‘ibadaka vaj’alniy min avliyaika va ahli to’atik». (Ma’nosi: Ey Rabbim, bu Sening haraming va omonlik yeringdir. Do’zaxni menga harom et. Azobingdan meni omon saqla. Meni avliyolaring va toat ahli qatorida qil.)

Fasl: Kim Makkaga kirgach, ko’zi Ka’baga tushsa, quyidagi duoni o’qiydi. Chunki Ka’bani ko’rganda musulmonning qilgan duosi ijobat qilinadi, deyilgan:

«Allohumma zid hazal bayta tashriyfan va ta’ziyman va takriyman va mahabatan va zid man sharrofahu va karromahu mimman hajjahu av i’tamarohu tashriyfan va takriyman va ta’ziyman va birron», deydi. (Ma’nosi: Ey Rabbim, bu uyning sharafini, ulug’ligini, hurmatini, haybatini ziyoda qil. Va uni sharaflagan, hurmatlagan, haj qilgan, umrani bajargan kishilarning sharafini, ulug’ligini, yaxshiligini ziyoda et). Yana:

«Allohumma antas salamu va minkas salamu hayyina robbana bissalam», deb aytadi. (Ey Rabbim, Sen salom sifatli zotsan, salomatlik Sendan. Bizni salomatlik ila tiriltir.), deb aytadi. So’ngra dunyo va oxirat yaxshiliklarini so’rab, xohlaganicha duo qiladi. Masjidga kirganda esa, masjidga kirish duosini o’qiydi.

Atodan qilingan rivoyatda, Rasululloh agar Baytullohga yo’liqsalar,

«A’uzu birobbil bayti minal kufri val faqri va ziyqis sodri va ‘azabil qobri», deb aytardilar. (Ma’nosi: Baytullohning Rabbi ismi ila kufrdan, kambag’allikdan, qalb ziqnaligidan, qabr azobidan panoh tilayman.)

Baytullohga kirilganida, quyidagi duoni o’qish ham yaxshi amaldir: «Allohumma antas salam va minkas salam va ilayka yarji’us salam, hayyina robbana bis salam va adxilna daroka daros salam. Tabarokta robbana va ta’alayta ya zal jalali val ikrom». (Ma’nosi: Ey Allohim, Sen salomsan, salom Sendandir. Salom Senga qaytuvchidir. Ey Rabbimiz bizni salom bilan tiriltir, hovling bo’lmish salom hovlisiga bizlarni kirit. Ey Rabbimiz, bizni barakotli va oliy qil. Sen ulug’ va hurmatli zotsan.)

Fasl: Hajarul asvadni ushlaganda va tavofning boshlanishida:
«Bismillahi vallohi akbar, Allohumma iymanan bika va tasdiyqon bi kitabika va vafa`an biahdika vattiba’an lisunnati nabiyyka sollallohu alayhi vasallam», deb, aytish mustahab amal. (Ma’nosi: Alloh nomi bilan Uni ulug’lab, Ey Rabbim, Senga iymon keltirib, kitobingni tasdiqlab, ahdingga vafo qilib, Payg’ambaringning sunnatiga tobe’ bo’lib boshlayman.)

Har gal Hajarul asvadga yetganida ana shu duoni o’qiydi. Avvalgi uch aylanishda

«Allohummaj’alhu hajjan mabruron va zanban mag’furon va sa’yan  mashkuron», deydi. (Ma’nosi: Allohim, hajni qabul bo’ladigan, gunohni kechiriladigan va harakatni maqtaladigan qil.) Qolgan to’rt aylanishda:

«Allohummag’fir varham va’fu ‘amma ta’lam va antal a’azzul akrom. Allohumma robbana atina fiddunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ‘azaban nar», deb aytadi. (Ma’nosi: Allohim, mag’firat qil, rahm ayla, bilgan narsalaringni afv et. Sen aziz va karamli zotsan. Ey Rabbim, dunyoyu oxiratda bizga yaxshilik ber va bizni do’zax azobidan saqla.)

Imom Shofe’iy (r.a.): «Tavofda aytiladigan narsalarni eng yaxshisi «Allohumma robbana atina fiddunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ‘azaban nar», deganlar.

 Kishi tavofdan keyin dini va dunyosida yaxshi ko’rgan narsalarini so’raydi. Agar bir kishi duo qilib, qolganlar omiyn deb tursa ham, bo’ladi.

Hasandan (r.a.) rivoyat qilinishicha, duolar quyidagi o’n besh o’rinda ijobat etiladi: tavofda, multazamda, mezob ostida, Baytullohda, Zamzam qudug’i oldida, Safo va Marva ustida, ular orasidagi sa’y qilinadigan yerda, maqomi Ibrohim orqasida, Arafotda, Muzdalifada, Minoda va uchta tosh otiladigan yerda. Kim mana shu o’rinlarda duo qilishga jiddu jahd etmasa,  ko’p narsadan mahrum bo’libdi.

Ibn Umar (r.a.) tavofda: «La ilaha illallohu vahdahu la shariyka lah, lahul mulku val lahul hamdu va huva ‘ala kulli shay`in qodiyr», deb aytardilar.