Яна мана шу маънода сизларнинг эътиборингизга 1995 йил милодий санада, 22-24 май кунлари Кувайт давлатида бўлиб ўтган «Тиббий илмларнинг исломий муноззамаси» номли ташкилотнинг катта илмий анжуманида озик-овкат махсулотлари ва баъзи дори дармонларга кўшиладиган асли харом бўлган моддалар тўгрисида бугунги куннинг кўзга кўринган уламолари ва тиб ходимларининг жуда катта илмий анжумани ва унда такдим этилган 1112 сахифали хужжатнинг охирида чикарилган карорни кискача маъноси билан хам танишиб ўтишга ижозат бергайсиз:
«Гизо ва даводаги харом килинган ва нажас бўлган моддалар хакидаги карор»Хар бир мўмин-мусулмон одам шариати исломия хукмларини ўзига лозим тутмоги вожибдур. Хусусан, озик-овкат ва даво сохасида бунга алохида эътибор бериш керак. Чунки мўмин-мусулмон одамнинг ейдиган нарсаси пок бўлмоги, ичадиган нарсаси пок бўлмоги, даволаниш учун истеъмол киладиган дорилари пок бўлмоги лозимдур.
Аллох субхану ва таолонинг рахмати кенг. Ўз бандаларига рахм киладиган бу улуг Зот ўзининг шариатига эргашиш йўлларини хам енгиллаштириб кўйган ва бу борада зарурат тугилганда баъзи бир нарсаларнинг риоясини эътиборга олишни шариатига киритган. Ана шундай коидалардан бирида — «зарур бўлган холда ман килинган нарсаларга рухсат берилади» дейилган.
Шунингдек, «хожат тушган пайтда бу хожат заруратнинг ўрнига ўтади» деган коида хам бор. Аслида барча нарсалар мубохдир, илло харомлигига эътиборли далил бор нарсаларгина харом хисобланади. Шунингдек, «барча нарсалар аслида ўзи пок» деб хисобланади, лекин «нажаслиги, нопоклигига далил ишончли холда келтирган нарсаларгина пок эмас» деб хисобланади.
Ажнабий тиллардаги «алкогол» сўзи араб тилида «ал-Кухл» деб аталади, Лекин ажнабийлар хам алкоголни «ал - Кухл»дан олишганлиги маълум ва машхур. Ана шу алкогол нарсалар шариат нуктаи-назаридан нажас хисобланмайди. Бу нарса «хамма нарсанинг асли покдир» коидаси асосида бўлган. Хусусан, ўша алкогол нарсалар холис ўзи бўлса хам, бошка нарса аралаштирилган бўлса хам, ёки сувга аралаштирилган бўлса хам барибир.
Шу билан бирга, «хамр», яъни арок ва ичиб маст бўлиш учун тайёрлаб кўйилган нарсалар нажосат хисобланади. Шунга биноан, шариат нуктаи-назаридан алкогол - яъни спиртли нарсалар тиббий хожат учун ишлатиладиган килиб тайёрланган бўлса, уларни терини, яраларни ва тиббий асбоб-ускуналарни тозалаш учун, микробларни ўлдириш учун ишлатиш мумкин.
Шунингдек, тиббий маънода ва тиббий ниятда тайёрлаб кўйилган спиртларни хиди яхши бўладиган атирлар учун ишлатилса бўлади. Чунки, бу ердаги баъзи бир атирга кўшиладиган моддалар факат ана ўша спирт билангина эриши мумкин.
Шунингдек, баъзи бир кремларга хам мана шу нарса ишлатилади. Бу халиги ичадиган, маст бўлиш учун тайёрлаб кўйилган хамр — арок хукмига кирмайди. Аммо, алкогол нарса маст килувчи модда бўлганлиги учун уни ичмок, танаввул килмок мутлако харомдир.
Шунингдек, мўмин-мусулмонлар караб, ўрганиб билиб олишлари керакки, ўша ўзлари ичадиган даволарда ва унинг таркибида арок моддаси, маст килувчи ичимлик моддалари бўлмаслиги керак. Хусусан, болалар учун, хомиладор аёллар учун бериладиган нарсаларда.
Шунингдек, яхши билиб кўймок лозимки, хозирги кунда тайёрланаётган баъзи бир дориларнинг таркибида жуда хам оз микдорда алкогол моддаси бўлиши мумкин, бу маст килиш ниятида эмас, балки дорини ушлаб туриш ниятида ёки баъзи бир даволовчи моддаларни эритиб юмшатиш маъносида, сув ва бошка нарсалар билан уларни юмшатиб бўлмаслиги юзасидан бироз кўшилган бўлади. Буларни истеъмол килса жоиз, рухсат берилган.
Шунингдек, баъзи бир озик-овкат махсулотларига маст килувчи ичимлик учун тайёрланган нарсаларни жуда оз микдорда кўшилган бўлса хам истеъмол килиш мутлако мумкин эмасдир. Бунга баъзи бир шоколадларнинг, музкаймокнинг турлари ва шунга ўхшаш махсус овкатлар киради. Баъзи бир газли ичимликлар хам бор, ана ўша нарсаларда маст килувчи нарсалар кўшилган бўлади — арокми, конякми ёки бошка нарсалар кўшилган бўлади — буларни ичишга мутлако рухсат йўк. Чунки шариат коидаси бўйича, кўпи маст килган нарсанинг ози хам харом бўлади.
Баъзи бир озик-овкат махсулотларини тайёрлаш пайтида алкогол моддасини жуда хам оз микдорда ишлатилиши бор. Бунда унинг мазаси учун эмас, балки сув ёки бошка нарсалар билан эримайдиган нарсаларни эритиш учун килингандир. Бу кўп таркалган нарса бўлганлиги учун ва ўша озик-овкат махсулотини тайёрлаш пайтида кўшилган жуда оз микдордаги алкогол нарса хавога буг бўлиб таралиб кетиши эътиборидан ундан озик-овкатларни истеъмол килишга рухсат берилгандир.
Баъзи бир озик-овкат махсулотлари борки, унинг таркибига чўчканинг ёги кўшилади ва у эриб бошка нарсага айланиб кетмаган бўлади хамда ўз холида мазкур озик-овкат махсулотларини таркибида туради. Бунга мисол айтадиган бўлсак — баъзи бир пишлокларр, мойлар, ёглар ва шунга ўхшаган нарсалар бор. Баъзи печенъеларни, шоколадларни ва музкаймокларни килишда чўчканинг ёгидан фойдаланилади. Мазкур нарсаларда чўчканинг ёги ўзи туради. Бундай таомларнинг барчаси харомдир. Уларни емок мутлако мумкин эмасдир. Чунки ахли илмнинг барчаси чўчканинг хамма нарсаси нажас эканлигига ва уни еб бўлмаслигига иттифок килишган.
Яна бир конун шуки, чўчканинг моддасидан тайёрланган «инсулин» дориси. Буни канд касаллигига гирифтор бўлган беморлар учун даво сифатида ишлатилади ва уни шаръий коидаларга биноан зарурат учун истеъмол килса бўлади.
Агар гизо ва давога кўшилган харом нарса бошка моддаларга аралашиб, ўз хусусиятини тамоман йўкотиб, бошка бир холатга айланиб колса, уларни истеъмол килиши мубох бўлади. Мана шу коидага биноан, хайвонларнинг суягидан, терисидан ёки пайларидан килинган «жалатин» моддаси халол хисобланади.
Шунингдек, чўчканинг ёки ўзи ўлган хайвоннинг ёгидан килинган совунлар мазкур чўчка ёги ёки ўзи ўлган хайвоннинг ёги бошка моддаларга — пок нарсаларга аралашиб, ўзининг хусусиятини батамом йўкотса, шакли-шамоили умуман колмаса, хеч кандай аломати бўлмай бутунлай йўк холга айланиб кетган бўлса, ўшандан тайёрланган совунларни хам ишлатса бўлади.
Шунингдек, баъзи бир суриладиган малхамлар, кремлар, пардоз-андоз ашёларини таркибида чўчканинг ёгидан кўшилган бўлиши мумкин, лекин ана ўша нарсани зийнат нарса бўлганлиги учун ишлатиб бўлмайди. Факат хали айтганимиздек, бу нарса жуда оз бўлиб, ўша ёгни бутунлай бошка нарсага айланиб кетганлиги, унинг асорати умуман колмаганлиги аник бўлсагина, ишлатиб бўлади.
Шунингдек, кишининг хушини йўкотадиган, араб тилида «мухаддир» деб аталадиган, бизда тиббий маъноларда ишлатиладиган нарсалар бор — нашанаванд, наркотик моддаларни бирортасини танаввул килиб бўлмайди. Факат тиббий маънода, муайян бир микдорда, муайян бир шаклда, табибларни бошчилигида ва уларни тайинлаши асосидагина улардан фойдаланиш мумкин, холос».
(Арабчадан сўзма — сўз таржима тугади)
Алохида, таъкидлаб айтиб ўтишимиз керакки, мана бу бўлаётган изнлар, рухсатлар фатво тарикасида айтилган нарсалардир. Яъники, ўрганиб чикиб, «мана шу нарса жоиз бўлади» деган хулоса чикарилгандир. «Буни хамма истеъмол килиши мажбур, килмаса бўлмайди» деган маъно мутлако йўк. Кишиларнинг ичида такво йўлини тутиб, «мана шу нарсаларни ўзим истеъмол килмайман, нима бўлса хам ичида шубхали нарса борлиги кўнглимни хира киляпти» деган одамлар бўлса, улар албатта такво йўлини тутганлари афзал. Кўнгиллари тортган холатда энг шубхасиз нарсаларни истеъмол килиб юришлари ўзларининг иши — такволари.
Лекин, уламолар рухсат бериб кўйган тарафни олиб «уламолар рухсат берган, мана шу нарсалардан истеъмол килсак жоиз экан» деб баъзи бир одамлар истеъмол килса, такво йўлини тутганлар уларни маломат килмасликлари керак. Аксинча, фатво йўлини тутиб турганлар такво йўлини тутганларни маломат килмасликлари керак.
Хар ким муфтийларнинг фатво беришлари билан бирга яна ўз калбига ўзи фатво бериб, шариат худудида турган икки тарафдан бирини олишга хакки бор хисобланади.
Аллох субхану ва таоло барчаларимизни озик-овкатимиз, дори-дармонимиз халол, пок бўлишини Ўзи насиб килган бўлсин, барчаларимизга Ўзи пок юришни таъминлаган бўлсин. Омийн!
http://www.islam.uz/fatvolar/fatvo118.htm