26-hadis

Abu Hurayra (r.a)dan:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Insonlardagi jami a’zolar uchun quyosh chiqadigan har bir kunda sadaqa mavjud: Ikki (tortishib qolgan) kishi o‘rtasida adolat (bilan hukm) qilmog‘ing - sadaqa. Birovga uloviga chiqishida yordam berib, uni chiqarib qo‘yishing yoki narsasini (erdan) olib berishing - sadaqa. Yaxshi so‘z - sadaqa. (Odamlar yuradigan) yo‘ldan (tosh, tikan, cho‘p kabi) ozorlarni olib tashlamoq ham sadaqadir.

Buxoriy va Muslim rivoyati.

27-hadis

Navvos ibn Sum’an (r.a)dan: Nabiy sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Yaxshilik husni xulqdir. Gunoh esa ko‘nglingiz xotirjam bo‘lmagan va odamlar bilib qolishini istamaydigan ishingizdir. Muslim rivoyati.
Vobisa ibn Ma’bad (r.a)dan: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga keldim:
- Sen birr-yaxshilik xususida so‘ragani keldingmi?- dedilar Nabiy sollallohu alayhi vasallam.
- Ha!- deb javob berdim.
- Qalbingdan so‘ra!- dedilar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam - Nafsing va qalbing xotirjam bo‘lgan narsa yaxshilikdir. Garchi odamlar fatvo berib, seni fatvolantirgan esalar-da, nafsingni xotirjam qilmagan, ko‘nglingga o‘rnashmagan narsa (ish) gunohdir.

Imom Ahmad va Dorimiy rivoyati.

28-hadis

Abu Najih Irbod ibn Soriya (r.a)dan:

- (Bir kuni) Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga mav’iza qildilar. (Bu mav’izani eshitib) qalblar (Alloh) qo‘rquviga tushdi, ko‘zlar yoshga to‘ldi.
- Yo Rasululloh! Bu bamisoli vidolashayotgan kishining mav’izasidek bo‘ldi,- dedik biz - Endi nasihat qiling!
- Sizlarga Alloh azza va jalladan qo‘rqishni vasiyat qilaman. Agar bir qul ustingizga amir bo‘lsa ham, unga quloq tuting, itoat eting. Hali sizlardan (uzoqroq) yashaganlaringiz ko‘p ixtilof- kelishmovchiliklarni ko‘radi. Bas, mening sunnatimga va haq yo‘lga boshlanmish xulofoi roshidinlar sunnatiga ergashingiz! Uni aql tishlaringiz bilan (mahkam) tishlab olinglar. (Dinda) yangi paydo bo‘lgan ishlardan ehtiyot bo‘linglar. Zero, har bir bid’at zalolatdir.

Abu Dovud va Termiziy rivoyati.

29-hadis

Mu’oz ibn Jabal (r.a)dan:

- Yo Rasululloh, menga shunday bir amalni ayting-ki, u meni jannatga kiritib, do‘zaxdan uzoqlashtirsin,- dedim Nabiy sollallohu alayhi vasallamga.
- Sen ulkan narsa haqida so‘rading,- dedilar Nabiy sollallohu alayhi vasallam- Biroq u Alloh ta’olo oson qilgan kishiga osondir: Allohga ibodat qil va Unga hech narsani sherik etma. Namozni to‘kis ado et, zakot ber, Ramazon ro‘zasini tut va bayt (Ka’ba)ga haj qil!
So‘ng dedilar:
- Senga yaxshilik eshiklarini ko‘rsatayinmi?! Ro‘za (do‘zaxdan saqlovchi) qalqondir. Sadaqa bamisoli suv o‘tni o‘chirganidek gunoh-ma’siyatlar (asari)ni o‘chiradi. Kishining (kechasi turib) tunda o‘qigan namozi ham (yaxshilik eshiklaridandir).
So‘ng Rasululloh sollallohu alayhi vasallam quyidagi oyatni tilovat qildilar:
«Ularning yonboshlari o‘rin-joylaridan yiroq bo‘lur (ya’ni, tunlarini ibodat bilan o‘tkazib, oz uxlaydilar) Ular Parvardigorlariga qo‘rquv va umidvorlik bilan duo- iltijo qilurlar va Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan infoq-ehson qilurlar. Bas ularning qilib o‘tgan amallariga mukofot qilib ular uchun berkitib qo‘yilgan ko‘zlar quvonchini (ya’ni Oxirat ne’matlarini) biron jon bilmas».
So‘ng dedilar:
- Senga ishning boshi, asos-ustuni va o‘rkachining tepasi- oliy nuqtasi haqida xabar beraymi?!
- Ha! Yo Rasululloh!- dedim men.
- Ishning boshi Islom, ustuni namoz va o‘rkachining tepasi (ya’ni cho‘qqisi) jihoddir!
So‘ng (yana) dedilar:
- Senga mana shularning hammasining asosiy qismi- o‘zagi haqida xabar beraymi?!
- Ha! Yo Rasululloh!- deb javob berdim. Nabiy sollallohu alayhi vasallam tillarini ushlab dedilar:
- O’zing uchun manavini tiygin!
- Ey Allohning Nabiysi, nima biz gapirgan gaplarimizga ham javob beramizmi?!
- Seni yo‘qlab onang yig‘lasin, axir odamlarni yuzlari bilan- yoki burunlari bilan dedilar, do‘zaxga itqitayotgan narsa tillarining mevalari emasmi?!- dedilar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam.

Termiziy rivoyati. hasan-sahih hadis.

30-hadis

Abu Sa’laba Xushanniy Jursum ibn Noshir (r.a)dan:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Alloh ta’olo (bir qancha) farzlarni lozim etdi, bas, ularni zoe qilmangiz. Had-chegaralarni belgiladi, ularni bosib o‘tmangiz. (Ayrim) narsalarni harom qildi, ularga yaqin yo‘lamangiz. (Ba’zi) narsalar xususida -unutganidan emas, sizlarga marhamat ko‘rsatib,- sukut qildi, bas, ular ustida bahs qilmangiz.

Doroqutniy va boshqalar rivoyati.

31-hadis

Abul Abbos Sahl ibn Sa’d Saidiy (r.a)dan:

- Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga bir kishi kirib dedi:
- Yo Rasululloh! Menga shunday bir amalni ko‘rsating-ki, agar uni qilsam, Alloh ham, odamlar ham meni yaxshi ko‘rsin.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam dedilar:
- Dunyoga nisbatan zohid bo‘l (ko‘ngil berma), Alloh seni yaxshi ko‘radi. Odamlarning oldidagi narsalarga zohid bo‘l (ko‘z tikma), shunda odamlar ham seni yaxshi ko‘rishadi.

Ibn Moja va boshqalar rivoyati.

32-hadis

Abu Sa’id Sa’d ibn Sinon Xudriy (r.a)dan:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - (Islomda ziyoni tegmagan kishiga) zarar bermoq ham, (ziyon-zahmat yetkazgan kimsaga g‘ayri shar’iy suratda) zarar yetkazmoq ham yo‘qdir!.

Ibn Moja, Doroqutniy va boshqalar rivoyati.

33-hadis

Abdulloh ibn Abbos (r.a)dan:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Agar odamlarning (quruq) da’volariga (asoslanib so‘ragan narsalari) berilganida, (ayrim...) kimsalar (butun) qavmining moli-yu qonini da’vo qilib chiqqan bo‘lardi. Biroq da’vo qiluvchi dalil keltirishi, inkor etuvchi esa qasam ichishi shart.
Bayhaqiy, Abu Dovud, Nasoiy, Termiziy va Ibn Moja (?!) rivoyati.

Hasan hadis. Hadisning ba’zi qismlari Buxoriy va Muslimda ham keltirilgan.

34-hadis

Abu Sa’id al-Xudriy (r.a)dan:

- Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitdim:
- Јay biringiz biron yomon ishni ko‘rsa, uni qo‘li bilan o‘zgartirsin. (Qo‘li bilan o‘zgartirishga) kuchi yetmasa, tili bilan o‘zgartirsin. (Agar tili bilan o‘zgartirishga) qodir bo‘lmasa, qalbi bilan o‘zgartirsin. Bu (ya’ni, qalb bilan o‘zgartirish) iymonning o‘ta zaifligidir.

Muslim rivoyati.

35-hadis

Abu Hurayradan (r.a)dan:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: - Bir-biringizga hasad qilmangiz, sotish uchun emas, birovga zarar bermoq niyatida molning narxini bozor bahosidan oshirib qo‘ymangiz, o‘zaro nafrat-adovatda bo‘lmangiz, bir-birlaringizdan yuz o‘girib o‘rtadagi aloqani uzmangiz. Hech biringiz boshqa birovning savdosi ustidan savdo qilmangiz. Alohning (haqiqiy) qullari sifatida o‘zaro birodar bo‘lingiz. Musulmon-musulmonning birodaridir: U (birodariga) zulm qilmaydi, yolg‘on gapirmaydi va uni pastga urmaydi. Taqvo mana bu yerda!- Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uch marta ko‘kraklariga ishora qildilar. -Kishining yomonligiga uning musulmon birodarini pastga urishi-haqir ko‘rishi kifoyadir. Musulmonning qoni, moli va obro‘-nomusi boshqa bir musulmon uchun haromdir.

Muslim rivoyati.