94-bob. Mushriklar va harb ahli (zimmiy bo‘lmagan, musulmonlar birlan urush holatida bo‘lgan g‘ayridinlar) birlan savdo-sotiq qilmoq haqida

Abdurrahmon ibn Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam birlan birga o‘ltirgan erdik, sochlari o‘siq bir mushrik qo‘y yetaklab kelib qoldi. Shunda Nabiy sallallohu alayhi va sallam unga: «Sotgani olib keldingmi yoki hadya qilganimi?» — dedilar. Mushrik: «Sotgani», — dedi. Keyin, Janob Rasululloh undan o‘shal qo‘yni sotib oldilar».

95-bob. Harb ahlidan qul sotib olmoq, uni ozod qilmoq va hadya qilmoq haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Ibrohim alayhissalom Bibi Sora birlan birga hijrat qilib, podshohi zolim bir yurtga keldilar. Shunda unga: «Ibrohim dunyoda tenggi yo‘q bir go‘zal ayol birlan birga shahringizga kirib keldi» — deb xabar qilishdi. Podshoh Ibrohim alayhissalomga odam yubordi. Ular Ibrohim alayhissalomdan: «Bu ayol kim?» — deb so‘rashdi. Ibrohim alayhissalom: «Bu mening (dindosh) singlim» — deb javob berdilar-da, Bibi Soraning huzurlariga kirib: «Msn sizni ularga (dindosh) singlim, dsb tanitdim. So‘zimni yolg‘onga chiqarmang. Biz hozir turgan yerda bizdan bo‘lak mo‘min yo‘q», — dedilar. So‘ng, Bibi Sorani podshohning huzuriga olib ketishdi. Bibi Sora saroyga borgach, tahorat olib, namoz o‘qidilar-da, Ollohga iltijo qilib: «Yo Olloh, senga va sening elchingga iymon keltirganman. Farjimni jufti halolimdan bo‘lak erkaklardan saqlaganman, kofirni menga ega qilmagil!» - dedilar. Podshoh Bibi Soraga endi yaqinlashmoqchi ham bo‘lgan erdiki, qandaydir kuch tomog‘idan bo‘g‘ib, nafas oldirmay qo‘ydi. Shunda Bibi Sora: «Yo Olloh, agar u o‘lib qolsa, Sora o‘ldirdi, deb o‘ylashur», — dedilar. Shul bois podshoh qo‘yib yuborildi. Ammo, u hushiga kelib, yana Bibi Soraga yaqinlashmoqchi bo‘ldi. Bibi Sora yana Olloh taologa iltijo qilib: «Yo Olloh, men senga va sening elchingga iymon keltirganman. Farjimni jufti halolimdan bo‘lak erkaklardan saqlaganman, kofirni menga ega qilmagil!» — dedilar. G’oibiy kuch uni yana bo‘g‘ib, nafas oldirmay qo‘ydi. Shunda Sora: «Agar u o‘lib qolsa, mendan ko‘rishur», — dedilar. U yana qo‘yib yuborildi. Uchinchi bor shu holat takrorlangandan ksyin, podshoh xodimlariga: «Xudo haqi, sizlar menga shaytonni olib kelibsizlar, buni Ibrohim alayhissalomga qaytaringlar, unga Hojarni ham berib yuboringlar!» — dedi. Bibi Sora Ibrohim alayhissalomning huzurlariga qaytib kelib: «Ko‘rdingizmi?! Olloh kofirni o‘z uyasida daf qilib, msnga Hojarni xizmatkor qilib bsrdi» — dedilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Sa’d ibn Abu Vaqqos birlan Abd ibn Zam’a bir yetim bola to‘g‘risida bahslashib qolishdi. Sa’d: «Yo Rasululloh, bu bola akam Utba ibn Abu Vaqqosning o‘g‘li bo‘lib, unga qarab turishni msnga vasiyat qilganlar.. Uning (akamga) o‘xshashligiga bir qarangiz!» — dedi. Abd ibn Zam’a: «Yo Rasulalloh, bu mening ukam, u otamning to‘shagida o‘z cho‘risidan dunyoga kelgan», — dedi. Janob Rasululloh uning (bolaning) Utbaga juda o‘xshashligini ko‘rib: «Bu bola seniki, ey Abdu! Bola to‘shak egasiniki, fohisha ersa boladan mahrum etiladi. Ey Savda binti Zam’a undan yuzingni berkit!» — dedilar. Shundan so‘ng, bola bir umr ko‘rmadi».

Hakim ibn Hizom raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasulalloh, men johiliyat davrida taqvodorlik va silai rahm birlan birga qullarni ozod etib, sadaqa ham berib turardi» Menga shu qilgan ishlarim uchun savob bormi?» — dedim. Janob Rasululloh: «Shuncha qilgan xayrli ishlaring ustiga Islomni ham qabul qilding»,— dedilar».

96-bob. Harom ulgan hayvonlar terisi haqida

Abdulloh ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh o‘tib ketayotib, harom o‘lgan bir qo‘yni ko‘rib qoldilar-da: «Uning terisidan foydalanmadingizlarmi?» — dedilar. Odamlar: «U harom o‘lgan-ku?!» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Harom o‘lgan qo‘yning go‘shtinigina yeyish harom etilgan», — dedilar».

97-bob. To‘ng‘iz (cho‘chqa)larni qirib, Yer yuzidan yo‘q qilish haqida

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam to‘ng‘iz (cho‘chqa) sotish harom qilganlar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Jonim qo‘lida bo‘lgan zot nomi birlan aytamanki, yaqinda Ibn Maryam adolatli hukm yuritish (Yer yuzida adolat o‘rnatish) uchun osmondan oralaringizga tushib, salb (krest)ni sindiradilar, to‘ng‘izni o‘ldiradilar, jizyani bekor qiladilar va boylik hech kim olgisi kelmaydirgan darajada oshib-toshib ketur», — dedilar».

98-bob. Harom o‘lgan hayvonning yog‘i na eritib olinur va na sotilur!

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Umar raziyallohu anhuga «Falonchi xamr (ichimlik) sotayotir» deb xabar berishdi. Shunda ul kishi ichimlik sotayotgan o‘shal odamni «Olloh taolo uni la’natlasin!» deb duoibad qildilar-da: «Nahotki u Janob Rasulullohning «Olloh taolo yahudiylarni la’natladi, ular harom o‘lgan hayvonlar yog‘ini yeyish man’ qilinganda ularning yeg‘larini eritib sotganlar va pulini yeganlar» deganlarini eshitmagan (bilmagan) bo‘lsa?!» — dedilar».

99-bob. Ruhsiz narsalar suratini chizib sotish haqida

Sa’id ibn Abu Hasan rivoyat qiladshar: «Men Ibn Abbosning uylarida erdim, bir kishi huzurlariga kelib: «Ey Ibn Abbos, men qo‘llarim mehnati birlan tirikchilik qiladirgan odamman, men mana bunday suratlarni chizurman», — dedi. Shunda Ibn Abbos: «Men senga Janob Rasulullohdan bul xususda nimaiki eshitgan bo‘lsam, shuni ayturman, ul zot: «Kim surat chizgan bo‘lsa, Olloh taolo Qiyomat kuni chizgan suratlariga jon ato etmoqni amr qilib azoblar, ammo u ularga aslo jon ato etolmas!» — deb aytganlar», — dedilar. Buni eshitib, boyagi odamni qaltiroq tutdi, ranggi sarg‘ayib ketdi. So‘ng, Ibn Abbos unga: «Shu ishing birlan yana shug‘ullanaversang, holingga voy! Anavi daraxtni ko‘rib turibsan, uning ruhi yo‘q, o‘shani (ya’ni, tabiat manzaralarini) chizib yuraver!» — dedilar».

100-bob. Mast qilguvchi ichimliklarni sotish man’ qilingani haqida

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam mast qilguvchi ichimliklar sotishni man’ qildilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Baqara» surasining oxirgi oyatlari nozil bo‘lganda, Janob Rasululloh mast qilguvchi ichimliklar sotishni man’ qildilar».

101-bob. Ozod odamni sotmoqning gunohi haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qshadilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Olloh azza va jalla: «Men Qiyomat kuni quyidagi uch toifa odamning dushmanidurman: mening nomim birla ont ichib va’da bergach, va’dasiga vafo qilmaganning, ozod odamni (qul qilib) sotib, pulini yeganning va bir odamni yollab ishlatib, so‘ng haqini bermaganning (dushmanidurman)», — deydi».

102-bob. Janob Rasulullohning yahudiylarni (Madinadan) badarg‘a qilayotganlarida yerlarini, uy-joylarini sotib ketishni amr qilganlari haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam yahudiylarni badarg‘a qilayotib, yer va uy-joylarini sotib ketishni buyurdilar».

103-bob. Qulni nasiyaga sotish va hayvonni hayvon (evazi)ga nasiyaga sotish haqida

Ibn Umar to‘rtta erkak tuya (evazi)ga bitta urg‘ochi tuya sotib olganlar.

Rofi’ ibn Xadiyj ikki tuyaga bir tuya sotib oldilar-da, bittasini berayotib: «Ikkinchisini, inshoolloh, ertaga olursan», — dedilar.

Ibn Musayyab: «Bir tuyani ikki tuyaga, bir qo‘yni ikki qo‘yga (nasiyaga) sotishda sudxo‘rlik yo‘q», — deydilar. Ibn Siriyn ham: «Bitta tuyani ikki tuyaga nasiyaga sotishda sudxo‘rlik yo‘q»,— deydilar.

Anas raziyallohu anhu: «Asirlar ichida Safiyya ham bor bo‘lib, u avval Dihyaning, so‘ng Janob Rasulullohning qo‘llariga o‘tdi», — deydilar.