21-bob. Mast qilguvchi ichimliklarni ko‘chaga to‘kib yuborish haqida

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Abu Talhaning uylarida bir mehmondorchilikda soqiylik qilib o‘ltirgan erdim, ular ichayotgan ichimlik uzumdan tayyorlangan erdi. (Shu kuni) Janob Rasululloh jarchiga: «Mast qilguvchi ichimliklar harom qilindi» — deb e’lon qilishni buyurdilar. Buni eshitib, Abu Talha menga: «Tashqariga chiq-da, hammasini to‘kib tashla!» — dedilar. Men tashqariga chiqib ichimlikni to‘kib tashladim. O’sha kuni ichimlik Madina ko‘chalarida ariq bo‘lib oqdi. Shunda ba’zilar ichimlik ichib jangga kirganda o‘ldirilganlar haqida gapirishib erdi, Olloh taolo «Iymon keltirib, solih amallar qilganlar ilgari ichimlik ichganlari uchun gunohkor bo‘lmaydilar» degan oyatni nozil qildi».

22-bob. Hovli sahni va unda o‘ltirish hamda baland joylarda o‘ltirish haqida

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Hazrat Abu Bakr Siddiq hovlilari sahniga masjid qurdilar-da, ul yerda namoz o‘qib, Qur’on tilovat qila boshladilar. Shunda mushriklarning xotin va bolalari (tom va daraxtlarga chiqib olib), Abu Bakrni taajjub birla tomosha qilishar erdi. Shul vaqtda Janob Rasululloh Makkada erdilar».

Abu Sa’id al-Xudriy raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ko‘chalarda (do‘kon, choyxona, guzar, darcha kabi yo‘lovchilardan baland joylarda ezmalanib) o‘ltirmangizlar!» — dedilar. Shunda odamlar: «Buning nimasi yomon, axir ul joylar bizning gurunglashib o‘ltiradirgan joylarimiz-ku?!» — deyishdi, Janob Rasululloh ularga javoban: «Agar ul joylarda o‘ltirmaslikdan bosh tortsangizlar, ul holda yo‘l haqini to‘lab o‘ltiringizlar!» — dedilar. Odamlar: «Yo‘l haqi nima?» — deyishdi. Janob Rasululloh: «(Yo‘lovchilarga) termulmaslik, aziyat yetkazmaslik, ularning salomiga alik olmoqlik hamda ularga amri ma’ruf va nahiy munkar qilmoqliqdur» — deb marhamat qildilar».

23-bob. Yo‘llarga, agar odam va hayvonlarning o‘tishiga xalaqit bermaydirgan, ular tushib ketmaydirgan qilib quduqlar qazilsa, joizdur

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Bir odam yo‘lda chanqab qolib, o‘sha atrofdagi bir quduqqa tushdi-da, chanqog‘ini qondirdi, so‘ng yuqoriga chiqdi. Nogahon quduqdan nariroqda issiqdan harsillab, chanqoqning zo‘ridan tuproqning namini yalayotgan bir itga ko‘zi tushdi. «Bu jonivor ham men kabi chanqab qolibdi-da» — deb qaytib quduqqa tushdi-da, mahsisining qo‘njida suv olib chiqib, itga ichirdi. Uning shu qilgan xayrli ishi uchun Olloh taolo undan rizo bo‘lib, gunohlarini kechirdi», — dedilar. Shunda odamlar: «Yo Rasulalloh, hayvonlardan ham bizga savob tegadimi?» — deyishdi. Janob Rasululloh: «Ha, har bir jonzotda sizlar uchun ajr (savob) bordur» — dedilar».

24-bob. Yo‘ldagi aziyat beradirgan narsani chetga olib qo‘yish haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallatlohu alayhi va sallam: «Yo‘ldagi aziyat beradirgan narsani chetga olib quyish — sadaqadur», — dedilar».

25-bob. Hujra, boloxona, qo‘rg‘on va shu kabilar haqida

Usoma ibn Zayd raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Madina qo‘rg‘onlaridan birining tspasiga chiqdilar-da: «Men ko‘rayotgan narsani ko‘rayotirsizlarmi? Darhaqiqat men hov anavi uylaringiz tomonda jala yanglig‘ fitnalar yetajagini ko‘rib turibman»,— dedilar».

Abdulloh ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar. «Men Hazrat Umar raziyallohu anhudan Olloh taoloning «(Ek Oisha va Hafsa), agar Ollohga tavba qilsangizlar, dillaringiz moyil bo‘libdur...» degan oyati karimasi haqida so‘ramoqchi bo‘lib yurardim-u, lekin qulay fursat topolmasdim. Bir yil Hazrat Umar haj qildilar, men ham ul kishi birlan birga hajga bordim. Hajdan qaytayotib ul kishi yo‘lda hojat uchun chetga chiqdilar. Men ham idishda suv olib, chetga chiqib turdim. Ul kishi qaytgach, qo‘llariga suv quyib berdim. Tahorat olganlaridan so‘ng: «Yo mo‘minlar amiri, Olloh taolo Janob Rasulullohning ikki xotinlari to‘g‘risida «Agar Ollohga tavba qilsangizlar, dillaringiz moyil bo‘libdur» degan oyatini nozil etgan, o‘sha ayollar kim o‘zi?» — deb so‘radim. Shunda Hazrat Umar: «Vo ajabo! Shuni ham bilmaysanmi, ey Ibn Abbos? Ular Oisha birlan Hafsa edi-da», — dedilar. So‘ng, Hazrat Umar so‘zlarida davom etib bunday dedilar: «Men va ansoriy bir qo‘shnim Baniy Umayya ibn Zayd qavmida erdik. Ular Madinada katta e’tiborga ega bo‘lgan qavm erdi. Ikkimiz Janob Rasulullohning huzurlariga navbatma-navbat borib-kelib turardik. Bir kun u, bir kun men borardim. Men borib kelsam, o‘sha kuni sodir bo‘lgan (yuz bergan) voqea, xabar va boshqa narsalardan uni voqif etardim. U borib kelganda ham, xuddi shunday qilardi. Biz qurayshiylar ayollarimizdan ustun turardik. Ansorlarda ersa, buning aksi bo‘lib, ayollar erlaridan ustun erdi. Keyin, bizning ayollarimiz ulardan «o‘rnak» ola boshlashdi. Bir kuni xotinimga baqirgan erdim, u ham menga baqirib javob berdi. Men: «Gap qaytarma!» — dedim. U: «Nega endi gap qaytarmas erkanman, xudo haqi, Janob Rasulullohning ayollari ham ul zotga gap qaytarishadi. Mana shu bugun ulardan biri Janob Rasulullohni kun bo‘yi ranjitdi», — dedi. Men bundan qattiq xavotirlanib: «Ulardan qay biri shu ishni qilgan bo‘lsa, oqibati yaxshi bo‘lmas!»— dedim-da, kiyinib qizim Hafsaning uyiga bordim, so‘ng unga: «Ey Hafsa, birortangiz Janob Rasulullohni bugun kun bo‘yi ranjitdingizmi?» — dedim. Qizim: «Ha», — dedi. Men: «Umidlarim puchga chiqdi. Sen mening ishonchimni oqlay olmading, baxtingni boy berding. Olloh taolo Janob Rasulullohning g‘azablari tufayli (sizlarga) g‘azab qilsa, omon qolmassizlar, halok bo‘lursizlar. Janob Rasulullohga zinhor gap qaytarma, arazlama, nimaiki xayolingga kelsa, mendan so‘ra, qo‘shningning gaplariga aldanma, garchi u Janob Rasulullohga mahbubroq va sendan kura chiroyliroq Oisha bo‘lsa ham!» — dedim.
O’sha paytlarda biz «G’asson (podshohi) biz birlan urush qilish taraddudida otlariga taqa qoqtirmoqda» degan shov-shuv gaplarni eshitib yurardik. Bir kuni ansoriy do‘stim o‘z navbati bo‘yicha Janob Rasulullohning huzurlariga bordi-da, kechqurun qaytib kelib, eshigimni shiddat birlan taqillatdi. Men qurqib ketib, darhol eshikni ochdim. U menga: «Bugun bir katta voqea yuz berdi», — dedi. Men: «Nima bo‘ldi, G’asson bostirib keldimi?» — dedim. U: «Yo‘q, bundan ham dahshatliroq va xunukroq ish sodir bo‘ldi. Janob Rasululloh ayollarini taloq qilibdilar», — dedi. Men: «Hafsa ishonchimni oqlay olmadi, baxtini boy berdi. Shunday bo‘lmasaydi, deb hayolimdan o‘tkazgan erdim-a!» — dedim-da, kiyinib masjidga bordim va Janob Rasululloh birlan bomdod namozini o‘qidim. Keyin, Janob Rasululloh boloxonalariga chiqib, ul yerda yolg‘iz o‘zlari qoldilar. Men ersam, Hafsaning huzuriga kirdim, qarasam, u yig‘lab o‘ltirgan erkan. Men unga: «Seni yig‘latayotgan narsadan ogohlantirmaganmidim?! Mana, endi nima bo‘ldi?! Janob Rasululloh sizlarni taloq qildilarmi?» — dedim. U: «Bilmayman, ul zot hov anavi boloxonalarida yolg‘iz o‘zlari o‘ltiribdilar», — dedi. Men tashqariga chiqib, minbar oldiga bordim, qarasam, bir guruh odamlar uning atrofida o‘tirishibdi, ba’zilari yig‘layotir. Men ham ular birlan bir oz o‘ltirdim. Keyin, qalbimdagi hislar meni mag‘lub qilib, Janob Rasululloh kirib ketgan boloxona oldiga bordimda, qora xizmatkorlariga: «Umarga ichkariga kirmoqqa ruxsat berursizmi, deb so‘rab chiq!» — dedim. Xizmatkor ichkariga kirib, Janob Rasululloh birlan suzlashgach, qaytib chiqdi-da: «Janob Rasulullohga sizning kelganingizni aytdim. indamadilar», — dedi. Men yana minbar atrofidagi odamlar oldiga borib o‘ltirdim. Ammo, qalbimdagi xayollar meni iztirobga solib, xizmatkor oldiga yana bordim-da, unga: «Umarga ijozat berasizmi, deb so‘rab chiq!» — dedim. U ichkariga kirib chiqib: «Sizning kelganingizni aytdim, lekin indamadilar», — dedi. Men yana o‘sha minbar atrofidagi odamlar oldiga borib o‘ltirdim. Ammo, qalbimdagi iztirob menga tinchlik bermay, xizmatkor oldiga yana bordim-da: «Umarga ruxsat berasizmi, deb so‘rab chiq!» — dedim. U ichkariga kirib chiqib: «Sizning kelganingizni aytdim, indamadilar», — dedi. Endigina qaytib ketayotgan erdim, xizmatkor meni chaqirib: «Ul zot sizga ijozat berdilar», — dedi. Men Janob Rasulullohning huzurlariga kirdim. Ul zot bo‘yra ustida yotardilar. Bo‘yra biqinlariga botib ketibdi. Boshlariga ichiga poxol tiqilgan, teridan qilingan yostiq qo‘yib olibdilar. Men ul zotga salom berdim-da, tik turganimcha: «Yo Rasulalloh, xotinlaringizni taloq qildingizmi?» — dedim. Ul zot menga qarab: «Yo‘q» — deb javob berdilar. Men: «Ollohu akbar!» — dedim. So‘ng, hanuz tik turganimcha: «Yo Rasulalloh, agar mening gaplarimga quloq solishni istasangiz, tinglangiz! Sizga ma’lumki, biz Quraysh erkaklari xotinlarimizdan ustun turar erdik. Madinaga kelsak, bu yerdagi qavm ayollari erkaklaridan ustun turishar erkan», — dedim. Janob Rasululloh bu gapimni eshitib tabassum qildilar. Keyin, men gapimda davom etib: «Yo Rasulalloh, agar bilsangiz, men Hafsaning huzuriga kirib, unga: «Kundoshingning yolg‘on-yashiq, balandparvoz gaplariga aldanma, hattoki u Janob Rasulullohga sendan ko‘ra chiroyli va sevimli Oisha bo‘lsa ham, deb aytdim», — dedim. Janob Rasululloh yana tabassum qilib qo‘ydilar. Buni ko‘rib bir oz dadillashdim-da, yerga o‘ltirib olib ul zotning xonalarini ko‘zdan kechira boshladim. Xudo haqi, xonalarida uchta oshlanmagan teridan bo‘lak biror narsa ko‘rmadim. Janob Rasulullohga: «Yo Rasulalloh, Ollohdan iltijo qilib so‘rangiz, ummatingizga ne’matlarini mo‘l-ko‘l qilsin! Olloh Fors va Rum ahliga o‘z ne’matini ayamagan, ularga mol-dunyo ato qilgan, ular esa Ollohga ibodat qilmaydilar», — dedim. Janob Rasululloh yonboshlab yotgan edilar, o‘rinlaridan turib o‘ltirdilar-da: «Ey Ibn al-Xattob, sen ularga ne’matlarning barchasi shu dunyodayoq berilganiga (oxiratga hech narsa qoldirilmaganiga) shubhadamisan?» — dedilar. Men: «Yo Rasulalloh, men uchun Ollohdan mag‘firat tilangiz!» — dedim. o‘shanda Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam, o‘zlari haqlaridagi bir sirni Hafsa Oishaga aytib qo‘yganda, xotinlaridan yigirma to‘qqiz kun arazlagan erdilar. Janob Rasululloh, Olloh taolo o‘zlariga tanbih berganida, xotinlaridan qattiq ranjib: «Men ular huzuriga bir oy mobaynida kirmasman!» — deb aytgan erdilar. Oradan yigirma tuqqiz kun o‘tgach, Janob Rasululloh birinchi bo‘lib Oisha raziyallohu anhoning hujralariga kirib, ul onamiz birlan gaplasha boshladilar. Shunda Oisha raziyallohu anho: «Yo Rasulalloh, siz bizning. huzurimizga bir oy kirmasman, deb qasam ichgan erdingiz, bugun ersa yigirma to‘qqiz kun bo‘ldi», — dedilar. Shunda Janob Rasululloh: «(Bu) oy yigirma tuqqiz kundir», — dedilar. Darhaqihat, o‘sha oy yigirma to‘qqiz kun erdi.
Oisha bunday deydilar: «Shundan so‘ng, Olloh taolo Janob Rasulullohning barcha xoginlariga ul zotni yoxud bu dunyo birlan uning ziynatlarini tanlash ixtiyori berilganligi haqida oyat nozil qildi. Shunda Jaiob Rasululloh xotinlaridan birinchi bo‘lib men birlan gaplasha boshladilar-da, menga: «Ey Oisha, senga bir narsani eslatib qo‘yay, ota-onang birlan kengashmasdan turib biror qarorga kelishga oshiqma!» — dedilar. Janob Rasululloh ota-onamning bizning ajralishimizga rozilik bermasliklarini yaxshi bilardilar. Janob Rasululloh: «Olloh taolo «Ey payg‘ambari muhtaram, siz o‘z xotinlaringizga aytingizki, agar sizlar dunyo hayotini va uning ziynatini istasangizlar, kelingizlar, men sizlarga bir oz foyda yetkazay-da, so‘ng sizlarga yaxshilik ila ruxsat beray!» degan oyati karimasini iozil qildi», — dedilar».
Shunda Oisha onami Olloh taolo birlan uning Rasulini tanladilar, boshqa onalarimiz ham Oisha onamiz kabi ish tutishdi».

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ayollarining huzuriga bir oy mobaynida kirmaslikka qasam ichdilar. O’shanda oyoqlari chiqqan (lat yegan) bo‘lib, boloxonada bir oy (o‘zlari yolg‘iz turdilar). Hazrat Umar kelib: «Ayollaringizni taloq qildingizmi, yo Rasulalloh?» — dedilar. Janob Rasululloh «Yo‘q ammo ularning huzurig‘a bir oy mobaynida kirmaslikka qasam ichdim», — dedilar. o‘sha (boloxonada yolg‘iz o‘zlari yigirma to‘qqiz kun turdilar. So‘ng, undan tushib, ayollarining huzuriga kirdilar».

26-bob. Kim tuyasini toshga yoxud masjid eshigiga bog‘lab quydi?

Jobir ibn Abdulloh rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam masjidga kirdilar, men ham ortlaridan kirib, tuyamni bir (katta) toshning chetiga bog‘lab qo‘ydim. So‘ng, ul zotga: «Mana, tuyangiz (ni olib keldim)», — dedim. Ul zot tuyaning atrofini bir aylanib chiqqach: «Puli ham, tuyaning o‘zi ham senga (hadya)», — dedilar».

27-bob. Qavm axlatxonasiga tik turib peshob qilish haqida

Huzayfa raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bir qavm axlatxonasiga tik turgan holda peshob qilganlarini ko‘rdim».

28-bob. Kim yo‘lda yotgan shox-shabba va shu kabi odamlarga aziyat berguvchi narsalarni olib tashladi?

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Bir odam ketayotib, yo‘lda yotgan tikanli shox-shabbaga ko‘zi tushdi-da, uni chetga olib qo‘ydi. Uning bu xayrli ishi Olloh taologa xush kelib, gunohlarini mag‘firat etdi».

29-bob. Agar ko‘cha o‘rtasidagi sayhon (o‘lik) yerni talashib, ul yerga imorat quradirgan bo‘lsalar, ko‘cha uchun yetti ziro’ (taxminan 5,30 metr) qoldirsinlar!

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Agar ko‘cha o‘rtasidagi o‘lik yerni talashib, ul yerga imorat quradirgan bo‘lsalar, ko‘cha uchun yetti ziro’ qoldirsinlar!» — dedilar».

30-bob. Egasining ruxsatisiz ta’qiqlash haqida

Uboda: «Biz Janob Rasulullohga birovning molini zo‘rlik birlan tortib olmaslikka bay’at qildik», — dedilar.

Abdulloh ibn Yazid al-Ansoriy rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam birovning molini zo‘rlik birlan tortib olishdan va birovga vahshiyona (quloq, burun va boshqa a’zolarini qirqib) azob berishdan qaytardilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh bunday dedilar: «Zinokor zino qilayotgan chog‘ida mo‘min bo‘lib qololmas, o‘g‘ri o‘g‘rilik qilayotgan chog‘ida mo‘min bo‘lib qololmas, ichkilik ichguvchi ichkilik ichayotganda mo‘min bo‘lib qololmas, qaroqchi odamlarning ko‘z oldida ularning molini zo‘rlik birlan tortib olayotganda mo‘min bo‘lib qololmas!»