Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men  Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deyayotganlarini eshitdim: «Maqtanchoqlik va takabburlik baqir-chaqir qilguvchilarda (ya’ni, tuyaboqarlarda), vazminlik ersa qo‘yboqarlarda bo‘lib, iymon ham, hikmat ham Yaman ahliga mansubdur».

Abu Abdulloh: «Yaman deb atalishiga sabab, u Ka’baning o‘ng tomonidadur, Shom ersa uning chap tomonida», — deydilar.

68-bob. Quraysh qabilasining manoqibi faxrli va maqtovga sazovor xislatu amallari) xususida

Zuhriy rivoyat qiladilar: «Muhammad ibn Jubayr ibn Mutim aytar erdilarki, ul kishi Quraysh vakillari birlan birga (xalifa) Muoviyaning huzurida o‘ltirganlarida Abdulloh ibn Amr ibn Al-Osning Qahton qabilasidan podshoh bo‘lajagi (chiqajagi) xususida gapirib yurganlarini Muoviyaga yetkazishibdi. Shunda Muoviya darg‘azab bo‘lib o‘rinlaridan turibdilar-da. Olloh taologa munosib hamdu sanolar aytgach: «Ammo ba’d, menga yetkazishdiki, sizlardan ba’zi bir kishilar Olloh taoloning Kitobida ham, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning hadislarida ham yo‘q gaplarni aytib yurishgan ermish. Ular sizlarning oralaringizdagi johil (nodon) kishilardurlar, zinhor kitob ahlidan olingan sahifalardagi narsalarni (Tavrot, Injil kabilarni) o‘qimangizlar! Chunki, men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning: «Darhaqiqat, xalifalik huquqi faqat Qurayshning o‘zigagina berilgandur. Bul xususda biror kimsa Qurayshga, yuki ular dinni mustahkamlashda davom etar erkanlar, dushmanlik qilmasin, aks holda Olloh taolo uning oyog‘ini osmondan qilur»— deb aytganlarini eshitganman», — debdilar».

Ibn Umar rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Bu ish (ya’ni, xalifalik to qiyomat) Quraysh (qabilasi qo‘li)da bo‘ladi (ya’ni, bo‘lmog‘i lozim), hattoki ulardan ikki kishi qolsa ham», — dedilar».

Jubayr ibn Mut’im rivoyat qiladilar: «Men va Usmon ibn Affon (Janob Rasulullohiish qoshlariga) bordik. Usmon ibn Affon: «Yo Rasulalloh, Banu al-Muttalib (kishilari)ga o‘ljadan berdingiz, ammo bizga bermadingiz. Aslida biz (ya’ni, Banu Abdi Shams urug‘iga mansub men va Navfal urug‘iga mansub Jubayr ibn Mut’im ikkalamiz) hamda ular (ya’ni, Banu al-Muttalib urug‘i) nasab, qarindoshlik borasida sizga (ya’ni, Abdu Manof urug‘iga) nisbatan bir mavqedamiz», dedilar. Shunda ul zot. «Darhaqiqat, Banu Hoshim va Banu al-Muttalib ikkalasi bir narsadur» — deb javob berdilar (Ya’ni, Banu Abdi Shams, Banu al-Muttalib, Banu Navfal va Banu Hoshim barchasi Abdu Manof urug‘idan kelib chiqqan bo‘lib, «Banu al-Muttalibga o‘lja berganim — sizlarga o‘lja berganim emasmi?» — deb aytmoqchi bo‘ldilar shekilli, yana Olloh taolo o‘zi yaxshiroq bilur)».

Urva ibn az-Zubayr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Abdulloh ibn az-Zubayr Banu Zahraga mansub bir guruh kishilar birlan birga Oisha raziyallohu anhoning huzurlariga bordilar. Oisha raziyallohu anho ularga Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga qarindoshliklari tufayli benihoya lutfu marhamat ko‘rsatdilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quraysh, ansorlar (ya’ni, Davs, Xazraj), Juhayna, Muzayna, Aslam, Ashja’ va G’ifor (qabilalari) mening maxsus yordamchilarim bo‘lib, Olloh taolo birlan uning Rasulidan bo‘lak ularning manfaatlariga kafillik qilg‘uvchi zot yo‘qdur» — deb marhamat qildilar».

69 - bob. Qur’on Quraysh tilida nozil bo‘lgan

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Usmon raziyallohu anhu Zayd ibn Sobit, Abdulloh ibn Zubayr, Sa’id ibn al-Os va Abdurrahmon ibn al-Hars ibn Hishomni huzurlariga chaqirdilar-da, (Qur’on sura va oyatlarini jamlab kitob qilishni amr qildilar). Ular Qur’on sura, oyatlarini jamlab mushaflarga ko‘chirishdi. O’shanda Usmon raziyallohu anhu qurayshlik uch kotibga (Abdulloh ibn Zubayr, Sa’id ibn al-Os va Abdurrahmon ibn al-Hars ibn Hishomga): «Basharti Zayd ibn Sobit birlan Qur’onning biror so‘zi xususida kelisha olmay qolsangizlar, uni Quraysh tilida yozaveringizlar, chunki Qur’on Quraysh tilida nozil bo‘lgandur», — dedilar. Kotiblar shunday qilishdi».

70-bob. Yaman (ahli)ning Ismoil (alayhissalom)ga bog‘liqligi (qarindoshligi) haqida

Salama raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kamondan o‘q uzib o‘zaro musobaqalashayotgan Aslam qabilasiga mansub (ikki guruh) kishilar qoshiga bordilar-da: «Ey Ismoil alayhissalomning avlodlari, otingizlar! Darhaqiqat, bobongiz (bo‘lmish Ismoil alayhissalom) ham mergan bo‘lganlar, men ersam ikki guruhdan biri Banu falon (ya’ni, Ibn al-Adra’ guruhi) tomonidaman» — deb marhamat qildilar. Shunda ular (ya’ni, ikkinchi guruh xafa bo‘lib), otishdan to‘xtadi. Janob Rasululloh: «Ularga nima bo‘ldi?» — dedilar. Ikkinchi guruh: «Siz Banu falon guruhi tarafida bo‘lgach, biz qandayin ham otardik?» — dedi Ul zot: «Otaveringizlar, men barchangiz tarafingizdaman!» — deb marhamat qildilar». (Yaman ahlining Ismoil alayhissalomga qarindoshligi shuki, Aslam qabilasi asli yamanlik Xuzo’a qabilasidan kelib chiqqan bo‘lib, Ismoil alayhissalom ana shu Xuzo’a qabilasiga mansubdurlar).

71-bob.

Abu Zarr raziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deganlarini eshitgan erkanlar: «O’zining otasi kim erkanligini bila turib boshqa kishini otam deb da’vo qilguvchi odam kofir bo‘lgay. Shuningdek, o‘zi mansub bo‘lmagan qavmga (qabila, elatga) mansubman deb da’vo qilgutsvchi odam ham jahannamdan o‘ziga joy hozirlayversin!».

Voila ibn al-Asqa’ rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Eng katta aldamchilik— kishining o‘z otasidan bo‘lak odamni ogam deb da’vo qilmog‘i yoki o‘zi ko‘rmagan narsani ko‘rdim deb da’vo qilmog‘i yoxud Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytmagan gapni aytganlar deb da’vo qilmog‘idur!»

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Abdulqays qabilasi vakillari Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga kelib: «Yo Rasulalloh! Biz, (ya’ni, huzuringizdagi) bu mahalla ahli Rabiy’a qabilasiga mansubdur. Biz birlan sizning orangizga Muzar qabilasi kofirlari rahna solib turibdirlar, shu boisdan biz sizning huzuringizga (qon to‘kish man’ qilingan) (Rajab) oyidagina kela olurmiz. Bizga shunday bir amali solihni buyursangiz erdi, biz uni sizdan o‘zimiz ham o‘rganib, ortimizdagilarga ham (ya’ni, 6ola-chaqa va qabiladoshlarimizga ham o‘rgatar erdik!» deyishdi. Shunda Janob Rasululloh ularga) bunday deb marhamat qildilar: «Sizlarga to‘rt narsani buyuraman va sizlarni to‘rt narsadan qaytaraman: «Lo iloha illallohu deb guvohlik berib, Olloh taologa iymon (keltiringizlar), (besh vaqt) namoz o‘qingizlar, zakot beringizlar hamda olgan o‘ljangizning beshdan bir qismini Olloh taolo yo‘lida in’om etingizlar! Sizlarni dubbo’, hantam, naqir va muzaffat (kabi idishlarda ichimlik tayyorlamoqdan) qaytarurman». («Hantam»— yashil yoki qizil ko‘za bo‘lib, sopol, chinni yoki shishadan qilingan. «Dubbo’» — qovoqdur. «Naqir» — xurmo daraxti iddizidan tayyorlanadirgan idish bo‘lib, «Muzaffat» mo‘mlangan yog‘och idishdur).

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh satlallohu alayhi va sallam minbarda turib: «Darvoqe’, fitna anavi tomonda, shaytonning ikki shoxi chiqadirgan yerda» — deya mashriq tarafga ishora qildilar».

72-bob. Aslam, G’ifor, Muzayna, Juhayna va Ashja’ qabilalari bayoni

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quraysh, ansorlar, Juhayna, Muzayna, Aslam va G’ifor mening (maxsus) yordamchilarimdur, Olloh taolo va uning Rasulidan bo‘lak ularning manfaatlariga kafillik qilguvchi zot yo‘qdur» — deb marhamat qildilar».

Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam minbarda turib: «Olloh taolo G’iforning (johiliyat davrida hojilarni talab orttirgan gunohini) mag‘firat qilsin! Olloh taolo Aslamni (dushmanlar birlan kelishuvchilik hamda jangda qochmoqliqdan) salomat saqlasin! Usayya ersa (Bi’ru Ma’unada qorilarni o‘ldirib) Olloh taolo birlan uning Rasuliga osiylik qildi» — deb marhamat qildilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo Aslamni (dushman birlan kelishuvchilik va jangdan qochmoqliqdan) salomat saqlasin! Olloh taolo G’iforning (johiliyat davrida hojilarni talab orttirgan gunohini) mag‘firat qilsin!» — deb marhamat qildilar».

Abdurrahmon ibn Abu Bakra otalaridan naql qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Sizlar: «Agar Juhayna, Muzayna, Aslam va G’ifor qabilalari Banu Tamim, Banu Asad, Banu Abdulloh ibn G’atafon va Banu Omir ibn Sa’sa’a qabilalaridan yaxshiroq bo‘lganlarida (johiliyat davrida va Islomning boshida xatog‘a yo‘l qo‘yarmidilar?!)» — deb o‘yladingizlarmi?» — dedilar. Shunda bir kishi (ya’ni, Aqra’ ibn Hobis): «(Ha), ular xato qilib, yo‘ldan ozdilar», — dedi. Janob Rasululloh: «Ular Banu Tamim, Banu Asad, Banu Abdulloh ibn G’atafon va Banu Omir ibn Sa’sa’a qabilalaridan (baribir) yaxshiroqdurlar, (chunki ular bulardan ilgariroq Islomga kirgandurlar)», — dedilar».

Abu Bakra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Aqra’ ibn Hobis Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga: «Darhaqiqat sizga Aslam, G’ifor, Muzayna (menimcha, «va Juhayna» deb ham aytgandi) qabilalaridan chiqqan hojilar o‘g‘rilari (ya’ni, hojilarni talaydigan qaroqchilar) ergashishdi (yoki «bay’at qilishdi»)», — dedi. Janob Rasululloh: «Sizlar: «Agar Aslam, G’ifor, Muzayna va Juhayna qabilalari Banu Tamim, Banu Omir, Asad va G’atafon qabilalaridan yaxshiroq bo‘lganlarida xatog‘a yo‘l qo‘yib, yo‘ldan ozarmidilar?!» — deb o‘yladingizlarmi?» — dedilar. Aqra’: «Ha, (ular xatog‘a yo‘l qo‘yib, yo‘ldan ozdilar)», — dedi. Shunda Janob Rasululloh: «Jonim qo‘lida bo‘lgan zot haqi! Ular (ya’ni, Aslam, G’ifor, Muzayna va Juhayna qabilalari Islomga ilgariroq kirganlari boisidan) bulardan yaxshiroqdurlar» — deb marhamat qildilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu: «Aslam va G’ifor qabilalari hamda Muzayna va Juhayna qabilalarining ayrim kishilari Olloh taolo nazdida (yoki Qiyomat kuni) Asad, Tamim, Havozin va G’atafon qabilalaridan yaxshiroqdurlar», — deydilar.